Begrippen

Verdrag over samenwerking op het gebied van buitenlandse adoptie.

Toelichting
Als een kind wordt geadopteerd uit een land dat is aangesloten bij het verdrag, wordt de adoptie automatisch en volledig erkend zonder tussenkomst van een Nederlandse rechtbank. Dit verdrag is in 1993 gesloten in Den Haag tussen 66 landen, en er sluiten zich nog steeds landen bij aan.

Zie ook: Adoptie

Strafbaar feit zonder een (direct aanwijsbaar) slachtoffer dat hoofdzakelijk ambtshalve wordt geregistreerd. Dit zijn voornamelijk strafbare feiten (misdrijven) uit andere wetten dan het Wetboek van Strafrecht.

Zie ook: Ambtshalve aangifte, Brengdelict, Delict, Strafbaar feit, Wetboek van Strafrecht

"Lik-op-stuk"-benadering van een strafrechtelijk minderjarige, die met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking komt voor het plegen van bepaalde vormen van licht strafbare feiten.

Toelichting
De politie stuurt het dossier niet door naar het Openbaar Ministerie als de betrokken persoon voldoet aan de voorwaarden die Halt oplegt. Feitelijk is het een voorwaardelijk politiesepot. De strafbare feiten die voor een Halt-straf in aanmerking komen zijn vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur.

Zie ook: Criminaliteit (algemeen), Minderjarige verdachte, Openbaar Ministerie (OM), Politie, Sepot, Stichting Halt, Strafbaar feit

Jongere van 12 tot 18 jaar, die naar Halt is verwezen nadat hij in aanraking is gekomen met de politie of leerplichtambtenaar voor het plegen van bepaalde vormen van licht strafbare feiten.

Zie ook: Criminaliteit (algemeen), Halt (Het Alternatief), Halt-straf, Politie, Stichting Halt

Aanbod van Justitie voor jongeren van 12 tot 18 jaar die wegens een licht strafbaar feit door politie of leerplichtambtenaren naar Halt zijn verwezen en waarbij de jongeren in plaats van vervolging door het Openbaar Ministerie leeropdrachten krijgen en er gesprekken volgen met de jongere en de ouders en waarbij de jongere excuses moet aanbieden aan eventuele slachtoffers en de schade vergoeden.

Toelichting
Het gaat om jongeren die met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn gekomen vanwege bepaalde vormen van licht strafbare feiten, bijvoorbeeld vernieling, (winkel-)diefstal, of overlast met vuurwerk. Ze krijgen de keus: naar Justitie of naar Halt. Ze komen daarna verder niet in aanraking met Justitie. Op deze manier krijgen jongeren inzicht in hun gedrag. Als extra zorg nodig is, verwijst Halt door naar de juiste specialist, zoals jeugd- of verslavingszorg.

Zie ook: Criminaliteit (algemeen), Halt (Het Alternatief), Halt-jongere, Politie, Stichting Halt

Minder ernstige handeling, of juist nalatigheid om te handelen, die bij wet strafbaar is gesteld. Het gaat hier om vormen van lichte criminaliteit, die door jongeren zijn begaan, en die op een speciale manier kunnen worden behandeld door Justitie.

Zie ook: Halt (Het Alternatief), Halt-straf, Strafbaar feit

Het saldo van de uitvoer en de invoer van goederen en diensten.

Alle verkeersvluchten van luchtvaartmaatschappijen met als doel het vervoeren van reizigers, vracht en post tegen betaling.

Toelichting
Deze vluchten worden als volgt onderverdeeld:
- Geregelde vluchten, zijnde commerciële overlandvluchten welke worden uitgevoerd op een vaste route volgens een gepubliceerde dienstregeling (lijnvluchten).
- Niet-geregelde vluchten, zijnde commerciële overlandvluchten met een ongeregeld karakter (chartervluchten in het passagiers- en vrachtvervoer).

Natuurlijk of kunstmatig aangelegd waterbassin met faciliteiten voor het afmeren en laden en lossen van schepen.

Zie ook: Vaarwegkarakter

Bedrijf dat verantwoordelijk is voor het beheer en het onderhoud van een of meer havens, inclusief zogenaamde gemeentelijke havenbedrijven (bijvoorbeeld Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam).

Zie: Hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo)

Vrijheidsstraf met een strafduur van maximaal één jaar en vier maanden, van lichtere aard dan gevangenisstraf en in de regel ondergaan in een huis van bewaring.

Zie ook: Gevangenisstraf, Huis van bewaring

Meeteenheid voor luchtdruk; 1 hPa = 1 millibar.

Tuin waar de inheemse flora en fauna ter instructie te bezichtigen zijn.

Verzamelterm voor leidingwaterbelasting, grondwaterbelasting en precario. Precario komt bij een deel van de waterleidingbedrijven voor, grondwaterbelasting alleen voor zover grondwater grondstof is voor het leidingwater.

Toelichting
Indien en voor zover de heffingen worden geheven, zijn ze in de tarieven verwerkt.

Vermogensmisdrijven, omschreven in artikel 416 t/m 417bis Wetboek van Strafrecht.

Toelichting
Wanneer een door diefstal verkregen goed aan een ander wordt doorverkocht, en de koper wist of kon weten dat het om een gestolen goed gaat, dan maakt de koper van het gestolen goed zich schuldig aan heling. Van opzetheling is sprake wanneer degene die iets koopt wist dat het een door misdrijf verkregen goed betrof. Van gewoonteheling is sprake wanneer iemand een gewoonte maakt van opzetheling. En van schuldheling is sprake wanneer degene die iets koopt kon vermoeden dat het een door misdrijf verkregen goed betrof.

Index met een waarde tussen 0 en 1 die de mate van geografische concentratie van de internationale handel in goederen laat zien. Ook bekend als de Herfindahl-Hirschman Index (HHI). De index wordt berekend door de aandelen van de individuele landen in de totale Nederlandse in- en uitvoer te kwadrateren en vervolgens te sommeren. Hoe sterker de Nederlandse handel plaatsvindt met slechts een beperkt aantal landen, en hoe sterker dus de geografische concentratie, des te hoger is de index.

September tot en met november.

Oktober en november.

Huishoudelijk afval van plantaardige of dierlijke oorsprong. Hieronder valt ook het biogene deel van gemengde afvalstromen.

De uitgifte van bestaand aandelenkapitaal via openbare inschrijving.

Toelichting
De voorwaarden van inschrijving worden bekend gemaakt door middel van een prospectus, pricing supplement of advertentie.

Zie ook: Emissie (effecten), Openbare emissie

Huwelijkssluiting door een persoon die al eerder gehuwd is geweest.

Zie: Geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP)

Verzameling boeken, tijdschriften en dergelijke die veelal resultaten bevatten van historisch onderzoek op basis van (het eigen) archiefmateriaal.

Zie: Hogeschool Management Documentaire Informatievoorziening (HMDI)

Hoogste rechtscollege in Nederland dat het beroep behandelt in vrijwel alle zaken waartegen geen ander rechtsmiddel openstaat. Daarbij houdt het zich aan de feiten zoals die door een eerdere rechter zijn vastgesteld, en kijkt alleen of het recht goed is toegepast.

Het havo is een onderwijssoort in het voortgezet onderwijs die vooral bedoeld is als voorbereiding op het hoger beroepsonderwijs. Het havo heeft vijf leerjaren. In de bovenbouw (leerjaren 4 en 5) kan gekozen worden uit vier profielen

Toelichting
Vanaf het schooljaar 1998/’99 zijn er in de hogere leerjaren van het havo een aantal zaken veranderd. Een belangrijk onderdeel van de wijzigingen is de invoering van de zogenaamde profielen, waardoor de vrije keuze van examenvakken grotendeels kwam te vervallen.
Vanaf 1998/’99 kunnen havisten kiezen uit onderstaande profielen, dat wil zeggen onderwijsprogramma’s die een relatief vaststaand vakkenpakket voor het eindexamen hebben:
- natuur en techniek;
- natuur en gezondheid;
- economie en maatschappij;
- cultuur en maatschappij.
Leerlingen kunnen ook twee profielen combineren, bijvoorbeeld ‘natuur en techniek’ en ‘natuur en gezondheid’ of ‘economie en maatschappij’ en ‘cultuur en maatschappij’.

Zie ook: Profielen (onderwijs), Startkwalificatie (onderwijs)

Rechtsmiddel, toegekend aan iedere in eerste instantie verschenen en geheel of ten dele in het ongelijk gestelde partij. Inzet van het geding is de laatste uitspraak van de rechter.

Toelichting
Hoger beroep wordt ook appèl genoemd.

Zie ook: In eerste aanleg, Onherroepelijke uitspraak

Onderwijs verzorgd door hogescholen en particuliere instellingen dat wordt afgesloten met een associate degree, bachelor- of masterdiploma van een in Nederland erkende opleiding..

Toelichting
Hbo-bacheloropleidingen duren meestal vier jaar, waarvan een jaar propedeuse en drie jaar vervolgstudie. Ze leiden vooral op tot hogere, management- of specialistische functies. Naast overdracht van vaktheoretische kennis zijn hbo-opleidingen primair gericht op de ontwikkeling van vaardigheden die aansluiten bij de beroepspraktijk. Om goed op een werkomgeving voorbereid te zijn, lopen de studenten tijdens hun opleiding meestal één of twee maal stage.

Om de instroom van mbo’ers en werkenden in het hoger beroepsonderwijs te stimuleren zijn er in het studiejaar 2006/’07 pilots gestart met associate-degreeprogramma’s. Dat zijn tweejarige programma’s binnen hbo-bacheloropleidingen die worden afgesloten met een wettelijke graad.

Voor het volgen van een bacheloropleiding of een associate-degreeprogramma aan een hogeschool moet men in principe minimaal een havo- of vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 4 hebben. In sommige gevallen gelden er nog aanvullende eisen.

Hbo-masteropleidingen duren 1 à 2 jaar. Zij bieden een verdere specialisatie of verbreding van voorafgaande hbo-bacheloropleidingen, maar zijn veelal ook toegankelijk voor afgestudeerden met een universitaire opleiding.

Voor een erkende bachelor- en associate-degree-opleiding komt een student in aanmerking voor studiefinanciering. Voor een masteropleiding in het hbo is dit niet het geval.

Alle in Nederland erkende hbo-opleidingen zijn opgenomen in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO).

Brandweerpersoneel met de rangniveaus Aspirant officier, Adjunct Hoofdbrandmeester en hoger.

Zie ook: Lager brandweerpersoneel, Middelbaar brandweerpersoneel

Het onderwijs zoals opgenomen in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW).

Toelichting
Het hoger onderwijs omvat het hoger beroepsonderwijs (hbo) en het wetenschappelijk onderwijs (wo).

Zie ook: Wetenschappelijk onderwijs

Hogere opleiding informatievoorziening aan de Stichting Opleiding en examens voor Documentaire informatievoorziening en administratieve organisatie (SOD).

De baan van een persoon waaraan deze de meeste tijd besteedt.

Zie ook: Baan

De persoon die de meeste kilometers aflegt in een auto.

Weggedeelte bestemd voor doorgaand verkeer.

Vaarweg waarover nu en/of in de toekomst jaarlijks ten minste 5 miljoen ton of 10 000 containers internationaal goederenvervoer plaatsvindt en waar tevens ten minste vierbaksduwvaart mogelijk is.

Vaarweg waarover nu en/of in de toekomst jaarlijks ten minste 5 miljoen ton of 10 000 containers nationaal en/of internationaal goederenvervoer plaatsvindt.

De vervoerwijze die wordt toegekend aan een verplaatsing welke uit meer dan één rit bestaat. De toekenning gebeurt volgens een vooraf bepaalde prioriteitenvolgorde.

Toelichting
Bij de toekenning wordt de volgende prioriteitenvolgorde gehanteerd:
. Trein,
. Bus/Tram/Metro,
. Autobestuurder,
. Autopassagier,
. Taxi,
. Motor/Scooter,
. Bromfiets,
. Snorfiets,
. Fiets,
. Bij iemand op de fiets,
. Overig transportmiddel,
. Lopen,
. Onbekend.

Zie ook: Reisduur per persoon per dag

Gas vrijgekomen bij de productie van ijzer in hoogovens.

Het verstrekken van logies en/of bereide maaltijden, snacks en dranken aan gasten voor onmiddellijke consumptie.

Wetenschappelijke plantentuin.

Een accommodatie met slaapplaatsen voor logiesverstrekking in overwegend een- en tweepersoonskamers tegen boeking per nacht, waar afzonderlijke maaltijden, kleine etenswaren en dranken kunnen worden verstrekt aan gasten en aan passanten. Ook appartementen met hoteldienstverlening behoren hiertoe.

Toelichting
Een principieel verschil tussen een hotel en een pension is dat een hotel wel consumpties verstrekt aan passanten en een pension niet.

Zie ook: Gast, Passant, Pension

Het schoonhouden van kamers en opmaken van bedden gedurende het verblijf van gasten in logiesaccommodaties. Verder kunnen nog andere diensten ter beschikking worden gesteld zoals receptie, room- en telefoonservice.

Het vaste residu dat overblijft na verbranding bij lage temperatuur van hout en ander plantaardig materiaal.

Zie: Hectopascal (hPa)

Penitentiaire inrichting bedoeld voor insluiting op grond van verscheidene verblijfstitels: de voorlopig gehechten (verdachten van een ernstig strafbaar feit die gedwongen de afhandeling van hun zaak afwachten in een inrichting), zij, die een korte vrijheidsstraf moeten ondergaan, enkele bijzondere categorieën justitiabelen zoals vreemdelingen die op uitzetting of uitlevering wachten, gegijzelden of gefailleerden en verder veroordeelden die wachten op definitieve plaatsing in de voor hen bestemde bijzondere inrichting, bijvoorbeeld het Penitentiair Selectie Centrum of een Tbs-inrichting. Een laatste categorie zijn de passanten, doortrekkende gevangenen en andere onder verzekerde bewaring vervoerde personen.

Zie ook: Penitentiaire inrichting

Afval van afvalverwerkingsinstallaties (AVI's), zowel hernieuwbaar als niet-hernieuwbaar.

Particulier of institutioneel huishouden.

Zie: Institutioneel huishouden, Particulier huishouden

Zie ook: Sector huishoudens

Particulier huishouden bestaande uit een paar met ten minste één thuiswonend kind (en met mogelijk ook overige leden).

Zie ook: Samenstelling huishouden

Particulier huishouden bestaande uit een paar zonder thuiswonende kinderen (en met mogelijk ook overige leden).

Zie ook: Samenstelling huishouden

Aantal personen dat deel uitmaakt van het particulier huishouden.

Verwachte ontwikkeling van het aantal huishoudens naar type en omvang in de toekomst, alsmede de bevolking naar positie in het huishouden in de toekomst.

Een terrein met een aantal zomerhuisjes, stacaravans, (vakantie-)bungalows of (vakantie-)appartementen, die hoofdzakelijk voor verhuur door de exploitant of beheerder van het complex beschikbaar zijn.

Toelichting
Appartementen die verhuurd worden met hoteldienstverlening, worden niet als huisjescomplex beschouwd maar als (appartementen)hotel.
Appartementen zonder hoteldienstverlening, die vaak deel uitmaken van een groter gebouw, worden beschouwd als bungalow of zomerhuisje.

De kosten voor huur, lease, reparatie, onderhoud, schoonmaak en verzekering van gebouwen en terreinen, waterverbruik, inrichting. Verder ook milieuheffingen en onroerendzaakbelastingen.

Het opzettelijk verlenen van hulp bij levensbeëindigend handelen door de betrokkene op diens verzoek.

Toelichting
Voor de statistiek is sprake van hulp bij zelfdoding indien door de arts is aangegeven dat het overlijden van de patiënt het gevolg is geweest van het gebruik van een middel dat door hem/haar of door een collega is voorgeschreven of verstrekt met het uitdrukkelijke doel het levenseinde te bespoedigen, én tevens is aangegeven dat de patiënt dit middel uitsluitend zelf heeft toegediend of zelf tot zich heeft genomen.

Alle activiteiten van de brandweer, anders dan brandbestrijding, bijvoorbeeld het bevrijden/redden van personen, het openen van deuren en het bestrijden van wateroverlast. Preventieve taken, zoals voorlichting, en administratie vallen hier niet onder.

Zie ook: Brand (juridisch), Brandweer, Eerste hulp (door brandweer), Hulpverleningsmelding brandweer, Redding door brandweer

Melding aan de brandweer voor activiteiten anders dan brandbestrijding, bijvoorbeeld het bevrijden/redden van personen, het openen van deuren en het bestrijden van wateroverlast; inclusief loosalarmmeldingen.

Zie ook: Brand (juridisch), Brandweer, Hulpverlening (brandweer)

Regeling waarbij de huurprijs van een woning bij wisseling van huurder meer mag stijgen dan de voor dat jaar geldende maximale huurverhoging.

Toelichting
Deze verhoging staat los van de jaarlijkse huuraanpassing per 1 juli en kan op elk moment worden toegepast. De huurprijs na harmonisatie mag de maximaal toegestane huur op basis van het waarderingsstelsel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties niet overschrijden.

Deelgebied van het burgerlijk recht dat zich bezighoudt met huurovereenkomsten.

Toelichting
Dit zijn overeenkomsten tussen huurders en verhuurders. Huurders moeten een tegenprestatie leveren. Huurovereenkomsten hebben bijvoorbeeld betrekking op het huren van een huis, een auto tijdens de vakantie of een DVD bij een videotheek.

De prijsontwikkeling van de huren wordt gemeten inclusief huurharmonisatie.

Toelichting
Voor huurwoningen geldt een maximale huurverhoging, behalve bij geliberaliseerde huurcontracten. Elk jaar stelt de regering vast met welk percentage de huren maximaal mogen stijgen. In 2013 en 2014 mogen de huren harder stijgen dan de inflatie. Voor hogere inkomens kunnen de huren nog sneller stijgen om de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Een verhuurder is niet verplicht om de inkomensafhankelijke huurverhoging toe te passen. Het puntenstelsel, de maximale huurprijsgrenzen en het jaarlijkse maximale huurverhogingpercentage zijn niet van toepassing op de geliberaliseerde huurcontracten. Een huurcontract is geliberaliseerd als de huur bij het afsluiten van het contract hoger lag dan de liberalisatiegrens van dat moment.

Wettelijke verbintenis tot het samenleven van twee personen.

Toelichting
Een geregistreerd partnerschap wordt niet als een huwelijk aangemerkt.

Sinds april 2001 staat het huwelijk ook open voor personen van hetzelfde geslacht. Om een huwelijk in Nederland te mogen aangaan moeten een man en een vrouw de leeftijd van achttien jaren hebben bereikt. Onder bepaalde omstandigheden kan evenwel reeds tijdens de minderjarigheid een huwelijk worden gesloten. Dit kan geschieden wanneer beide aanstaande echtgenoten tenminste 16 jaar oud zijn en de bruid:

- Zwanger is. Dit dient te worden gestaafd met een verklaring van een arts.

- Haar kind al ter wereld heeft gebracht. Dit dient te worden bewezen middels een uittreksel uit de geboorteakte van het kind.

Ook buiten de hiervoor geschetste uitzonderingssituaties kan het gewenst zijn een huwelijk van minderjarigen te sluiten. De Minister van Justitie kan om gewichtige redenen dispensatie verlenen.

Duur van het huwelijk in jaren berekend als het jaar van waarneming min het jaar van huwelijkssluiting.

Beëindiging van het huwelijk door overlijden of echtscheiding.

Toelichting
Het beëindigen van een geregistreerd partnerschap wordt niet als een huwelijksontbinding beschouwd.

Zie ook: Echtscheiding, Verweduwing

Het aangaan van een huwelijk.

Toelichting
Sinds 1 april 2001 staat het huwelijk ook open voor paren van gelijk geslacht. Het aangaan van een geregistreerd partnerschap wordt niet als een huwelijkssluiting beschouwd.
Om een huwelijk in Nederland te mogen aangaan moeten beide partners de leeftijd van achttien jaren hebben bereikt. Onder bepaalde omstandigheden kan echter al tijdens de minderjarigheid een huwelijk worden gesloten. Dit kan wanneer beide aanstaande echtgenoten tenminste 16 jaar oud zijn en de bruid zwanger is. Ook buiten de genoemde uitzonderingssituaties kan het gewenst zijn een huwelijk van minderjarigen te sluiten. De Minister van Justitie kan om belangrijke redenen ontheffing verlenen.
Welke huwelijkssluitingen zijn geteld?
Vanaf oktober 1994: huwelijken waarbij ten minste één van de partners in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente staat ingeschreven, ongeacht het land waar het huwelijk is gesloten.
Vanaf 1953 tot en met september 1994: in Nederland gesloten huwelijken, ongeacht of de partners al dan niet in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente stonden ingeschreven.
Voor de periode 1900 tot 1953 geldt de definitie die gelijk is aan de definitie voor de cijfers vanaf oktober 1994.