Artikelen arbeid en sociale zekerheid
De overheid behaalde de eerste helft van 2019 een overschot van 14 miljard euro. De inkomsten namen sterker toe dan de uitgaven.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het tweede kwartaal van 2019.
In 2017 vertrokken ruim 4,5 duizend personeelsleden bij Defensie. Met een instroom van ruim 4,2 duizend personen in hetzelfde jaar kent Defensie een teruglopend personeelsbestand. Wel is de afname in 2017 kleiner dan in de twee jaren daarvoor.
In 2018 bedroegen de uitgaven aan defensie uitgedrukt als percentage van het bbp 1,2 procent. De uitgaven van de overheid aan defensie stegen met ruim een half miljard naar 9,1 miljard euro.
Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen van de overheidsfinanciën in 2018
In deze publicatie wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen van de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal van 2019.
Op 29 mei 1959 werd het grootste aardgasveld van Europa ontdekt bij Slochteren. Met deze vondst werd aardgas zeer belangrijk voor de Nederlandse energievoorziening.
Sociaal en institutioneel vertrouwen en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 en 2017.
Ongeveer 13,5 miljoen inwoners van Nederland mogen stemmen tijdens de komende verkiezingen voor het Europees Parlement
Rapport in samenwerking met Open State Foundation waarin alternatieven voor aanlevering in Excel worden onderzocht voor het rapporteren van Iv3-informatie.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het vierde kwartaal van 2018.
Jongeren van 15 tot 18 jaar geven aan weinig interesse te hebben in politiek
Het merendeel van de Nederlandse volwassenen is tevreden met zijn of haar leven. Bijna 6 op de 10 zijn bovendien optimistisch over hoe het in het algemeen gaat in Nederland.
De overheid behaalde in 2018 een overschot van 1,5 procent van het bbp. Zowel de inkomsten als de uitgaven namen sterk toe. De hogere belastingen- en premieopbrengsten leidden tot de hoogste collectievelastendruk sinds 1995. De schuld van de overheid is eind 2018 uitgekomen op 52,4 procent van het bbp.
In de afgelopen vier jaar zijn de opbrengsten van waterschappen uit heffingen ruim 9 procent gestegen. De verwachte opbrengst voor 2019 is 2,9 miljard euro. De waterschappen voorzien voor de komende vier jaar 5,8 miljard euro aan investeringen.
De lasten van provincies gezamenlijk zijn in de jaren 2016-2019 teruggelopen met 11 procent. De voornaamste oorzaak is de overheveling van de taak ‘jeugdzorg’ naar de gemeenten.
In de periode 1996 tot en met 2015 is er het meeste woon-, bedrijven- en verkeersterrein bijgekomen in de provincie Zuid-Holland. De bebouwde ruimte nam in deze periode toe van 20,4 naar 23,4 procent van het totale oppervlak.
Vertrouwen in Europa en politiek stijgt, vertrouwen groeit met opleiding, minste sociale vertrouwen in de polder
Gemeenten verwachten dit jaar 10,2 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 4,3 procent meer dan in 2018.
In 2019 verwachten Rijk en provincies ruim 5,9 miljard euro te aan motorrijtuigenbelasting te innen. Dat is ongeveer 200 miljoen euro meer dan in 2018.
Op 1 januari 2019 was het 50 jaar geleden dat de btw in Nederland werd ingevoerd. In deze periode steeg de opbrengst van 2,6 miljard euro naar circa 53 miljard euro per jaar.
Nederland telt vanaf 1 januari 2019 355 gemeenten, 25 minder dan een jaar eerder. Deze daling is de grootste sinds 2001 en is het gevolg van 12 gemeentelijke herindelingen. Daarbij waren 37 gemeenten en ruim 900 duizend inwoners (begin oktober) betrokken.
De overheidsinkomsten in de eerste drie kwartalen van 2018 overtroffen de uitgaven met bijna 12 miljard euro. Op jaarbasis betekent dit een begrotingsoverschot van 2,1 procent van het bruto binnenlands product.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het derde kwartaal van 2018.
In 2017 hadden de provincies gezamenlijk 6,1 miljard aan baten tegen 5,3 miljard euro aan lasten. Het overschot van 0,8 miljard euro komt ten goede aan het eigen vermogen van provincies.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal van 2018
De overheid hield in de eerste helft van 2018 ruim 5 miljard euro meer over dan in de eerste helft van vorig jaar. Het begrotingsoverschot steeg daarmee op jaarbasis, gemeten vanaf het derde kwartaal 2017 tot en met het tweede kwartaal 2018
Sociale, maatschappelijke en politieke participatie van de Nederlandse bevolking naar bevolkingskenmerken zoals geslacht, leeftijd, migratieachtergrond en opleidingsniveau en naar regio.
Nederland tien jaar na het begin van de kredietcrisis. De vergelijking van werkloosheid, bbp, arbeidsparticipatie, huizenmarkt, bijstandsuitkeringen, schulden en andere indicatoren geeft een beeld van de stand van zaken voor, tijdens en na de crisis.
Overzicht van de overheidsfinanciën in 2017.
De verhoging van de AOW-leeftijd heeft in 2017 circa 1,7 miljard euro bespaard, het bedrag aan AOW-uitkeringen dat minder is uitgegeven ten opzichte van de situatie waarbij de AOW-leeftijd 65 jaar zou zijn. Indirecte effecten van de verhoging van de AOW-leeftijd zitten niet in de berekening.
Het CBS bakent voor de statistieken van de overheidsfinanciën de sector overheid af volgens Europese richtlijnen.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal van 2018
Persbericht bij Revisie Nationale Rekeningen
In 2018 verwachten gemeenten 9,7 miljard euro te heffen, waterschappen 2,8 miljard en provincies 1,6 miljard
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het vierde kwartaal van 2017.
De overheidsfinanciën voldoen voor het eerst sinds 2008 weer aan de Europese normen voor zowel tekort als schuld.
Gemeenteraadsverkiezingen 1931, 1935 en 1939, uitgebrachte stemmen, per partij
Gemeenten verwachten 9,7 miljard euro aan gemeentelijke heffingen te innen in 2018, 2,5 procent meer dan in 2017.
De opbrengsten uit hondenbelasting dalen, mede omdat een groot aantal gemeenten de hondenbelasting niet meer innen.
21 gemeenten krijgen na de verkiezingen op 21 maart meer zetels in de raad. 3 gemeenten moeten zetels inleveren.
Naar verwachting stijgen de heffingsopbrengsten in 2018 ruim 2,5 procent naar ruim 2,8 miljard euro.
Het aandeel van de overheidsbestedingen in het bbp
De invloed die de overheid na de uitbraak van de kredietcrisis op het bbp heeft gehad.
Vanaf 1 januari 2018 telt Nederland 380 gemeenten, 8 minder dan een jaar eerder.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het derde kwartaal.
De overheidsfinanciën in het derde kwartaal
Gemeenten verwachten volgend jaar 9,7 miljard euro aan gemeentelijke heffingen te innen.
De provincies en het Rijk verwachten in 2018 ruim 5,7 miljard euro aan wegenbelasting te incasseren.
Iemand met een hoog opleidingsniveau heeft in de regel meer interesse in de politiek.
Ontwikkeling en beschrijving van politieke betrokkenheid van Nederlanders en verschillen tussen bevolkingsgroepen
Onderzoek naar de woningmarktontwikkelingen rondom het Groningenveld.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het tweede kwartaal.
De ontwikkeling van de overheidsfinanciën in het tweede kwartaal van 2017.
Ruim de helft van de opbrengsten is afkomstig uit de watersysteemheffing.
Een overzicht van de ontwikkeling van de overheidsfinanciën in 2016.
De overheid heeft 25,3 miljard euro aan milieubelastingen en -heffingen ontvangen in 2016.
Het saldo van bezittingen en schulden van de overheid is in 2016 gedaald naar 199 miljard euro.
Sinds er milieuzones zijn, gaat het aantal oude diesels (bouwjaar voor 2001) hard achteruit
Voor het eerst sinds 1999 geven gemeenten minder uit dan ze ontvangen.
Het Rijk heeft in 2016 voor 2,4 miljard euro aan dividend ontvangen. Dat is ruim de helft minder dan in 2013.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal.
Het is voor het eerst in zes jaar dat de schuld lager is dan 60 procent van het bbp.
Woningen in het aardbevingsgebied worden sneller verkocht dan in 2012.
De Monitor Duurzaam Nederland 2017 is vandaag aan de Tweede Kamer aangeboden in het kader van Verantwoordingsdag.
Zes op de tien 15-plussers geven aan vertrouwen te hebben in de medemens. Dat aandeel is al enkele jaren stabiel
De ontwikkeling van de aardgasbaten.
Het overheidssaldo als percentage van het bbp is in het vierde kwartaal van 2016 positief geworden.
Voor het eerst sinds de financiële crisis heeft Nederland een begrotingsoverschot van bijna 3 miljard euro.
Gemeenten willen dit jaar bijna 3,9 miljard euro aan onroerendezaakbelasting heffen.
Het electoraat vergrijst. Een kwart van de stemgerechtigden bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 is 65-plus.
Hoe verschilt het stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 naar leeftijd, opleiding en achtergrond
De begrote uitgaven van provincies in 2017
Begrote heffingen van de waterschappen 2017
Op verzoek van het kabinet gaat het CBS werken aan een Monitor Brede welvaart.
De reserves van decentrale overheden stegen in 2015 met ruim 0,2 miljard euro naar 47,4 miljard euro.
Het vermogen van decentrale overheden is in 2015 gestegen tot 47 miljard euro.
Nederland telt 388 gemeenten vanaf 1 januari 2017, 2 minder dan een jaar eerder.
Introductie van de gast-analist
De ontwikkeling van de Nederlandse staatsschuld in het derde kwartaal van 2016
De ontwikkelingen van de overheidsfinanciën in het derde kwartaal van 2016
De belastingopbrengsten stijgen onder andere door afschaffing van belastingvoordelen voor hybride voertuigen.
De belasting voor gebruik openbare grond (precariobelasting) stijgt het meest
De kosten voor een mbo-diploma op niveau 4 van de beroepsbegeleidende leerweg zijn het meest gestegen in 2015.
CBS bakent voor de statistieken van de overheidsfinanciën de sector overheid af volgens Europese regels en richtlijnen.
Naar verhouding was Nederland tussen 2000 en 2015 gemiddeld de grootste nettobetaler van alle EU-lidstaten.
Moeders blijven meer uren werken, vrouwen lager inkomen dan man, meer vrouwen in top bedrijfsleven en rijksoverheid
Nieuwsbericht CBS en Gemeente Heerlen starten Urban Data Center
De ontwikkeling van de belasting- en premiedruk in Nederland in 2015
Gemeenten hielden in 2015 samen bijna 1,2 miljard euro over voor taken voor maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg.
Het belang van de exportkredietverzekering van de Nederlandse overheid voor de Nederlandse export
Provincies stallen steeds vaker hun financiële middelen bij de rijksoverheid in de schatkist.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het tweede kwartaal van 2016.
De overheidsschuld en het overheidstekort in het tweede kwartaal van 2016
De ontwikkeling van de uitgaven van de overheid in de periode 2005-2015
De koopkracht van de Nederlandse bevolking is in 2015 met 1,1 procent toegenomen.
Het vermogenssaldo van de Nederlandse overheid is in 2015 afgenomen met 20 miljard euro.
Big data and methodological challenges in official statistics
Gemeenten werken steeds meer samen in een zogeheten gemeenschappelijke regeling.
Gemeenten werken steeds vaker in gemeenschappelijke regelingen.
Nederland voldoet momenteel alleen voor het percentage hoogopgeleiden aan de EU-doelstellingen voor 2020.
Onderwijsdoelen 2020-agenda: het doel voor hoogopgeleiden is gehaald, die van de voortijdig schoolverlaters bijna.
Een overzicht van de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal van 2016.
Het overheidstekort en de overheidsschuld (in % van bbp) zijn afgenomen in het eerste kwartaal.
De Staat VenZ beschrijft de stand van zaken op de verschillende beleidsterreinen van het ministerie van VWS.
Het CBS heeft een model opgesteld om de ontwikkeling in de onderwijsuitgaven te verklaren
In de Stapelingsmonitor is te zien hoeveel huishoudens in Nederland één of meerdere overheidsregelingen ontvangen
CBS-nota die ingaat op een aantal vragen van de parlementaire werkgroep op het gebied van “GDP and beyond”.
Meer studenten in hoger onderwijs.
De overdrachtsbelasting heeft het Rijk in 2015 bijna 1,8 miljard euro opgeleverd.
Het overheidstekort is in 2015 uitgekomen op 1,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Het overheidstekort komt in 2015 uit op 1,8 procent van het bbp, wat 0,6 procentpunt lager is dan in 2014.
In kleine overheidskantoren wordt meer gas verstookt dan in vergelijkbare kantoren in het overige deel van de dienstensector. Ook blijken recent gebouwde overheidskantoren meer elektriciteit te gebruiken dan oudere overheidskantoren.
De opbrengst van de toeristenbelasting groeit voor gemeenten in 2016 naar verwachting met 8,6 procent tot 188,6 miljoen euro. Deze groei komt voor het grootste deel op conto van Amsterdam. De hoofdstad laat de andere gemeenten bij de inning van toeristenbelasting ver achter zich. Met 46,4 miljoen euro incasseert Amsterdam bijna een kwart van de in gemeenten geïnde toeristenbelasting.
Provincies begroten 6,1 miljard euro aan lasten in 2016. In 2013 was dit nog 7 miljard euro. De provincies hebben de afgelopen drie jaar welzijnstaken zien wegvloeien. De taken op het terrein van verkeer en vervoer laten juist een stijging zien.
In de komende vier jaar investeren waterschappen 5 miljard euro. Dit om Nederland te beschermen tegen hoogwater, te voorzien van oppervlaktewater van goede kwaliteit en met een beheersbaar waterpeil en te zorgen voor een goede afvalwaterzuivering.
Het overheidstekort kwam in de periode van het vierde kwartaal van 2014 tot en met het derde kwartaal van 2015 uit op 1,7 procent van het bbp. De overheidsschuld nam af met 2,4 miljard euro. Lees meer over de overheidsfinanciën in de kwartaalmonitor van het derde kwartaal.
Het tekort op jaarbasis kwam na de eerste drie kwartalen uit op 1,7 procent van het bbp. De schuld daalde tot 66,3 procent van het bbp.
De opbrengst van de gemeentelijke heffingen groeit naar verwachting in 2016 met 2,3 procent tot meer dan 9 miljard euro. Vijf jaar geleden inden gemeente nog 8 miljard aan heffingen. Van de drie omvangrijkste heffingen stijgt de opbrengst van de onroerendezaakbelasting (ozb) het meest, gevolgd door de rioolheffingen
Nederlandse autobezitters gaan in 2016 ongeveer 100 miljoen euro meer betalen aan wegenbelasting dan in 2015. Deze toename komt onder andere door een groeiend wagenpark en een strikter beleid voor vrijstellingen. Ook past het Rijk een inflatiecorrectie toe. In totaal verwacht de overheid 5,6 miljard euro te innen.
De overname door de Staat van Fortis / ABN AMRO in 2008 heeft de staatsschuld met ruim 30 miljard euro verhoogd.
Gelderland heeft van alle provincies het grootste eigen vermogen, gevolgd door Noord-Brabant. Het eigen vermogen van Gelderland kwam eind 2014 uit op ruim 4,7 miljard euro. Het vermogen van Zeeland was het kleinst, namelijk 139 miljoen euro. Dit meldt CBS.
Het komt voor dat mensen zich via de telefoon voordoen als CBS interviewer en vragen naar persoonlijke gegevens zoals naam, adres en woonplaats en emailgegevens. CBS stuurt altijd eerst een brief voordat telefonisch contact wordt opgenomen. Ook maakt een CBS-interviewer zich met voor- en achternaam aan u bekend en vraagt nooit om persoonsgegevens (naam, adres, woonplaats), anders dan ter verificatie van gebeld adres of naam.
De overheidsschuld is aan het eind van het tweede kwartaal van 2015 uitgekomen op 67,1 procent van het bbp. Dit is de laagste schuldquote sinds twee jaar. Door meer van elkaar en minder op de financiële markt te lenen hebben decentrale overheden en het Rijk de overheidsschuld weten te verlagen.
Nederlanders hebben iets meer vertrouwen in de Europese Unie dan in de Tweede Kamer. Het vertrouwen in beide is laag, nog geen vier op de tien Nederlanders heeft vertrouwen in deze instituties.
Gemeenten hebben in de eerste helft van dit jaar 3,2 miljard euro meer uitgegeven dan in de eerste helft van 2014. Dat is een stijging van 13 procent.
In 2014 zijn de uitgaven aan defensie met 191 miljoen euro gedaald 7,4 miljard euro. De defensie-uitgaven vertonen al vijf jaar een dalende trend, al was er in 2013 een lichte stijging. Sinds 2009 zijn de uitgaven met 1,1 miljard euro afgenomen.
De Nederlandse invoer van wapens en munitie (exclusief gevechtsvliegtuigen) neemt al jaren af, zo meldt CBS. In 2014 werd voor bijna 100 miljoen euro aan dergelijk materieel ingevoerd, tegen 200 miljoen vier jaar eerder.
De overheid had in 2014 minder vermogen dan een jaar eerder. Het vermogenssaldo nam met 63,4 miljard euro af naar 273,5 miljard euro. Dat komt met name doordat de olie- en gasreserves minder waard zijn dan in 2013.
De AOW-aanspraken zijn tussen 2008 en 2014 bijna verdubbeld en overtreffen ruimschoots de aanspraken op het aanvullende werknemerspensioen.
In 2014 gaf het Rijk 167,6 miljard euro uit. Dit is 5,6 miljard euro meer dan in 2013. Ook de inkomsten stegen, van 156,4 miljard euro in 2013 tot 160,5 miljard euro in 2014.
Nederlandse kiezers maken zich de laatste jaren vooral zorgen over economie en financiën, maar zien ook een bedreiging van de cultuur. Dat blijkt uit de vandaag bij het CBS verschenen publicatie over het Nationaal Kiezersonderzoek 2006-2012.
Bijna vier op de tien Nederlanders proberen, afgezien van het stemmen, wel eens de politiek te beïnvloeden. Het aandeel politiek actieven verschilt per regio, maar is beduidend lager dan in Duitsland.
In 2015 verwachten waterschappen ruim 2,6 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 2,6 procent meer dan in 2014. Er wordt vooral meer geld uitgetrokken om ons land beter te beveiligen tegen wateroverlast en voor de beheersing van het waterpeil.
In 2015 verwachten de provincies 1,4 miljard euro uit te geven aan onderhoud en aanleg van wegen. Dit is bijna twee derde meer dan in 2011, het jaar van de vorige Provinciale Statenverkiezingen.
In 2015 verwachten gemeenten 8,8 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 1,9 procent meer dan in 2014.
In 2013 kwam ruim twee derde van de inkomsten van gemeenten van de centrale overheid in Den Haag. Elf procent van de inkomsten kwam uit lokale belastingen. De Nederlandse lokale overheid int minder belastingen dan de lokale overheid in veel andere Europese landen, terwijl de lokale overheid in ons land veel beleidstaken heeft.
De overheid verwacht in 2015 5,5 miljard euro aan motorrijtuigenbelasting te innen. Deze belasting, ook wel wegenbelasting genoemd, bestaat uit twee delen. Het grootste deel hiervan, bijna 4 miljard, is bestemd voor het Rijk. Ruim 1,5 miljard is bestemd voor de provincies.
Eind 2013 stond de Nederlandse overheid garant voor 46 miljard euro aan leningen. Bijna 39 miljard euro van deze schuldgaranties is verstrekt door de Rijksoverheid, de lokale overheid staat voor ruim 7,5 miljard euro garant.
De geschiedenis van de keuringsstatistiek van het leger.
Het Rijk gaf in 2013 ruim 10 miljard euro uit aan inkomensafhankelijke toeslagen voor wonen, zorg en kinderen. Voor de zorgtoeslag stegen de uitgaven flink, tot 5,1 mld euro, de uitgaven voor de kinderopvangtoeslag daalden tot 1,9 mld euro. De uitkering voor huurtoeslag steeg met 6 procent tot 2,4 mld euro, de uitgaven voor het kindgebonden bleven 0,9 mld euro.
De Rijksuitgaven daalden in 2013 tot 161,6 miljard euro. Dit is 8,4 miljard euro minder dan in 2012. Daarentegen stegen de inkomsten met bijna 5 miljard euro tot 156,1 miljard euro. Hierdoor nam het tekort van het Rijk af tot 5,5 miljard euro, tegenover 18,8 miljard euro in het voorgaande jaar. Met name de lagere bijdrage aan de socialezekerheidsfondsen en de opbrengst uit de veiling voor telecomfrequenties droegen sterk bij aan de verbetering van de Rijksfinanciën.
De overheidsinkomsten namen in het eerste halfjaar van 2014 met 0,6 miljard euro licht af ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De uitgaven stegen in het eerste halfjaar met 4,5 miljard euro. Het overheidstekort kwam daardoor in het eerste halfjaar van 2014 uit op 9,4 miljard euro. Dit is 5,1 miljard hoger dan het eerste halfjaar van 2013. Deze toename komt vooral doordat de opbrengsten van de telecomfrequentieveiling van begin 2013 nu wegvallen.
De uitgaven aan AOW-uitkeringen zijn sinds 2008 met bijna een kwart gestegen tot 32,7 miljard euro in 2013. Aan het einde van 2013 ontvingen ruim 3,2 miljoen mensen een AOW-uitkering. Een op de tien van hen woonde in het buitenland.
Ruim zes op de tien 15-plussers gaf in 2013 aan vertrouwen te hebben in het leger. Dat is iets meer dan een jaar eerder. In politie en rechters is het vertrouwen hoger dan in het leger, in andere instituten is het minder groot.
Het overheidstekort en de overheidsschuld over 2013 komen volgens de nieuwste berekeningen van het CBS lager uit dan in de eerste raming die in maart werd gepubliceerd. In de huidige berekening is de nationalisatie van SNS REAAL anders in het tekort verwerkt, zijn nieuwe internationale richtlijnen toegepast en zijn de recentste gegevens gebruikt.
Het aandeel vrouwen in het Europees parlement is de afgelopen decennia gestaag gestegen. In 1979, toen het Europees parlement voor het eerst rechtstreeks werd gekozen, was 16 procent van de Europarlementariërs vrouw. In het huidige parlement is dat 36 procent.
In 2013 betaalde de Nederlandse overheid een historisch lage rente van 2,4 procent over de overheidsschuld. Terwijl de schuld alsmaar toeneemt, dalen toch de rentelasten.
Het overheidstekort kwam in 2013 uit op 2,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee is het tekort na vijf jaar weer onder de Europese norm van 3 procent gekomen.
Gemeenten verwachten dit jaar 660 miljoen euro op te halen aan parkeerbelasting. Dat is 15 miljoen euro meer dan in 2013, en 94 miljoen euro meer dan in 2010.
Op de Waddeneilanden is ruim een kwart van de bedrijven actief in het toerisme. Ze zorgen daar voor 37 procent van de werkgelegenheid in het bedrijfsleven. De toeristenbelasting levert ongeveer een derde van de gemeentelijke belastingopbrengsten op de eilanden. Er zijn meer gemeenten waar de toeristische sector een belangrijke economische pijler is.
Het aantal supermarkten en warenhuizen in Nederland is tussen 2008 en 2013 sterk toegenomen in grote gemeenten en afgenomen in de kleinste gemeenten. Winkels in consumentenelektronica verdwenen vrijwel overal, maar vooral in de kleinere gemeenten.
Voor 2014 verwachten de decentrale overheden gezamenlijk uit te komen op een EMU-tekort van 3,7 miljard euro. Dit ligt 0,6 miljard euro boven de overeengekomen norm.
In 2014 verwachten lokale overheden 12,8 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 2,1 procent meer dan in 2013.
De overheidsschuld is aan het eind van het derde kwartaal van 2013 uitgekomen op 442,2 miljard euro. De schuld is licht gedaald ten opzichte van het voorafgaande kwartaal. De schuldquote daalde tot 73,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het overheidstekort is over het vierde kwartaal van 2012 tot en met het derde kwartaal van 2013 uitgekomen op 2,2 procent van het bbp.
In 2014 verwachten de provincies 1,5 miljard euro aan opcenten motorrijuitgenbelasting te innen. Dat is 68 miljoen euro meer dan in 2013.
In 2012 bedroeg het vorderingentekort van het Rijk 18,4 miljard euro, tegenover 17 miljard euro in 2011. De rijksuitgaven daalden tot 168,9 miljard euro. De afname is voornamelijk het gevolg van lagere uitgaven voor algemeen overheidsbestuur en economische aangelegenheden. Onder invloed van afnemende belastingontvangsten liepen de rijksinkomsten terug tot 150,5 miljard euro.
De Nederlandse gemeenten hebben halverwege 2013 gezamenlijk bijna 51 miljard euro schuld. Het is het zesde jaar op rij dat de schuld stijgt.
Het overheidstekort is over de periode juli 2012 tot en met juni 2013 uitgekomen op 2,5 procent van het bbp. Dit is ruim onder de Europese bovengrens van 3 procent. Over 2012 was het tekort nog 4,1 procent van het bbp.
In 2013 verwachten de gemeenten gezamenlijk bijna 1,7 miljard euro uit te geven aan kunst en cultuur, 3,7 procent minder dan in 2012. Het bedrag dat besteed wordt per inwoner neemt af van 103 euro tot 98 euro.
De waterschapslasten zijn voor woningeigenaren hoger dan voor huurders, en dat verschil is in 2013 gegroeid. Zo betaalt een meerpersoonshuishouden met een eigen woning in 2013 gemiddeld 319 euro aan waterschapslasten. Dat is 35 procent meer dan eenzelfde huishouden in een huurwoning.
Door de uitbraak van de kredietcrisis in 2008 en de daaropvolgende Europese schuldencrisis is het duidelijk geworden dat er grote macro-economische onevenwichtigheden bestaan binnen Europa. De Europese Unie heeft daarom de zogenaamde macro-economische onevenwichtighedenprocedure opgesteld. Met behulp van een scorebord beoordeelt de Europese Commissie de lidstaten op mogelijke zwakke schakels binnen de nationale economie. In deze Factsheet wordt een overzicht gegeven van de achtergronden en ontwikkelingenvan elke indicator.
In 2013 verwachten de Nederlandse gemeenten 162 miljoen euro op te halen aan toeristenbelasting. Dit is 36 procent meer dan in 2008. De opbrengst stijgt vooral door tariefverhogingen.
Op 28 juni heeft het CBS cijfers gepubliceerd over de overheidsfinanciën in het eerste kwartaal van 2013. Een belangrijk aspect van deze publicatie was de boeking van de nationalisatie van SNS REAAL (SNS), die op 1 februari 2013 plaats vond. De onderhavige notitie licht een aantal aspecten van deze boeking toe en gaat in op de gevolgen voor het overheidstekort.
In het eerste kwartaal van 2013 heeft de overheid een overschot gerealiseerd, vooral dankzij een eenmalige opbrengst uit de veiling van telecomfrequenties. De nationalisatie van SNS REAAL heeft geen effect op het overheidssaldo. Het overheidstekort, over de laatste vier kwartalen, komt uit op 2,9 procent van het bbp.
De meerderheid van de Nederlanders van 18 jaar en ouder is voor het behoud van de hypotheekrenteaftrek. Een groeiende groep vindt echter dat dit voordeel voor woningbezitters afgeschaft moet worden.
In de Europese Unie is Nederland in 2011 het op één na welvarendste land. Luxemburg is het meest welvarend, Bulgarije en Roemenië het minst. De verschillen in welvaart tussen de EU-landen zijn in vergelijking met 1995 minder geworden.
In 2011 bedroeg de druk van belastingen en sociale premies in de Europese Unie gemiddeld 39 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Tussen de EU-landen zijn er echter grote verschillen.
Lokale overheden doen steeds vaker een beroep op bewoners om mee te helpen met taken die zij traditioneel uitvoeren, zoals het onderhoud van de buurt of de buurtveiligheid. Hiervoor bestaat draagvlak onder burgers: driekwart voelt zich verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. Echter, niet alle taken vinden zij de verantwoordelijkheid van de bewoners zelf.
Eind 2011 hadden de provincies samen voor 8,6 miljard euro aan beleggingen. Dat is 0,9 miljard euro meer dan eind 2010. De provincies beleggen vooral in obligaties.
In 2012 gaven de gemeenten ruim 52 miljard euro uit. Dit is bijna 1 miljard minder dan in 2011. Het was het derde jaar op rij dat de uitgaven van de gemeenten daalden.
De Nederlandse bevolking ziet voor sommige taken vaker een rol voor de overheid weggelegd dan voor andere. Vooral als het gaat om de zorg voor burgers die daar zelf minder goed toe in staat zijn, zoals arbeidsongeschikten en ouderen, wordt een grote betrokkenheid van de overheid gewenst.
Sociaaleconomische trends: De volwassen Nederlandse bevolking vindt sommige taken meer de verantwoordelijkheid van de overheid dan andere. In de ogen van de meeste Nederlanders hoort de overheid te zorgen voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en arbeidsongeschikten. Vooral taken gericht op het voorkomen van een ongezonde leefstijl worden minder dikwijls als een verantwoordelijkheid van de overheid gezien.
Het tekort van de Nederlandse overheid in 2012 daalde tot 4,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld steeg tot 71,2 procent van het bbp.
Het totale verwachte tekort van gemeenten, provincies en waterschappen bedraagt 4,1 miljard euro voor 2013. Dit ligt ruim boven de overeengekomen norm.
Dit zijn enkele conclusies uit het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) dat in 2012 vlak na de Tweede Kamerverkiezingen gehouden is en waarvan de eerste resultaten nu bekend zijn.
Sociaaleconomische trends, 4e kwartaal 2012
In 2013 verwachten lokale overheden 12,5 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is een toename van 2,6 procent vergeleken met 2012.
In de opeenvolgende vier kwartalen tot en met het derde kwartaal van 2012 kwam het overheidstekort uit op bijna 27 miljard euro. Het tekort stabiliseert zich sinds het tweede kwartaal van 2011. De schuld blijft echter doorgroeien.
In 2013 verwachten de provincies 1 451 miljoen euro aan opcenten te innen. Dat is 5 miljoen minder dan in 2012. Voor het eerst sinds in 1981 de provinciale opcenten motorrijtuigenbelasting zijn ingevoerd, daalt de opbrengst.
De opbrengst uit gemeentelijke heffingen nam toe van bijna 9 euro per hoofd in 1960 tot 474 euro in 2010.
Het CBS heeft in 2012 voor het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een rapportage opgesteld over discriminatieklachten over het jaar 2011. Sinds 2010 zijn gemeenten verplicht om ingezetenen de mogelijkheid te bieden om discriminatieklachten te melden. Deze meldingen worden vervolgens aan BZK aangeboden. De meldingen over het jaar 2011 hebben als basis gediend voor deze rapportage.
In 2011 keerde de overheid 4,7 miljard euro aan zorgtoeslag uit, bijna 0,9 miljard euro meer dan een jaar eerder. De toename hangt samen met de stijging van de standaardpremie voor de zorgverzekering. Ruim zes op de tien huishoudens ontvingen vorig jaar zorgtoeslag.
Het vorderingentekort van het Rijk bedroeg in 2011 16,9 miljard euro. Dit is een verbetering van 7,9 miljard euro miljard euro ten opzichte van 2010, aangezien de uitgaven meer afnamen dan de inkomsten. De uitgaven daalden tot 169,8 miljard euro, bijna 12 miljard euro minder dan in het voorafgaande jaar.
De Nederlandse gemeenten gaven in 2010 samen 173 miljoen euro uit aan het onderhoud en beheer van gemeentelijke begraafplaatsen en overige begraaftaken. De opbrengsten daarvan bedroegen 120 miljoen euro.
In 227 gemeenten is het tarief voor de onroerendezaakbelasting (OZB) in 2012 met meer dan 5 procent gestegen ten opzichte van 2011. Slechts drie gemeenten hanteerden een lager tarief.
Het overheidstekort kwam eind juni 2012 uit op 4,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dit komt overeen met 25 miljard euro op jaarbasis. Hiermee is het tekort iets lager dan eind 2011. Toen was het tekort 4,5 procent.
In 2010 gaf de Nederlandse overheid bijna 1,3 miljard euro uit aan maatregelen die klimaatverandering moeten beperken. Het gaat met name om maatregelen die energiebesparing en de toepassing van hernieuwbare energiebronnen als windenergie bevorderen.
Dit artikel beschrijft de ontwikkelingen bij de krijgsmacht in de periode 2003-2011. Ingegaan wordt onder meer op de defensie-inkomsten en -uitgaven, de personeelsbezetting en het groot materieel bij de verschillende krijgsmachtonderdelen, en militaire hulp in het buitenland.
In 2011 zijn de uitgaven aan defensie gedaald van 8,3 miljard euro tot 8,1 miljard euro. Dat komt neer op een afname van 1,8 procent. Ook in 2010 was er sprake van een daling. De uitgaven slonken toen met 3,6 procent.
Terwijl de uitgaven aan langdurige zorg in het kader van de AWBZ de afgelopen jaren steeds toenamen, bleven de inkomsten achter. In 2011 kwam het tekort uit op 3,3 miljard euro. Het was het derde jaar op rij dat het tekort meer dan 3 miljard euro bedroeg.
In 2010 heeft de overheid 13,4 miljard euro uitgetrokken voor openbare orde en veiligheid. Dat is evenveel als in 2009. Tussen 2005 en 2010 zijn de overheidsuitgaven voor openbare orde en veiligheid met 3 miljard euro toegenomen. Ruim driekwart van deze stijging vond plaats tussen 2005 en 2008. Na 2008 ging de toename minder hard.
Gemeenten hebben in 2010 ruim 1,9 miljard euro van de opbrengst van de verkoop van aandelen Nuon en Essent besteed aan investeringen. Dit is ruim 60 procent van de eerste 3,2 miljard die door de aandelenverkoop op de gemeentelijke bankrekeningen werd bijgeschreven.
In 2011 zijn er 206 duizend nieuwe personenauto’s verkocht die vrijgesteld zijn van aanschafbelasting (BPM). Dat zijn er ruim 3,5 keer zo veel als in 2009. Mede hierdoor ontving de overheid vorig jaar 1,3 miljard euro minder aan BPM dan in 2008.
De Nederlandse overheid had in 2011 een tekort van 4,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een jaar eerder bedroeg het tekort 5,1 procent van het bbp.
Het Nederlandse overheidstekort kwam in 2011 op basis van gegevens tot en met het derde kwartaal uit op 4,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp) ofwel van wat we met zijn allen in Nederland verdienen.
In 2012 verwachten lokale overheden 12,2 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 3,2 procent meer dan in 2011.
De meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft vertrouwen in elkaar, in de politiek, in de politie en in het rechtsstelsel. Dat vertrouwen is in de periode 2002-2010 toegenomen.
Per 1 januari 2012 daalt het aantal Nederlandse gemeenten van 418 naar 415.
In de eerste helft van 2011 heeft de Nederlandse overheid 15,8 miljard euro uitgegeven aan AOW. Dat is 6 procent meer dan in dezelfde periode een jaar eerder.
Van de immigrantengroepen in Nederland zijn Iraniërs het meest geïnteresseerd in politiek. Irakezen geven het vaakst aan te gaan stemmen. Ze doen dat even dikwijls als autochtone Nederlanders.
Een derde van het totale overheidsbudget van Nederland wordt door de lokale overheid besteed. In de 27 lidstaten van de Europese Unie is dat gemiddeld een kwart. Evenals in de meeste andere EU-landen is in Nederland het aandeel van de centrale overheid in de totale overheidsuitgaven in de afgelopen twee decennia afgenomen, terwijl het belang van decentrale overheden toenam.
In 2010 bedroegen de rijksuitgaven 183,7 miljard euro, bijna 11 miljard euro meer dan in 2009. De toename is echter voor meer dan de helft het gevolg van een eenmalige kwijtschelding van oude schulden van de voormalige ziekenfondsen. Ook de uitgaven voor algemeen overheidsbestuur en sociale bescherming droegen veel bij aan de stijging van de rijksuitgaven.
In 2010 was ruim driekwart van de stemgerechtigden tegen afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Het afschaffen was vooral impopulair bij kiezers met een middelgrote hypotheekschuld.
De overheidsschuld kwam in het tweede kwartaal van 2011 uit op 383 miljard euro. Hoewel de schuld fors hoger ligt dan voor het uitbreken van de kredietcrisis in 2007, is de rentelast op jaarbasis afgenomen.
De achterbannen van de politieke partijen verschillen soms fors in hun mening over politieke kwesties. Dat geldt vooral voor de stemmers op GroenLinks en de PVV.
In het eerste halfjaar van 2011 heeft de overheid 16,5 miljard euro meer uitgegeven dan ze heeft ontvangen. Dit tekort is even groot als dat in het eerste halfjaar van 2010.
Bevolkingstrends, 3e kwartaal 2011. Het Nederlandse zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit. De meeste Nederlanders ondersteunen dit principe. Zij zijn van mening dat ouderen, mensen met een niet zo goede gezondheid en mensen die erfelijk belast zijn geen hogere zorgpremie zouden moeten betalen. Mensen met een ongezonde leefstijl kunnen op minder solidariteit rekenen: hun premie zou volgens ruim de helft hoger moeten zijn. Daarnaast zouden lage inkomens minder en hoge inkomens meer zorgpremie moeten betalen. Mensen blijken vooral solidair met groepen waartoe zij zelf behoren. Zo vinden vooral niet-rokers dat mensen die roken meer premiezouden moeten betalen. Auteur: Rianne Kloosterman
Bevolkingstrends, 3e kwartaal 2011. In Nederland beschikken 1,1 miljoen personen over meerdere nationaliteiten. Ruim 60 procent van de Nederlanders vindt dat bij het verkrijgen van een Nederlands paspoort het andere paspoort moet worden afgestaan. Een kwart is van mening dat het andere paspoort niet hoeft worden afgestaan. Over de stelling ‘Ministers mogen geen dubbele nationaliteit hebben’ zijn de opvattingen nog meer uitgesproken: 70 procent vindt dat dit niet mag worden toegestaan, tegenover 18 procent voor wie dit geen probleem is. Vooral opvattingen over minderheden spelen een rol bij de mening over dubbele nationaliteiten. Iets minder belangrijk is de mening over de Europese eenwording en over Turkije als toekomstige EU-lidstaat. Auteurs: Hans Schmeets en Maarten Vink
Eind juni 2011 gingen er 40 duizend bijstandsuitkeringen naar 65-plushuishoudens. Dat is twee keer zoveel als tien jaar geleden.
In 2010 is 2,2 miljard euro uitgegeven aan Wajong-uitkeringen. Dat is een vijfde van het totale bedrag aan uitkeringen vanwege arbeidsongeschiktheid.
Hoewel de economische groei en de werkgelegenheid in veel landen weer aantrekken, doen zich, drie jaar nadat de financiële wereld op haar grondvesten schudde, nog steeds naschokken voor.
Het Nederlandse overheidstekort is in 2010 met 0,7 miljard euro toegenomen tot 32 miljard euro. Dat komt neer op 5,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
De Nederlandse gemeenten hebben in 2009 een verlies van 414 miljoen euro op bouwgrond geleden. Ook bij de meeste andere beleidsterreinen was er sprake van tekorten.
In 2010 waren de uitgaven aan de gezondheids- en welzijnszorg 87,6 miljard euro. Dit is 3,6 procent meer dan in 2009.
Een alleenstaande zonder auto of hond die in een huurhuis woont, is in de gemeente Bernheze het goedkoopste uit.
In 2010 heeft het verbruik van motorbrandstoffen, drank en tabak 11,1 miljard euro aan accijnzen voor de overheid opgeleverd.
Ruim 60 procent van de Nederlanders van 18 jaar en ouder is tegen een dubbele nationaliteit. Vooral lager opgeleiden en 45-plussers zijn hiervan geen voorstander.
conferentie over het waarnemen en beoordelen van verkiezingen. Het is de eerste keer wereldwijd dat de academische en (internationale) politieke wereld bij elkaar gebracht worden. De deelnemers zullen met elkaar spreken over de mogelijkheden voor verbetering van ‘waarnemen en beoordelen’ van verkiezingen. Daarmee wordt ook het democratische gehalte van verkiezingen beter in beeld gebracht.
Het overheidstekort is in 2010 uitgekomen op 5,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is een fractie minder dan in 2009.
Gemeenten verwachten dit jaar 58 miljoen euro aan hondenbelasting op te halen. De hondenbelasting is vooral een grotestedenbelasting.
In Nederland wordt massaal gebruik gemaakt van het stemmen per volmacht. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2010 had 8 procent van de stemmers iemand gemachtigd om voor hem of haar te stemmen.
In 2011 geven provincies 944 miljoen euro uit aan openbaar vervoer. Dat is ruim twee keer zoveel als in 2005.
In 2011 geven de provincies 1,2 miljard euro uit aan onderhoud en aanleg van wegen. Dat is ruim anderhalf keer zoveel als in 2005.
Voor 2011 hebben de provincies 1,1 miljard euro voor de jeugdhulpverlening begroot. Dat is 11 procent van hun budget.
In 2011 verwachten de lokale overheden 11,8 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 2,8 procent meer dan in 2010.
De overheid heeft in 2009 bijna 10 miljard euro uitgegeven aan inkomensafhankelijke toeslagen voor wonen, zorg en kinderen. Dat is een half miljard meer dan een jaar eerder.
De provincies verwachten komend jaar 1,441 miljard euro te ontvangen aan opcenten motorrijtuigenbelasting. Dat is 1,9 procent meer dan in 2010.
De uitgaven van het rijk als percentage van het bruto binnenlands product zijn in 2009 even hoog als aan het einde van de jaren tachtig. Ook toen waren de uitgaven hoog als gevolg van een wereldwijde crisis. Door de tijd heen schommelen de uitgaven van de diverse ministeries sterk. Vooral de effecten van de geboortegolf van na de oorlog zijn daarin zichtbaar. De babyboom veroorzaakte eerst een flinke groei van het aantal leerlingen, later een ruime arbeidsmarkt en tegenwoordig een toenemende vraag naar zorg.
Eind juni 2010 had het rijk een negatief financieel vermogen van 194 miljard euro. De stand van de vorderingen was 183 miljard euro. Deelnemingen in vennootschappen zijn hierbij het belangrijkste bezit. Tegelijkertijd was de marktwaarde van de schulden 377 miljard euro. Ruim tweederde hiervan bestaat uit staatsobligaties.
In het afgelopen decennium is de participatie en het vertrouwen binnen de Nederlandse samenleving licht toegenomen. Dit blijkt onder meer uit de stijging van de sociale contacten van de burger met familie, vrienden en bekenden.
Sociaaleconomische trends, 4e kwartaal 2010
In de eerste helft van 2010 is ruim 500 miljoen euro meer uitgegeven aan de AOW dan in het eerste halfjaar van 2009. Eind juni 2010 ontvingen bijna 2,9 miljoen personen een AOW-uitkering.
In 2009 bedroegen de rijksuitgaven 172,8 miljard euro, 13,5 miljard euro meer dan in 2008. De uitgaven voor sociale bescherming zijn met bijna 6 miljard euro het sterkst gestegen. Ook de uitgaven voor economische aangelegenheden hadden een groot aandeel in de stijging van de rijksuitgaven. Door de afname van de belastingontvangsten en aardgasbaten daalden de rijksinkomsten naar 153,7 miljard euro, 8,4 miljard euro minder dan in 2008.
Ook in tijden van economische teruggang zijn de meeste Nederlanders tevreden over veel aspecten die de kwaliteit van leven bepalen.
In 2009 is de Nederlandse bijdrage aan de Europese Unie gehalveerd ten opzichte van het voorafgaande jaar. Dit is vooral het gevolg van kortingen die over 2007 en 2008 met terugwerkende kracht zijn ontvangen. Toch blijft Nederland ook in 2009 netto betaler van de Europese Unie.
De overheid heeft in de eerste helft van 2010 ruim 7 miljard euro meer uitgegeven dan een jaar eerder. De inkomsten stegen met ruim 3 miljard euro minder hard.
In 2009 bedroegen de rijksuitgaven voor buitenlands beleid 16 miljard euro. Dat is ruim 9 procent minder dan in 2008.
In dit artikel worden de gevolgen van de financiële crisis op de overheidsfinanciën voor Nederland vergeleken met die van de overige 26 lidstaten van de Europese Unie.
Een meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft vertrouwen in anderen en in diverse nationale en internationale instituties. Daarmee bevindt Nederland zich in de Europese voorhoede.
Gemeenten innen in 2010 naar verwachting twee keer zo veel rioolbelasting als in 2000. Dit hangt samen met de stijging van de lasten voor riolering en het beleid van gemeenten om de rioleringslasten meer uit de rioolheffing te bekostigen.
In 2009 was de opbrengst van de rijksbelastingen 5 procent lager dan in 2008.Bij de belastingen op productie gingen vooral de omzetbelasting en de overdrachtsbelasting duidelijk in de min. Bij de belastingen op inkomen en vermogen vielen de vennootschapsbelasting en de dividendbelasting ruimschoots lager uit. De loonbelasting vertoonde in 2009 nog wel een sterke plus.
De afgelopen tien jaar zijn de uitgaven aan de AWBZ met bijna drie kwart toegenomen. Dat is onder meer toe te schrijven aan de vergrijzing, een ruimer indicatiebeleid en de persoonsgebondenbudgetten.
Bevolkingstrends, 2e kwartaal 2010. De meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft vertrouwen in elkaar en in veel nationale en internationale instellingen en organisaties. Vooral hoogopgeleiden, frequente kerkbezoekers, studenten en mensen met een betaalde baan hebben over het algemeen veel sociaal en institutioneel vertrouwen. In de periode 2002–2008 is het vertrouwen in instellingen en organisaties toegenomen; voor het onderlinge vertrouwen geldt dit minder sterk. Auteurs: Rianne Kloosterman en Hans Schmeets
In 2008 hebben de gemeenten, provincies en het Rijk bijna 1,5 miljard euro uitgegeven aan sport. Zij hebben in dat jaar bijna 0,4 miljard euro ontvangen, bijvoorbeeld voor de huur van sportaccommodaties.
In 2008 hadden de provincies samen een financieel vermogen van bijna 4 miljard euro. Na de verkoop van Nuon en Essent in het derde kwartaal van 2009 steeg dit naar 17 miljard euro.
De opbrengst van de kansspelbelasting is gestegen van minder dan 200 miljoen euro in 2006 tot bijna 450 miljoen euro in 2009.
De belastingopbrengst in grote gemeenten groeit in 2010 naar verwachting minder hard dan in middelgrote en kleine gemeenten.
In 2010 verwachten de lokale overheden 11,5 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dit is 2,6 procent meer dan in 2009.
In de periode 1997 –2007 zijn de voor inflatie gecorrigeerde uitgaven van gesubsidieerde onderwijsinstellingen met 9 miljard euro gestegen van 20 tot 29 miljard euro. Hiervan is 3,2 miljard euro toe te schrijven aan veranderingen in de demografie en onderwijsdeelname en 5,8 miljard euro aan de gestegen uitgaven per deelnemer. Een decompositie van de uitgavenverandering binnen de onderwijssectoren laat zien dat de mate waarin bepaalde factoren daaraan hebben bijgedragen per sector flink verschilt.
In 2003 is de grootste reorganisatie uit de geschiedenis van de krijgsmacht van start gegaan. Dit heeft geleid tot een herstructurering, inkrimping en verjonging van de krijgsmacht. In 2007 is deze reorganisatie voltooid. In dit artikel wordt ingegaan op het verloop van de defensie-uitgaven en -inkomsten en de personeelsbezetting in de periode 2003-2008.
De uitgaven van het Rijk stegen in 2008 met 7,9 miljard euro tot 158,8 miljard euro. De rijksinkomsten bedroegen 161,5 miljard euro, 7,9 miljard euro meer dan in 2007. Vooral de toegenomen aardgasbaten zorgden voor hogere inkomsten.
Het Rijk ontving in 2008 een recordbedrag van 14,8 miljard euro aan aardgasbaten. Dat was 5 miljard euro meer dan in 2007.
Door de financiële crisis zag de rijksoverheid zich eind 2008 genoodzaakt in te grijpen bij een aantal banken en verzekeraars. Deze interventie leidde onder meer tot een sterke toename van het bezit aan staatsaandelen.
Eind derde kwartaal van 2009 zijn er bijna 242 duizend reguliere WW-uitkeringen verstrekt. Dat zijn er 21 duizend meer dan een kwartaal eerder. Daarnaast werden 36 duizend uitkeringen betaald op grond van de deeltijd-WW. Dat is een toename van 17 duizend in drie maanden. In het derde kwartaal 2009 werd 1 miljard euro aan WW-uitkeringen uitbetaald en 72 miljoen aan deeltijd-WW.
In het eerste halfjaar van 2009 is de overheidsschuld opgelopen tot ruim 356 miljard euro, bijna 10 miljard euro meer dan eind 2008. De schuldquote bedroeg 61,1 procent van het bruto binnenlands product.
In 2008 bedroegen de uitgaven voor defensie 8,2 miljard euro. Dat is 1,4 procent van het bruto binnenlands product.
Sociaaleconomische trends, 3e kwartaal 2009
Gemeenten verwachten dit jaar 533 miljoen euro op te halen aan parkeerbelastingen. Dat is 10 keer zoveel als in 1989.
In 2007 gaven rijk, provincies en gemeenten 633 miljoen euro uit aan bibliotheken. Dat is 6 procent meer dan in 2006 en 50 procent meer dan in 1999.
Afgelopen jaren bleven de uitgaven aan Wajong-uitkeringen stijgen. Ging het in 2003 nog om bijna 1,3 miljard euro, in 2008 is dat opgelopen tot bijna 1,9 miljard euro.
In het eerste kwartaal van 2009 was de belastingopbrengst voor de rijksoverheid 0,4 procentlager dan in het eerste kwartaal van 2008. In het vierde kwartaal van 2008 wassprake van een daling van 6 procent ten opzichte van een jaar eerder. Vooral de belastingenop productie blijken gevoelig voor de economische teruggang.
In het eerste kwartaal van 2009 bracht de overdrachtsbelasting minder dan 0,7 miljard euro op. Dat is 30 procent minder dan een kwartaal eerder.
Meer dan de helft van de volwassen Nederlanders had op 1 juli 2008 een actieve DigiD.
Nederlandse gemeenten verwachten dit jaar bijna 2,6 miljard euro uit te geven aan huishoudelijke hulp en individuele mobiliteitsvoorzieningen zoals voorzien in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Nederlanders maken massaal gebruik van het stemmen per volmacht. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2006 had 12 procent van de stemmers iemand gemachtigd om te stemmen.
Sociaaleconomische trends, 2e kwartaal 2009
In 2008 bedroeg de opbrengst van de belastingen op erven en schenken 1,8 miljard euro. Dat is ruim 4 procent minder dan in 2007.
In 2008 bedroeg de belastingopbrengst voor de rijksoverheid iets minder dan 136 miljard euro. Dat is een toename van bijna 2 procent ten opzichte van 2007.
De provincies verwachten dit jaar bijna 1,4 miljard euro te ontvangen aan opcenten motorrijtuigenbelasting. Dit is 6,7 procent meer dan in 2008.
In 2009 verwachten gemeenten 7,7 miljard euro te ontvangen aan gemeentelijke heffingen. Dit is 5 procent meer dan in 2008.
De waterschapsbelastingen zijn toegenomen van 1 130 miljoen euro in 1995 tot 2 165 miljoen euro in 2009. Deze belastingen stijgen daarmee ruim twee keer zo snel als de inflatie.
Sinds 1995 richt het fiscale beleid van de rijksoverheid zich op een verlaging van de belasting op arbeid en een verhoging van de belasting op milieugebruik. Ook zijn sinds 1995 de belastingontvangsten van de rijksoverheid verdubbeld.
De onderwijsuitgaven zijn in 2007 toegenomen,maar wel minder dan in de jaren ervoor.
In 2007 heeft de overheid 11,3 miljard euro uitgetrokken voor openbare orde en veiligheid. Dat is 0,6 miljard euro meer dan in 2006.
De Nederlandse onderwijsuitgaven bedragen in 2006 na revisie 34 miljard euro. Dit is een stijging van 4 miljard euro ten opzicht van het oude niveau.
Onlangs is een omvangrijk onderzoek afgerond naar uitbreiding en verbetering van de statistiek Onderwijsuitgaven. Dit leidt tot herziene cijfers voor de periode 1995-2007.
Nederland heeft een relatief grote lokale overheid.
In 2007 bedroegen de inkomsten van het Rijk 153,3 miljard euro. Dat is 8,1 miljard euro meer dan in 2006. De uitgaven namen met 8,9 miljard euro toe. Het vorderingenoverschot van het Rijk is hierdoor afgenomen van 4,1 miljard euro in 2006 naar 3,3 miljard in 2007.
In 2007 bedroegen de overheidsuitgaven aan openbare orde en veiligheid 11,3 miljard euro. Dat is 6 procent meer dan in 2006.
In 2007 gaf het Rijk 150 miljard euro uit. Dat is 6,3 procent meer dan in 2006.
Sinds het begin van de jaren negentig is de Nederlandse kiezer sceptischer geworden over Europa. Alleen de allerjongste kiezers (18–25 jaar) lopen echt warm voor Europa.
Een derde van de bevolking is politiek actief. Zij doen mee aan discussies over politieke onderwerpen, zij demonstreren, ondertekenen petities en benaderen politici.
Kiezers zijn nauwelijks verdeeld over een verbod op het homohuwelijk, over afschaffing van de hypotheekrenteaftrek en over belastingverlaging. Over ontwikkelingshulp en illegalen zijn zij wel verdeeld.
Een derde van de bevolking is politiek actief. Zij doen mee aan discussies over politieke onderwerpen, zij demonstreren, ondertekenen petities en benaderen politici.
In 2006 hebben gemeenten 2,3 miljard euro toegevoegd aan hun eigen vermogen. Dit is ruim 1,1 miljard meer dan in 2005, toen de gemeenten 1,2 miljard euro overhielden.
De Nederlandse gemeenten hebben in 2006 flink wat geld overgehouden. Het overschot op de exploitatierekening was veel groter dan in 2005. Bovendien is het eigen vermogen harder gegroeid dan het vreemd vermogen.
In 2006 bedroegen de overheidsuitgaven aan media 897 miljoen euro. Dat is 22 procent minder dan in 1999.
De Nederlandse overheden hebben in 2006 bijna 1,4 miljard euro uitgegeven aan sport. Gecorrigeerd voor de inflatie is dat ruim 9 procent meer dan in 2005.
In 2008 zijn de opcenten motorrijtuigenbelasting bijna 10 procent gestegen ten opzichte van een jaar eerder.
Scholen in het secundair en tertiair onderwijs houden elk jaar wel geld over, maar potten dat niet altijd op. De meeste scholen gebruiken het overschot om te investeren in bijvoorbeeld gebouwen en inventaris.
In 2007 bedroeg de belastingopbrengst voor de rijksoverheid 133 miljard euro. Dat is ruim 8 miljard euro meer dan een jaar eerder.
In 2008 verwachten gemeenten 5 miljard euro aan bijstandsverlening uit te geven. Sinds 1995 zijn de lasten voor bijstandsverlening niet zo laag geweest.
De gemeentelijke heffingen brengen in 2008 ruim vier procent meer op dan in 2007. Het aandeel van de heffingsopbrengsten in de totale baten verschilt sterk per gemeente.
Gemeenten trekken dit jaar meer geld uit voor veiligheid en economische zaken. Zij verwachten minder kwijt te zijn aan bijstandsverlening en onderwijs. Dat blijkt uit de gemeentebegrotingen van 2008.
Welke nationale problemen de bevolking naar eigen zeggen urgent vindt, varieert nauwelijks tussen stedelijke gebieden en het platteland.
Bevolkingstrends, 1e kwartaal 2008. Welke nationale problemen de bevolking naar eigen zeggen als urgent ervaart, varieert nauwelijks tussen stedelijke en plattelandsgebieden. Ook de diversiteit tussen het oosten, westen, zuiden en noorden is beperkt. Dit is verassend, omdat stedelingen met andere problemen kampen dan bewoners van het platteland. Het duidt op een discrepantie tussen de feitelijke problematiek in de directe leefomgeving en de aandacht die men hiervoor vraagt. Auteur: Hans Schmeets
In 2008 innen gemeenten 4,4 procent meer aan gemeentelijke heffingen dan vorig jaar. Dat is vooral toe te schrijven aan de onroerendezaakbelasting (OZB) en de rioolrechten.
Een kwart van de scholen in het primair onderwijs had in 2006 bijna 0,5 miljard euro aan beleggingen uitstaan. Het gaat vooral om obligaties.
In 2008 verwachten de waterschappen ruim 2 miljard euro te ontvangen uit waterschapsheffingen. Dit is 2,2 procent meer dan een jaar eerder.
Er bestaan grote verschillen in de vermogensposities van provincies onderling. Eind 2006 hebben de provincies samen een eigen vermogen van 3,8 miljard euro op de balans staan. Dit is een stijging van 16 procent ten opzichte van een jaar eerder.
Deelnemingen in het kapitaal van Nederlandse ondernemingen en internationale instellingen vormen een belangrijk deel van het vermogen van de Staat. Het beleid van verantwoord privatiseren heeft geleid tot de verkoop van meerdere deelnemingen. Het gevoerde deelnemingenbeleid heeft vooral in 2006 bijgedragen aan een afname van de staatsschuld.
Er woedt al enige tijd een maatschappelijke discussie over de financiële positie van besturen van onderwijsinstellingen in Nederland. De discussie gaat vooral over de vraag of de besturen jaarlijks teveel (onderwijs-)geld overhouden, gezien hun reservepositie. In dit artikel vindt u een analyse van de financiële positie van de besturen in het voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie, hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. Hiervoor worden financiële kengetallen gebruikt zoals solvabiliteit, rentabiliteit en weerstandsvermogen zowel per instellingsbestuur als per sector.
Aan het eind van 2005 bedraagt het eigen vermogen van de gemeenten 25,3 miljard euro. Dat is een derde van de totale balanswaarde van 75,8 miljard. Ten opzichte van 2004 is het eigen vermogen met 1,2 miljard euro toegenomen.
De begrote opbrengsten uit de gemeentelijke heffingen nemen in 2007 met 4,3 procent toe tot 6,8 miljard euro. Dit is vooral toe te schrijven aan de toename van de baten rioolrechten en de OZB-opbrengsten. Daarnaast nemen de baten secretarieleges en de baten bouwvergunningen procentueel fors toe.
Volgens de begrotingen van de gemeenten nemen de gemeentelijke lasten in 2007 met ruim 3 procent toe. De baten stijgen met 4 procent. Hierdoor ontstaat een tekort van ruim 350 miljoen euro. In 2006 bedroeg het tekort nog ruim 530 miljoen.
In 2007 stijgen de gemeentelijke heffingen minder dan eerder naar buiten is gebracht (persbericht 21 maart 2007). De toename ten opzichte van 2006 is 4,3 procent in plaats van 6,6 procent.
De overheidsuitgaven aan sport en cultuur waren in 2005 nauwelijks hoger dan een jaar eerder.
In 2005 bedragen de uitgaven van de gemeenten 56,2 miljard euro, 6 procent meer dan in 2004. Dit blijkt uit de jaarrekeningen 2005. Ruim de helft van het budget wordt uitgegeven door de top-25, de gemeenten met 100 000 of meer inwoners.
>> Volgens de begrotingen van de gemeenten nemen de gemeentelijke lasten in 2007 met ruim 3 procent toe. De baten stijgen met 6 procent. Hierdoor ontstaat een overschot van bijna 600 miljoen euro. In 2006 was er nog een begrotingstekort van ruim 500 miljoen.
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hebben een overeenkomst gesloten over de rol van het CBS in het zogenoemde ‘single information single audit’ (sisa).
In 2007 ontvangen gemeenten bijna 7 procent meer uit de gemeentelijke heffingen dan een jaar eerder. Dit komt vooral doordat de rioolrechten en de onroerendezaakbelasting (OZB) van eigenaren meer opleveren.
>> De begrote opbrengsten uit de gemeentelijke heffingen nemen in 2007 met 6,6 procent toe tot 7,0 miljard euro. Dit is de grootste toename van de opbrengsten uit de gemeentelijke heffingen sinds 2003.
De kiezers in Nederland hebben vertrouwen in de stemcomputer. Ze vinden dit de meest betrouwbare methode om te stemmen.
Samenwerkingsverbanden tussen decentrale overheden spelen een steeds belangrijker rol binnen het Nederlands bestuur. De ontwikkelingen in 2004 bij het Bereikbaarheidsoffensief Randstad zijn daarvan een goed voorbeeld. Tabel 4 van dit artikel is gewijzigd op 8 januari 2007.
De hoger onderwijsinstellingen krijgen hun inkomsten uit verschillende geldstromen. Hoofdfinancier is en blijft het rijk, maar de inkomsten uit werk voor derden, zowel op het gebied van onderzoek als onderwijs, worden steeds belangrijker in omvang.
De inkomsten van het Rijk stegen in 2005 tot ruim 133 miljard euro. Vooral de toegenomen belastingontvangsten en aardgasbaten zorgden voor hogere inkomsten. Het vorderingentekort is hierdoor omgeslagen in een overschot van 0,4 miljard.
De taken van de krijgsmacht veranderen en dat heeft ook financiële gevolgen. In dit artikel worden de ontwikkelingen van 2000 tot en met 2005 beschreven.
In 2004 bedroegen de totale exploitatielasten van het secundair onderwijs 9,1 miljard euro, dit is 33 procent van de totale onderwijsuitgaven). Er werd een positief exploitatieresultaat geboekt van 164 miljoen euro.
Het vorderingensaldo van de waterschappen is in 2004 met 25 miljoen euro verbeterd. Het blijft echter een tekort, van 225 miljoen euro. De waterschappen kampen al jaren met een tekort. Was er in 2001 slechts een tekort van 55 miljoen euro, de jaren daarna bereikte het tekort met 250 miljoen euro in 2003 een dieptepunt.
Het vorderingensaldo van provincies is de laatste twee jaren fors verbeterd. Sinds 2001 is de bijdrage van de provincies aan het vorderingensaldo van de sector lokale overheid steeds positiever. Was het overschot in 2001 nog 42 miljoen euro, in 2004 is het opgelopen tot 216 miljoen euro.
Het EMU-saldo van de overheid over 2005 is uitgekomen op -0,3 procent van het BBP. Het overheidstekort blijft daarmee ruimschoots onder de Europese norm van 3 procent.
Het EMU-saldo van de overheid over 2005 is uitgekomen op -0,3 procent van het BBP. Het overheidstekort blijft daarmee ruimschoots onder de Europese norm van 3 procent.
De uitgaven van gemeenten in 2006 worden begroot op 43,5 miljard euro. Dit is een toename van 1,2 miljard (2,8 procent) ten opzichte van 2005. De grootste toename is zichtbaar op het beleidsterrein ruimtelijke ordening en volkshuisvesting.
In 2006 ontvangen gemeenten 8,9 procent minder uit gemeentelijke heffingen dan een jaar eerder. De daling is het gevolg van de afschaffing van de onroerendezaakbelasting (OZB) voor gebruikers van woningen.
In 2003 bedroegen de totale exploitatielasten van het door de overheid bekostigde secundair onderwijs 9,0 miljard euro. Hiertegenover stonden de baten uit onder meer rijks- en overige overheidsbijdragen en werk voor derden. Hoewel de financiële situatie van de instellingen in het secundair onderwijs als geheel gezond mag worden genoemd, is in de laatste verslagjaren sprake van teruglopende exploitatieresultaten en dalende solvabiliteits- en liquiditeitsratio’s.
De Nederlandse overheid speelt bij de financiering van kunst, cultuurbeheer en –verspreiding, sport en recreatie een belangrijke rol. Zij maakt de activiteiten mogelijk door het verstrekken van onder andere subsidies en huisvesting. De taken op het gebied van kunst, cultuurbeheer en –verspreiding, sport en recreatie hebben de totale overheid in 2003 bijna 5 miljard euro gekost.
In 2004 stegen de inkomsten van het Rijk met 4,2 miljard euro tot een niveau van ruim 121 miljard euro; de uitgaven daalden met 0,6 miljard euro tot 130 miljard. Het vorderingentekort van het Rijk is hierdoor afgenomen van 13,5 miljard euro in 2003 naar 8,7 miljard in 2004, oftewel 1,8 procent van het BBP. Vooral de toegenomen belastingontvangsten en winstuitkeringen zorgden voor hogere inkomsten. De uitgaven op het terrein van de sociale voorzieningen en het verkeer, vervoer, communicatie en waterstaat vertoonden een forse daling in 2004.
Uit de begrotingen van de gemeenten blijkt dat de opbrengsten van de gemeentelijke heffingen in 2005 stijgen met 4,9 procent. Dit is de laagste stijging sinds 1987. De totale opbrengst van de heffingen is begroot op 7,3 miljard euro. Doordat het Rijk de Zalmsnip heeft afgeschaft nemen de lasten voor huishoudens echter wel sterk toe.
Het EMU-saldo van de overheid over 2004 is uitgekomen op –2,3 procent van het BBP. Daarmee ligt het tekort weer onder de Europese norm van 3 procent. In 2003 was het tekort nog 3,2 procent. De daling van het overheidstekort is voornamelijk toe te schrijven aan het Rijk. De EMU-schuld van de overheid is in 2004 verder opgelopen en bedroeg 55,2 procent van het BBP.
De overheidsuitgaven op het terrein van kunst, cultuurbeheer en -verspreiding, sport en recreatie bedroegen in 2002 bijna 6 miljard euro. Tegenover deze uitgaven genereerde de Nederlandse overheid ruim 1 miljard euro aan inkomsten. Per saldo heeft de overheid 4,8 miljard euro netto uitgegeven.
In 2002 hebben de Nederlandse gemeenten bijna 5,9 miljard euro uit gemeentelijke heffingen ontvangen. Dat is 9 procent meer dan in 2001. De bouwleges zijn vooral toegenomen door nieuwbouw en de invoering van de nieuwe Woningwet per 1 januari 2003. De opbrengst uit parkeerbelasting blijft ook in 2002 stijgen.
In 2002 bedroegen de totale exploitatielasten van het door de overheid bekostigde secundair onderwijs 8,4 miljard euro. Dit is 34 procent van de totale onderwijsuitgave. Er werd een positief exploitatieresultaat geboekt van 124 miljoen euro. Dat is minder dan in 2001
In 2003 daalden de inkomsten van het Rijk met 1,2 miljard euro; de uitgaven stegen met 7,9 miljard. Het vorderingentekort van het Rijk is hierdoor toegenomen tot 3,0 procent van het BBP. Vooral de teruggelopen belastingontvangsten en winstuitkeringen zorgden voor lagere inkomsten.
Waterschappen verrichten traditioneel belangrijke taken op het gebied van de waterstaatszorg in Nederland. In 2002 hebben de waterschappen aan de uitvoering van waterschapstaken 2096 miljoen euro uitgegeven. Verder hebben zij 801 miljoen euro geïnvesteerd. In het waterkwaliteitsbeheer investeerden zij 289 miljoen euro.
Vanwege de beëindiging van de MKZ-crisis namen in 2002 de beleidsuitgaven van product- en bedrijfschappen met een derde af. De heffingen namen veel minder af in verband met de bijdragen aan het fonds Dierziektebestrijding.
De belangrijkste componenten van de vaste activa zijn de materiële vaste activa en de financiële vaste activa. Terwijl de materiële vaste activa in 2002 zijn toegenomen met 1,8 miljard euro daalden de financiële vaste activa met 1,3 miljard euro.
Het EMU-tekort van de overheid over 2003 bedraagt 14,4 miljard euro oftewel 3,2 procent van het BBP. Dit blijkt uit voorlopige cijfers van het CBS. Deze eerste statistische raming van het tekort is gebaseerd op recent beschikbaar gekomen cijfers voor de sector overheid.
De opbrengst van de heffingen van gemeenten, provincies en waterschappen stijgt in 2004 met 7,1 procent. De totale lokale lasten voor burgers en bedrijven komen hierdoor uit op 9,8 miljard euro. Hiervan is 7,0 miljard euro afkomstig uit gemeentelijke heffingen. De heffingen van provincies en waterschappen bedragen dit jaar respectievelijk 1,0 en 1,9 miljard euro. De opbrengst van de provinciale heffingen stijgt met 11,5 procent het meest. De waterschapsheffingen nemen toe met 6,9 procent, de gemeentelijke heffingen met 6,5 procent.
Het CBS publiceert op 13-2-04 nieuwe cijfers over de vorderingen en schulden van decentrale overheden in 2002. Deze cijfers zijn gebaseerd op een analyse van de definitieve jaarrekeningen van deze overheden. Decentrale overheden zijn gemeenten, provincies, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen.
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Financiële maandstatistiek
Tijdens de hoogconjunctuur van de laatste jaren is de financiële positie van de sociale fondsen sterk verbeterd. Zo zijn de premies meer toegenomen dan de uitkeringen.