3. Omzetontwikkeling

Dit hoofdstuk presenteert de omzetontwikkeling voor de periode 2020-2022. De resultaten geven inzicht in de omzetontwikkeling van het bedrijf dat eigenaar is van het online platform. Voor de berekening is een panelbenadering gebruikt op basis van ‘blijvers’, bedrijven die in twee opeenvolgende jaren blijven bestaan. Vanwege een methodewijziging die dit jaar is doorgevoerd is ervoor gekozen de nieuwe cijfers niet samen in één figuur de presenteren met de resultaten van de eerdere berekeningen voor 2015-2020. Wel gaat iedere paragraaf kort in op de ontwikkeling in deze eerdere periode, waardoor de nieuwe cijfers in een breder perspectief komen te staan. Aan het einde van dit hoofdstuk is een toelichting op de methode opgenomen waarin ook de methodewijziging aan bod komt.

Omzet Nederlandse platformen gestegen in 2022

In de periode 2015-2019 steeg de omzet van bedrijven met een online platform hard. In 2019 lag de omzet meer dan twee keer zo hoog als in 2015. In 2020, het eerste coronajaar, vond een omslag plaats. In dat jaar viel de omzet terug naar een niveau van voor 2018 (zie hier). 

Vanaf 2021 steeg de omzet echter weer snel, met respectievelijk 26 procent in 2021 en 23 procent in 2022 (ten opzichte van het vorige jaar). De totale toename van de omzet voor 2020-2022 kwam daarmee op 54 procent.

Grote verschillen in omzetontwikkeling

In 2021 en 2022 waren er platformen waarbij de omzet met meer dan 20 procent steeg, maar ook platformen waarbij de omzet met meer dan 20 procent daalde.

In de periode 2015-2019 nam het deel met flinke omzetgroei (meer dan 20 procent per jaar) iets af. In coronajaar 2020 lag het aandeel platformen met een omzetdaling van meer dan 20 procent een stuk hoger dan in eerdere jaren (zie hier). In 2021 en 2022 is dit aandeel weer terug op het niveau van voor corona.

Kleinere platformen groeiden relatief het hardst

Om verschillen in de omzetontwikkeling van kleine en grote platformen te kunnen zien, zijn de platformen ingedeeld in 5 groepen (kwintielen), op basis van de omvang van hun omzet in 2020.

De omzetontwikkeling voor bedrijven met de grootste omzetten (het ‘5e kwintiel’) komt grofweg overeen met de omzetontwikkeling voor alle platformen (zie figuur 2.1). Bij bedrijven met veel kleinere omzetten (‘2e kwintiel’) is een veel grotere stijging van de omzet te zien ten opzichte van 2020. Dit zijn platformen met een omzet tot ongeveer 65.000 euro.

Kleinere platformen hebben nog veel meer ruimte om te groeien in omzet. Platformen die al groot zijn groeien relatief minder hard: als de omzet al wat hoger is, is er nog wel groei te zien, maar is deze minder spectaculair.

Het ‘1e kwintiel’ is niet in de figuur weergeven omdat het daarbij gaat om zeer kleine platformen, of platformen zonder omzet.

Toelichting op methode

Beschrijving gebruikte methode
De populatie die wordt gebruikt voor het in kaart brengen van de omzetontwikkeling omvat alle online platformen die het CBS in zijn onderzoeken tot nu toe (2019-2022) heeft geïdentificeerd. Voor deze platformen wordt de bedrijfsomzet voor de te analyseren jaren, beschikbaar uit andere onderzoeken van het CBS, opgezocht. Op basis van deze gegevens worden jaar-op-jaar mutaties in de omzet berekend. Per jaar-op-jaar mutatie worden alleen de bedrijven meegenomen waarvoor in beide jaren omzetgegevens beschikbaar zijn. De berekening voor 2020-2021 werd op deze manier gedaan op basis van 1218 bedrijven met een online platformen en de berekening voor 2021-2022 op basis van 1245 bedrijven.  

Omzetgegevens waren beschikbaar voor de meeste bedrijfstakken (SBI-indeling). Voor een aantal bedrijfstakken waren echter geen gegevens beschikbaar. Het betreft hier Onderwijs, ‘Gezondheids- en welzijnszorg’, ‘Cultuur, sport en recreatie’, ‘Financiële instellingen’ en ‘Overige dienstverlening’. De omzetontwikkeling van platformen in deze bedrijfstakken is daarom niet meegenomen in de analyses in dit hoofdstuk.

Evaluatie gebruikte methode
Eén van de methodische uitdagingen in het onderzoek naar online platformen is dat er geen volledig zicht is op de ‘randpopulatie’, dus op het totaal aan online platformen in Nederland. Ook de trend in de omzet en het aantal werkzame personen is in kaart gebracht op basis van een selectie van platformen. Het is echter niet waarschijnlijk dat het niet meenemen van een deel van de platformen heeft geleid tot een (aanzienlijke) vertekening van de resultaten. De omzetontwikkeling wordt namelijk gedomineerd door een aantal (zeer) grote platformen die goed zijn voor een groot deel van de totale omzet. Deze grote platformen zijn onderdeel van de populatie.

De uitgevoerde analyse geeft de omzetontwikkeling van bedrijven mét een platform. Een deel van de omzet van de geïncludeerde bedrijven is platform-gerelateerd, maar een deel ook niet. Omdat de omzetgegevens betrekking hebben op het gehele bedrijf was het ook niet mogelijk de omzetontwikkeling in kaart te brengen voor uitsluitend de platformgerelateerde activiteiten van de bedrijven. Om een indruk te krijgen van of het meenemen van de niet-platformgerelateerde omzet van bedrijven invloed heeft gehad op de berekende trend, is voor de monitor 2021 een analyse uitgevoerd op een beperktere set bedrijven (n=223) waarvoor uit een eerdere analyse bekend was dat het zwaartepunt bij platformactiviteiten ligt (zie hier). Deze analyse liet zien dat de omzetontwikkeling voor deze beperktere set bedrijven sterk lijkt op de ontwikkeling berekend voor het totale panel online platformen. Dit suggereert dat het niet-platformgerelateerde omzetdeel in de analyse niet leidt tot een grote vertekening van de ontwikkeling van de platformgerelateerde omzet.

Vernieuwing methode
Voor de berekening van de omzetontwikkeling voor 2015-2020, gepresenteerd in de monitor online platformen 2021, werd een panelbenadering gebruikt. Het panel omvatte alle bij het CBS bekende online platformen waarvoor omzetgegevens beschikbaar waren over de gehele te analyseren periode. Het voordeel van deze methode is dat de berekende ontwikkeling niet wordt vertekend door bedrijven waarvoor in het ene jaar wel, maar in het andere jaar geen omzetgegevens bekend zijn. Een nadeel van deze methode is dat, wanneer deze gebruikt wordt voor berekeningen over een langere periode, de groep bedrijven waarvoor omzetgegevens beschikbaar zijn voor de gehele te analyseren periode, te klein kan worden. Dit komt doordat de kans dat voor een bepaald bedrijf gegevens voor één of meerder jaren ontbreken groter wordt als er jaren worden toegevoegd aan de analyse. Dit ontbreken van gegevens kan te maken hebben met het ontbreken van een waarneming, maar ook met het stoppen van bestaande bedrijven en de oprichting van nieuwe bedrijven. 

De vernieuwde methode (gebruikt in dit hoofdstuk) is op grote lijnen gelijk aan de eerdere methode, maar geeft een oplossing voor de kleiner wordende aantallen. In de vernieuwde methode wordt de analysepopulatie (of het panel) namelijk niet vastgesteld voor de gehele reeks te analyseren jaren, maar per koppel opeenvolgende jaren (dus voor 2020-2021 en 2021-2022 afzonderlijk). Op deze manier groeit de populatie mee in de loop der jaren, wat resulteert in een grotere ‘houdbaarheid’ van de methode. 

Een evaluatie laat zien dat het aantal bedrijven dat kan worden meegenomen in de analyse aanzienlijk toeneemt wanneer de vernieuwde methode wordt gebruikt. Met de oude methode konden 805 bedrijven worden meegenomen in de analyse, met de vernieuwde methode waren dit  1218 bedrijven voor 2020-2021 en 1245 bedrijven voor 2021-2022. Voor de berekende omzetontwikkeling voor de periode 2020-2022 maakte het overigens geen verschil welke methode gebruikt werd. Maar zoals gezegd, de vernieuwing is vooral doorgevoerd met het oog op de houdbaarheid van de methode.