7. Verkoop van bedrijven via online platformen

Dit hoofdstuk gaat in op Nederlandse bedrijven die verkopen via een online platform. Het gaat hier specifiek over platformen die aan verkoopbemiddeling doen, en niet over de bredere groep online platformen die in eerdere hoofdstukken is besproken.

De gegevens zijn afkomstig uit de enquête ICT-gebruik bij bedrijven van het CBS. Deze enquête beschrijft het ICT-gebruik bij bedrijven met ten minste 2 werkzame personen, in de SBI-bedrijfstakken C t/m N en Q. Op deze enquête is aan bedrijven gevraagd of zij (1) producten verkopen via een eigen website of app, en (2) of zij producten verkopen via de website of app van een ander bedrijf. In het tweede geval is dit beschouwd als verkoop via een online platform.

Deze gegevens zijn beschikbaar tot en met 2020. Dit betekent dat deze zicht geven op de ontwikkelingen ten tijde van het eerste coronajaar 2020. Omdat de cijfers gebaseerd zijn op steekproefonderzoek zit er enige onzekerheid rond de gepresenteerde cijfers. Cijfers over trends zijn in dit deel daarom alleen gepresenteerd voor relatief grote groepen. Sommige cijfers die in dit deel worden gepresenteerd voor 2020 zijn in de vorige monitor online platformen gepresenteerd voor het jaar 2019. Bij het naast elkaar leggen van de cijfers in deze monitor (2021) en de monitor voor 2020, om trends in kaart te brengen, moet terughoudendheid betracht worden, zeker als het gaat om kleinere groepen. 

Aandeel bedrijven dat verkoopt via online platform onveranderd in 2020

In 2020 verkocht 8,0 procent van de bedrijven (mede) via een online platform, zie figuur 7.1. Ten opzichte van de twee voorgaande jaren 2018 en 2019 is dit percentage daarmee nauwelijks veranderd. Hetzelfde geldt voor het aandeel bedrijven dat uitsluitend via online platformen (dus niet via een eigen website of app) verkocht (1,7 procent). 

Het aandeel bedrijven dat producten via een eigen website of app verkoopt is in 2020 wel fors gestegen, namelijk van 16,6 procent in 2019 naar 19,4 procent in 2020. Hiermee is het aandeel bedrijven dat verkoopt via een eigen website of app ruim twee keer zo groot als het aandeel bedrijven dat verkoopt via een online platform.

Omzet uit online platformverkoop blijft minder dan 1 procent

Ook het deel van de omzet dat door bedrijven uit de verkoop via online platformen werd behaald was in 2020 vrijwel gelijk aan het deel in 2019 (0,9 procent versus 0,8 procent). Het omzetdeel uit verkoop via een eigen website (of app) steeg wel, namelijk van 8,1 procent in 2019 naar 8,8 procent in 2020.

Handel en horeca verkocht vaakst via online platform

Bedrijven in de horeca en in de groot- en detailhandel verkochten vaker dan bedrijven in andere bedrijfstakken via online platformen, zie tabel 7.3. In 2020 verkocht 20,8 procent van de horecabedrijven via een online platform, tegen 12,6 procent in de handel.

Bij de horeca leidde de verkoop via online platformen tot een aanzienlijk deel van de omzet (6,9 procent). Voor de handel was het omzetdeel uit platformverkopen kleiner, namelijk 1,5 procent. 

In tabel 7.4 is de verdeling van Nederlandse bedrijven over de bedrijfstakken weergegeven (voor de bedrijfstakken die zijn opgenomen in de enquête ICT-gebruik bij bedrijven). De bedrijfstak handel is goed voor meer dan de helft van de omzet uit verkopen via online platformen. De horeca komt met 12,5 procent op de tweede plaats. Vanwege het grote belang van deze twee bedrijfstakken worden deze in het vervolg van de tekst in groter detail uitgelicht.

Eén op de acht handelsbedrijven verkoopt via online platform

Tussen 2016 en 2020 is in de bedrijfstak handel het aandeel bedrijven dat producten verkoopt via een online platform gestegen van 6,7 procent in 2016 naar 12,6 procent in 2020 (Figuur 7.5). Dat is bijna een verdubbeling. Van deze bedrijven was in 2020 het grootste deel (meer dan 60 procent) actief in de detailhandel. Van alle bedrijven in de detailhandel verkocht in 2020 15,2 procent producten via een online platform. Net als voor de gehele bedrijfstak handel nam het gebruik van online platformen door detailhandelaars toe tussen 2016 en 2020.

Ook het omzetdeel dat behaald werd uit verkoop via een online platform nam toe in de bedrijfstak handel, van 0,4 procent in 2016 tot 1,5 procent in 2020. Ook specifiek voor detailhandelaars nam dit aandeel toe. In absolute zin was het aandeel met 1,5 procent of minder voor de gehele periode beperkt. Ter vergelijking, het omzetdeel behaald uit verkoop via de eigen website (of app) in dezelfde bedrijfstak was 18,3 procent in 2020. 

Omzetdeel uit platformverkopen door eet- en drinkgelegenheden in vijf jaar verzesvoudigd 

In 2020 maakte meer dan 20 procent van de bedrijven in de horeca gebruik van een online platform voor de verkoop van producten. Dat is een ruime verdubbeling ten opzichte van 2016 (9,4 procent). In 2020 waren 70 procent van alle horecabedrijven die producten verkochten via een online platform eet- en drinkgelegenheden. Deze eet- en drinkgelegenheden maken met 18 procent wel weer iets minder vaak gebruik van een platform dan bedrijven in de gehele horeca sector (20,8 procent, inclusief bedrijven in de logiesverstrekking).

Het omzetdeel dat eet- en drinkgelegenheden behalen uit de verkoop via een online platform is lager dan dat voor de gehele horecasector. Wel is voor deze eet- en drinkgelegenheden het omzetdeel dat behaald wordt uit verkopen via een online platform de laatste jaren sterk gestegen, namelijk van 0,9 procent in 2016 naar 5,8 procent in 2020. Dat komt neer op een verzesvoudiging in vijf jaar. Vooral in het coronajaar 2020 was de stijging sterk. In dat jaar steeg het aandeel van 2,2 procent in 2019 naar 5,8 procent. 

Aandeel kleinere bedrijven in omzet platformverkopen groeit 

Tussen 2016 en 2020 hebben kleinere bedrijven een steeds groter aandeel gekregen in de omzet die voortkomt uit platformverkopen. Zo nam het aandeel van bedrijven met 2-9 werkzame personen toe van 8,9 procent in 2016 tot 17,7 procent in 2020. Het aandeel van grotere bedrijven is in dezelfde periode juist afgenomen. Met name het aandeel van bedrijven met 500 of meer werkzame personen is sterk afgenomen, namelijk van 45,5 procent in 2016 naar 15,4 procent in 2020.