2. Achtergrond
2.1 Materiële welvaart
Welvaart is de mate waarin materiële behoeften met beschikbare middelen kunnen worden bevredigd. In het algemeen zijn de behoeften groter dan de middelen. Hoe de ‘schaarse’ welvaart verdeeld is over groepen is daarom een belangrijk maatschappelijk thema.
De hoekstenen van welvaart worden gevormd door de samenhangende concepten van inkomen, bestedingen, en vermogen. Besparingen zijn gedefinieerd als het inkomen minus de bestedingen, en vormen de link tussen deze drie concepten. Als het netto inkomen hoger is dan de bestedingen is er sprake van besparing, oftewel een positieve bijdrage aan het vermogen. En als de bestedingen groter zijn dan het inkomen is er sprake van ontsparing, en wordt er ingeteerd op de financiële reserves.
Het vermogen kan ook groeien of slinken door overdrachten (denk aan erfenissen, schenkingen, en loterij-winsten) en door waardeontwikkeling van de bezittingen (met name de fluctuatie van huizenprijzen en aandelenkoersen).
2.2 Kernbegrippen
Inkomen kent vele facetten, en om een breed scala aan onderzoeksvragen te kunnen adresseren is een breed scala aan inkomensbegrippen nodig. De kernbegrippen op het vlak van inkomen van personen en huishoudens zijn:
- Besteedbaar inkomen van huishoudens (doorgaans gestandaardiseerd).
- Belangrijkste inkomensbron van het huishouden.
- Inkomen onder de lage-inkomensgrens ofwel laag inkomen (ook wel aangeduid als risico op armoede).
- Persoonlijk inkomen.
- Koopkracht.
- Economische zelfstandigheid (en financiële onafhankelijkheid).
- Sociaaleconomische categorie.
- Zelfstandigen (sociaaleconomische afbakening en inkomen).
- Positie in het huishouden (sociaaleconomische variant, gerelateerd aan hoofdkostwinner).
- Inkomensongelijkheid.
Het gaat hier dus niet alleen om geldbedragen in euro’s, maar ook om sociaaleconomische classificaties. Al deze begrippen worden in hoofdstuk 4 nader uit de doeken gedaan.
2.3 Publicaties
Een overzicht van recente CBS publicaties met betrekking tot inkomen is beschikbaar via de themapagina Inkomen & Bestedingen, en reguliere inkomenstabellen worden jaarlijks geactualiseerd op StatLine. Deze tweejaarlijkse rapporten gaan traditiegetrouw dieper in op de inkomenssituatie:
Wanneer naast de welvaart ook immateriële aspecten van levenskwaliteit worden meegewogen – bijvoorbeeld gezondheid, tevredenheid, en milieu – dan spreken we van welzijn. Het CBS rapporteert hier periodiek over via de Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals.
De in dit document beschreven inkomensbegrippen zijn voor bevoegde onderzoeksorganisaties beschikbaar als microdata; zie de catalogus voor de diverse bestanden.
2.4 Zie ook
Andere onderzoeken die ook onder de paraplu van de welvaart vallen:
- Vermogensstatistiek.
- Vermogensoverdrachten: Nalatenschappen, Verkrijgingen, en Schenkingen.
- Budgetonderzoek.
- Consumenten Conjunctuur Onderzoek (CCO).
- Inkomensstatistiek Caribisch Nederland.
- European Union-Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC).
Bij zowel Inkomen als bij bovengenoemde gerelateerde onderzoeken wordt uitgegaan van de Bevolkingsstatistiek voor populatie-afbakening en persoonskenmerken.