Auteur: Dr. B. Klijs
Monitor online platformen 2021

Samenvatting

Hoofdstuk 2

De omzet van de bedrijven met online platformen steeg hard in de periode 2015-2019, maar daalde in 2020 met 28 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Ook het aandeel van de platformen dat een flinke omzetgroei realiseerde daalde. In coronajaar 2020 lag het aandeel platformen met een omzetdaling van meer dan 20 procent een stuk hoger dan in eerdere jaren. In de periode 2015-2020 groeide de omzet relatief het hardst bij de kleinere platformen.

Het aantal personen dat werkzaam is bij bedrijven met online platformen is in de periode 2015-2019 met 68 procent toegenomen, en in 2020 ongeveer gelijk gebleven. Het aandeel van de bedrijven met een stijgend of dalend aantal werkzame personen veranderde in 2020 niet.

Hoofdstuk 3

43 procent van de bedrijven achter online platformen maakte in 2020 en 2021 gebruik van ten minste één coronasteunregeling. De regelingen voor belastinguitstel (32 procent), loonsteun (23 procent), en steun voor vaste lasten (16 procent) werden relatief vaak gebruikt.

Bedrijven met meer werkzame personen namen vaker deel aan een regeling dan bedrijven met minder werkzame personen. Van de bedrijven met meer dan 5 werkzame personen nam 58 tot 65 procent deel aan een coronasteunregeling.

De bedrijven achter online platformen ontvingen in totaal 216 miljoen euro aan loonsteun (voorschotten). Verder ontvingen zij 17 miljoen euro aan steun voor vaste lasten, en nog 7 miljoen euro aan overige steun (onder andere kredieten). Daarnaast hadden deze bedrijven in december 2021 nog 60 miljoen euro aan uitgestelde belastingen staan.

Bijna 1 procent van het totale bedrag aan loonsteun voor bedrijven ging naar bedrijven met online platformen.

Meer dan 50 procent van de bedrijven bij wie het platform in 2020 minder transacties had door corona nam deel aan een steunregeling. Maar ook zo’n 25 procent van de bedrijven van wie het platform juist meer transacties kreeg, nam deel aan een steunregeling.

Hoofdstuk 4

Op platformen voor arbeidsbemiddeling zijn degenen die werkopdrachten aannemen in 73 procent van de gevallen werkzaam als zelfstandige. Bij slechts 8 procent van de platformen zijn de uitvoerenden in dienst bij het platform.

Bij 24 procent van de platformen voor arbeidsbemiddeling kan de betaling afgehandeld worden door het platform. Ook ondersteuning bij het opstellen voor contracten wordt geboden. Slechts een enkel platform biedt de opdrachtnemers een gegarandeerd minimum aantal transacties of minimaal bedrag aan inkomsten.

Platformen in de arbeidsbemiddeling zijn vaker commercieel dan platformen in andere branches. Zo’n 80 procent heeft het maken van winst tot doel, tegenover 73 procent bij de overige platformen. De platformen voor arbeidsbemiddeling waren in 2020 echter minder vaak winstgevend.

Platformen in de arbeidsbemiddeling zijn, vaker dan andere platformen, vooral gericht op Nederland: op 31 procent van de platformen waren aanbieders van werk en klussen uit het buitenland actief. Bij 51 procent van de overige platformen waren aanbieders uit het buitenland te vinden.

Platformen voor arbeidsbemiddeling halen de meeste inkomsten uit commissies op transacties die via het platform worden afgesloten, of met het verschaffen van (toegangs-)rechten tot of op het platform.

Hoofdstuk 5

34 procent van de online platformen is een zogenaamde ‘free service’. Bij free services is het platform gratis te gebruiken. Het platform verdient dan bijvoorbeeld aan advertenties op het platform, of door de door gebruikers achtergelaten gegevens te gelde te maken.

Onder de free services zijn veel niet-commerciële platformen; 51 procent heeft het maken van winst niet als doel. Bij platformen waarvoor de aanbieders of afnemers moeten betalen is dit slechts 13 procent.

Free services registreren minder vaak gegevens van de gebruikers van het platform dan betaalde platformen. Free services gebruiken ook minder vaak algoritmen dan betaalde platformen. Vooral onder de niet-commerciële free services is het gebruik van algoritmen minder.

Bij meer dan de helft van de betaalde platformen en commerciële free services wordt kwaliteit gemonitord. Bij de niet-commerciële free services vindt er bij drie kwart van de platformen geen beoordeling plaats.

Betaalde platformen zijn meer internationaal gericht dan free services. De helft van de betaalde platformen had aanbieders uit het buitenland. Bij de niet-commerciële platformen met free services was dit slechts 27 procent.

Onder betaalde platformen zijn commissies op transacties en gebruikersrechten de grootste inkomstenbron. Bij free services spelen advertenties op het platform een grotere rol als inkomstenbron.

Hoofdstuk 6

Van alle online platformen had 74 procent een winstoogmerk, 26 procent was niet commercieel. Van de commerciële platformen maakte bijna de helft (48,8 procent) in 2020 daadwerkelijk winst, 31 procent maakte verlies.

Bij de niet-commerciële platformen is 66 procent een free service.

Commerciële platformen zijn meer internationaal gericht dan niet-commerciële platformen. Ze hebben vaker afnemers en aanbieders uit het buitenland. Meer dan de helft van de commerciële platformen had aanbieders uit het buitenland.

Commerciële platformen hebben vaak inkomsten uit commissies op transacties via het platform en gebruikersrechten. Een kwart gebruikt advertenties op het platform als inkomstenbron.

Hoofdstuk 7

Het aandeel van de bedrijven dat (mede) verkoopt via een online platform is onveranderd in 2020 (8 procent). Het aandeel bedrijven dat producten via een eigen website of app verkoopt is in 2020 wel fors gestegen, namelijk van 16,6 procent in 2019 naar 19,4 procent in 2020.

Ook het deel van de omzet dat door bedrijven uit de verkoop via online platformen werd behaald was in 2020 vrijwel gelijk aan het deel in 2019. Het omzetdeel uit verkoop via een eigen website (of app) steeg wel.

Bedrijven in de horeca en in de groot- en detailhandel verkochten vaker dan bedrijven in andere bedrijfstakken via online platformen. Bij de horeca leidde de verkoop via online platformen tot een aanzienlijk deel van de omzet (6,9 procent).

Tussen 2016 en 2020 hebben kleinere bedrijven een steeds groter aandeel gekregen in de omzet die voortkomt uit online platformen.