Bijlagen materialen O t/m Z
- Platinagroepmetalen
- Silicium metaal
- Strontium
- Tantaal
- Titanium
- Vanadium
- Veldspaat
- Vloeispaat
- Wolfraam
- Zeldzame aardmetalen
Platinagroepmetalen
| Scheikundig element | Platinagroepmetalen (PGM) betreft Palladium (Pd) met atoomnummer 46, Platina (Pt) met atoomnummer 78, Rodium (Rh) met atoomnummer 45, Ruthenium (Ru) met atoomnummer 44 en Iridium (Ir) met atoomnummer 77 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Pd, Ru, Ir en Rh: zilverwit overgangsmetaal, Pt: grijswit overgangsmetaal | |
| Bijzonderheden | Het zijn allen (dure) edele metalen, ze worden vaak samen gevonden, ze hebben een rijke chemie en belangrijke katalytische eigenschappen. | |
| Wijze van winning | Voornamelijk als bijproduct van de winning van andere metalen, zoals nikkel, koper en goud | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, want essentieel voor de Europese industrie (auto-industrie, elektronica, katalysatoren, chemie, brandstofcellen). De EU is sterk afhankelijk van de import uit met name Zuid-Afrika. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Ja, platina wordt bijvoorbeeld gebruikt in brandstofcellen voor de productie van elektriciteit uit waterstof en in zonnepanelen. Met de toenemende focus op duurzame energiebronnen is de rol van PGM's cruciaal. PGM's spelen ook een rol bij snelle en efficiënte dataopslag. | |
| In de aandacht? | Ja, PGM's zijn regelmatig in het nieuws vanwege hun zeldzaamheid, zorgen over beschikbaarheid en grote prijsflucutaties. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Ertsen en concentraten | |
| Verwerkte materialen | Zuivere metalen en legeringen | |
| Producten | Katalysatoren van voertuigen (schadelijke uitlaatgassen omzetten), sieraden (met name platina), elektrische contacten, katalysatoren in de chemie, chemotherapie, pacemakers, hartkleppen, apparatuur bestand tegen hoge temperaturen, draad in thermometers, legeringen. | |
| Substitutie | Palladium kan platina vervangen (goedkoper) | |
| Recycling ratio in EU | 30% | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 79.000 dollar per kg (gemiddelde van palladium, platinum, iridium, rhodium en ruthenium) | |
| In 2020-2023 | Gemiddeld 135.000 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | De opkomst van elektrische en hybride auto's heeft geleid tot een vermindering van de vraag naar platina dat traditioneel in katalysatoren van benzine- en dieselauto's wordt gebruikt. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 383 ton, som van palladium, platinum en rhodium | |
| Grootste producenten | 1. Zuid-Afrika (55%), 2. Rusland (25%), 3. Zimbabwe (9%) | |
| Productie in EU? | Nauwelijks (0,4%), met name Finland | |
| Actieve voorraden | Meer dan 81.000 ton | |
| Grootste voorraden | 1. Zuid-Afrika (78%), 2. Rusland (20%), 3. Zimbabwe (1,5%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nauwelijks (<1%) | |
| Onder de grond | Meer dan 100.000 ton, vooral in Zuid-Afrika | |
| Grootste verwerkers | 1. Zuid-Afrika (75%), 2. Rusland (12%), 3. Zimbabwe (6%) | |
| Verwerking in EU? | Nauwelijks (<1%): Finland | |
| Importafhankelijkheid EU | Circa 100% | |
| Grootste leverancier EU? | Zuid-Afrika (31% - iridium, 18% - platinum en 37% - rhodium) en VS (30% - palladium) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Primaire productie: 0,98 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 142 miljoen euro | 128 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 11e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 12e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 0% | Ruwe grondstof: 0% |
| Verwerkte grondstof: 53% | Verwerkte grondstof: 53% | |
| Halffabricaat: 44% | Halffabricaat: 44% | |
| Gerecycled: 3% | Gerecycled: 3% | |
| Landen van herkomst | 1. Duitsland (24%) | 1. Duitsland (26%) |
| 2. België (22%) | 2. België (24%) | |
| 3. VS (11%) | 3. VS (10%) | |
| 4. VK (7%) | 4. Ierland (6%) | |
| 5. Ierland (5%) | 5. Noorwegen (6%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,130 (onder drempelwaarde) | 0,151 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 37% (onder drempelwaarde) | 33% (onder drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 40% | Wederuitvoer: 34% |
| Export na verwerking NL: 34% | Export na verwerking NL: 37% | |
| Nederlandse markt: 26% | Nederlandse markt: 29% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 72 miljard euro | 46 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1.China (27%) | 1. Duitsland (15%) |
| 2. Duitsland (11%) | 2. China (15%) | |
| 3. VS (11%) | 3. VS (13%) | |
| 4. Taiwan (7%) | 4. Taiwan (8%) | |
| 5. België (5%) | 5. België (8%) | |
Silicium metaal
| Scheikundig element | Silicium (Si) met atoomnummer 14 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Donkergrijs metalloïde | |
| Bijzonderheden | Reageert nauwelijks, alleen onder bepaalde omstandigheden met halogenen, de meeste zuren hebben geen invloed. | |
| Wijze van winning | Silicium wordt voornamelijk gewonnen uit kwartszand, dat bestaat uit siliciumdioxide (SiO2). Het wordt in een hoogoven gereduceerd met koolstof, waarbij siliciummetaal en koolstofmonoxide ontstaan. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, vanwege de essentiële rol die het speelt in veel moderne technologieën en de hoge concentratie van de productie in een beperkt aantal landen. Silicium is een fundamenteel materiaal in de halfgeleiderindustrie, wat betekent dat het essentieel is voor de productie van elektronica, zonnepanelen, elektrische voertuigen en andere hightechproducten. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Ja, want de EU zet in op schone energie en heeft silicium nodig voor deze technologieën. De EU heeft een sterke halfgeleiderindustrie en wil deze beschermen en versterken. | |
| In de aandacht? | Ja, silicium is momenteel in het nieuws, vooral in verband met zonne-energie en batterijtechnologie. Er zijn voortdurend ontwikkelingen in de productie van silicium voor zonnepanelen en de opkomst van siliciumbatterijen. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Kwartszand | |
| Verwerkte materialen | Silicium metaal, Polysilicium (heel zuiver metaal na raffinageprocessen om te kunnen worden gebruikt in zonnecellen, etc.) | |
| Producten | Silicium metaal wordt toegevoegd aan aluminium om de sterkte en hardheid te verbeteren. Siliconen worden gebruikt in kitten, afdichtingsmiddelen en smeermiddelen. Silicium is een essentieel onderdeel van zonnecellen, waar het fungeert als halfgeleider. Silicium is een cruciaal halfgeleidermateriaal in de elektronica-industrie en wordt gebruikt in computerchips en andere elektronische apparaten. Silicium wordt toegevoegd aan staal om de eigenschappen te verbeteren. Siliciumdioxide (SiO2), een verbinding van silicium, is een basis-ingrediënt van glas. Siliciumcarbide, een verbinding van silicium, is een hard materiaal dat gebruikt wordt als schuurmiddel. | |
| Substitutie | Aluminium, siliciumcarbide en silicium-mangaan kunnen siliciummetaal vervangen. Galliumarsenide en germanium zijn de beste vervangers van silicium in de halfgeleiderindustrie. | |
| Recycling ratio in EU | onbekend | |
| Prijs | ||
| Begin 2025 | 1,24 dollar per kg (ferro-silicium) | |
| In 2020-2024 | Gemiddeld 1,53 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Door overaanbod en een lagere vraag naar staal is de prijs van silicium gedaald in 2024. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | n.v.t. | |
| Grootste producenten | n.v.t. | |
| Productie in EU? | n.v.t. | |
| Actieve voorraden | n.v.t. (grondstoffen van silicium metaal zijn in zeer grote hoeveelheden op veel plekken beschikbaar) | |
| Grootste voorraden | n.v.t. | |
| Actieve voorraad in EU? | n.v.t. | |
| Onder de grond | n.v.t. | |
| Grootste verwerkers | 1. China (85%), 2. Brazilië (4%), 3. Noorwegen (3%) | |
| Verwerking in EU? | Totaal 4600 ton in 2024 | |
| Importafhankelijkheid EU | Nauwelijks (3%): Frankrijk, Duitsland, Polen en Spanje | |
| Grootste leverancier EU? | 64% | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Noorwegen (35%) | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 755 miljoen euro | 269 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 2e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 2e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 5% | Ruwe grondstof: 2% |
| Verwerkte grondstof: 81% | Verwerkte grondstof: 59% | |
| Halffabricaat: 14% | Halffabricaat: 39% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1. Noorwegen (36%) | 1. Duitsland (15%) |
| 2. IJsland (14%) | 2. VS (12%) | |
| 3. China (7%) | 3. China (10%) | |
| 4. Duitsland (7%) | 4. Frankrijk (9%) | |
| 5. VS (4%) | 5. België (8%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,165 (onder drempelwaarde) | 0,079 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 80% (boven drempelwaarde) | 52% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 86% | Wederuitvoer: 59% |
| Export na verwerking NL: 8% | Export na verwerking NL: 24% | |
| Nederlandse markt: 6% | Nederlandse markt: 17% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 51 miljard euro | 38 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. Duitsland (21%) | 1. Duitsland (27%) |
| 2. China (20%) | 2. China (11%) | |
| 3. België (8%) | 3. België (10%) | |
| 4. Noorwegen (6%) | 4. Frankrijk (5%) | |
| 5. VS (4%) | 5. VS (4%) | |
Strontium
| Scheikundig element | Strontium (Sr) met atoomnummer 38 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Zilverwit aardalkalimetaal | |
| Bijzonderheden | Strontium reageert heftiger met water en zuurstof dan magnesium en calcium. Het verbrandt in aanwezigheid van zuurstof en bij hoge temperaturen ook bij stikstofgas. Dan ontstaat strontiumoxide en strontiumnitride. Het is een breekbaar metaal en relatief zacht. | |
| Wijze van winning | Strontium wordt voornamelijk gewonnen uit de mineralen celestien (strontium(sulfaat) en strontianiet (strontiumcarbonaat). Deze mineralen worden in de natuur gevonden en vervolgens gewonnen, waarna het strontium eruit wordt geëxtraheerd. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, strontium is geen kritiek materiaal op zichzelf, maar het is wel een essentieel onderdeel van sommige kritieke materialen, zoals bepaalde keramieken en legeringen. De EU maakt zich zorgen over de aanvoer van kritieke grondstoffen, waaronder mineralen die strontium bevatten, vanwege het risico op verstoringen en afhankelijkheid van import. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Nee | |
| In de aandacht? | Ja, strontium is af en toe in het nieuws, meestal in verband met milieuverontreiniging of forensisch onderzoek. Er zijn recente berichten over de ontdekking van radioactief strontium in besmet water bij de kerncentrale van Fukushima. Verder is strontium relevant in forensisch onderzoek, waar strontiumanalyse kan helpen bij het bepalen van de herkomst van botten of skeletresten. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Strontiumertsen en -concentraten | |
| Verwerkte materialen | Strontium metaal en chemische composieten | |
| Producten | Strontium wordt voor verschillende doeleinden gebruikt, voornamelijk in de industrie (zoals beeldbuizen van TV's) en geneeskunde (pijn bij botten), maar ook in pyrotechniek (vuurwerk en fakkels vanwege rode kleur) en de archeologie (bepalen herkomst dieren en mensen). Moderne glow-in-the-dark verf en kunststoffen bevatten strontiumaluminaat. Strontiumtitanaat wordt gebruikt in de optica. Strontiumferrieten worden gebruikt in ferrietmagneten. | |
| Substitutie | Er zijn geen perfecte vervangers van strontium. Bariet, barium en celestiet worden het eerste genoemd. | |
| Recycling ratio in EU | 0% | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 0,39 dollar per kg | |
| In 2020-2023 | Gemiddeld 0,13 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Door een toegenomen vraag (keramiek, magneten, pyrotechniek) en beperkte beschikbaarheid is de prijs van strontium gestegen in 2024. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 510.000 ton | |
| Grootste producenten | 1. Spanje (39%), 2. Iran (39%), 3. China (16%) | |
| Productie in EU? | Ja (39%): Spanje | |
| Actieve voorraden | 22,7 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. China (53%), 2. Iran (32%), 3. Spanje (15%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Ja (Spanje) | |
| Onder de grond | Meer dan 1 miljard ton | |
| Grootste verwerkers | N.v.t. | |
| Verwerking in EU? | N.v.t. | |
| Importafhankelijkheid EU | 0% | |
| Grootste leverancier EU? | Spanje (bijna 100%) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,41, Primaire productie: 0,33 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 13 miljoen euro | 8 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 6e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 4e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 1% | Ruwe grondstof: 2% |
| Verwerkte grondstof: 99% | Verwerkte grondstof: 98% | |
| Halffabricaat: 0% | Halffabricaat: 0% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1. China (36%) | 1. België (31%) |
| 2. België (19%) | 2. Duitsland (27%) | |
| 3. Duitsland (17%) | 3. China (7%) | |
| 4. VS (4%) | 4. VK (5%) | |
| 5. VK (4%) | 5. Polen (5%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,204 (onder drempelwaarde) | 0,187 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 52% (boven drempelwaarde) | 24% (onder drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 44% | Wederuitvoer: 33% |
| Export na verwerking NL: 37% | Export na verwerking NL: 45% | |
| Nederlandse markt: 19% | Nederlandse markt: 22% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 11 miljard euro | 8 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. Noorwegen (21%) | 1. Duitsland (16%) |
| 2. Duitsland (16%) | 2. België (11%) | |
| 3. IJsland (8%) | 3. Noorwegen (8%) | |
| 4. België (8%) | 4. Japan (7%) | |
| 5. China (6%) | 5. China (6%) | |
Tantaal
| Scheikundig element | Tantaal of tantalium (Ta) met atoomnummer 73 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Grijsblauw overgangsmetaal | |
| Bijzonderheden | Tantaal is een zeer buigzaam, hard en zwaar metaal dat eenvoudig te bewerken is. Het is zeer resistent tegen zuren en andere corroderende chemicaliën. Tantaal heeft een hoog smeltpunt. | |
| Wijze van winning | Tantaal wordt voornamelijk gewonnen uit tantaalrijke mineralen zoals columbiet-tantaliet (ook wel coltan genoemd) en microliet, vaak in combinatie met andere metalen zoals tin en niobium. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Tantaal is een kritiek materiaal voor de EU vanwege de afhankelijkheid van import, de beperkte beschikbaarheid van de stof in Europa en de risico's op schendingen van mensenrechten en conflicten bij de winning ervan. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Nee | |
| In de aandacht? | Ja, tantaal is regelmatig in het nieuws, vooral in verband met zijn rol in moderne elektronica en de discussies over grondstofwinning. Tantaal is een essentieel onderdeel van veel elektronische apparaten, en de winning ervan, vaak uit conflictgebieden zoals de Democratische Republiek Congo, heeft geleid tot maatschappelijke bezorgdheid en discussies over de herkomst van grondstoffen. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Tantaalertsen en -concentraten (tantaliet, columbiet, etc.) | |
| Verwerkte materialen | Tantaaloxiden, tantaalfluoriden | |
| Producten | Tantaal wordt voor veel verschillende toepassingen gebruikt, voornamelijk vanwege zijn unieke eigenschappen zoals corrosiebestendigheid, hoge smeltpunt en bio-compatibiliteit. Het wordt veel gebruikt in de elektronica (condensatoren voor apparatuur zoals smartphones), chemische industrie (warmtewisselaars, pompen, etc.) en medische technologie (implantaten, chirurgische instrumenten). Tantaal wordt toegevoegd aan metaallegeringen om hun sterkte en corrosiebestendigheid te verbeteren. Dit geldt vooral voor legeringen die worden gebruikt in turbinebladen voor straalmotoren en andere toepassingen waar hoge temperaturen en mechanische belastingen optreden. | |
| Substitutie | Tantaal kan worden vervangen, maar dat kan ten koste gaan van de prestatie of leiden tot hogere kosten. Mogelijke vervangers zijn niobium, wolfraam (carbides), aluminium, ceramiek, niobium (elektronica), glas, molybdeen, nikkel, niobium, platina, roestvrij staal, titanium, zirkonium (corrosiebestendigheid) en hafnium, iridium, molybdeen, niobium, rhenium en wolfraam (hoge temperaturen). | |
| Recycling ratio in EU | 13% | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 170 dollar per kg | |
| In 2020-2023 | Gemiddeld 171 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Geen prijsontwikkelingen | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 2100 ton | |
| Grootste producenten | 1. Congo (42%), 2. Nigeria (19%), 3. Rwanda (17%) | |
| Productie in EU? | Nauwelijks (1%): Spanje | |
| Actieve voorraden | Meer dan 140.000 ton | |
| Grootste voorraden | 1. Australië, 2. Brazilië | |
| Actieve voorraad in EU? | Nauwelijks | |
| Onder de grond | Onbekende hoeveelheid, vooral in Australië, Brazilië, Canada en China | |
| Grootste verwerkers | n.v.t. | |
| Verwerking in EU? | n.v.t. | |
| Importafhankelijkheid EU | 99% | |
| Grootste leverancier EU? | Congo (35%) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,45, Primaire productie: 0,30 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 15 miljoen euro | 7 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 5e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 5e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 0% | Ruwe grondstof: 0% |
| Verwerkte grondstof: 75% | Verwerkte grondstof: 70% | |
| Halffabricaat: 13% | Halffabricaat: 29% | |
| Gerecycled: 12% | Gerecycled: 1% | |
| Landen van herkomst | 1. China (41%) | 1. Duitsland (25%) |
| 2. VS (15%) | 2. China (22%) | |
| 3. Duitsland (14%) | 3. VS (22%) | |
| 4. Zuid-Afrika (9%) | 4. België (16%) | |
| 5. Hongkong (7%) | 5. VK (5%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,225 (onder drempelwaarde) | 0,192 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 75% (boven drempelwaarde) | 51% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 44% | Wederuitvoer: 33% |
| Export na verwerking NL: 37% | Export na verwerking NL: 45% | |
| Nederlandse markt: 19% | Nederlandse markt: 22% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 65 miljard euro | 41 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. China (28%) | 1. Duitsland (15%) |
| 2. VS (11%) | 2. China (15%) | |
| 3. Duitsland (11%) | 3. VS (13%) | |
| 4. Taiwan (8%) | 4. Taiwan (9%) | |
| 5. Hongkong (5%) | 5. België (8%) | |
Titanium
| Scheikundig element | Titanium of titaan (Ti) met atoomnummer 22 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Grijs, metallisch overgangsmetaal | |
| Bijzonderheden | Titanium staat bekend om goede corrosiebestendige eigenschappen, omdat het bedekt wordt door een dun en inert laagje titaanoxide. Titaan is net zo sterk als staal, maar heeft slechts 60% van de massa. | |
| Wijze van winning | Titanium wordt niet direct uit de grond gewonnen, maar wordt geproduceerd uit titaniumerts, voornamelijk ilmeniet en rutiel. Het winnen van titanium is een complex en kostbaar proces, voornamelijk door de hoge reactiviteit van titanium met zuurstof, stikstof en waterstof bij hoge temperaturen. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, want titanium heeft grote economische relevantie, vooral in sectoren zoals lucht- en ruimtevaart, defensie en hightechtoepassingen. De EU is sterk afhankelijk van import van titanium. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Ja, want titanium is cruciaal voor de groene transitie, voor defensie en voor de digitale transitie. | |
| In de aandacht? | Nee, geen bijzondere ontwikkelingen | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Titaniumertsen en -concentraten | |
| Verwerkte materialen | Titaniummetaal, titaniumoxiden, titaniumsulfiden, titaniumcarbiden | |
| Producten | Titanium wordt op veel verschillende gebieden gebruikt vanwege de unieke combinatie van eigenschappen zoals sterkte, lichtheid, corrosiebestendigheid en bio-compatibiliteit. Het is te vinden in de lucht- en ruimtevaart (rompstructuren, motoren), medische toepassingen (implantaten, chirurgische instrumenten), consumentenproducten (sieraden, horloges, golfclubs, fietsframes, brillen) en industrie (chemie, petrochemie, leidingen, warmtewisselaars). Overige toepassingen: pigment in verf of tandpasta, motorsport, scheepsonderdelen, landbouwmachines, fotografie. | |
| Substitutie | Weinig metalen bevatten de eigenschappen van titanium (licht, sterk, corrosiebestendig). Relatief goede vervangers zijn aluminium, speciaal staal, nikkel en zirkoniumlegeringen. | |
| Recycling ratio in EU | onbekend | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 13 dollar per kg (metaal) | |
| In 2020-2023 | Gemiddeld 11,3 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | De prijs van titanium is in 2024 gestegen door een combinatie van factoren, waaronder een toegenomen vraag en beperkte aanbod. De stijgende vraag komt voornamelijk uit de bouwsector en de auto-industrie, waar titaniumdioxide (TiO2) veel wordt gebruikt in verf en coatings. Tegelijkertijd is het winning en productieproces van titanium relatief complex en kostbaar, wat de prijs verder opdrijft. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 9,4 miljoen ton | |
| Grootste producenten | 1. China (35%), 2. Mozambique (20%), 3. Zuid-Afrika (15%) | |
| Productie in EU? | Nee (0%) | |
| Actieve voorraden | Meer dan 560 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. Australië (38%), 2. China (20%), 3. India (12%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nee (0%) | |
| Onder de grond | Meer dan 2 miljard ton | |
| Grootste verwerkers | 1. China (35%), 2. VS (14%), 3. Zuid-Afrika (9%) | |
| Verwerking in EU? | Ja (6%), met name Duitsland, klein deel in België, Finland, Italië en Frankrijk | |
| Importafhankelijkheid EU | 100% (extractie) en 18% (verwerking) | |
| Grootste leverancier EU? | Noorwegen (23% - primair), Duitsland (45% - verwerkt) en Kazachstan (37% - metaal) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,19, Primaire productie: 0,18 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 475 miljoen euro | 315 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 5e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 4e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 33% | Ruwe grondstof: 29% |
| Verwerkte grondstof: 48% | Verwerkte grondstof: 49% | |
| Fabricage: 18% | Fabricage: 21% | |
| Recycling: 1% | Recycling: 1% | |
| Landen van herkomst | 1. VK (20%) | 1. VK (21%) |
| 2. China (12%) | 2. Duitsland (18%) | |
| 3. Duitsland (12%) | 3. België (10%) | |
| 4. Canada (10%) | 4. Zuid-Afrika (7%) | |
| 5. Zuid-Afrika (7%) | 5. China (7%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,094 (onder drempelwaarde) | 0,109 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 73% (boven drempelwaarde) | 59% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 72% | Wederuitvoer: 45% |
| Export na verwerking NL: 20% | Export na verwerking NL:39,5% | |
| Nederlandse markt: 8% | Nederlandse markt: 15,5% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 30 miljard euro | 24 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. Duitsland (20%) | 1. Duitsland (24%) |
| 2. VS (12%) | 2. België (13%) | |
| 3. België (12%) | 3. VS (11%) | |
| 4. Ierland (5%) | 4. Frankrijk (6%) | |
| 5. Frankrijk (5%) | 5. Ierland (4%) | |
Vanadium
| Scheikundig element | Vanadium (V) met atoomnummer 23 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Zilvergrijs overgangsmetaal | |
| Bijzonderheden | Net als chroom is vanadium erg resistent tegen corrosie door zuren en basen. Bij hoge temperaturen oxideert hete makkelijk. Het metaal beschikt over een zeer sterke kristalstructuur. | |
| Wijze van winning | Vanadium wordt voornamelijk gewonnen uit ertsen, zoals titaanhoudend magnetiet en fosfaatgesteente. Het wordt ook als bijproduct gewonnen bij de productie van staal en bij de winning van uranium. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, vanwege haar cruciale rol in de groene transitie en de industrie. Het is essentieel voor energieopslag, met name in vanadium redox flow batterijen, die een belangrijke rol spelen in de opslag van duurzaam opgewekte energie. Daarnaast is vanadium een sleutelcomponent in staalproductie, waardoor het een belangrijke rol speelt in de bouw en de automobielindustrie. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Nee | |
| In de aandacht? | Ja, vanadium is de laatste tijd in het nieuws geweest, vooral vanwege de groeiende belangstelling voor vanadium redox-flowbatterijen voor energieopslag. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Vanadiumertsen en -concentraten, vanadium uit verrijking in staalproductie | |
| Verwerkte materialen | Vanadiumoxiden, ferro-vanadium, chemische composieten | |
| Producten | Vanadium wordt voornamelijk gebruikt in de staalindustrie om staal harder en sterker te maken. Het is ook een belangrijk onderdeel van sommige supergeleiders en wordt gebruikt in batterijen en als katalysator in chemische processen. Verder wordt vanadium gebruikt in gereedschappen, ruimtevaartuigen, en kernreactoren. | |
| Substitutie | Bepaalde metalen zoals mangaan, molybdeen, niobium, titanium en wolfraam kunnen vanadium vervangen als legeringselementen samen met staal. Platina en nikkel kunnen vanadium vervangen in katalysatoren. Echter, in de ruimtevaart is er nog geen alternatief. | |
| Recycling ratio in EU | 1% | |
| Prijs | ||
| Begin 2025 | 26 dollar per kg (ferro-vanadium) | |
| 2020-2024 | Gemiddeld 32 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | De prijs van vanadium is in 2024 gedaald door een combinatie van factoren, waaronder een toename van de wereldwijde voorraden en een lagere vraag uit de staalindustrie, de grootste afnemer van vanadium. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 100.000 ton | |
| Grootste producenten | 1. China (70%), 2. Rusland (21%), 3. Zuid-Afrika (8%) | |
| Productie in EU? | Nee (0%) | |
| Actieve voorraden | 18 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. Australië (47%), 2. Rusland (28%), 3. China (23%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nee (0%) | |
| Onder de grond | Meer dan 63 miljoen ton | |
| Grootste verwerkers | 1. China (62%), 2. Rusland (9%), 3. Zuid-Afrika (8%) | |
| Verwerking in EU? | Niet of nauwelijks | |
| Importafhankelijkheid EU | 100% | |
| Grootste leverancier EU? | Koeweit (45% - primair) en Rusland (44% - verwerkt) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,45, Primaire productie: 0,51 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 113 miljoen euro | 70 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 1e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 1e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 12% | Ruwe grondstof: 20% |
| Verwerkte grondstof: 88% | Verwerkte grondstof: 80% | |
| Halffabricaat: 0% | Halffabricaat: 0% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1.Zuid-Afrika (27%) | 1. Brazilië (28%) |
| 2.Brazilië (17%) | 2. Zuid-Afrika (20%) | |
| 3.China (13%) | 3. Duitsland (9%) | |
| 4.Zuid-Korea (12%) | 4. Oostenrijk (9%) | |
| 5.Oostenrijk (9%) | 5. China (9%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,146 (onder drempelwaarde) | 0,150 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 75% (boven drempelwaarde) | 65% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 90% | Wederuitvoer: 76,5% |
| Export na verwerking NL: 7% | Export na verwerking NL: 16,5% | |
| Nederlandse markt: 3% | Nederlandse markt: 7% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 25 miljard euro | 17 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1.Duitsland (17%) | 1. Duitsland (24%) |
| 2.China (13%) | 2. België (11%) | |
| 3.Noorwegen (10%) | 3. China (9%) | |
| 4.België (8%) | 4. VS (6%) | |
| 5.VS (5%) | 5. Noorwegen (4%) | |
Veldspaat
| Scheikundig element | Veldspaat is geen scheikundig element, maar een groep van gesteentevormende mineralen die veel in de aardkorst voorkomen. | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Ze zijn meestal wit, grijs of roze, maar kunnen ook andere kleuren hebben zoals groen, blauw, of zelfs zwart. Veldspaten hebben een glasachtige glans. | |
| Bijzonderheden | Belangrijke eigenschappen zijn de samenstelling uit aluminiumoxide en siliciumdioxide, de aanwezigheid van kalium, natrium en calcium, en de twee splijtvlakken die een hoek van 90 graden of bijna 90 graden maken. | |
| Wijze van winning | Veldspaat wordt gewonnen door middel van dagbouw of mijnbouw, afhankelijk van de diepte en de concentratie van het veldspaat in de grond. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, vanwege het belang ervan in diverse industrieën en de concentratie van de reserves in een beperkt aantal landen, waardoor de aanvoer kwetsbaar is. Veldspaat is onder andere een belangrijk mineraal in de keramische industrie. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Nee | |
| In de aandacht? | Nee, geen bijzondere ontwikkelingen | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Veldspaat | |
| Verwerkte materialen | Keramiek, glas | |
| Producten | Veldspaat wordt veel gebruikt in de industrie, voornamelijk als grondstof voor glas en keramiek, maar ook als vulstof in verf, kunststoffen en rubber. Daarnaast wordt het gebruikt in zeep, schoonmaakmiddelen, kunstmest en als vloeimiddel. In de esoterie wordt het ook gebruikt voor spirituele doeleinden, zoals het verminderen van stress en het bevorderen van innerlijke rust. | |
| Substitutie | Nepheline seyeniet is de belangrijkste vervanger van veldspaat. Andere alternatieven zijn klei, elektrische ovenslak, pyrofylliet, spodumeen en talk. | |
| Recycling ratio in EU | 1% | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 0,11 dollar per kg | |
| 2020-2023 | Gemiddeld 0,10 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Geen prijsontwikkelingen | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 33 miljoen ton | |
| Grootste producenten | 1. Turkije (29%), 2. India (18%), 3. Iran (9%) | |
| Productie in EU? | Ja (11%), voor ruim de helft Italië | |
| Actieve voorraden | Meer dan 2,3 miljard ton | |
| Grootste voorraden | 1. China (32%), 2. Turkije (31%), 3. India (14%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nauwelijks (<1%) | |
| Onder de grond | Onbekend | |
| Grootste verwerkers | N.v.t. | |
| Verwerking in EU? | N.v.t. | |
| Importafhankelijkheid EU | 54% | |
| Grootste leverancier EU? | Turkije (93%) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Primaire productie: 0,20 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 19 miljoen euro | 14 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 4e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 4e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 100% | Ruwe grondstof: 100% |
| Verwerkte grondstof: 0% | Verwerkte grondstof: 0% | |
| Halffabricaat: 0% | Halffabricaat: 0% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1. Noorwegen (43%) | 1. Turkije 49%) |
| 2. Turkije (37%) | 2. Noorwegen (25%) | |
| 3. Groenland (14%) | 3. Groenland (18%) | |
| 4. België (3%) | 4. België (5%) | |
| 5. Duitsland (2%) | 5. Duitsland (2%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,344 (boven drempelwaarde) | 0,340 (boven drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 94% (boven drempelwaarde) | 92% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 73% | Wederuitvoer: 55% |
| Export na verwerking NL: 5% | Export na verwerking NL: 9% | |
| Nederlandse markt: 22% | Nederlandse markt: 36% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 0,8 miljard euro | 0,7 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. China (39%) | 1. China (34%) |
| 2. Duitsland (14%) | 2. Duitsland (18%) | |
| 3. België (7%) | 3. België (9%) | |
| 4. VS (6%) | 4. VK (6%) | |
| 5. VK (6%) | 5. Portugal (5%) | |
Vloeispaat
| Scheikundig element | Vloeispaat of fluoriet is calciumfluoride met molecuulformule CaF2 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Vloeispaat is een mineraal dat in verschillende kleuren voorkomt, waaronder kleurloos, paars, groen, blauw, geel, roze, en zelfs veelkleurig. | |
| Bijzonderheden | Het is een mineraal dat bekend staat om zijn verscheidenheid aan kleuren en zijn fluorescerende eigenschappen. Daarnaast is het een belangrijke bron voor de productie van fluor en heeft het een relatief lage hardheid. | |
| Wijze van winning | Vloeispaat wordt gewonnen door mijnbouwactiviteiten. Het wordt voornamelijk gevonden in aders en holtes in gesteenten, gevormd door hydrothermale processen. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, vanwege de essentiële rol die het speelt in de groene transitie en de industrie. De EU is afhankelijk van import voor een groot deel van zijn vloeispaatvoorziening, wat het kwetsbaar maakt voor verstoringen in de toeleveringsketen. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Nee | |
| In de aandacht? | Ja, recente rapporten benadrukken het toenemende belang voor de energietransitie en de batterijproductie voor elektrische voertuigen. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Vloeispaat | |
| Verwerkte materialen | Hydrogeenfluoride, Kryolietfluoride, Aluminiumfluoride | |
| Producten | Vloeispaat wordt hoofdzakelijk gebruikt als vloeimiddel in de metallurgie en keramiek, en als grondstof voor fluorchemicaliën. Het verlaagt het smeltpunt van materialen, waardoor het gemakkelijker wordt om metalen uit erts te smelten en te bewerken. Daarnaast is het een belangrijke bron voor de productie van waterstoffluoride en difluor, die worden gebruikt in de fluorchemie. | |
| Substitutie | Er zijn verschillende vervangers afhankelijk van de toepassing. In staalproductie kan synthetische fluorspar of andere fluxmiddelen worden gebruikt. Voor fluorchemicaliën, kan men denken aan andere fluorhoudende verbindingen of methoden om fluor te extraheren. | |
| Recycling ratio in EU | 1% | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 0,40 dollar per kg | |
| 2020-2023 | Gemiddeld 0,20 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | De prijzen zijn in 2024 gestegen vanwege een toenemende vraag (koelmiddelenindustrie, bouw) en vanwege aanbodrestricties (onder andere meer veiligheidsinspecties). | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 9,5 miljoen ton | |
| Grootste producenten | 1. China (62%), 2. Mexico (13%), 3. Mongolië (13%) | |
| Productie in EU? | Nauwelijks (3%), met name Spanje, klein deel Duitsland | |
| Actieve voorraden | Meer dan 320 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. China (27%), 2. Mexico (21%), 3. Zuid-Afrika (13%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Ja (5%): vooral Spanje | |
| Onder de grond | 5 miljard ton | |
| Grootste verwerkers | N.v.t. | |
| Verwerking in EU? | N.v.t. | |
| Importafhankelijkheid EU | 60% | |
| Grootste leverancier EU? | Mexico (33%) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,18, Primaire productie: 0,43 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 106 miljoen euro | 63 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 5e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 4e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 53% | Ruwe grondstof: 27% |
| Verwerkte grondstof: 26,5% | Verwerkte grondstof: 43% | |
| Halffabricaat: 20,5% | Halffabricaat: 30% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1. China (22%) | 1. Duitsland (27%) |
| 2. Duitsland (16%) | 2. China (19%) | |
| 3. Mexico (15%) | 3. VS (17%) | |
| 4. Zuid-Afrika (12%) | 4. Japan (14%) | |
| 5. VS (10%) | 5. Spanje (8%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,132 (onder drempelwaarde) | 0,170 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 74% (boven drempelwaarde) | 57% (boven drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 61% | Wederuitvoer: 37,5% |
| Export na verwerking NL: 32,5% | Export na verwerking NL: 52% | |
| Nederlandse markt: 6,5% | Nederlandse markt: 10,5% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 17 miljard euro | 12 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. Taiwan (21%) | 1. Taiwan (22%) |
| 2. VS (13%) | 2. VS (12%) | |
| 3. China (12%) | 3. Duitsland (12%) | |
| 4. Hongkong (9%) | 4. China (11%) | |
| 5. Duitsland (9%) | 5. Hongkong (7%) | |
Wolfraam
| Scheikundig element | Wolfraam (W) met atoomnummer 74 | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Grijswit overgangsmetaal | |
| Bijzonderheden | Wolfraam heeft van alle metalen het hoogste smeltpunt en is goed bestand tegen corrosie. Alleen sommige zuren zijn in staat om wolfraam aan te tasten. | |
| Wijze van winning | Wolfraam wordt voornamelijk gewonnen uit de mineralen wolframiet en scheeliet. Het proces omvat meestal het breken, roosteren en onderwerpen van het erts aan chemische reacties om wolfraamoxide te verkrijgen. Dit oxide wordt vervolgens gereduceerd met waterstof of koolstof om metallisch wolfraam te produceren. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, vanwege haar belangrijke rol in verschillende sleutelsectoren en de concentratie van de productie in een beperkt aantal landen, waardoor de EU afhankelijk is van import en geopolitieke risico's loopt. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Ja. het is cruciaal voor diverse sleutelsectoren, zoals defensie, elektronica, en de groene transitie. Het gebrek aan gelijkwaardige alternatieven voor veel wolfraamtoepassingen maakt het nog kritischer. | |
| In de aandacht? | Ja, wolfraam is momenteel in het nieuws. Er is een stijging van de wolfraamprijzen, deels als gevolg van exportbeperkingen door China. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Wolfraamertsen en -concentraten | |
| Verwerkte materialen | Ferro-wolfraam, wolfraamoxiden, wolfraammetaalpoeders, wolfraamcarbidepoeders, wolfraammetaal, wolfraamlegeringen, wolfraamcarbiden | |
| Producten | Wolfraam heeft veel toepassingen, voornamelijk dankzij zijn hoge smeltpunt en hardheid. Het wordt gebruikt in gloeidraden van lampen, als hardmetaal in snijgereedschap en boren, in legeringen voor hoge temperaturen en als stralingsbescherming in röntgenapparatuur. Wolfraam wordt ook gebruikt in sieraden, bij het lassen, kooktoestellen, in de ruimtevaart en in de olie- en gasindustrie. | |
| Substitutie | Wolfraam heeft geen directe, perfecte vervangers, maar er zijn wel materialen die in bepaalde toepassingen als alternatief kunnen dienen. Molybdeen is een veelbelovend alternatief, vooral voor toepassingen waar een lagere soortelijke weerstand gewenst is. Rhenium wordt ook genoemd als een metaal met vergelijkbare eigenschappen, maar het is zeldzamer en duurder dan wolfraam. | |
| Recycling ratio in EU | 42% | |
| Prijs | ||
| Begin 2025 | 43 dollar per kg (ferro-wolfraam) | |
| 2020-2024 | Gemiddeld 37 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Geen bijzondere ontwikkelingen, de vraag vanuit de lucht- en ruimtevaart is wel iets toegenomen. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 81.000 ton | |
| Grootste producenten | 1. China (83%), 2. Vietnam (4%), 3. Rusland (2%) | |
| Productie in EU? | Nauwelijks (2%): Oostenrijk, Spanje en Portugal | |
| Actieve voorraden | Meer dan 4,6 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. China (52%), 2. Australië (12%), 3. Rusland (9%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nauwelijks (2%) | |
| Onder de grond | Circa 8 miljoen ton | |
| Grootste verwerkers | 1. China (86%), 2. VS (4%), 3. Rusland (3%) | |
| Verwerking in EU? | Ja (2%): Oostenrijk | |
| Importafhankelijkheid EU | 21% (extractie) en 80% (verwerkt) | |
| Grootste leverancier EU? | Oostenrijk (35% - primair) en China (32% - verwerkt) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,38, Primaire productie: 0,60 | |
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 146 miljoen euro | 81 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 5e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 3e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 10% | Ruwe grondstof: 17% |
| Verwerkte grondstof: 43% | Verwerkte grondstof: 17% | |
| Halffabricaat: 41% | Halffabricaat: 65% | |
| Gerecycled: 6% | Gerecycled: 1% | |
| Landen van herkomst | 1. Vietnam (26%) | 1. Duitsland (25%) |
| 2. China (15%) | 2. China (11%) | |
| 3. Duitsland (14%) | 3. Ierland (9%) | |
| 4. VK (8%) | 4. België (8%) | |
| 5. VS (5%) | 5. VS (7%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,127 (onder drempelwaarde) | 0,105 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 66% (boven drempelwaarde) | 39% (onder drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 83,5% | Wederuitvoer: 68% |
| Export na verwerking NL: 9,5% | Export na verwerking NL: 18% | |
| Nederlandse markt: 7% | Nederlandse markt: 14% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 31 miljard euro | 25 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. Duitsland (23%) | 1. Duitsland (27%) |
| 2. China (15%) | 2. België (12%) | |
| 3. België (11%) | 3. China (10%) | |
| 4. VS (5%) | 4. VS (5%) | |
| 5. VK (5%) | 5. VK (5%) | |
Zeldzame aardmetalen
| Scheikundig element | Zeldzame aardmetalen betreft Scandium1) (Sc) met atoomnummer 21, Yttrium (Y - 39), Lanthaan (La - 57), Cerium (Ce - 58), Praseodymium (Pr - 59), Neodymium (Nd - 60), Promethium (Pm - 61), Samarium (Sm - 62), Europium (Eu - 63), Gadolinium (Gd - 64), Terbium (Tb - 65), Dysprosium (Dy - 66), Holmium (Hi - 67), Erbium (Er - 68), Thulium (Tm - 69), Ytterbium (Yb - 70) en Lutetium (Lu - 71). | |
|---|---|---|
| Beschrijving | Zeventien scheikundige elementen die van nature in het heelal voorkomen. | |
| Bijzonderheden | Zeldzame aardmetalen hebben bijzondere eigenschappen zoals sterke magnetische krachten, luminescentie (het vermogen om licht uit te stralen) en geleidbaarheid, waardoor ze cruciaal zijn voor moderne technologie. Ondanks hun naam zijn ze niet altijd zeldzaam, maar wel moeilijk te winnen en te scheiden. | |
| Wijze van winning | Zeldzame aardmetalen worden voornamelijk gewonnen via grootschalige dagbouwmijnbouw, waarbij de toplaag van de aarde wordt verwijderd om toegang te krijgen tot de onderliggende mineralen. Deze mineralen bevatten zeldzame aardelementen, die vervolgens worden gescheiden van andere mineralen met behulp van chemische processen. | |
| Kritiek materiaal in EU? | Ja, het zijn sleutelgrondstoffen, maar de EU is sterk afhankelijk van import, vooral uit China, wat een geopolitiek risico vormt. | |
| Strategisch materiaal in EU? | Ja, omdat ze essentieel zijn voor de groene en digitale transitie, evenals voor defensie en ruimtevaart. Permanente magneten, gemaakt van zeldzame aardmetalen, zijn essentieel voor de efficiëntie van windturbines en elektrische motoren. Zonder deze magneten zouden de groene en digitale transities veel moeilijker te realiseren zijn. | |
| In de aandacht? | Ja, zeldzame aardmetalen zijn momenteel veel in het nieuws. Recente ontwikkelingen, zoals de ontdekking van grote reserves in Zweden en Noorwegen en de Chinese dominantie in de winning en raffinage, hebben geleid tot discussies over strategische afhankelijkheid en de energietransitie. | |
| Toepassingen | ||
| Primaire materialen | Ertsen en concentraten | |
| Verwerkte materialen | Metalen, legeringen, oxides, poeders | |
| Producten | Zeldzame aardmetalen hebben diverse toepassingen in moderne technologie, waaronder in elektronische apparaten, hernieuwbare energie en defensietechnologie. Ze worden gebruikt in permanente magneten voor windturbines en elektrische voertuigen, fosforen in beeldschermen, en batterijen. Ook in de petrochemie, metallurgie en als katalysatoren vinden ze hun toepassing. Zeldzame aardmetalen zijn essentieel voor de productie van smartphones, computers, laptops en andere elektronische apparaten. Zeldzame aardmetalen worden gebruikt in diverse defensie-toepassingen, zoals geleide raketten en andere geavanceerde systemen. | |
| Substitutie | Er zijn verschillende manieren om zeldzame aardmetalen te vervangen, voornamelijk door het gebruik van alternatieve materialen (ferriet voor permanenten magneten, natrium voor batterijen, diverse metalen), het recyclen van zeldzame aardmetalen, of het verminderen van het gebruik ervan in toepassingen. Voor sommige specifieke toepassingen, zoals in bepaalde soorten elektronica en katalysatoren, zijn zeldzame aardmetalen nog steeds onmisbaar of moeilijk te vervangen. | |
| Recycling ratio in EU | onbekend | |
| Prijs | ||
| In 2024 | 193 dollar per kg (gemiddelde cerium oxide, dysprosium oxide, europium oxide, lanthanum oxide, neodymium oxide en terbium oxide) | |
| 2020-2023 | 280 dollar per kg | |
| Ontwikkelingen | Door overaanbod (overproductie in China) en een afnemende vraag (onder andere in China) is de prijs in 2024 gezakt. | |
| Productie, voorraden (2024) en overig (gemid. 2016-2020) | ||
| Totale productie | 390.000 ton | |
| Grootste producenten | 1. China (69%), 2. VS (12%), 3. Myanmar (8%) | |
| Productie in EU? | Nee (0%) | |
| Actieve voorraden | Meer dan 90 miljoen ton | |
| Grootste voorraden | 1. China (49%), 2. Brazilië (23%), 3. India (8%) | |
| Actieve voorraad in EU? | Nauwelijks (<0,1%) | |
| Onder de grond | 1. China (90%), 2. Maleisië (3%), 3. Rusland (2%) | |
| Grootste verwerkers | Circa 130 miljoen ton | |
| Verwerking in EU? | Nauwelijks (1%), met name België, Duitsland en Zweden | |
| Importafhankelijkheid EU | 100% | |
| Grootste leverancier EU? | China (circa 65%) | |
| Geografische concentratie (0 tot 1) | Voorraden: 0,55, Primaire productie: 0,40, Verwerking: 0,78 | |
| 1) Een apart materiaal volgens de EU-lijst van kritieke en strategische materialen. Omdat Nederland echter nauwelijks scandium importeert wordt dit materiaal hier niet apart behandeld. | ||
| Met quasi-doorvoer | Zonder quasi-doorvoer | |
|---|---|---|
| Totaal | 84 miljoen euro | 65 miljoen euro |
| Positie van Nederland als importeur in de EU | Totale import: 4e | |
| Alleen uit niet-EU-landen: 3e | ||
| Verwerkingsfase | Ruwe grondstof: 78% | Ruwe grondstof: 86% |
| Verwerkte grondstof: 22% | Verwerkte grondstof: 14% | |
| Halffabricaat: 0% | Halffabricaat: 0% | |
| Gerecycled: 0% | Gerecycled: 0% | |
| Landen van herkomst | 1. Duitsland (19%) | 1. Duitsland (23%) |
| 2. China (18%) | 2. Ierland (11%) | |
| 3. Ierland (8%) | 3. VS (8%) | |
| 4. VS (8%) | 4. Turkije (8%) | |
| 5. VK (7%) | 5. België (8%) | |
| Importconcentratie (HHI) | 0,098 (onder drempelwaarde) | 0,100 (onder drempelwaarde) |
| Aandeel niet-EU | 50% (boven drempelwaarde) | 38% (onder drempelwaarde) |
| Bestemming import (2023) | Doorvoer/wederuitvoer: 82% | Wederuitvoer: 76% |
| Export na verwerking NL: 9% | Export na verwerking NL: 12% | |
| Nederlandse markt: 9% | Nederlandse markt: 12% | |
| Importwaarde producten met kritieke grondstof | 114 miljard euro | 78 miljard euro |
| Landen van herkomst | 1. China (24%) | 1. China (16%) |
| 2. VS (11%) | 2. Duitsland (13%) | |
| 3. Duitsland (10%) | 3. VS (13%) | |
| 4. Taiwan (6%) | 4. België (6%) | |
| 5. VK (4%) | 5. Taiwan (6%) | |