Auteur: Dr. B. Klijs
Monitor online platformen 2021

3. Coronasteun

De afgelopen twee jaar heeft de Rijksoverheid steunpakketten opgesteld ter ondersteuning van bedrijven die door de corona-uitbraak financiële schade opliepen, zoals bedrijven die verplicht hun activiteiten tijdelijk moesten staken of door de coronamaatregelen (veel) minder omzet hadden. Het gaat dan onder andere om regelingen voor het kunnen doorbetalen van medewerkers (loonsteun), regelingen om vaste lasten te kunnen blijven betalen, en de mogelijkheid om het betalen van belasting uit te stellen. Dit hoofdstuk zal ingaan op hoeveel online platformen gebruik hebben gemaakt van de verschillende steunpakketten en hoeveel geld hier mee gemoeid was.

Voor de analyses in dit hoofdstuk zijn de coronasteunregelingen in vier groepen ingedeeld: loonsteun, vaste lasten, belastinguitstel en krediet/overig. In onderstaande tabel worden de verschillende regelingen genoemd die zijn meegenomen in het onderzoek, en wordt aangegeven in welke groep iedere regeling is ingedeeld. Een uitgebreide toelichting op de verschillende soorten coronasteunregelingen is hier te vinden. Hier zijn ook de looptijden van de diverse regelingen te vinden.

3.1 Overzicht coronasteunregelingen die zijn meegenomen in het onderzoek
IndelingRegelingenAanvraagperiodes / tranches
LoonkostenTijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud
van werkgelegenheid (NOW-regeling)
NOW 1
NOW 2
NOW 3.1
NOW 3.2
NOW 3.3
NOW 4
NOW 5
Vaste lastenTegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren
COVID-19 (TOGS)
Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)TVL 1
TVL Q4 2020
TVL Q1 2021
TVL Q2 2021
TVL Q3 2021
TVL Q4 2021
Vaste Lasten Evenementenbranche (VLE)VLE Q4 2020
VLE Q1 2021
BelastinguitstelUitstel belastingbetaling
Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig
ondernemers (Tozo)
Tozo 1.0
Tozo 2.0
Tozo 3.0
Tozo 4.0
Krediet/overigVerruimde borgstelling voor MKB-kredieten (BMKB-C)
Klein Krediet Corona (KKC)
Verruimde Garantie Ondernemingsfinanciering (GO-C)
Tegemoetkoming Verruiming Borgstellingskrediet
voor de Landbouw (BL-C)
Corona-overbruggingsLening (COL)
Qredits - uitstel van aflossing
Qredits - overbruggingskrediet
Subsidieregeling Evenementen (TRSEC)
Tegemoetkoming fritesaardappeltelers
Tegemoetkoming sierteeltsector

Methodologische opmerkingen:

Dit hoofdstuk beschrijft het gebruik van coronasteunregelingen door bedrijven achter online platformen. Een deel van de bedrijven achter de online platformen heeft ook niet-platformgerelateerde activiteiten. Het gebruik van de coronasteunmaatregelen heeft betrekking op het hele bedrijf, niet alleen op het platformdeel.

In de analyse is gekeken naar het gebruik van coronasteunregelingen door de platformen die in het huidige onderzoek (2021) of in eerdere onderzoeken (2019 en 2020) zijn geïdentificeerd (n=912). In sommige deelanalyses kon niet deze volledige populatie gebruikt worden. Als dit het geval is wordt de grootte van het analyse-sample bij de betreffende figuur aangegeven. In het onderzoek zijn de gegevens uit het coronasteunbestand van december 2021 gebruikt. Dit betekent dat de analyses de stand van zaken op dat moment weergeven. Gegevens over 2022 waren nog niet beschikbaar ten tijde van het onderzoek.

De bedragen aan Belastinguitstel die in deze publicatie worden genoemd, zijn de nog openstaande bedragen in december 2021. Het bedrag aan uitgestelde belasting dat vóór december 2021 al werd terugbetaald is dus niet meegenomen.

De loonsteun is een voorschot op basis van de verwachte daling van de omzet. Als de daadwerkelijke omzet minder hard blijkt gedaald, moet het teveel aan ontvangen loonsteun terugbetaald worden. De in dit onderzoek gepresenteerde cijfers hebben betrekking op de voorschotten, en niet op het uiteindelijk vastgestelde bedrag. Dit kan leiden tot afwijkingen ten opzichte van elders gepresenteerde cijfers.

Bijna helft platformbedrijven gebruikte coronasteun

43 procent van de bedrijven achter online platformen maakte in 2020 en 2021 gebruik van ten minste één coronasteunregeling. De regelingen voor belastinguitstel (32 procent), loonsteun (23 procent), en steun voor vaste lasten (16 procent) werden relatief vaak gebruikt. Krediet- of overige regelingen werden het minst vaak (3 procent) gebruikt.

3.2 Deelname aan coronasteunregelingen
Deelname% van bedrijven achter platformen (% van bedrijven achter platformen)
Ten minste één regeling43,1
Loonkosten23,1
Vaste lasten15,9
Belastinguitstel32,5
Krediet/overig2,6

Bedrijven met meer werkzame personen namen vaker deel aan een regeling dan bedrijven met minder werkzame personen. Van de bedrijven met meer dan 5 werkzame personen nam 58 tot 65 procent deel aan een coronasteunregeling. 

Onder bedrijven met 0 tot 1 werkzame persoon nam slechts 31 procent deel aan een regeling. Hier speelt mogelijk mee dat deze bedrijven geen, of minder, loonkosten hebben en dus ook niet kunnen deelnemen aan regelingen voor loonsteun.

Loonkostensteun en belastinguitstel werden het vaakst gebruikt bij grotere bedrijven met een platform. Steun voor vaste lasten en kredietregelingen kwamen vaker voor bij bedrijven met 5 tot 20 werkzame personen. Dit geldt overigens niet alleen voor de bedrijven met een online platform; ook in veel andere sectoren benutten vooral kleine bedrijven de vaste lastenregelingen (zie ook: Bijna een vijfde coronasteun naar horeca (cbs.nl)). Voor een deel hangt dit samen met het feit dat alleen bedrijven in het midden- en kleinbedrijf in 2020 deel konden nemen aan deze regelingen. In 2021 en later stond de regeling ook open voor grotere bedrijven.

3.3 Deelname aan coronasteunregelingen naar aantal werkzame personen
Werkzame personen0-1 (% van bedrijven achter platformen)1-2 (% van bedrijven achter platformen)2-5 (% van bedrijven achter platformen)5-10 (% van bedrijven achter platformen)10-20 (% van bedrijven achter platformen)20-50 (% van bedrijven achter platformen)meer dan 50 (% van bedrijven achter platformen)
Ten minste één regeling30,937,653,264,559,261,457,8
Loonkosten4,618,341,851,647,947,143,3
Vaste lasten12,510,121,525,828,221,413,3
Belastinguitstel23,427,535,448,449,341,447,8
Krediet/overig0,203,812,911,32,92,2

Grootste bedrag als loonsteun

De bedrijven achter online platformen ontvingen in totaal 216 miljoen euro aan loonsteun. Loonsteun is daarmee de grootste steunregeling voor de online platformen, zie figuur 3.4. Verder ontvingen zij 17 miljoen euro aan steun voor vaste lasten, en nog 7 miljoen euro aan overige steun (onder andere kredieten). Daarnaast hadden deze bedrijven in december 2021 nog 60 miljoen euro aan uitgestelde belastingen staan. Ook wanneer alleen gekeken wordt naar de bedrijven waarbij het zwaartepunt van de activiteiten bij het online platform ligt, is loonsteun de grootste steunregeling1).

Het grootste deel van het bedrag aan loonsteun ging naar bedrijven met meer dan 500 werkzame personen. Een deel van de ontvangen loonsteun moet misschien nog worden terugbetaald als definitief is vastgesteld hoeveel omzet het bedrijf is misgelopen.

3.4 Bedrag aan coronasteunregelingen bij online platformen
Bedrag in mln euroBedrijven met zwaartepunt bij het platform (mln euro)Bedrijven met zwaartepunt bij andere activiteiten dan het platform (mln euro)
Loonsteun87,9128,3
Steun voor vaste lasten4,612,0
Overige steun4,23,1
Belastinguitstel15,844,7

Aandeel coronasteun platformen in totale coronasteun

Bijna 1 procent van het totale bedrag aan loonsteun voor bedrijven ging naar bedrijven achter online platformen. Bij 0,4 procent ging het om bedrijven waarbij het online platform het belangrijkste onderdeel (zwaartepunt) van de activiteiten was.

Bij de andere steunmaatregelen was het aandeel van de platformen kleiner.

De platformbedrijven behoren niet tot de groepen die de grootste bedragen aan steun ontvingen. De bedrijfstak Horeca ontving bijna 6 miljard euro aan loonsteun en steun voor vaste lasten. De bedrijfstak Handel ontving 5 miljard euro.

Het bedrag van 233 miljoen euro dat de platformbedrijven ontvingen, is vergelijkbaar met het bedrag dat bijvoorbeeld de bedrijfstak Financiële dienstverlening kreeg. Meer over het gebruik van coronasteunregelingen door andere sectoren is te hier vinden.

3.5 Aandeel platformen in totale coronasteun
RegelingBedrijven met zwaartepunt bij het platform (% van totale bedrag van coronasteunregeling)Bedrijven met zwaartepunt bij andere activiteiten dan het platform (% van totale bedrag van coronasteunregeling)
Loonsteun0,4040,589
Steun voor vaste lasten0,0570,148
Overige steun0,2130,16
Belastinguitstel0,0870,248

3.6 Loonsteun, naar opeenvolgende regelingen
RegelingBedrag (mln euro)
NOW 1117,4
NOW 238,9
NOW 3.118,4
NOW 3.218
NOW 3.313,9
NOW 47,1
NOW 52,6

Tijdens de NOW1-regeling ontvingen de platformbedrijven het grootste bedrag aan loonsteun (117 miljoen euro), zie figuur 3.6. Bij de regelingen NOW2 tot en met NOW5 lag dit bedrag veel lager, onder de 40 miljoen euro.

Voor een juiste interpretatie van de figuur is het van belang op te merken dat niet elk steunpakket even lang duurde of dezelfde voorwaarden kende. Zie dit overzicht voor een uitgebreide beschrijving van de verschillende steunpakketten.

Meer transacties op het platform door corona, toch coronasteun

Het CBS heeft de online platformen gevraagd of er door corona en de coronamaatregelen, minder of juist meer transacties op hun platform plaatsvonden. Vervolgens is gekeken of deze platformen ook coronasteun ontvingen.

Meer dan 50 procent van de bedrijven bij wie het platform in 2020 minder transacties had door corona nam deel aan een steunregeling. Maar ook zo’n 25 procent van de bedrijven van wie het platform juist meer transacties kreeg nam deel aan een steunregeling.

Hierbij moet wel worden opgemerkt dat niet het aantal transacties leidend is voor het ontvangen van steun, maar de omvang van omzetverlies. Ook is het van belang dat de verandering in het aantal transacties alleen betrekking heeft op het platformdeel van het bedrijf, terwijl voor het ontvangen van steun de situatie van het hele bedrijf van belang is. Daarnaast gaat het bij een aantal steunmaatregelen om voorschotten. Het bedrijf kan zich uit voorzorg hebben ingeschreven voor bijvoorbeeld loonsteun, omdat niet van te voren duidelijk was hoe de omzet van het platform zich zou ontwikkelen. Het bedrijf kan de ontvangen steun dan later terugbetalen mocht de omzet niet gedaald blijken. 

N.B. de data voor onderstaande figuur betreft alleen de platformen die in 2021 respondeerden op de enquête (n=706).

3.7 Deelname aan coronasteunregelingen, naar effect van corona op het aantal transacties via het platform
Effect CoronaMinder transacties (% van bedrijven achter platformen)Geen invloed (% van bedrijven achter platformen)Meer transacties (% van bedrijven achter platformen)N.v.t. / geen transacties (% van bedrijven achter platformen)
Ten minste één regeling54,130,925,428,7
Loonkosten28,114,416,411,5
Vaste lasten24,96,64,99,8
Belastinguitstel38,824,921,318,9
Krediet/overig3,61,12,51,6

1) In de figuren in dit hoofdstuk zijn bedrijven waarvoor niet bekend was waar het zwaartepunt lag, meegeteld in de categorie ‘Bedrijven met zwaartepunt bij andere activiteiten dan het platform’. Uitleg over hoe het zwaartepunt is bepaald wordt gegeven in hoofdstuk 2.