3. Beschrijving (over)sterfte en doodsoorzaken in 2020 en 2021
3.1 Inleiding
Sinds de start van de COVID-19-epidemie heeft Nederland een aantal perioden gekend waarin sprake was van oversterfte: het aantal overledenen lag in die perioden significant hoger dan wat verwacht mocht worden op basis van sterftecijfers in de jaren vóór de pandemie.
Het CBS publiceert sinds het begin van de COVID-19-epidemie wekelijks sterftecijfers en maandelijks informatie over doodsoorzaken. Ook zijn er verschillende verdiepende onderzoeken gepubliceerd over dit thema (Stoeldraijer en Harmsen, 2020; Kunst, Visser, Stoeldraijer en Harmsen, 2020; Husby, Stoeldraijer, Visser, 2020; Stoeldraijer, 2020a; CBS, 2020a; Visser, Kunst, Stoeldraijer en Harmsen, 2021; Stoeldraijer, Traag en Harmsen, 2021; Traag en Hoogenboezem, 2021; Stoeldraijer, Kunst, Chilunga en Harmsen, 2022).
Om een eerste beeld te krijgen van de meest recente periode van oversterfte in het najaar van 2021 werd in februari 2022 door het CBS een artikel “Ontwikkelingen in sterfte in 2020 en 2021” (Schürmann, Van der Toorn en Stoeldraijer, 2022) gepubliceerd waarin gebruik gemaakt werd van schattingen, toegepast op onvolledige doodsoorzakengegevens uit oktober (92 procent dekking) en november 2021 (87 procent dekking). Inmiddels zijn de voorlopige cijfers van de doodsoorzaken tot en met december 2021 bekend.
In dit hoofdstuk worden de oversterfte en de sterfte aan COVID-19 evenals andere doodsoorzaken beschreven over 2020 en 2021. Vragen die centraal staan zijn 1) wat is de mate van oversterfte tijdens de COVID-19-epidemie en hoe verschilt dat met andere schattingen, 2) hoeveel COVID-19-overledenen waren er in de perioden van oversterfte, wat is de leeftijdsverdeling onder de sterfgevallen en wat is de oversterfte en COVID-19-sterfte onder gebruikers van langdurige zorg, en 3) of er meer of juist minder mensen overleden aan andere onderliggende doodsoorzaken dan COVID-19 vergeleken met de jaren voorafgaand aan de COVID-19-epidemie. Dit hoofdstuk is een vervolg op het in februari 2022 gepubliceerde artikel en wordt tegelijkertijd in Statistische Trends gepubliceerd.
De resultaten in dit hoofdstuk zijn beschrijvend van aard. Vervolgonderzoeken kunnen bijdragen om nadere oorzaken van oversterfte in kaart te brengen.
Leeswijzer van dit hoofdstuk
In paragraaf 3.2 en in Bijlage 2 is toegelicht welke data er gebruikt zijn, wat de betekenis van gebruikte termen is, hoe de cijfers zijn berekend en welke methoden zijn toegepast. In paragraaf 3.3 wordt het verloop van de totale sterfte en de oversterfte in de periode 2020–2021 besproken. Daarnaast wordt uitgelegd wat oversterfte is en wordt deze in internationaal perspectief geplaatst. Paragraaf 3.4.1 laat vervolgens de verhouding zien tussen COVID-19-sterfte en de totale sterfte, paragraaf 3.4.2 beschrijft de ontwikkeling van de sterfte onder mensen die gebruik maken van zorg in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz-zorggebruik) en paragraaf 3.4.3 bevat een uitsplitsing van de totale sterfte en COVID-19-sterfte naar een vijftal leeftijdsgroepen. Paragraaf 3.5 beschrijft de overledenen naar doodsoorzaak voor 2015 tot en met 2021, de ontwikkelingen van de onderliggende doodsoorzaken in de periode 2020–2021 en geeft een samenvatting van de trendmatige veranderingen in de doodsoorzaken tot en met 2021. Paragraaf 3.6 bevat de discussie. Een samenvatting van de ontwikkelingen in de sterfte zijn opgenomen in paragraaf 3.7. Hier wordt ook beschreven wat de beperkingen zijn van dit onderzoek.
3.2 Methode
Voor de huidige beschrijvende studie is data verkregen via overlijdensberichten en doodsoorzaakverklaringen die het CBS ontvangt.
Sterfte en oversterfte
De cijfers over het aantal overledenen zijn gebaseerd op de berichten over het aantal overledenen (zonder informatie over de doodsoorzaak) die het CBS dagelijks van gemeenten ontvangt (CBS, 2022b).
De oversterfte is het verschil tussen het waargenomen aantal overledenen en een verwacht aantal overledenen in dezelfde periode.
Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen COVID-19-epidemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in 2015–2019. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week de gemiddelde sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering van de verwachte wekelijkse sterfte. Er is dan nog geen rekening gehouden met de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Daarom is de sterfte per week nog herschaald naar de verwachte totale sterfte voor het jaar. Voor 2020 is de verwachte sterfte 153 402 en voor 2021 is deze 154 887. Het aantal voor 2020 is ontleend aan de Kernprognose 2019–2060 en het aantal voor 2021 aan de Bevolkingsprognose 2020-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de corona-epidemie). De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in de periode 2015–2019. Dit 95%-interval geeft de bandbreedte weer van de gewoonlijk fluctuaties in de sterfte. 95 procent van de sterfte die in eerdere jaren is waargenomen, valt in dit interval. Er wordt van oversterfte gesproken wanneer de sterfte boven de bovengrens van dit interval ligt.
Het artikel Sterfte en levensverwachting in de 21ste eeuw: waarom veranderde de trend rond 2012? belicht de ontwikkeling van de sterfte in de periode 1950–2020 (Stoeldraijer, 2020b).
Golven van de COVID-19-epidemie in Nederland
Op basis van de totale sterfte en de oversterfte, zijn er drie golven van oversterfte tijdens de COVID-19-epidemie te herkennen:
- eerste oversterftegolf: week 13 tot en met 18 van 2020 (eind maart–eind april 2020);
- tweede oversterftegolf: week 39 van 2020 tot en met week 3 van 2021 (eind september 2020–januari 2021);
- derde oversterftegolf: week 33 tot en met week 52 van 2021 (half augustus 2021–eind december 2021).
De hittegolf in 2020 betreft week 33 en week 34 (half augustus 2020).
Doodsoorzaken
De overlijdensberichten die het CBS van de gemeenten ontvangt, bevatten geen informatie over de doodsoorzaak. Die informatie ontvangt het CBS later via een doodsoorzaakverklaring. Dit formulier wordt ingevuld door een arts die de overledene schouwt. De arts stuurt het formulier via de gemeente naar het CBS. Op basis van de doodsoorzakenverklaringen maakt het CBS de doodsoorzakenstatistiek (CBS, 2022c).
Op de doodsoorzaakverklaring staat onder andere de onderliggende doodsoorzaak van de overledene ingevuld. Met de onderliggende doodsoorzaak wordt gedoeld op de ziekte of aandoening waarmee de reeks van gebeurtenissen die uiteindelijk het overlijden van de persoon veroorzaakte, begon. Deze reeks opeenvolgende gebeurtenissen wordt door de arts op de doodsoorzaakverklaring aangegeven. Uit het formulier wordt de onderliggende doodsoorzaak overgenomen en gecodeerd volgens internationaal afgesproken ICD-10 codes van de WHO (WHO, 2022).
Vanaf 2020 is voor COVID-19 een tweetal codes toegevoegd aan de lijst met ICD-10 codes.
Nieuwe ICD-10-codes voor COVID-19:
- U07.1 COVID-19, virus geïdentificeerd
- U07.2 COVID-19, virus niet geïdentificeerd
– Klinisch-epidemiologisch gediagnosticeerde COVID-19
– Waarschijnlijk COVID-19
– Vermoedelijke COVID-19
Hoewel beide categorieën, U07.1 (COVID-19, virus geïdentificeerd) en U07.2 (COVID-19, virus niet geïdentificeerd), geschikt zijn voor doodsoorzaakcodering, wordt erkend dat in veel landen de laboratoriumbevestiging van COVID-19 níét wordt vermeld op het doodsoorzaakformulier. Bij gebrek aan dit detail wordt aanbevolen, alleen voor gebruik in de doodsoorzaakregistratie, om COVID-19 voorlopig te coderen als U07.1, tenzij dit wordt vermeld als "waarschijnlijk" of "vermoedelijk". In dat geval wordt de doodsoorzaak gecodeerd als U07.2.
De codering van de doodsoorzaken is terug te brengen tot zes hoofdgroepen en een zevende groep voor COVID-19:
- nieuwvormingen;
- hart- en vaatziekten;
- ziekten van de ademhalingsorganen;
- psychische aandoeningen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen;
- niet-natuurlijke doodsoorzaken;
- overige doodsoorzaken;
- COVID-19.
Onder de groep van overige doodsoorzaken valt een breed scala aan ziekten en aandoeningen. Het gaat om symptomen, afwijkende klinische bevindingen en laboratoriumuitslagen die niet elders geclassificeerd kunnen worden. Daarnaast behoren tot de overige natuurlijke doodsoorzaken:
- ziekten van het spijsverteringstelsel, zoals lever- en darmaandoeningen;
- endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten, bijvoorbeeld diabetes;
- ziekten van het urogenitale stelsel, met name chronische nierziekten en nierfalen;
- infectieziekten en parasitaire aandoeningen, waaronder onder meer sepsis, wondroos en gastro-enteritis;
- overige ziekten, waaronder ziekten van bloed en bloedvormende organen en bepaalde aandoeningen van het immuunsysteem, ziekten van het botspierstelsel en bindweefsel, bepaalde aandoeningen die in hun oorsprong hebben in perinatale periode, en congenitale afwijkingen, misvormingen en chromosoomafwijkingen.
Het artikel Doodsoorzaken 2000–2020 belicht de ontwikkeling van de sterfte aan verschillende groepen doodsoorzaken in de jaren 2000–2020 (Traag en Hoogenboezem, 2021).
Berekening van de verwachte sterfte naar onderliggende doodsoorzaak
Om een beeld te krijgen van de mate waarin tijdens de COVID-19-epidemie de sterfte voor de verschillende hoofdgroepen doodsoorzaken is veranderd, is gebruik gemaakt van de methode die ook wordt gebruikt voor het totale aantal overledenen en de oversterfte. Hierbij is niet gecorrigeerd voor trendmatige ontwikkelingen in de onderlinge verhoudingen tussen de verschillende doodsoorzaken zoals beschreven in paragraaf ‘3.6 Trendmatige veranderingen in doodsoorzaken (2015–2020)’.
Vergelijking data RIVM
De cijfers over doodsoorzaken zijn gebaseerd op de doodsoorzaakverklaringen van artsen, die het CBS verwerkt en na vier maanden kan publiceren. De reden dat doodsoorzaken minder snel beschikbaar zijn dan de sterftecijfers, is dat het proces van registratie van de doodsoorzaken door de arts tot aan de verwerking van de gegevens door het CBS op onderdelen lange doorlooptijden kent (zo kost het vaststellen door een arts van de doodsoorzaak soms meer tijd als bijvoorbeeld op een autopsie gewacht moet worden, gemeenten verzamelen gegevens en sturen deze periodiek naar het CBS en bij het CBS is het verwerken en coderen van de gegevens een bewerkelijk proces dat zeer zorgvuldig dient te gebeuren en deels arbeidsintensief is).
Het RIVM en de Rijksoverheid melden het aantal overleden COVID-19-patiënten per week (Coronadashboard, 2022b). Dat aantal is lager dan wat het CBS later publiceert op basis van doodsoorzaken. Dat komt doordat melding van COVID-19-sterfte aan het RIVM niet verplicht is. Ook kan een arts op de doodsoorzaakverklaring COVID-19 als doodsoorzaak vaststellen op basis van het klinisch beeld zonder dat dit met een laboratoriumtest bevestigd is. Over het totaal aantal overledenen bericht het CBS wekelijks (CBS, 2022d), voordat informatie over de doodsoorzaken bekend is.
Zorggebruik in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz)
De langdurige zorg op basis van de Wlz is voor mensen die blijvend 24-uurs zorg in de nabijheid en/of permanent toezicht nodig hebben. Deze zorg wordt ruwweg op twee manieren geleverd:
- Zorg met verblijf in een instelling
– verpleeg- of verzorgingshuis;
– gehandicaptenzorginstelling;
– instelling voor geestelijke gezondheidszorg. - Zorg thuis (als persoonsgebonden budget, modulair of volledig pakket thuis).
De gegevens over mensen die Wlz-zorg ontvangen zijn afkomstig van Het CAK. Deze gegevens worden geregistreerd voor het bepalen van de wettelijke eigen bijdrage voor Wlz-zorg voor personen van 18 jaar of ouder.
Data
De data gebruikt in dit artikel is beschikbaar via deze pagina: https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2022/25/ontwikkelingen-sterfte-2020-2021-update
3.3 Resultaten - Ontwikkelingen in de totale sterfte en oversterfte
3.3.1 Oversterfte
In Nederland bestaat er geen meldplicht voor overlijden aan COVID-19. Daarnaast duurt de verwerking van de doodsoorzaakverklaringen, waarop voor iedere overledene de doodsoorzaak (waaronder COVID-19) staat vermeld, enkele maanden. Er ontbreekt daardoor een tijdig beeld van de gezondheidslast of het aantal levens dat verloren gaat als gevolg van de COVID-19-epidemie.
Naast de sterfgevallen die direct toe te schrijven zijn aan COVID-19, is het mogelijk dat mensen overlijden als indirect gevolg van COVID-19, vanwege aandoeningen die bestonden vóór de COVID-19-epidemie. Bijvoorbeeld door overbezetting van de gezondheidszorg of zorgmijding. Ook kunnen de beperkende coronamaatregelen sterfgevallen door andere oorzaken dan COVID-19 juist hebben voorkomen, bijvoorbeeld door verminderde besmettingen door andere infectieziekten. Indirecte sterfgevallen als gevolg van COVID-19 worden niet meegenomen in de COVID-19-sterftecijfers.
Gezien de uitdagingen die het gebruik van COVID-19-gegevens met zich meebrengt, wordt oversterfte beschouwd als een meer objectieve en vergelijkbare maatstaf die een tijdig beeld geeft van zowel de directe als de indirecte gevolgen van de COVID-19-epidemie.
Wat is oversterfte?
Oversterfte is een tijdelijke, bijzondere stijging van het aantal overledenen die samenvalt met een bijzondere gebeurtenis, zoals een griepepidemie, hittegolf of COVID-19-epidemie. Maar wanneer is er sprake van een bijzondere stijging? Het aantal sterfgevallen schommelt namelijk altijd wel wat van week tot week. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert oversterfte als "The mortality above what would be expected based on the non-crisis mortality rate in the population of interest" (WHO, 2021). Ook het CBS spreekt van oversterfte wanneer het waargenomen aantal overledenen hoger is dan het verwachte aantal overledenen in dezelfde periode. Daarbij wordt uitgegaan van de sterfteontwikkelingen alsof er geen COVID-19-epidemie is geweest in Nederland.
Bepaling verwachte sterfte
Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen COVID-19-epidemie was geweest, wordt bepaald in twee stappen. Eerst wordt het verwachte aantal overledenen in het hele jaar bepaald, daarna het verwachte aantal overledenen per week.
Het verwachte aantal overledenen in het hele jaar wordt bepaald op basis van de prognoses die het CBS jaarlijks maakt (CBS, 2022a). Deze prognoses geven namelijk de meest waarschijnlijke toekomstige ontwikkelingen van de bevolking en de sterfte. De prognoses houden rekening met het feit dat de bevolking continu verandert: er komen immigranten bij (die relatief jong zijn), we vergrijzen en we worden steeds ouder. Het gaat uit van de kennis die er op dat moment is. Jaarlijks worden de uitkomsten van de laatste prognose getoetst aan de nieuwe ontwikkelingen. Voor elke nieuwe prognose worden de veronderstellingen geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. De veronderstellingen worden besproken in een klankbordgroep van (en onder voorzitterschap van) onafhankelijke externe deskundigen (het Demografieplatform).
Het CBS gebruikt voor de prognose van de leeftijds- en geslachtsspecifieke sterftekansen een extrapolatiemodel (Stoeldraijer, Van Duin en Janssen, 2013): er wordt van uitgegaan dat de toekomstige trends een voortzetting zijn van de trends uit het verleden. In het model wordt niet alleen uitgegaan van de trends in Nederland, maar ook van de meer stabiele trends in andere West-Europese landen. Tijdelijke versnellingen en vertragingen die voorkomen in de Nederlandse trends hebben zo een minder groot effect op de toekomstverwachtingen. Het model houdt ook rekening met het effect van rookgedrag op de sterfte, wat voor Nederland met name belangrijk is om de verschillen tussen mannen en vrouwen in sterftetrends goed te beschrijven. Er wordt gekeken naar trends over een lange periode, namelijk vanaf 1970.
Op basis van de geprognosticeerde leeftijds- en geslachtsspecifieke sterftekansen en de verwachte bevolkingsopbouw in dat jaar, wordt het verwachte aantal overledenen naar leeftijd en geslacht berekend voor een bepaald jaar. Voor 2020 is de verwachte sterfte 153 402 en voor 2021 is deze 154 887. Het aantal voor 2020 is ontleend aan de Kernprognose 2019-2060 (Stoeldraijer, Van Duin en Huisman, 2019) en het aantal voor 2021 aan de Bevolkingsprognose 2020-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de COVID-19-epidemie; Stoeldraijer, De Regt, Van Duin, Huisman en Te Riele, 2020).
Het verwachte aantal overledenen per week is geschat op basis van de waargenomen sterfte in 2015 tot en met 2019. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week een gemiddelde van de sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Toevallige fluctuaties krijgen op deze manier minder gewicht. Het seizoenspatroon wordt in zijn geheel gekalibreerd zodat de som van de weken optelt tot het jaartotaal uit de eerste stap.
95%-interval
Om er achter te komen of de hogere sterfte geen toeval is, wordt gekeken naar hoe de sterfte gewoonlijk schommelt, en wordt daarmee een boven- en een ondergrens van het verwachte sterftecijfer per week berekend. Deze grenzen geven aan waarbinnen de wekelijkse sterfte normaal gesproken schommelt. Alleen als de sterfte hoger is dan die bovengrens of lager dan de ondergrens van de verwachte sterfte spreken we van een bijzondere ontwikkeling.
Het 95%-interval rond de verwachte sterfte is geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in de periode 2015 tot en met 2019.
Onzekerheid
De verwachte sterfte, en daarmee ook de oversterfte, is gebaseerd op een hypothetisch scenario waarbij er geen COVID-19 is. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat de trends uit het verleden zich voortzetten in de jaren van de COVID-19-epidemie. Het is echter niet zeker dat dit het geval is. De sterfte fluctueert van jaar op jaar, en hoe verder in de toekomst, hoe minder zeker de verwachte sterfte is. Gemiddeld genomen zou de prognose echter een goede inschatting moeten geven van het jaarlijkse aantal mensen dat overlijdt, gegeven dat er geen COVID-19-epidemie, inclusief maatregelen en andere gevolgen, was geweest.
3.3.2 Oversterfte in Nederland
In de sterftecijfers zijn gedurende de COVID-19-epidemie drie golven met oversterfte te onderscheiden: de eerste golf in het voorjaar van 2020, de tweede golf die startte in het najaar van 2020 en die duurde tot het begin van 2021 en de derde golf die startte rond het einde van de zomer van 2021 en rond de jaarwisseling van 2021/2022 eindigde (zie voor verdere specificatie de paragraaf ‘3.2 Data en methoden’). In deze perioden lag het aantal overledenen hoger dan de verwachte sterfte en buiten het interval van verwachte fluctuaties in de sterfte (Figuur 3.3.2.1). Tussen deze perioden met oversterfte was er in de onderliggende cijfers variatie te zien. Zo was er in april en mei 2021 slechts in twee weken net sprake van oversterfte (CBS, 2021), maar overleden er wel duidelijk meer mensen jonger dan 80 jaar dan verwacht mocht worden (zie paragraaf 3.4.3).
In het midden van augustus 2020 was ook een korte periode van oversterfte te zien, maar die viel samen met een hittegolf (CBS, 2020b) en wordt dus niet meegenomen in de verdere beschrijvingen.
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 3103 | 3277 | 2908 – 3645 |
| 2020 | 2 | 3364 | 3311 | 2930 – 3692 |
| 2020 | 3 | 3157 | 3344 | 2945 – 3742 |
| 2020 | 4 | 3046 | 3392 | 3008 – 3776 |
| 2020 | 5 | 3164 | 3407 | 3027 – 3788 |
| 2020 | 6 | 3196 | 3401 | 2979 – 3823 |
| 2020 | 7 | 3198 | 3408 | 2916 – 3901 |
| 2020 | 8 | 2959 | 3387 | 2851 – 3922 |
| 2020 | 9 | 3098 | 3352 | 2805 – 3898 |
| 2020 | 10 | 3107 | 3315 | 2785 – 3845 |
| 2020 | 11 | 3218 | 3253 | 2756 – 3751 |
| 2020 | 12 | 3614 | 3174 | 2711 – 3637 |
| 2020 | 13 | 4458 | 3104 | 2703 – 3505 |
| 2020 | 14 | 5085 | 3024 | 2712 – 3337 |
| 2020 | 15 | 4981 | 2957 | 2719 – 3195 |
| 2020 | 16 | 4308 | 2915 | 2711 – 3120 |
| 2020 | 17 | 3911 | 2869 | 2677 – 3060 |
| 2020 | 18 | 3382 | 2841 | 2650 – 3032 |
| 2020 | 19 | 2990 | 2821 | 2633 – 3009 |
| 2020 | 20 | 2777 | 2794 | 2626 – 2962 |
| 2020 | 21 | 2769 | 2770 | 2620 – 2920 |
| 2020 | 22 | 2733 | 2753 | 2608 – 2898 |
| 2020 | 23 | 2681 | 2735 | 2591 – 2880 |
| 2020 | 24 | 2690 | 2737 | 2600 – 2875 |
| 2020 | 25 | 2695 | 2725 | 2594 – 2855 |
| 2020 | 26 | 2660 | 2717 | 2577 – 2857 |
| 2020 | 27 | 2637 | 2723 | 2544 – 2902 |
| 2020 | 28 | 2619 | 2719 | 2515 – 2923 |
| 2020 | 29 | 2529 | 2720 | 2507 – 2934 |
| 2020 | 30 | 2672 | 2707 | 2515 – 2900 |
| 2020 | 31 | 2666 | 2687 | 2492 – 2882 |
| 2020 | 32 | 2641 | 2682 | 2483 – 2881 |
| 2020 | 33 | 3211 | 2669 | 2481 – 2857 |
| 2020 | 34 | 2854 | 2663 | 2510 – 2815 |
| 2020 | 35 | 2736 | 2667 | 2526 – 2807 |
| 2020 | 36 | 2693 | 2676 | 2549 – 2804 |
| 2020 | 37 | 2741 | 2698 | 2564 – 2832 |
| 2020 | 38 | 2722 | 2729 | 2585 – 2873 |
| 2020 | 39 | 2891 | 2752 | 2618 – 2886 |
| 2020 | 40 | 3000 | 2786 | 2628 – 2943 |
| 2020 | 41 | 3024 | 2807 | 2655 – 2960 |
| 2020 | 42 | 3220 | 2839 | 2677 – 3001 |
| 2020 | 43 | 3449 | 2862 | 2661 – 3063 |
| 2020 | 44 | 3687 | 2889 | 2683 – 3095 |
| 2020 | 45 | 3589 | 2902 | 2692 – 3111 |
| 2020 | 46 | 3581 | 2932 | 2710 – 3155 |
| 2020 | 47 | 3335 | 2972 | 2742 – 3202 |
| 2020 | 48 | 3404 | 3012 | 2762 – 3263 |
| 2020 | 49 | 3529 | 3037 | 2742 – 3332 |
| 2020 | 50 | 3615 | 3100 | 2800 – 3399 |
| 2020 | 51 | 3911 | 3166 | 2830 – 3501 |
| 2020 | 52 | 3867 | 3222 | 2871 – 3573 |
| 2020 | 53 | 4103 | 3266 | 2906 – 3625 |
| 2021 | 1 | 4143 | 3309 | 2940 – 3677 |
| 2021 | 2 | 3853 | 3343 | 2962 – 3724 |
| 2021 | 3 | 3862 | 3376 | 2978 – 3775 |
| 2021 | 4 | 3716 | 3425 | 3040 – 3809 |
| 2021 | 5 | 3654 | 3440 | 3060 – 3821 |
| 2021 | 6 | 3550 | 3434 | 3012 – 3856 |
| 2021 | 7 | 3529 | 3441 | 2949 – 3934 |
| 2021 | 8 | 3207 | 3420 | 2884 – 3955 |
| 2021 | 9 | 3105 | 3384 | 2838 – 3931 |
| 2021 | 10 | 3245 | 3347 | 2817 – 3877 |
| 2021 | 11 | 3044 | 3285 | 2787 – 3782 |
| 2021 | 12 | 3046 | 3205 | 2742 – 3668 |
| 2021 | 13 | 3178 | 3134 | 2733 – 3535 |
| 2021 | 14 | 3164 | 3054 | 2741 – 3366 |
| 2021 | 15 | 3142 | 2986 | 2748 – 3224 |
| 2021 | 16 | 3145 | 2944 | 2739 – 3148 |
| 2021 | 17 | 3126 | 2897 | 2705 – 3088 |
| 2021 | 18 | 3006 | 2869 | 2677 – 3060 |
| 2021 | 19 | 3019 | 2849 | 2660 – 3037 |
| 2021 | 20 | 2990 | 2821 | 2653 – 2989 |
| 2021 | 21 | 2807 | 2797 | 2646 – 2947 |
| 2021 | 22 | 3011 | 2780 | 2635 – 2925 |
| 2021 | 23 | 2887 | 2762 | 2617 – 2906 |
| 2021 | 24 | 2871 | 2764 | 2627 – 2901 |
| 2021 | 25 | 2675 | 2751 | 2620 – 2882 |
| 2021 | 26 | 2793 | 2743 | 2603 – 2883 |
| 2021 | 27 | 2839 | 2750 | 2571 – 2929 |
| 2021 | 28 | 2872 | 2745 | 2541 – 2949 |
| 2021 | 29 | 2776 | 2747 | 2534 – 2960 |
| 2021 | 30 | 2917 | 2734 | 2541 – 2926 |
| 2021 | 31 | 2959 | 2713 | 2518 – 2908 |
| 2021 | 32 | 2842 | 2708 | 2509 – 2907 |
| 2021 | 33 | 2902 | 2695 | 2507 – 2883 |
| 2021 | 34 | 2929 | 2688 | 2535 – 2841 |
| 2021 | 35 | 2866 | 2693 | 2552 – 2833 |
| 2021 | 36 | 3093 | 2702 | 2575 – 2829 |
| 2021 | 37 | 2920 | 2724 | 2590 – 2858 |
| 2021 | 38 | 2889 | 2755 | 2612 – 2899 |
| 2021 | 39 | 3074 | 2778 | 2644 – 2912 |
| 2021 | 40 | 3072 | 2813 | 2655 – 2970 |
| 2021 | 41 | 3066 | 2835 | 2682 – 2987 |
| 2021 | 42 | 3278 | 2866 | 2705 – 3028 |
| 2021 | 43 | 3390 | 2889 | 2688 – 3090 |
| 2021 | 44 | 3521 | 2917 | 2711 – 3123 |
| 2021 | 45 | 3788 | 2930 | 2720 – 3139 |
| 2021 | 46 | 3998 | 2960 | 2738 – 3183 |
| 2021 | 47 | 4197 | 3001 | 2771 – 3231 |
| 2021 | 48 | 4399 | 3042 | 2791 – 3292 |
| 2021 | 49 | 4380 | 3066 | 2771 – 3361 |
| 2021 | 50 | 4052 | 3130 | 2830 – 3429 |
| 2021 | 51 | 3768 | 3196 | 2861 – 3531 |
| 2021 | 52 | 3683 | 3253 | 2902 – 3605 |
| * Voorlopige cijfers. | ||||
3.3.3 Internationale vergelijking oversterfte
Er bestaat geen standaardmethode om de verwachte sterfte te schatten. De methode kan afwijken vanwege het doel, de data die ervoor beschikbaar zijn, of keuzes die gemaakt worden. Verschillende methoden kunnen tot andere bevindingen leiden voor wat betreft de oversterfte. Vergelijkbare uitkomsten met verschillende methodes versterken de bevindingen echter.
Het CBS heeft aan het begin van de COVID-19-epidemie een methode gebruikt waarbij gecorrigeerd werd voor seizoensgebonden factoren (Kunst, Visser, Stoeldraijer en Harmsen, 2020). Omdat die methode gebaseerd was op een zeer korte waarneemperiode (tien weken voorafgaand aan de COVID-19-epidemie), is het CBS in de loop van 2020 overgestapt op een meer robuuste methode voor de langere termijn. In juli 2021 heeft het CBS in samenwerking met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een artikel gepubliceerd waarin een aantal verschillende methoden vergeleken zijn (Husby, Stoeldraijer en Visser, 2020). De uitkomsten voor de eerste oversterftegolf van de COVID-19-epidemie waren voor deze methoden vergelijkbaar. Op basis van de huidige methode van het CBS om de oversterfte te berekenen, is de oversterfte 30 duizend in 2020 en 2021.
Naast het CBS hebben andere instanties schattingen van de oversterfte gepubliceerd. Hieronder volgt een overzicht.
RIVM
Sinds de griepepidemie van 2009 houdt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) wekelijks het aantal overledenen in de gaten met gegevens van het CBS (RIVMa, 2022). Het doel hiervan is de impact van een epidemie of incident in beeld te brengen. De sterftegegevens worden daarom gecorrigeerd voor griepepidemieën en andere incidenten in het verleden. De oversterfte volgens deze methode ligt hoger, omdat er vergeleken wordt met een jaar waarin geen incidenten voorkomen. Tijdens een griepepidemie is de oversterfte gemiddeld 6 duizend (RIVMa, 2022).
EuroMOMO
EuroMOMO is een Europese sterftemonitor gericht op het opsporen en meten van oversterfte als gevolg van seizoensgriep, pandemieën en andere bedreigingen voor de volksgezondheid (EuroMOMO, 2022). Sinds het begin van de pandemie zijn de beschikbare gegevens uitgebreid. Net als het RIVM corrigeert EuroMOMO de sterfte voor incidenten in het verleden. In de verwachte sterfte wordt daarom geen rekening gehouden met een griepepidemie, hittegolf of andere incidenten die gewoonlijk in een jaar voorkomen. De oversterfte komt daardoor hoger uit. Voor 2020 en 2021 komt EuroMOMO op een oversterfte van 42 duizend voor Nederland.
Eurostat
In de loop van de pandemie zijn meer gedetailleerde sterftegegevens verzameld door Eurostat, het bureau voor de statistiek van de Europese Unie (Eurostat, 2022). Op basis hiervan zijn verschillende rapporten over de oversterfte in de Europese Unie gepubliceerd. De sterfte in de periode 2016-2019 wordt hier als de verwachte sterfte gebruikt. Er wordt geen rekening gehouden met vergrijzing of andere demografische ontwikkelingen die de sterfte gewoonlijk beïnvloeden. De oversterfte in Nederland in 2020 en 2021 komt met de methode van Eurostat uit op 39 duizend.
Our World in Data
Our World in Data, een project van de non-profit organisatie Global Change Data Lab, schat de verwachte sterfte op basis van een regressiemodel over de jaren 2015-2019 (Giattino, Ritchie, Roser, Ortiz-Ospina en Hasell, 2022). Door het gebruik van het regressiemodel wordt er rekening gehouden met de jaar-op-jaar veranderingen die in de sterfte voorkomen, bijvoorbeeld als gevolg van de vergrijzing. De oversterfte in Nederland in 2020 en 2021 komt met de methode van Our World in Data uit op 28 duizend.
Publicatie in internationale tijdschriften
Islam et al. (2021) gebruiken een Poisson regressiemodel. Ze schatten een oversterfte van 15,3 duizend voor Nederland in 2020, vergelijkbaar met de schatting op basis van de CBS-methode.
Nepomuceno, Klimkin, Jdanov, Alustiza Galarza en Shkolnikov (2021) hebben verschillende methoden naast elkaar gezet om de oversterfte te schatten voor een 26-tal landen. Ze concluderen dat schattingen van de oversterfte aanzienlijk kunnen variëren bij andere keuzes voor de methode, referentieperiode of tijdseenheid. De variatie in de uitkomsten voor Nederland zijn, in vergelijking met de uitkomsten van andere landen, relatief beperkt.
The Economist (2022) gebruikt gegevens van de Human Mortality Database (HMD, 2022) de World Mortality Dataset (Karlinsky en Kobak, 2021) en schat de verwachte sterfte ook op basis van de jaren 2015-2019 en komt voor Nederland op een cumulatieve oversterfte vanaf maart 2020 van ruim 33 duizend (tot en met januari 2022), min of meer vergelijkbaar met de CBS-berekeningen.
Karlinsky en Kobak (2022) beheren de World Mortality Dataset en schatten de verwachte sterfte op basis van een regressiemodel met als baseline de jaren 2015-2019, met wel verschillende baselines voor 2020, 2021 en 2022, en komen voor Nederland op een cumulatieve oversterfte vanaf maart 2020 van bijna 30 duizend (tot en met half februari 2022).
In The Lancet is een artikel verschenen met een schatting van de oversterfte in 2020 en 2021 voor de hele wereld (COVID-19 Excess Mortality Collaborators, 2022). Er wordt gebruik gemaakt van een ensemble-model, waarin rekening wordt gehouden met seizoenspatronen en algemene trends in de sterfte. Voor Nederland komt de oversterfte met deze methode uit op 45,5 duizend. Dit is hoger dan alle eerder genoemde methoden. Ook voor verscheidene andere landen met betrouwbare en volledige sterftedata komen de schattingen in het artikel hoger uit dan wat andere instanties publiceren.
Samenvattend
Over het algemeen komen de schattingen van de oversterfte van andere instanties en publicaties overeen met de oversterfte die het CBS publiceert of is uit te leggen waar de verschillen door komen. De verschillende methodes vullen elkaar ook aan. Immers is onbekend hoe de sterfte zich daadwerkelijk had ontwikkeld als COVID-19 er niet was geweest.
3.4 Resultaten - COVID-19-sterfte en oversterfte
3.4.1 Totale COVID-19-sterfte en oversterfte
In 2020 en 2021 overleden in totaal 30 duizend meer mensen dan verwacht als er geen COVID-19-epidemie was geweest. De totale sterfte aan COVID-19 op basis van de Doodsoorzakenstatistiek in deze jaren betrof 40 duizend. De drie golven van oversterfte die zichtbaar waren in 2020 en 2021, vallen samen met de perioden waarin veel mensen aan COVID-19 overleden (Figuur 3.4.1.1). Met name de stijging, de pieken en daarna de daling in de oversterfte en de COVID-19-sterfte vinden bij iedere golf op ongeveer hetzelfde moment plaats.
Gedurende de eerste oversterftegolf van de COVID-19-epidemie kwam de oversterfte (8,4 duizend) volledig overeen met het aantal overledenen aan COVID-19 (8,4 duizend). In deze periode overleden in totaal 26 duizend mensen. Na de eerste oversterftegolf overleden er nog steeds mensen aan COVID-19, maar veel minder dan tijdens de eerste golf (Figuur 3.4.1.1). Omdat de sterfte aan andere doodsoorzaken dan COVID-19 lager was in de weken na de eerste golf, was er in die periode geen oversterfte meer.
In de tweede oversterftegolf van de COVID-19-epidemie overleden in totaal 64 duizend mensen (Figuur 3.4.1.1). Dat waren er zo’n 9,5 duizend meer dan verwacht. Het aantal mensen dat aan COVID-19 overleed, was 13,3 duizend. De oversterfte in deze periode was dus lager dan de sterfte aan COVID-19. Dit betekent dat in de tweede oversterftegolf niet alle sterfte aan COVID-19 ook oversterfte betrof. Mogelijk dat een deel van de overledenen aan COVID-19 al kwetsbaar was en nog een beperkte levensverwachting had door andere aanwezige aandoeningen. Na de tweede golf overleden er, net als na de eerste golf, nog steeds mensen aan COVID-19 en was de sterfte aan andere doodsoorzaken lager. Hierdoor was er in die periode geen sprake meer van oversterfte.
In de tweede helft van 2021 startte een nieuwe periode van oversterfte (Figuur 3.4.1.1). In de latere weken, waarin de oversterfte sterk toenam, nam ook het aantal overledenen aan COVID-19 sterk toe. In totaal overleden tijdens de derde oversterftegolf 11,3 duizend mensen meer dan verwacht. Het aantal mensen dat aan COVID-19 overleed, was gelijk aan 7,9 duizend. In deze derde golf overleden dus minder mensen aan COVID-19 dan er oversterfte was. De verhouding tussen de COVID-19-sterfte en de oversterfte was 70 procent (zie ook Tabel 3.4.4.1). Mogelijk dragen andere doodsoorzaken bij aan de oversterfte tijdens die periode.
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 3103 | 3277 | 2908 – 3645 | 3103 |
| 2020 | 2 | 3364 | 3311 | 2930 – 3692 | 3364 |
| 2020 | 3 | 3157 | 3344 | 2945 – 3742 | 3157 |
| 2020 | 4 | 3046 | 3392 | 3008 – 3776 | 3046 |
| 2020 | 5 | 3164 | 3407 | 3027 – 3788 | 3164 |
| 2020 | 6 | 3196 | 3401 | 2979 – 3823 | 3196 |
| 2020 | 7 | 3198 | 3408 | 2916 – 3901 | 3198 |
| 2020 | 8 | 2959 | 3387 | 2851 – 3922 | 2959 |
| 2020 | 9 | 3098 | 3352 | 2805 – 3898 | 3098 |
| 2020 | 10 | 3107 | 3315 | 2785 – 3845 | 3102 |
| 2020 | 11 | 3218 | 3253 | 2756 – 3751 | 3183 |
| 2020 | 12 | 3614 | 3174 | 2711 – 3637 | 3202 |
| 2020 | 13 | 4458 | 3104 | 2703 – 3505 | 3208 |
| 2020 | 14 | 5085 | 3024 | 2712 – 3337 | 3164 |
| 2020 | 15 | 4981 | 2957 | 2719 – 3195 | 3004 |
| 2020 | 16 | 4308 | 2915 | 2711 – 3120 | 2839 |
| 2020 | 17 | 3911 | 2869 | 2677 – 3060 | 2816 |
| 2020 | 18 | 3382 | 2841 | 2650 – 3032 | 2715 |
| 2020 | 19 | 2990 | 2821 | 2633 – 3009 | 2555 |
| 2020 | 20 | 2777 | 2794 | 2626 – 2962 | 2494 |
| 2020 | 21 | 2769 | 2770 | 2620 – 2920 | 2552 |
| 2020 | 22 | 2733 | 2753 | 2608 – 2898 | 2584 |
| 2020 | 23 | 2681 | 2735 | 2591 – 2880 | 2574 |
| 2020 | 24 | 2690 | 2737 | 2600 – 2875 | 2624 |
| 2020 | 25 | 2695 | 2725 | 2594 – 2855 | 2646 |
| 2020 | 26 | 2660 | 2717 | 2577 – 2857 | 2626 |
| 2020 | 27 | 2637 | 2723 | 2544 – 2902 | 2605 |
| 2020 | 28 | 2619 | 2719 | 2515 – 2923 | 2594 |
| 2020 | 29 | 2529 | 2720 | 2507 – 2934 | 2521 |
| 2020 | 30 | 2672 | 2707 | 2515 – 2900 | 2654 |
| 2020 | 31 | 2666 | 2687 | 2492 – 2882 | 2644 |
| 2020 | 32 | 2641 | 2682 | 2483 – 2881 | 2613 |
| 2020 | 33 | 3211 | 2669 | 2481 – 2857 | 3159 |
| 2020 | 34 | 2854 | 2663 | 2510 – 2815 | 2806 |
| 2020 | 35 | 2736 | 2667 | 2526 – 2807 | 2705 |
| 2020 | 36 | 2693 | 2676 | 2549 – 2804 | 2666 |
| 2020 | 37 | 2741 | 2698 | 2564 – 2832 | 2709 |
| 2020 | 38 | 2722 | 2729 | 2585 – 2873 | 2655 |
| 2020 | 39 | 2891 | 2752 | 2618 – 2886 | 2752 |
| 2020 | 40 | 3000 | 2786 | 2628 – 2943 | 2805 |
| 2020 | 41 | 3024 | 2807 | 2655 – 2960 | 2755 |
| 2020 | 42 | 3220 | 2839 | 2677 – 3001 | 2786 |
| 2020 | 43 | 3449 | 2862 | 2661 – 3063 | 2806 |
| 2020 | 44 | 3687 | 2889 | 2683 – 3095 | 2831 |
| 2020 | 45 | 3589 | 2902 | 2692 – 3111 | 2695 |
| 2020 | 46 | 3581 | 2932 | 2710 – 3155 | 2799 |
| 2020 | 47 | 3335 | 2972 | 2742 – 3202 | 2667 |
| 2020 | 48 | 3404 | 3012 | 2762 – 3263 | 2752 |
| 2020 | 49 | 3529 | 3037 | 2742 – 3332 | 2915 |
| 2020 | 50 | 3615 | 3100 | 2800 – 3399 | 2918 |
| 2020 | 51 | 3911 | 3166 | 2830 – 3501 | 2969 |
| 2020 | 52 | 3867 | 3222 | 2871 – 3573 | 2743 |
| 2020 | 53 | 4103 | 3266 | 2906 – 3625 | 2912 |
| 2021 | 1 | 4143 | 3309 | 2940 – 3677 | 2998 |
| 2021 | 2 | 3853 | 3343 | 2962 – 3724 | 2827 |
| 2021 | 3 | 3862 | 3376 | 2978 – 3775 | 2879 |
| 2021 | 4 | 3716 | 3425 | 3040 – 3809 | 2894 |
| 2021 | 5 | 3654 | 3440 | 3060 – 3821 | 2920 |
| 2021 | 6 | 3550 | 3434 | 3012 – 3856 | 2859 |
| 2021 | 7 | 3529 | 3441 | 2949 – 3934 | 2877 |
| 2021 | 8 | 3207 | 3420 | 2884 – 3955 | 2705 |
| 2021 | 9 | 3105 | 3384 | 2838 – 3931 | 2682 |
| 2021 | 10 | 3245 | 3347 | 2817 – 3877 | 2860 |
| 2021 | 11 | 3044 | 3285 | 2787 – 3782 | 2692 |
| 2021 | 12 | 3046 | 3205 | 2742 – 3668 | 2711 |
| 2021 | 13 | 3178 | 3134 | 2733 – 3535 | 2813 |
| 2021 | 14 | 3164 | 3054 | 2741 – 3366 | 2834 |
| 2021 | 15 | 3142 | 2986 | 2748 – 3224 | 2798 |
| 2021 | 16 | 3145 | 2944 | 2739 – 3148 | 2843 |
| 2021 | 17 | 3126 | 2897 | 2705 – 3088 | 2808 |
| 2021 | 18 | 3006 | 2869 | 2677 – 3060 | 2724 |
| 2021 | 19 | 3019 | 2849 | 2660 – 3037 | 2776 |
| 2021 | 20 | 2990 | 2821 | 2653 – 2989 | 2800 |
| 2021 | 21 | 2807 | 2797 | 2646 – 2947 | 2692 |
| 2021 | 22 | 3011 | 2780 | 2635 – 2925 | 2895 |
| 2021 | 23 | 2887 | 2762 | 2617 – 2906 | 2823 |
| 2021 | 24 | 2871 | 2764 | 2627 – 2901 | 2820 |
| 2021 | 25 | 2675 | 2751 | 2620 – 2882 | 2648 |
| 2021 | 26 | 2793 | 2743 | 2603 – 2883 | 2770 |
| 2021 | 27 | 2839 | 2750 | 2571 – 2929 | 2818 |
| 2021 | 28 | 2872 | 2745 | 2541 – 2949 | 2853 |
| 2021 | 29 | 2776 | 2747 | 2534 – 2960 | 2708 |
| 2021 | 30 | 2917 | 2734 | 2541 – 2926 | 2845 |
| 2021 | 31 | 2959 | 2713 | 2518 – 2908 | 2850 |
| 2021 | 32 | 2842 | 2708 | 2509 – 2907 | 2740 |
| 2021 | 33 | 2902 | 2695 | 2507 – 2883 | 2809 |
| 2021 | 34 | 2929 | 2688 | 2535 – 2841 | 2823 |
| 2021 | 35 | 2866 | 2693 | 2552 – 2833 | 2779 |
| 2021 | 36 | 3093 | 2702 | 2575 – 2829 | 3000 |
| 2021 | 37 | 2920 | 2724 | 2590 – 2858 | 2827 |
| 2021 | 38 | 2889 | 2755 | 2612 – 2899 | 2828 |
| 2021 | 39 | 3074 | 2778 | 2644 – 2912 | 3014 |
| 2021 | 40 | 3072 | 2813 | 2655 – 2970 | 2996 |
| 2021 | 41 | 3066 | 2835 | 2682 – 2987 | 2963 |
| 2021 | 42 | 3278 | 2866 | 2705 – 3028 | 3109 |
| 2021 | 43 | 3390 | 2889 | 2688 – 3090 | 3097 |
| 2021 | 44 | 3521 | 2917 | 2711 – 3123 | 3114 |
| 2021 | 45 | 3788 | 2930 | 2720 – 3139 | 3230 |
| 2021 | 46 | 3998 | 2960 | 2738 – 3183 | 3181 |
| 2021 | 47 | 4197 | 3001 | 2771 – 3231 | 3179 |
| 2021 | 48 | 4399 | 3042 | 2791 – 3292 | 3329 |
| 2021 | 49 | 4380 | 3066 | 2771 – 3361 | 3339 |
| 2021 | 50 | 4052 | 3130 | 2830 – 3429 | 3284 |
| 2021 | 51 | 3768 | 3196 | 2861 – 3531 | 3182 |
| 2021 | 52 | 3683 | 3253 | 2902 – 3605 | 3303 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
3.4.2 COVID-19-sterfte en oversterfte naar Wlz-zorggebruik
De sterfte onder mensen die zorg ontvingen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz, zie paragraaf 3.2 of Bijlage 2 voor een toelichting), zoals bewoners van verpleeghuizen en gehandicaptenzorginstellingen, was tijdens de eerste oversterftegolf van de COVID-19-epidemie relatief hoger dan onder de overige bevolking. Dit is gebruikelijk in perioden van oversterfte vanwege hun grotere kwetsbaarheid (en deels hogere leeftijd). In de eerste oversterftegolf van de pandemie was de oversterfte onder Wlz-zorggebruikers 4,9 duizend (Figuur 3.4.2.1). Het aantal mensen in deze groep dat aan COVID-19 overleed was 4,9 duizend.
Tijdens de met de hittegolf samenhangende oversterfte in de zomer van 2020 stierven er relatief veel Wlz-zorggebruikers (450 meer dan verwacht).
Tijdens de tweede oversterftegolf van de COVID-19-epidemie overleden 4,9 duizend Wlz-zorggebruikers meer dan verwacht (Figuur 3.4.2.1). In deze periode overleden 7,5 duizend Wlz-zorggebruikers aan COVID-19. Aan het einde van deze tweede golf liep de sterfte onder Wlz-zorggebruikers sneller terug dan onder de overige bevolking. Ook bleef het aantal COVID-19-overlijdens tot de zomer van 2021 lager dan in de overige bevolking.
De COVID-19-sterfte onder Wlz-zorggebruikers loopt op met de derde oversterftegolf (Figuur 3.4.2.1). Net als bij de totale sterfte ligt het aantal overledenen minus COVID-19 onder Wlz-zorggebruikers voor een groot gedeelte van de derde golf boven de verwachte sterfte. In totaal bedroeg de oversterfte onder Wlz-zorggebruikers tijdens de derde golf 4,8 duizend en overleden 3,8 duizend van hen aan COVID-19. De verhouding tussen de COVID-19-sterfte en de oversterfte was tijdens de derde golf 80 procent (zie ook Tabel 3.4.4.1). Dit is iets meer dan bij de oversterfte onder Wlz-zorggebruikers en de overige bevolking samen. Mogelijk dragen andere doodsoorzaken bij aan de oversterfte tijdens die periode.
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 1210 | 1252 | 1052 – 1451 | 1210 |
| 2020 | 2 | 1265 | 1272 | 1076 – 1468 | 1265 |
| 2020 | 3 | 1135 | 1282 | 1086 – 1478 | 1135 |
| 2020 | 4 | 1125 | 1301 | 1113 – 1489 | 1125 |
| 2020 | 5 | 1098 | 1310 | 1118 – 1503 | 1098 |
| 2020 | 6 | 1144 | 1309 | 1099 – 1519 | 1144 |
| 2020 | 7 | 1155 | 1309 | 1069 – 1549 | 1155 |
| 2020 | 8 | 1129 | 1296 | 1044 – 1549 | 1129 |
| 2020 | 9 | 1195 | 1276 | 1005 – 1546 | 1195 |
| 2020 | 10 | 1164 | 1260 | 989 – 1531 | 1162 |
| 2020 | 11 | 1200 | 1229 | 950 – 1507 | 1187 |
| 2020 | 12 | 1336 | 1191 | 928 – 1454 | 1185 |
| 2020 | 13 | 1656 | 1156 | 912 – 1400 | 1191 |
| 2020 | 14 | 2212 | 1120 | 915 – 1326 | 1216 |
| 2020 | 15 | 2409 | 1091 | 910 – 1273 | 1148 |
| 2020 | 16 | 2066 | 1075 | 912 – 1238 | 1043 |
| 2020 | 17 | 1716 | 1055 | 898 – 1211 | 995 |
| 2020 | 18 | 1429 | 1048 | 900 – 1195 | 969 |
| 2020 | 19 | 1186 | 1038 | 897 – 1179 | 879 |
| 2020 | 20 | 1031 | 1029 | 902 – 1155 | 851 |
| 2020 | 21 | 1069 | 1015 | 892 – 1138 | 916 |
| 2020 | 22 | 1004 | 1007 | 887 – 1127 | 904 |
| 2020 | 23 | 909 | 995 | 886 – 1104 | 840 |
| 2020 | 24 | 958 | 997 | 888 – 1106 | 918 |
| 2020 | 25 | 913 | 989 | 879 – 1099 | 888 |
| 2020 | 26 | 940 | 985 | 864 – 1107 | 919 |
| 2020 | 27 | 931 | 992 | 850 – 1134 | 910 |
| 2020 | 28 | 912 | 998 | 849 – 1147 | 891 |
| 2020 | 29 | 900 | 1003 | 855 – 1152 | 895 |
| 2020 | 30 | 957 | 1004 | 854 – 1154 | 946 |
| 2020 | 31 | 947 | 997 | 851 – 1143 | 936 |
| 2020 | 32 | 904 | 993 | 846 – 1140 | 888 |
| 2020 | 33 | 1311 | 987 | 840 – 1134 | 1272 |
| 2020 | 34 | 1113 | 980 | 849 – 1111 | 1082 |
| 2020 | 35 | 995 | 974 | 860 – 1087 | 977 |
| 2020 | 36 | 942 | 973 | 860 – 1087 | 925 |
| 2020 | 37 | 942 | 977 | 865 – 1089 | 921 |
| 2020 | 38 | 980 | 989 | 876 – 1102 | 933 |
| 2020 | 39 | 1054 | 1001 | 892 – 1110 | 968 |
| 2020 | 40 | 1076 | 1015 | 897 – 1133 | 967 |
| 2020 | 41 | 1090 | 1028 | 908 – 1147 | 939 |
| 2020 | 42 | 1218 | 1042 | 910 – 1175 | 976 |
| 2020 | 43 | 1318 | 1054 | 912 – 1195 | 983 |
| 2020 | 44 | 1520 | 1068 | 920 – 1215 | 1025 |
| 2020 | 45 | 1391 | 1074 | 925 – 1224 | 892 |
| 2020 | 46 | 1424 | 1086 | 936 – 1235 | 993 |
| 2020 | 47 | 1287 | 1102 | 953 – 1252 | 937 |
| 2020 | 48 | 1287 | 1121 | 964 – 1278 | 935 |
| 2020 | 49 | 1286 | 1135 | 970 – 1300 | 962 |
| 2020 | 50 | 1452 | 1163 | 996 – 1329 | 1044 |
| 2020 | 51 | 1607 | 1193 | 1019 – 1368 | 1037 |
| 2020 | 52 | 1727 | 1223 | 1035 – 1410 | 1037 |
| 2020 | 53 | 1732 | 1244 | 1050 – 1437 | 1055 |
| 2021 | 1 | 1657 | 1264 | 1065 – 1463 | 1021 |
| 2021 | 2 | 1588 | 1284 | 1089 – 1480 | 988 |
| 2021 | 3 | 1539 | 1294 | 1098 – 1491 | 948 |
| 2021 | 4 | 1465 | 1313 | 1125 – 1501 | 985 |
| 2021 | 5 | 1437 | 1323 | 1131 – 1515 | 1028 |
| 2021 | 6 | 1351 | 1322 | 1112 – 1532 | 959 |
| 2021 | 7 | 1366 | 1322 | 1082 – 1562 | 1018 |
| 2021 | 8 | 1159 | 1309 | 1056 – 1561 | 937 |
| 2021 | 9 | 1105 | 1288 | 1018 – 1559 | 938 |
| 2021 | 10 | 1147 | 1272 | 1001 – 1543 | 1016 |
| 2021 | 11 | 997 | 1241 | 962 – 1519 | 899 |
| 2021 | 12 | 1045 | 1203 | 939 – 1466 | 957 |
| 2021 | 13 | 1030 | 1167 | 923 – 1412 | 970 |
| 2021 | 14 | 992 | 1131 | 925 – 1337 | 937 |
| 2021 | 15 | 978 | 1102 | 920 – 1283 | 919 |
| 2021 | 16 | 973 | 1085 | 922 – 1248 | 935 |
| 2021 | 17 | 1043 | 1065 | 908 – 1221 | 991 |
| 2021 | 18 | 1009 | 1058 | 910 – 1205 | 963 |
| 2021 | 19 | 1005 | 1048 | 907 – 1189 | 962 |
| 2021 | 20 | 992 | 1039 | 912 – 1165 | 960 |
| 2021 | 21 | 987 | 1025 | 902 – 1147 | 974 |
| 2021 | 22 | 1070 | 1017 | 897 – 1137 | 1047 |
| 2021 | 23 | 996 | 1005 | 896 – 1114 | 986 |
| 2021 | 24 | 1061 | 1007 | 897 – 1116 | 1045 |
| 2021 | 25 | 960 | 999 | 889 – 1109 | 953 |
| 2021 | 26 | 986 | 995 | 874 – 1116 | 978 |
| 2021 | 27 | 1037 | 1002 | 859 – 1144 | 1033 |
| 2021 | 28 | 1038 | 1008 | 858 – 1157 | 1032 |
| 2021 | 29 | 1024 | 1013 | 865 – 1161 | 995 |
| 2021 | 30 | 1045 | 1013 | 863 – 1164 | 1008 |
| 2021 | 31 | 1098 | 1007 | 861 – 1153 | 1037 |
| 2021 | 32 | 1052 | 1002 | 855 – 1149 | 1006 |
| 2021 | 33 | 1075 | 997 | 850 – 1144 | 1033 |
| 2021 | 34 | 1049 | 989 | 858 – 1120 | 1008 |
| 2021 | 35 | 1031 | 983 | 870 – 1097 | 1005 |
| 2021 | 36 | 1113 | 983 | 869 – 1097 | 1077 |
| 2021 | 37 | 1043 | 987 | 874 – 1099 | 997 |
| 2021 | 38 | 1037 | 999 | 886 – 1112 | 1016 |
| 2021 | 39 | 1045 | 1010 | 901 – 1119 | 1028 |
| 2021 | 40 | 1132 | 1025 | 907 – 1143 | 1103 |
| 2021 | 41 | 1112 | 1037 | 918 – 1157 | 1066 |
| 2021 | 42 | 1252 | 1052 | 920 – 1185 | 1150 |
| 2021 | 43 | 1320 | 1064 | 922 – 1205 | 1175 |
| 2021 | 44 | 1334 | 1078 | 930 – 1226 | 1147 |
| 2021 | 45 | 1466 | 1085 | 935 – 1234 | 1188 |
| 2021 | 46 | 1605 | 1096 | 947 – 1245 | 1188 |
| 2021 | 47 | 1686 | 1113 | 964 – 1262 | 1172 |
| 2021 | 48 | 1706 | 1132 | 975 – 1288 | 1185 |
| 2021 | 49 | 1766 | 1146 | 981 – 1311 | 1209 |
| 2021 | 50 | 1625 | 1174 | 1008 – 1341 | 1223 |
| 2021 | 51 | 1429 | 1205 | 1031 – 1379 | 1181 |
| 2021 | 52 | 1352 | 1235 | 1047 – 1422 | 1190 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
3.4.3 COVID-19-sterfte en oversterfte naar leeftijd
In totaal overleden 169 duizend mensen in 2020 en 171 duizend in 2021. Ongeveer 56 procent daarvan was 80 jaar of ouder. Onder ouderen zijn gewoonlijk relatief meer sterfgevallen in de winter.
De sterfte onder mensen van 90 jaar of ouder, zowel voor het totaal als exclusief de COVID-19-sterfte, liet een vergelijkbaar patroon zien als voor de sterfte van alle leeftijden (Figuur 3.4.3.1). De grootste afwijkingen op dit patroon zijn te zien tijdens de tweede oversterftegolf waarin er in verhouding minder oversterfte onder 90-plussers was dan bij de sterfte van alle leeftijden. Ook nam de sterfte onder 90-plussers na de tweede oversterftegolf meer af in vergelijking met andere leeftijdscategorieën. Deze periode waarin de sterfte lager was dan verwacht duurde tot eind mei 2021.
Voor 90-plussers komt de mate van oversterfte in de derde oversterftegolf voor 77 procent overeen met de sterfte door COVID-19 (zie ook Tabel 3.4.4.1). Dit is iets meer dan bij de oversterfte van alle leeftijden.
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 769 | 770 | 623 – 917 | 769 |
| 2020 | 2 | 747 | 799 | 638 – 959 | 747 |
| 2020 | 3 | 762 | 821 | 649 – 994 | 762 |
| 2020 | 4 | 764 | 854 | 683 – 1025 | 764 |
| 2020 | 5 | 754 | 860 | 693 – 1028 | 754 |
| 2020 | 6 | 753 | 852 | 675 – 1030 | 753 |
| 2020 | 7 | 780 | 850 | 655 – 1045 | 780 |
| 2020 | 8 | 727 | 836 | 623 – 1048 | 727 |
| 2020 | 9 | 717 | 820 | 611 – 1028 | 717 |
| 2020 | 10 | 739 | 805 | 604 – 1005 | 738 |
| 2020 | 11 | 697 | 777 | 590 – 964 | 690 |
| 2020 | 12 | 787 | 749 | 576 – 922 | 732 |
| 2020 | 13 | 936 | 721 | 572 – 869 | 733 |
| 2020 | 14 | 1179 | 693 | 576 – 810 | 737 |
| 2020 | 15 | 1162 | 671 | 588 – 754 | 670 |
| 2020 | 16 | 1048 | 660 | 590 – 729 | 627 |
| 2020 | 17 | 935 | 643 | 575 – 710 | 646 |
| 2020 | 18 | 718 | 636 | 561 – 710 | 526 |
| 2020 | 19 | 653 | 624 | 550 – 698 | 523 |
| 2020 | 20 | 610 | 617 | 544 – 690 | 524 |
| 2020 | 21 | 655 | 607 | 539 – 675 | 584 |
| 2020 | 22 | 594 | 596 | 525 – 666 | 548 |
| 2020 | 23 | 550 | 586 | 514 – 658 | 520 |
| 2020 | 24 | 569 | 583 | 522 – 643 | 547 |
| 2020 | 25 | 549 | 575 | 524 – 626 | 536 |
| 2020 | 26 | 558 | 571 | 520 – 621 | 547 |
| 2020 | 27 | 532 | 570 | 504 – 637 | 520 |
| 2020 | 28 | 562 | 565 | 487 – 642 | 555 |
| 2020 | 29 | 529 | 566 | 481 – 651 | 526 |
| 2020 | 30 | 543 | 559 | 478 – 641 | 541 |
| 2020 | 31 | 539 | 556 | 473 – 638 | 535 |
| 2020 | 32 | 499 | 549 | 463 – 635 | 488 |
| 2020 | 33 | 702 | 545 | 458 – 632 | 684 |
| 2020 | 34 | 594 | 541 | 474 – 608 | 586 |
| 2020 | 35 | 571 | 539 | 482 – 596 | 560 |
| 2020 | 36 | 555 | 540 | 493 – 587 | 548 |
| 2020 | 37 | 513 | 542 | 497 – 588 | 504 |
| 2020 | 38 | 568 | 547 | 501 – 592 | 552 |
| 2020 | 39 | 591 | 556 | 518 – 593 | 558 |
| 2020 | 40 | 547 | 564 | 520 – 607 | 500 |
| 2020 | 41 | 610 | 570 | 525 – 614 | 551 |
| 2020 | 42 | 655 | 580 | 527 – 633 | 559 |
| 2020 | 43 | 708 | 584 | 523 – 646 | 552 |
| 2020 | 44 | 797 | 591 | 520 – 662 | 588 |
| 2020 | 45 | 733 | 593 | 515 – 672 | 535 |
| 2020 | 46 | 749 | 600 | 509 – 690 | 563 |
| 2020 | 47 | 670 | 607 | 517 – 698 | 513 |
| 2020 | 48 | 690 | 617 | 518 – 715 | 548 |
| 2020 | 49 | 668 | 622 | 513 – 731 | 540 |
| 2020 | 50 | 753 | 655 | 533 – 777 | 577 |
| 2020 | 51 | 831 | 697 | 568 – 826 | 583 |
| 2020 | 52 | 891 | 734 | 592 – 876 | 581 |
| 2020 | 53 | 906 | 754 | 608 – 896 | 620 |
| 2021 | 1 | 1003 | 773 | 623 – 917 | 687 |
| 2021 | 2 | 965 | 802 | 638 – 959 | 664 |
| 2021 | 3 | 971 | 825 | 649 – 994 | 644 |
| 2021 | 4 | 880 | 858 | 683 – 1025 | 649 |
| 2021 | 5 | 865 | 864 | 693 – 1028 | 662 |
| 2021 | 6 | 788 | 856 | 675 – 1030 | 615 |
| 2021 | 7 | 850 | 854 | 655 – 1045 | 676 |
| 2021 | 8 | 695 | 840 | 623 – 1048 | 576 |
| 2021 | 9 | 688 | 823 | 611 – 1028 | 590 |
| 2021 | 10 | 716 | 808 | 604 – 1005 | 636 |
| 2021 | 11 | 643 | 780 | 590 – 964 | 587 |
| 2021 | 12 | 636 | 753 | 576 – 922 | 577 |
| 2021 | 13 | 641 | 724 | 572 – 869 | 597 |
| 2021 | 14 | 634 | 696 | 576 – 810 | 590 |
| 2021 | 15 | 600 | 674 | 588 – 754 | 567 |
| 2021 | 16 | 629 | 663 | 590 – 729 | 599 |
| 2021 | 17 | 622 | 646 | 575 – 710 | 580 |
| 2021 | 18 | 594 | 639 | 561 – 710 | 571 |
| 2021 | 19 | 610 | 627 | 550 – 698 | 589 |
| 2021 | 20 | 568 | 620 | 544 – 690 | 548 |
| 2021 | 21 | 599 | 610 | 539 – 675 | 588 |
| 2021 | 22 | 636 | 599 | 525 – 666 | 624 |
| 2021 | 23 | 589 | 589 | 514 – 658 | 589 |
| 2021 | 24 | 601 | 586 | 522 – 643 | 593 |
| 2021 | 25 | 550 | 578 | 524 – 626 | 545 |
| 2021 | 26 | 571 | 573 | 520 – 621 | 569 |
| 2021 | 27 | 593 | 573 | 504 – 637 | 588 |
| 2021 | 28 | 583 | 567 | 487 – 642 | 578 |
| 2021 | 29 | 580 | 568 | 481 – 651 | 564 |
| 2021 | 30 | 622 | 562 | 478 – 641 | 601 |
| 2021 | 31 | 571 | 558 | 473 – 638 | 550 |
| 2021 | 32 | 614 | 551 | 463 – 635 | 589 |
| 2021 | 33 | 572 | 548 | 458 – 632 | 551 |
| 2021 | 34 | 596 | 544 | 474 – 608 | 574 |
| 2021 | 35 | 562 | 541 | 482 – 596 | 545 |
| 2021 | 36 | 631 | 542 | 493 – 587 | 620 |
| 2021 | 37 | 555 | 545 | 497 – 588 | 540 |
| 2021 | 38 | 549 | 549 | 501 – 592 | 541 |
| 2021 | 39 | 628 | 558 | 518 – 593 | 623 |
| 2021 | 40 | 615 | 566 | 520 – 607 | 589 |
| 2021 | 41 | 600 | 572 | 525 – 614 | 583 |
| 2021 | 42 | 695 | 583 | 527 – 633 | 652 |
| 2021 | 43 | 710 | 587 | 523 – 646 | 645 |
| 2021 | 44 | 728 | 594 | 520 – 662 | 643 |
| 2021 | 45 | 801 | 596 | 515 – 672 | 662 |
| 2021 | 46 | 827 | 602 | 509 – 690 | 618 |
| 2021 | 47 | 883 | 610 | 517 – 698 | 651 |
| 2021 | 48 | 996 | 620 | 518 – 715 | 716 |
| 2021 | 49 | 939 | 625 | 513 – 731 | 663 |
| 2021 | 50 | 854 | 658 | 533 – 777 | 670 |
| 2021 | 51 | 737 | 700 | 568 – 826 | 622 |
| 2021 | 52 | 808 | 738 | 592 – 876 | 717 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
Het beeld van de sterfte in de periode 2020–2021 onder mensen van 80 tot 90 jaar lijkt sterk op dat van 90-plussers (Figuur 3.4.3.2). Ook voor deze groep laten de cijfers zien dat de COVID-19-sterfte gelijk oploopt en daarna weer afneemt met de oversterfte in de derde oversterftegolf. De mate van oversterfte in de derde golf komt onder 80- tot 90-jarigen voor 81 procent overeen met de COVID-19-sterfte in deze periode (zie ook Tabel 3.4.4.1). Dit is meer dan bij de oversterfte van alle leeftijden.
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 1053 | 1149 | 1001 – 1297 | 1053 |
| 2020 | 2 | 1218 | 1159 | 1003 – 1316 | 1218 |
| 2020 | 3 | 1064 | 1168 | 1001 – 1335 | 1064 |
| 2020 | 4 | 992 | 1178 | 1010 – 1345 | 992 |
| 2020 | 5 | 1036 | 1180 | 1019 – 1341 | 1036 |
| 2020 | 6 | 1060 | 1181 | 1010 – 1352 | 1060 |
| 2020 | 7 | 1072 | 1183 | 990 – 1377 | 1072 |
| 2020 | 8 | 1022 | 1174 | 973 – 1376 | 1022 |
| 2020 | 9 | 1066 | 1166 | 960 – 1371 | 1066 |
| 2020 | 10 | 1085 | 1154 | 948 – 1359 | 1082 |
| 2020 | 11 | 1163 | 1133 | 941 – 1325 | 1144 |
| 2020 | 12 | 1299 | 1100 | 914 – 1287 | 1099 |
| 2020 | 13 | 1619 | 1072 | 901 – 1242 | 1043 |
| 2020 | 14 | 1904 | 1043 | 899 – 1186 | 1083 |
| 2020 | 15 | 1900 | 1018 | 894 – 1142 | 1034 |
| 2020 | 16 | 1600 | 1001 | 893 – 1109 | 986 |
| 2020 | 17 | 1365 | 987 | 893 – 1081 | 888 |
| 2020 | 18 | 1218 | 978 | 888 – 1068 | 927 |
| 2020 | 19 | 1031 | 973 | 886 – 1060 | 851 |
| 2020 | 20 | 958 | 965 | 889 – 1040 | 847 |
| 2020 | 21 | 942 | 954 | 890 – 1017 | 863 |
| 2020 | 22 | 910 | 951 | 891 – 1011 | 849 |
| 2020 | 23 | 911 | 943 | 884 – 1002 | 861 |
| 2020 | 24 | 881 | 942 | 878 – 1006 | 858 |
| 2020 | 25 | 916 | 939 | 874 – 1003 | 892 |
| 2020 | 26 | 893 | 936 | 863 – 1008 | 881 |
| 2020 | 27 | 894 | 937 | 852 – 1021 | 881 |
| 2020 | 28 | 856 | 936 | 849 – 1023 | 848 |
| 2020 | 29 | 851 | 933 | 845 – 1022 | 848 |
| 2020 | 30 | 900 | 931 | 849 – 1013 | 889 |
| 2020 | 31 | 909 | 922 | 849 – 995 | 901 |
| 2020 | 32 | 902 | 917 | 845 – 990 | 891 |
| 2020 | 33 | 1118 | 913 | 849 – 977 | 1095 |
| 2020 | 34 | 982 | 908 | 852 – 964 | 958 |
| 2020 | 35 | 946 | 910 | 852 – 969 | 938 |
| 2020 | 36 | 893 | 915 | 860 – 970 | 881 |
| 2020 | 37 | 935 | 923 | 861 – 984 | 920 |
| 2020 | 38 | 913 | 932 | 866 – 998 | 882 |
| 2020 | 39 | 1026 | 942 | 876 – 1008 | 959 |
| 2020 | 40 | 1103 | 954 | 880 – 1027 | 1020 |
| 2020 | 41 | 1043 | 966 | 893 – 1040 | 929 |
| 2020 | 42 | 1148 | 979 | 900 – 1058 | 953 |
| 2020 | 43 | 1235 | 991 | 896 – 1085 | 963 |
| 2020 | 44 | 1315 | 1004 | 910 – 1097 | 938 |
| 2020 | 45 | 1311 | 1013 | 910 – 1117 | 882 |
| 2020 | 46 | 1337 | 1024 | 922 – 1127 | 986 |
| 2020 | 47 | 1165 | 1039 | 935 – 1143 | 870 |
| 2020 | 48 | 1195 | 1055 | 951 – 1160 | 912 |
| 2020 | 49 | 1303 | 1069 | 956 – 1182 | 1036 |
| 2020 | 50 | 1294 | 1094 | 979 – 1208 | 994 |
| 2020 | 51 | 1419 | 1112 | 985 – 1240 | 1032 |
| 2020 | 52 | 1398 | 1131 | 997 – 1264 | 916 |
| 2020 | 53 | 1455 | 1144 | 999 – 1281 | 943 |
| 2021 | 1 | 1532 | 1157 | 1001 – 1297 | 1025 |
| 2021 | 2 | 1367 | 1167 | 1003 – 1316 | 928 |
| 2021 | 3 | 1378 | 1176 | 1001 – 1335 | 989 |
| 2021 | 4 | 1327 | 1186 | 1010 – 1345 | 1002 |
| 2021 | 5 | 1308 | 1188 | 1019 – 1341 | 1010 |
| 2021 | 6 | 1255 | 1189 | 1010 – 1352 | 960 |
| 2021 | 7 | 1161 | 1192 | 990 – 1377 | 879 |
| 2021 | 8 | 1124 | 1183 | 973 – 1376 | 896 |
| 2021 | 9 | 1032 | 1174 | 960 – 1371 | 854 |
| 2021 | 10 | 1123 | 1162 | 948 – 1359 | 967 |
| 2021 | 11 | 1000 | 1141 | 941 – 1325 | 886 |
| 2021 | 12 | 1013 | 1108 | 914 – 1287 | 896 |
| 2021 | 13 | 1082 | 1079 | 901 – 1242 | 960 |
| 2021 | 14 | 1034 | 1050 | 899 – 1186 | 941 |
| 2021 | 15 | 1022 | 1025 | 894 – 1142 | 915 |
| 2021 | 16 | 1043 | 1008 | 893 – 1109 | 965 |
| 2021 | 17 | 1020 | 994 | 893 – 1081 | 954 |
| 2021 | 18 | 975 | 985 | 888 – 1068 | 898 |
| 2021 | 19 | 976 | 980 | 886 – 1060 | 918 |
| 2021 | 20 | 979 | 971 | 889 – 1040 | 930 |
| 2021 | 21 | 943 | 960 | 890 – 1017 | 913 |
| 2021 | 22 | 989 | 957 | 891 – 1011 | 960 |
| 2021 | 23 | 963 | 950 | 884 – 1002 | 946 |
| 2021 | 24 | 962 | 949 | 878 – 1006 | 949 |
| 2021 | 25 | 875 | 945 | 874 – 1003 | 868 |
| 2021 | 26 | 931 | 942 | 863 – 1008 | 925 |
| 2021 | 27 | 935 | 943 | 852 – 1021 | 930 |
| 2021 | 28 | 981 | 943 | 849 – 1023 | 977 |
| 2021 | 29 | 909 | 940 | 845 – 1022 | 887 |
| 2021 | 30 | 951 | 937 | 849 – 1013 | 924 |
| 2021 | 31 | 1050 | 928 | 849 – 995 | 996 |
| 2021 | 32 | 926 | 924 | 845 – 990 | 895 |
| 2021 | 33 | 1000 | 919 | 849 – 977 | 963 |
| 2021 | 34 | 941 | 914 | 852 – 964 | 900 |
| 2021 | 35 | 988 | 917 | 852 – 969 | 961 |
| 2021 | 36 | 1001 | 922 | 860 – 970 | 963 |
| 2021 | 37 | 1003 | 929 | 861 – 984 | 964 |
| 2021 | 38 | 975 | 938 | 866 – 998 | 955 |
| 2021 | 39 | 1019 | 948 | 876 – 1008 | 993 |
| 2021 | 40 | 1017 | 961 | 880 – 1027 | 997 |
| 2021 | 41 | 1049 | 973 | 893 – 1040 | 994 |
| 2021 | 42 | 1126 | 986 | 900 – 1058 | 1046 |
| 2021 | 43 | 1189 | 997 | 896 – 1085 | 1041 |
| 2021 | 44 | 1196 | 1011 | 910 – 1097 | 1023 |
| 2021 | 45 | 1324 | 1021 | 910 – 1117 | 1087 |
| 2021 | 46 | 1512 | 1032 | 922 – 1127 | 1157 |
| 2021 | 47 | 1543 | 1047 | 935 – 1143 | 1090 |
| 2021 | 48 | 1569 | 1062 | 951 – 1160 | 1113 |
| 2021 | 49 | 1586 | 1077 | 956 – 1182 | 1162 |
| 2021 | 50 | 1469 | 1101 | 979 – 1208 | 1145 |
| 2021 | 51 | 1376 | 1120 | 985 – 1240 | 1141 |
| 2021 | 52 | 1219 | 1139 | 997 – 1264 | 1107 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
De sterfte onder mensen van 65 tot 80 jaar liet met name na de tweede oversterftegolf een afwijkend patroon zien in vergelijking met het verloop van de sterfte van alle leeftijden (Figuur 3.4.3.3). In april en mei van 2021 was sprake van lichte oversterfte en ook in de periode erna is er in meerdere weken oversterfte waargenomen. De beperkte oversterfte voor alle leeftijden net voor het begin van de derde oversterftegolf lijkt vooral van deze leeftijdsgroep afkomstig. Ook voor deze leeftijdscategorie geldt dat de sterke stijging van de sterfte tijdens de derde oversterftegolf grotendeels overeenkomt met de extra sterfte door COVID-19. De mate van oversterfte in de derde golf komt voor 61 procent overeen met de COVID-19-sterfte in deze periode, duidelijk minder dan bij de andere leeftijdsgroepen (zie ook Tabel 3.4.4.1).
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 896 | 947 | 852 – 1041 | 896 |
| 2020 | 2 | 967 | 944 | 851 – 1038 | 967 |
| 2020 | 3 | 913 | 944 | 851 – 1038 | 913 |
| 2020 | 4 | 936 | 949 | 856 – 1043 | 936 |
| 2020 | 5 | 924 | 956 | 857 – 1056 | 924 |
| 2020 | 6 | 982 | 957 | 843 – 1071 | 982 |
| 2020 | 7 | 938 | 961 | 832 – 1091 | 938 |
| 2020 | 8 | 870 | 961 | 815 – 1108 | 870 |
| 2020 | 9 | 911 | 951 | 805 – 1096 | 911 |
| 2020 | 10 | 889 | 944 | 804 – 1085 | 888 |
| 2020 | 11 | 948 | 932 | 803 – 1062 | 939 |
| 2020 | 12 | 1079 | 917 | 796 – 1039 | 942 |
| 2020 | 13 | 1401 | 907 | 806 – 1008 | 1002 |
| 2020 | 14 | 1503 | 889 | 806 – 972 | 945 |
| 2020 | 15 | 1435 | 876 | 809 – 942 | 913 |
| 2020 | 16 | 1234 | 867 | 799 – 935 | 866 |
| 2020 | 17 | 1155 | 857 | 787 – 926 | 882 |
| 2020 | 18 | 1000 | 847 | 779 – 916 | 847 |
| 2020 | 19 | 915 | 845 | 777 – 912 | 816 |
| 2020 | 20 | 835 | 834 | 768 – 901 | 764 |
| 2020 | 21 | 805 | 832 | 766 – 898 | 752 |
| 2020 | 22 | 858 | 830 | 764 – 895 | 821 |
| 2020 | 23 | 835 | 827 | 767 – 887 | 811 |
| 2020 | 24 | 834 | 829 | 770 – 888 | 818 |
| 2020 | 25 | 855 | 827 | 765 – 889 | 846 |
| 2020 | 26 | 828 | 825 | 763 – 887 | 821 |
| 2020 | 27 | 809 | 829 | 764 – 894 | 803 |
| 2020 | 28 | 811 | 830 | 760 – 899 | 803 |
| 2020 | 29 | 776 | 830 | 762 – 899 | 774 |
| 2020 | 30 | 822 | 828 | 759 – 896 | 817 |
| 2020 | 31 | 842 | 824 | 752 – 896 | 834 |
| 2020 | 32 | 820 | 829 | 755 – 904 | 816 |
| 2020 | 33 | 928 | 826 | 749 – 904 | 921 |
| 2020 | 34 | 862 | 829 | 756 – 901 | 849 |
| 2020 | 35 | 865 | 831 | 761 – 900 | 857 |
| 2020 | 36 | 829 | 833 | 766 – 900 | 824 |
| 2020 | 37 | 897 | 839 | 773 – 905 | 891 |
| 2020 | 38 | 846 | 850 | 777 – 923 | 831 |
| 2020 | 39 | 880 | 855 | 785 – 924 | 851 |
| 2020 | 40 | 915 | 865 | 789 – 941 | 865 |
| 2020 | 41 | 992 | 868 | 785 – 950 | 910 |
| 2020 | 42 | 986 | 872 | 788 – 956 | 866 |
| 2020 | 43 | 1081 | 878 | 787 – 969 | 894 |
| 2020 | 44 | 1166 | 888 | 798 – 979 | 931 |
| 2020 | 45 | 1110 | 890 | 807 – 973 | 883 |
| 2020 | 46 | 1060 | 898 | 814 – 982 | 849 |
| 2020 | 47 | 1083 | 913 | 829 – 996 | 899 |
| 2020 | 48 | 1084 | 925 | 845 – 1005 | 892 |
| 2020 | 49 | 1111 | 933 | 843 – 1022 | 930 |
| 2020 | 50 | 1105 | 938 | 853 – 1023 | 910 |
| 2020 | 51 | 1187 | 941 | 848 – 1034 | 929 |
| 2020 | 52 | 1146 | 944 | 849 – 1039 | 866 |
| 2020 | 53 | 1280 | 958 | 851 – 1040 | 937 |
| 2021 | 1 | 1179 | 971 | 852 – 1041 | 899 |
| 2021 | 2 | 1111 | 969 | 851 – 1038 | 859 |
| 2021 | 3 | 1087 | 969 | 851 – 1038 | 853 |
| 2021 | 4 | 1106 | 974 | 856 – 1043 | 874 |
| 2021 | 5 | 1101 | 981 | 857 – 1056 | 918 |
| 2021 | 6 | 1097 | 981 | 843 – 1071 | 906 |
| 2021 | 7 | 1039 | 986 | 832 – 1091 | 878 |
| 2021 | 8 | 985 | 986 | 815 – 1108 | 853 |
| 2021 | 9 | 969 | 975 | 805 – 1096 | 848 |
| 2021 | 10 | 990 | 969 | 804 – 1085 | 867 |
| 2021 | 11 | 986 | 956 | 803 – 1062 | 837 |
| 2021 | 12 | 1008 | 941 | 796 – 1039 | 877 |
| 2021 | 13 | 1041 | 930 | 806 – 1008 | 883 |
| 2021 | 14 | 1047 | 912 | 806 – 972 | 899 |
| 2021 | 15 | 1079 | 898 | 809 – 942 | 912 |
| 2021 | 16 | 1019 | 890 | 799 – 935 | 867 |
| 2021 | 17 | 1047 | 879 | 787 – 926 | 875 |
| 2021 | 18 | 1025 | 869 | 779 – 916 | 878 |
| 2021 | 19 | 937 | 866 | 777 – 912 | 807 |
| 2021 | 20 | 1026 | 855 | 768 – 901 | 936 |
| 2021 | 21 | 868 | 854 | 766 – 898 | 814 |
| 2021 | 22 | 947 | 851 | 764 – 895 | 886 |
| 2021 | 23 | 928 | 848 | 767 – 887 | 895 |
| 2021 | 24 | 897 | 850 | 770 – 888 | 879 |
| 2021 | 25 | 849 | 848 | 765 – 889 | 840 |
| 2021 | 26 | 865 | 846 | 763 – 887 | 852 |
| 2021 | 27 | 896 | 851 | 764 – 894 | 892 |
| 2021 | 28 | 900 | 851 | 760 – 899 | 892 |
| 2021 | 29 | 909 | 852 | 762 – 899 | 891 |
| 2021 | 30 | 944 | 849 | 759 – 896 | 928 |
| 2021 | 31 | 922 | 845 | 752 – 896 | 897 |
| 2021 | 32 | 885 | 851 | 755 – 904 | 856 |
| 2021 | 33 | 920 | 848 | 749 – 904 | 891 |
| 2021 | 34 | 946 | 850 | 756 – 901 | 918 |
| 2021 | 35 | 888 | 852 | 761 – 900 | 855 |
| 2021 | 36 | 1023 | 854 | 766 – 900 | 994 |
| 2021 | 37 | 932 | 861 | 773 – 905 | 900 |
| 2021 | 38 | 926 | 872 | 777 – 923 | 906 |
| 2021 | 39 | 987 | 877 | 785 – 924 | 969 |
| 2021 | 40 | 1006 | 887 | 789 – 941 | 987 |
| 2021 | 41 | 970 | 890 | 785 – 950 | 950 |
| 2021 | 42 | 1012 | 894 | 788 – 956 | 975 |
| 2021 | 43 | 1046 | 900 | 787 – 969 | 979 |
| 2021 | 44 | 1140 | 911 | 798 – 979 | 1011 |
| 2021 | 45 | 1187 | 913 | 807 – 973 | 1030 |
| 2021 | 46 | 1217 | 921 | 814 – 982 | 1000 |
| 2021 | 47 | 1273 | 936 | 829 – 996 | 994 |
| 2021 | 48 | 1336 | 949 | 845 – 1005 | 1060 |
| 2021 | 49 | 1316 | 957 | 843 – 1022 | 1031 |
| 2021 | 50 | 1249 | 962 | 853 – 1023 | 1030 |
| 2021 | 51 | 1152 | 965 | 848 – 1034 | 969 |
| 2021 | 52 | 1155 | 968 | 849 – 1039 | 1011 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
Het sterfteverloop op jongere leeftijden kent veel fluctuaties omdat relatief weinig mensen voor hun 65ste overlijden. In de leeftijdsgroep van 50 tot 65 jaar zijn de eerste en de derde oversterftegolf van de COVID-19-epidemie goed zichtbaar (Figuur 3.4.3.4). De tweede oversterftegolf is minder goed te zien, alleen net voor de jaarwisseling 2020/2021 was er sprake van oversterfte. In de periode na april 2021 lag de sterfte, in tegenstelling tot de periode daarvoor, langere tijd boven de verwachting, maar nog wel binnen het 95-procent-interval. Normaal fluctueert de sterfte rondom de verwachte sterfte. Eind april van 2021 was er nog een substantieel aantal COVID-19-gerelateerde ziekenhuisopnames onder mensen jonger dan 60 jaar, terwijl die onder de oudsten eerder afnamen (Coronadashboard, 2022).
Ook voor de 50- tot 65-jarigen is er een toename te zien in COVID-19-sterfte tijdens de drie oversterftegolven (Figuur 3.4.3.4). De mate van oversterfte onder 50- tot 65-jarigen in de derde golf komt voor 42 procent overeen met de COVID-19-sterfte in deze periode, duidelijk minder dan bij de oudere leeftijdsgroepen (zie ook Tabel 3.4.4.1).
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 288 | 315 | 278 – 351 | 288 |
| 2020 | 2 | 312 | 314 | 274 – 353 | 312 |
| 2020 | 3 | 299 | 314 | 276 – 352 | 299 |
| 2020 | 4 | 255 | 314 | 276 – 353 | 255 |
| 2020 | 5 | 329 | 316 | 279 – 353 | 329 |
| 2020 | 6 | 302 | 316 | 274 – 357 | 302 |
| 2020 | 7 | 298 | 317 | 273 – 361 | 298 |
| 2020 | 8 | 263 | 318 | 274 – 362 | 263 |
| 2020 | 9 | 296 | 317 | 273 – 361 | 296 |
| 2020 | 10 | 278 | 316 | 275 – 358 | 278 |
| 2020 | 11 | 316 | 314 | 271 – 357 | 316 |
| 2020 | 12 | 343 | 309 | 266 – 353 | 323 |
| 2020 | 13 | 374 | 308 | 270 – 345 | 307 |
| 2020 | 14 | 390 | 303 | 265 – 340 | 305 |
| 2020 | 15 | 365 | 297 | 263 – 332 | 284 |
| 2020 | 16 | 329 | 294 | 259 – 329 | 270 |
| 2020 | 17 | 335 | 289 | 251 – 327 | 289 |
| 2020 | 18 | 329 | 287 | 252 – 322 | 300 |
| 2020 | 19 | 282 | 285 | 250 – 320 | 261 |
| 2020 | 20 | 254 | 283 | 248 – 319 | 243 |
| 2020 | 21 | 268 | 283 | 243 – 323 | 255 |
| 2020 | 22 | 269 | 282 | 238 – 325 | 265 |
| 2020 | 23 | 295 | 282 | 241 – 324 | 292 |
| 2020 | 24 | 302 | 284 | 241 – 328 | 298 |
| 2020 | 25 | 280 | 285 | 243 – 326 | 278 |
| 2020 | 26 | 269 | 286 | 242 – 330 | 266 |
| 2020 | 27 | 305 | 286 | 243 – 329 | 304 |
| 2020 | 28 | 279 | 286 | 249 – 322 | 277 |
| 2020 | 29 | 270 | 288 | 252 – 325 | 270 |
| 2020 | 30 | 313 | 287 | 250 – 323 | 313 |
| 2020 | 31 | 271 | 286 | 254 – 318 | 270 |
| 2020 | 32 | 312 | 287 | 252 – 323 | 310 |
| 2020 | 33 | 350 | 287 | 254 – 320 | 347 |
| 2020 | 34 | 301 | 286 | 247 – 325 | 299 |
| 2020 | 35 | 250 | 290 | 246 – 334 | 246 |
| 2020 | 36 | 285 | 292 | 249 – 334 | 282 |
| 2020 | 37 | 286 | 295 | 252 – 339 | 284 |
| 2020 | 38 | 285 | 300 | 254 – 346 | 281 |
| 2020 | 39 | 297 | 300 | 253 – 347 | 289 |
| 2020 | 40 | 338 | 303 | 255 – 350 | 326 |
| 2020 | 41 | 286 | 304 | 262 – 346 | 275 |
| 2020 | 42 | 317 | 306 | 266 – 346 | 299 |
| 2020 | 43 | 326 | 307 | 267 – 348 | 300 |
| 2020 | 44 | 296 | 306 | 267 – 346 | 263 |
| 2020 | 45 | 331 | 304 | 269 – 340 | 293 |
| 2020 | 46 | 316 | 308 | 275 – 341 | 288 |
| 2020 | 47 | 307 | 310 | 281 – 340 | 276 |
| 2020 | 48 | 335 | 312 | 278 – 347 | 306 |
| 2020 | 49 | 336 | 311 | 279 – 343 | 303 |
| 2020 | 50 | 366 | 311 | 277 – 345 | 342 |
| 2020 | 51 | 369 | 314 | 280 – 347 | 327 |
| 2020 | 52 | 331 | 315 | 280 – 351 | 287 |
| 2020 | 53 | 342 | 313 | 279 – 351 | 299 |
| 2021 | 1 | 325 | 312 | 278 – 351 | 285 |
| 2021 | 2 | 323 | 310 | 274 – 353 | 291 |
| 2021 | 3 | 320 | 311 | 276 – 352 | 291 |
| 2021 | 4 | 317 | 311 | 276 – 353 | 286 |
| 2021 | 5 | 284 | 313 | 279 – 353 | 241 |
| 2021 | 6 | 307 | 312 | 274 – 357 | 280 |
| 2021 | 7 | 363 | 313 | 273 – 361 | 330 |
| 2021 | 8 | 309 | 315 | 274 – 362 | 287 |
| 2021 | 9 | 326 | 313 | 273 – 361 | 300 |
| 2021 | 10 | 321 | 313 | 275 – 358 | 295 |
| 2021 | 11 | 315 | 311 | 271 – 357 | 287 |
| 2021 | 12 | 303 | 306 | 266 – 353 | 277 |
| 2021 | 13 | 305 | 304 | 270 – 345 | 265 |
| 2021 | 14 | 339 | 300 | 265 – 340 | 301 |
| 2021 | 15 | 330 | 294 | 263 – 332 | 302 |
| 2021 | 16 | 344 | 290 | 259 – 329 | 307 |
| 2021 | 17 | 330 | 286 | 251 – 327 | 295 |
| 2021 | 18 | 298 | 284 | 252 – 322 | 268 |
| 2021 | 19 | 378 | 282 | 250 – 320 | 349 |
| 2021 | 20 | 316 | 280 | 248 – 319 | 286 |
| 2021 | 21 | 300 | 280 | 243 – 323 | 284 |
| 2021 | 22 | 331 | 279 | 238 – 325 | 317 |
| 2021 | 23 | 291 | 279 | 241 – 324 | 279 |
| 2021 | 24 | 299 | 281 | 241 – 328 | 288 |
| 2021 | 25 | 298 | 282 | 243 – 326 | 292 |
| 2021 | 26 | 316 | 283 | 242 – 330 | 315 |
| 2021 | 27 | 304 | 283 | 243 – 329 | 299 |
| 2021 | 28 | 303 | 283 | 249 – 322 | 301 |
| 2021 | 29 | 268 | 285 | 252 – 325 | 257 |
| 2021 | 30 | 294 | 284 | 250 – 323 | 287 |
| 2021 | 31 | 313 | 283 | 254 – 318 | 306 |
| 2021 | 32 | 308 | 284 | 252 – 323 | 297 |
| 2021 | 33 | 325 | 284 | 254 – 320 | 320 |
| 2021 | 34 | 325 | 283 | 247 – 325 | 314 |
| 2021 | 35 | 331 | 287 | 246 – 334 | 323 |
| 2021 | 36 | 334 | 289 | 249 – 334 | 322 |
| 2021 | 37 | 319 | 292 | 252 – 339 | 313 |
| 2021 | 38 | 344 | 297 | 254 – 346 | 334 |
| 2021 | 39 | 316 | 297 | 253 – 347 | 307 |
| 2021 | 40 | 317 | 300 | 255 – 350 | 308 |
| 2021 | 41 | 355 | 301 | 262 – 346 | 346 |
| 2021 | 42 | 336 | 303 | 266 – 346 | 327 |
| 2021 | 43 | 341 | 304 | 267 – 348 | 328 |
| 2021 | 44 | 352 | 303 | 267 – 346 | 335 |
| 2021 | 45 | 355 | 301 | 269 – 340 | 334 |
| 2021 | 46 | 328 | 305 | 275 – 341 | 298 |
| 2021 | 47 | 380 | 307 | 281 – 340 | 334 |
| 2021 | 48 | 386 | 309 | 278 – 347 | 337 |
| 2021 | 49 | 421 | 308 | 279 – 343 | 373 |
| 2021 | 50 | 380 | 308 | 277 – 345 | 346 |
| 2021 | 51 | 384 | 310 | 280 – 347 | 343 |
| 2021 | 52 | 370 | 312 | 280 – 351 | 339 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
Oversterfte komt in vergelijking met oudere leeftijdsgroepen in veel mindere mate voor bij mensen jonger dan 50 jaar. In de weekcijfers zijn perioden van oversterfte daarom niet goed zichtbaar (Figuur 3.4.3.5). Uit jaarcijfers blijkt dat de sterfte in 2020 en 2021 wat hoger lag dan verwacht (CBS, 2022e). Het aantal mensen dat in deze leeftijdscategorie overleed aan COVID-19 was klein in vergelijking met andere leeftijden, ook in verhouding met de oversterfte in deze leeftijdsgroep. De mate van oversterfte onder 0- tot 50-jarigen in de derde oversterftegolf komt voor 31 procent overeen met de COVID-19-sterfte in deze periode, het minst van alle leeftijdsgroepen in de derde golf (zie ook Tabel 3.4.4.1).
| Overledenen | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | Overledenen minus COVID-19** | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 97 | 100 | 79 – 121 | 97 |
| 2020 | 2 | 120 | 100 | 78 – 121 | 120 |
| 2020 | 3 | 119 | 101 | 80 – 123 | 119 |
| 2020 | 4 | 99 | 102 | 83 – 122 | 99 |
| 2020 | 5 | 121 | 101 | 79 – 122 | 121 |
| 2020 | 6 | 99 | 101 | 80 – 123 | 99 |
| 2020 | 7 | 110 | 103 | 80 – 126 | 110 |
| 2020 | 8 | 77 | 102 | 80 – 125 | 77 |
| 2020 | 9 | 108 | 103 | 80 – 126 | 108 |
| 2020 | 10 | 116 | 101 | 79 – 123 | 116 |
| 2020 | 11 | 94 | 101 | 81 – 121 | 94 |
| 2020 | 12 | 106 | 101 | 82 – 119 | 106 |
| 2020 | 13 | 128 | 99 | 82 – 116 | 123 |
| 2020 | 14 | 109 | 98 | 82 – 114 | 94 |
| 2020 | 15 | 119 | 97 | 81 – 113 | 103 |
| 2020 | 16 | 97 | 95 | 80 – 111 | 90 |
| 2020 | 17 | 121 | 94 | 79 – 110 | 111 |
| 2020 | 18 | 117 | 94 | 76 – 111 | 115 |
| 2020 | 19 | 109 | 95 | 74 – 115 | 104 |
| 2020 | 20 | 120 | 95 | 74 – 116 | 116 |
| 2020 | 21 | 99 | 94 | 73 – 115 | 98 |
| 2020 | 22 | 102 | 95 | 71 – 118 | 101 |
| 2020 | 23 | 90 | 95 | 73 – 118 | 90 |
| 2020 | 24 | 104 | 98 | 75 – 121 | 103 |
| 2020 | 25 | 95 | 97 | 77 – 118 | 94 |
| 2020 | 26 | 112 | 98 | 80 – 115 | 111 |
| 2020 | 27 | 97 | 98 | 82 – 114 | 97 |
| 2020 | 28 | 111 | 100 | 85 – 116 | 111 |
| 2020 | 29 | 103 | 100 | 87 – 113 | 103 |
| 2020 | 30 | 94 | 100 | 86 – 113 | 94 |
| 2020 | 31 | 105 | 97 | 85 – 109 | 104 |
| 2020 | 32 | 108 | 97 | 83 – 110 | 108 |
| 2020 | 33 | 113 | 95 | 80 – 109 | 112 |
| 2020 | 34 | 115 | 96 | 83 – 108 | 114 |
| 2020 | 35 | 104 | 94 | 80 – 108 | 104 |
| 2020 | 36 | 131 | 94 | 77 – 110 | 131 |
| 2020 | 37 | 110 | 95 | 81 – 109 | 110 |
| 2020 | 38 | 110 | 97 | 82 – 112 | 109 |
| 2020 | 39 | 97 | 97 | 82 – 111 | 95 |
| 2020 | 40 | 97 | 98 | 84 – 112 | 94 |
| 2020 | 41 | 93 | 97 | 82 – 111 | 90 |
| 2020 | 42 | 114 | 99 | 85 – 112 | 109 |
| 2020 | 43 | 99 | 99 | 88 – 110 | 97 |
| 2020 | 44 | 113 | 98 | 84 – 111 | 111 |
| 2020 | 45 | 104 | 99 | 83 – 114 | 102 |
| 2020 | 46 | 119 | 100 | 85 – 115 | 113 |
| 2020 | 47 | 110 | 101 | 85 – 117 | 109 |
| 2020 | 48 | 100 | 102 | 82 – 121 | 94 |
| 2020 | 49 | 111 | 100 | 78 – 123 | 106 |
| 2020 | 50 | 97 | 102 | 80 – 124 | 95 |
| 2020 | 51 | 105 | 102 | 80 – 125 | 98 |
| 2020 | 52 | 101 | 100 | 80 – 120 | 93 |
| 2020 | 53 | 120 | 100 | 80 – 121 | 113 |
| 2021 | 1 | 104 | 99 | 79 – 121 | 102 |
| 2021 | 2 | 87 | 99 | 78 – 121 | 85 |
| 2021 | 3 | 106 | 100 | 80 – 123 | 102 |
| 2021 | 4 | 86 | 101 | 83 – 122 | 83 |
| 2021 | 5 | 96 | 100 | 79 – 122 | 89 |
| 2021 | 6 | 103 | 100 | 80 – 123 | 98 |
| 2021 | 7 | 116 | 102 | 80 – 126 | 114 |
| 2021 | 8 | 94 | 101 | 80 – 125 | 93 |
| 2021 | 9 | 90 | 102 | 80 – 126 | 90 |
| 2021 | 10 | 95 | 100 | 79 – 123 | 95 |
| 2021 | 11 | 100 | 100 | 81 – 121 | 95 |
| 2021 | 12 | 86 | 100 | 82 – 119 | 84 |
| 2021 | 13 | 109 | 98 | 82 – 116 | 108 |
| 2021 | 14 | 110 | 97 | 82 – 114 | 103 |
| 2021 | 15 | 111 | 96 | 81 – 113 | 102 |
| 2021 | 16 | 110 | 94 | 80 – 111 | 105 |
| 2021 | 17 | 107 | 93 | 79 – 110 | 104 |
| 2021 | 18 | 114 | 93 | 76 – 111 | 109 |
| 2021 | 19 | 118 | 94 | 74 – 115 | 113 |
| 2021 | 20 | 101 | 94 | 74 – 116 | 100 |
| 2021 | 21 | 97 | 93 | 73 – 115 | 93 |
| 2021 | 22 | 108 | 94 | 71 – 118 | 108 |
| 2021 | 23 | 116 | 94 | 73 – 118 | 114 |
| 2021 | 24 | 112 | 97 | 75 – 121 | 111 |
| 2021 | 25 | 103 | 96 | 77 – 118 | 103 |
| 2021 | 26 | 110 | 97 | 80 – 115 | 109 |
| 2021 | 27 | 111 | 97 | 82 – 114 | 109 |
| 2021 | 28 | 105 | 99 | 85 – 116 | 105 |
| 2021 | 29 | 110 | 99 | 87 – 113 | 109 |
| 2021 | 30 | 106 | 98 | 86 – 113 | 105 |
| 2021 | 31 | 103 | 96 | 85 – 109 | 101 |
| 2021 | 32 | 109 | 96 | 83 – 110 | 103 |
| 2021 | 33 | 85 | 94 | 80 – 109 | 84 |
| 2021 | 34 | 121 | 95 | 83 – 108 | 117 |
| 2021 | 35 | 97 | 93 | 80 – 108 | 95 |
| 2021 | 36 | 104 | 93 | 77 – 110 | 101 |
| 2021 | 37 | 111 | 94 | 81 – 109 | 110 |
| 2021 | 38 | 95 | 96 | 82 – 112 | 92 |
| 2021 | 39 | 124 | 96 | 82 – 111 | 122 |
| 2021 | 40 | 117 | 97 | 84 – 112 | 115 |
| 2021 | 41 | 92 | 96 | 82 – 111 | 90 |
| 2021 | 42 | 109 | 98 | 85 – 112 | 109 |
| 2021 | 43 | 104 | 98 | 88 – 110 | 104 |
| 2021 | 44 | 105 | 96 | 84 – 111 | 102 |
| 2021 | 45 | 121 | 98 | 83 – 114 | 117 |
| 2021 | 46 | 114 | 99 | 85 – 115 | 108 |
| 2021 | 47 | 118 | 100 | 85 – 117 | 110 |
| 2021 | 48 | 112 | 100 | 82 – 121 | 103 |
| 2021 | 49 | 118 | 99 | 78 – 123 | 110 |
| 2021 | 50 | 100 | 101 | 80 – 124 | 93 |
| 2021 | 51 | 119 | 101 | 80 – 125 | 107 |
| 2021 | 52 | 131 | 99 | 80 – 120 | 129 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | |||||
3.4.4 Samenvatting COVID-19-sterfte en oversterfte
Het aantal overledenen, de COVID-19-sterfte en de oversterfte is samengevat in Tabel 3.4.4.1. Daaruit volgt dat de verhouding COVID-19-sterfte ten opzichte van de oversterfte lager was in de derde golf dan in de eerdere twee golven van oversterfte. Over het algemeen geldt dat de verhouding voor Wlz-zorggebruikers hoger ligt dan voor het totaal, en voor de oudere leeftijden hoger ligt dan voor jongere leeftijden.
| Golf 11) | Golf 21) | Golf 31) | 20201) | 20211) | Totaal 2020 en 20211) | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Totaal | Aantal overledenen | 26 125 | 64 063 | 69 265 | 171 270 | 170 238 | 341 508 |
| Verwacht aantal overledenen | 17 710 | 54 572 | 57 933 | 156 667 | 154 890 | 311 557 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 17 746 | 50 809 | 61 386 | 150 609 | 151 148 | 301 757 | |
| Oversterfte | 8 415 | 9 491 | 11 332 | 14 603 | 15 348 | 29 951 | |
| COVID-19-sterfte | 8 379 | 13 254 | 7 879 | 20 661 | 19 090 | 39 751 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 1.00 | 1.40 | 0.70 | 1.41 | 1.24 | 1.33 | |
| Wlz-zorggebruikers | Aantal overledenen | 11 488 | 25 253 | 26 178 | 65 957 | 62 410 | 128 367 |
| Verwacht aantal overledenen | 6 545 | 20 391 | 21 390 | 58 303 | 57 613 | 115 916 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 6 562 | 17 707 | 22 341 | 53 993 | 53 766 | 107 759 | |
| Oversterfte | 4 943 | 4 862 | 4 788 | 7 654 | 4 797 | 12 451 | |
| COVID-19-sterfte | 4 926 | 7 546 | 3 837 | 11 964 | 8 644 | 20 608 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 1.00 | 1.55 | 0.80 | 1.56 | 1.80 | 1.66 | |
| 0 - 50 jaar | Aantal overledenen | 691 | 1 877 | 2 197 | 5 669 | 5 530 | 11 199 |
| Verwacht aantal overledenen | 577 | 1 792 | 1 943 | 5 217 | 5 062 | 10 279 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 636 | 1 808 | 2 118 | 5 535 | 5 362 | 10 897 | |
| Oversterfte | 114 | 85 | 254 | 452 | 468 | 920 | |
| COVID-19-sterfte | 55 | 69 | 79 | 134 | 168 | 302 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 0.48 | 0.81 | 0.31 | 0.30 | 0.36 | 0.33 | |
| 50 - 65 jaar | Aantal overledenen | 2 122 | 5 861 | 6 999 | 16 320 | 17 077 | 33 397 |
| Verwacht aantal overledenen | 1 778 | 5 557 | 6 000 | 15 922 | 15 446 | 31 368 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 1 755 | 5 340 | 6 581 | 15 428 | 15 926 | 31 354 | |
| Oversterfte | 344 | 304 | 999 | 398 | 1 631 | 2 029 | |
| COVID-19-sterfte | 367 | 521 | 418 | 892 | 1 151 | 2 043 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 1.07 | 1.71 | 0.42 | 2.24 | 0.71 | 1.01 | |
| 65 - 80 jaar | Aantal overledenen | 7 728 | 19 563 | 21 681 | 52 039 | 53 370 | 105 409 |
| Verwacht aantal overledenen | 5 243 | 16 475 | 18 067 | 46 799 | 47 020 | 93 819 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 5 455 | 16 023 | 19 460 | 46 442 | 47 508 | 93 950 | |
| Oversterfte | 2 485 | 3 088 | 3 614 | 5 240 | 6 350 | 11 590 | |
| COVID-19-sterfte | 2 273 | 3 540 | 2 221 | 5 597 | 5 862 | 11 459 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 0.91 | 1.15 | 0.61 | 1.07 | 0.92 | 0.99 | |
| 80 - 90 jaar | Aantal overledenen | 9 606 | 23 024 | 24 102 | 60 024 | 58 268 | 118 292 |
| Verwacht aantal overledenen | 6 099 | 19 017 | 20 014 | 54 221 | 53 447 | 107 668 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 5 961 | 17 275 | 20 802 | 51 036 | 50 745 | 101 781 | |
| Oversterfte | 3 507 | 4 007 | 4 088 | 5 803 | 4 821 | 10 624 | |
| COVID-19-sterfte | 3 645 | 5 749 | 3 300 | 8 988 | 7 523 | 16 511 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 1.04 | 1.43 | 0.81 | 1.55 | 1.56 | 1.55 | |
| 90 jaar of ouder | Aantal overledenen | 5 978 | 13 738 | 14 286 | 37 218 | 35 993 | 73 211 |
| Verwacht aantal overledenen | 4 024 | 11 724 | 11 878 | 34 519 | 33 917 | 68 436 | |
| Overledenen minus COVID-19 | 3 939 | 10 363 | 12 425 | 32 168 | 31 607 | 63 775 | |
| Oversterfte | 1 954 | 2 014 | 2 408 | 2 699 | 2 076 | 4 775 | |
| COVID-19-sterfte | 2 039 | 3 375 | 1 861 | 5 050 | 4 386 | 9 436 | |
| Verhouding COVID-19-sterfte - oversterfte | 1.04 | 1.68 | 0.77 | 1.87 | 2.11 | 1.98 | |
| 1) Golf 1 betreft week 13 tot en met 18 van 2020, golf 2 betreft week 39 van 2020 tot en met week 3 van 2021, en golf 3 betreft week 33 tot en met 52 van 2021. De cijfers van 2020, 2021 en het totaal betreft de som van alle weken en wijken daarom af van de jaarcijfers. | |||||||
3.5 Resultaten - Sterfte naar doodsoorzaak
3.5.1 Verhouding tussen doodsoorzaken
Voor iedere overledene in Nederland wordt door een arts een doodsoorzaakverklaring ingevuld. Op basis van deze informatie zijn alle overledenen in te delen in zes hoofdgroepen doodsoorzaken en een zevende groep, COVID-19, die begin 2020 door de WHO is geïntroduceerd.
Nieuwvormingen (kanker) en hart- en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaken (Figuur 3.5.1.1). Meer dan de helft van de overledenen heeft nieuwvormingen of hart- en vaatziekten als belangrijkste doodsoorzaak. Deze ziekten zijn al jaren de meest voorkomende doodsoorzaken. Daarna komen psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, waartoe onder andere dementie en de ziekte van Alzheimer behoren, en ziekten van de ademhalingsorganen. De sterfte aan deze laatste ziekten fluctueert en is afhankelijk van het wel of niet heersen van een griepepidemie. Het aandeel overledenen aan ziekten van de ademhalingsorganen is in jaren van een griepepidemie doorgaans groter. Onder de groep van overige doodsoorzaken valt een breed scala aan ziekten en aandoeningen, die verder gespecificeerd worden in paragraaf 3.2 of Bijlage 2.
Het aandeel overledenen aan COVID-19 was 12,2 procent van de totale sterfte in 2020 en 11,8 procent in 2021 (Figuur 3.5.1.1). Dit was ongeveer even groot als het aandeel overledenen aan psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel. Het aandeel overledenen aan nieuwvormingen, hart- en vaatziekten, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, ziekten van de ademhalingsorganen nam af ten opzichte van de jaren voor de pandemie.
Wanneer gekeken wordt naar de verhoudingen tussen de groepen doodsoorzaken met uitzondering van COVID-19 zijn er geen duidelijke verschuivingen te zien in 2020 en 2021 ten opzichte van de jaren daarvoor (Figuur 3.5.1.1).
| Nieuwvormingen (%) | Hart- en vaatziekten (%) | Psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen (%) | Ziekten van de ademhalingsorganen (%) | Niet-natuurlijke doodsoorzaken (%) | Overige natuurlijke doodsoorzaken (%) | COVID-19 (%) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021* | 28,4 | 22,6 | 12,1 | 6,1 | 5,6 | 13,3 | 11,8 |
| 2020 | 28,6 | 22,2 | 12,2 | 6,4 | 5,5 | 12,9 | 12,2 |
| 2021* (excl. COVID-19) | 32,2 | 25,6 | 13,7 | 6,9 | 6,4 | 15,1 | |
| 2020 (excl. COVID-19) | 32,6 | 25,3 | 13,9 | 7,3 | 6,2 | 14,7 | |
| 2019 | 31,6 | 25,2 | 14,5 | 8,5 | 5,8 | 14,3 | |
| 2018 | 31 | 25,1 | 14,6 | 9,3 | 5,7 | 14,2 | |
| 2017 | 31,6 | 25,9 | 14,3 | 8,8 | 5,4 | 14 | |
| 2016 | 32,1 | 26,4 | 13,9 | 8,2 | 5,3 | 14,1 | |
| 2015 | 31,6 | 27,2 | 13,1 | 8,8 | 5 | 14,3 | |
| * Voorlopige cijfers. Voor alle jaren zijn onbekende doodsoorzaken niet opgenomen in de groep overige natuurlijke doodsoorzaken. | |||||||
3.5.2 Ontwikkelingen in onderliggende doodsoorzaken 2020–2021
De ontwikkelingen in de onderliggende doodsoorzaken voor de periode 2020–2021 zijn inzichtelijk gemaakt door de waargenomen sterfte te vergelijken met de verwachte sterfte per doodsoorzaak (Figuur 3.5.2.1 tot en met 3.5.2.6, zie paragraaf 3.2 of Bijlage 2 voor een toelichting).
Het beeld is dat de sterfte aan nieuwvormingen (Figuur 3.5.2.1), psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel (Figuur 3.5.2.3), hart- en vaatziekten (Figuur 3.5.2.2), niet-natuurlijke doodsoorzaken (Figuur 3.5.2.5) en overige doodsoorzaken (Figuur 3.5.2.6) veelal binnen de marges valt van de verwachte sterfte per doodsoorzaak, met uitzondering van de tweede oversterftegolf. In deze periode was het aantal sterfgevallen gerelateerd aan hart- en vaatziekten, ziekten van de ademhalingsorganen (Figuur 3.5.2.4) en psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel lager dan verwacht. De lagere sterfte aan ziekten van de ademhalingsorganen kan samenhangen met het ontbreken van een griepepidemie in het eerste kwartaal van 2021 (RIVM, 2021a).
De sterfte in de derde oversterftegolf ligt voor de meeste doodsoorzaken in lijn met de verwachte sterfte. Vooral de groep overige natuurlijke doodsoorzaken ligt tijdens de derde golf iets boven de verwachte sterfte (3.5.2.5). Dit is een zeer diverse groep met doodsoorzaken, onder andere ‘Ouderdom’ valt hier ook onder (zie paragraaf 3.2 of Bijlage 2 voor meer detail). Daarnaast ligt de sterfte aan niet-natuurlijke doodsoorzaken iets boven de verwachte sterfte (3.5.2.6). Het verloop van de niet-natuurlijke doodsoorzaken kent doorgaans een wisselend patroon door het jaar heen.
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 848 | 932 | 859 – 1005 |
| 2020 | 2 | 978 | 932 | 862 – 1002 |
| 2020 | 3 | 946 | 933 | 865 – 1001 |
| 2020 | 4 | 876 | 942 | 882 – 1002 |
| 2020 | 5 | 957 | 944 | 886 – 1002 |
| 2020 | 6 | 974 | 937 | 873 – 1001 |
| 2020 | 7 | 956 | 939 | 867 – 1011 |
| 2020 | 8 | 861 | 936 | 853 – 1019 |
| 2020 | 9 | 892 | 933 | 851 – 1015 |
| 2020 | 10 | 881 | 930 | 855 – 1005 |
| 2020 | 11 | 942 | 926 | 851 – 1001 |
| 2020 | 12 | 966 | 923 | 850 – 996 |
| 2020 | 13 | 963 | 923 | 856 – 990 |
| 2020 | 14 | 917 | 917 | 853 – 981 |
| 2020 | 15 | 938 | 909 | 857 – 961 |
| 2020 | 16 | 856 | 904 | 848 – 960 |
| 2020 | 17 | 913 | 900 | 844 – 956 |
| 2020 | 18 | 866 | 900 | 840 – 960 |
| 2020 | 19 | 811 | 900 | 836 – 964 |
| 2020 | 20 | 807 | 897 | 831 – 963 |
| 2020 | 21 | 836 | 896 | 835 – 957 |
| 2020 | 22 | 877 | 896 | 839 – 953 |
| 2020 | 23 | 866 | 900 | 846 – 954 |
| 2020 | 24 | 893 | 905 | 849 – 961 |
| 2020 | 25 | 946 | 906 | 853 – 959 |
| 2020 | 26 | 893 | 906 | 855 – 957 |
| 2020 | 27 | 873 | 904 | 850 – 958 |
| 2020 | 28 | 891 | 899 | 847 – 951 |
| 2020 | 29 | 902 | 901 | 841 – 961 |
| 2020 | 30 | 949 | 897 | 833 – 961 |
| 2020 | 31 | 886 | 894 | 826 – 962 |
| 2020 | 32 | 899 | 894 | 824 – 964 |
| 2020 | 33 | 955 | 891 | 823 – 959 |
| 2020 | 34 | 886 | 899 | 833 – 965 |
| 2020 | 35 | 912 | 904 | 835 – 973 |
| 2020 | 36 | 906 | 907 | 839 – 975 |
| 2020 | 37 | 901 | 911 | 839 – 983 |
| 2020 | 38 | 851 | 913 | 836 – 990 |
| 2020 | 39 | 892 | 913 | 842 – 984 |
| 2020 | 40 | 912 | 916 | 841 – 991 |
| 2020 | 41 | 942 | 913 | 839 – 987 |
| 2020 | 42 | 882 | 918 | 845 – 991 |
| 2020 | 43 | 867 | 917 | 841 – 993 |
| 2020 | 44 | 892 | 920 | 854 – 986 |
| 2020 | 45 | 935 | 918 | 861 – 975 |
| 2020 | 46 | 878 | 923 | 868 – 978 |
| 2020 | 47 | 840 | 927 | 872 – 982 |
| 2020 | 48 | 890 | 929 | 870 – 988 |
| 2020 | 49 | 979 | 919 | 848 – 990 |
| 2020 | 50 | 881 | 920 | 854 – 986 |
| 2020 | 51 | 916 | 923 | 852 – 994 |
| 2020 | 52 | 824 | 929 | 859 – 999 |
| 2020 | 53 | 843 | 935 | 864 – 1007 |
| 2021 | 1 | 937 | 941 | 868 – 1014 |
| 2021 | 2 | 908 | 941 | 871 – 1011 |
| 2021 | 3 | 892 | 942 | 874 – 1010 |
| 2021 | 4 | 887 | 951 | 891 – 1011 |
| 2021 | 5 | 899 | 953 | 895 – 1011 |
| 2021 | 6 | 869 | 946 | 882 – 1010 |
| 2021 | 7 | 868 | 948 | 876 – 1020 |
| 2021 | 8 | 818 | 945 | 862 – 1028 |
| 2021 | 9 | 830 | 942 | 860 – 1024 |
| 2021 | 10 | 924 | 939 | 864 – 1014 |
| 2021 | 11 | 860 | 935 | 860 – 1010 |
| 2021 | 12 | 887 | 931 | 858 – 1004 |
| 2021 | 13 | 894 | 932 | 865 – 999 |
| 2021 | 14 | 906 | 926 | 862 – 990 |
| 2021 | 15 | 922 | 917 | 865 – 969 |
| 2021 | 16 | 966 | 913 | 857 – 969 |
| 2021 | 17 | 847 | 909 | 853 – 965 |
| 2021 | 18 | 814 | 908 | 848 – 968 |
| 2021 | 19 | 877 | 909 | 845 – 973 |
| 2021 | 20 | 915 | 906 | 840 – 972 |
| 2021 | 21 | 860 | 904 | 843 – 965 |
| 2021 | 22 | 916 | 905 | 848 – 962 |
| 2021 | 23 | 966 | 908 | 854 – 962 |
| 2021 | 24 | 918 | 914 | 858 – 970 |
| 2021 | 25 | 904 | 915 | 862 – 968 |
| 2021 | 26 | 933 | 915 | 864 – 966 |
| 2021 | 27 | 932 | 912 | 858 – 966 |
| 2021 | 28 | 918 | 907 | 855 – 959 |
| 2021 | 29 | 832 | 909 | 849 – 969 |
| 2021 | 30 | 882 | 905 | 841 – 969 |
| 2021 | 31 | 902 | 903 | 835 – 971 |
| 2021 | 32 | 823 | 903 | 833 – 973 |
| 2021 | 33 | 901 | 900 | 832 – 968 |
| 2021 | 34 | 927 | 907 | 841 – 973 |
| 2021 | 35 | 889 | 913 | 844 – 982 |
| 2021 | 36 | 927 | 916 | 848 – 984 |
| 2021 | 37 | 918 | 920 | 848 – 992 |
| 2021 | 38 | 931 | 922 | 845 – 999 |
| 2021 | 39 | 982 | 922 | 851 – 993 |
| 2021 | 40 | 923 | 925 | 850 – 1000 |
| 2021 | 41 | 859 | 922 | 848 – 996 |
| 2021 | 42 | 942 | 926 | 853 – 999 |
| 2021 | 43 | 895 | 925 | 849 – 1001 |
| 2021 | 44 | 923 | 929 | 863 – 995 |
| 2021 | 45 | 937 | 926 | 869 – 983 |
| 2021 | 46 | 928 | 931 | 876 – 986 |
| 2021 | 47 | 890 | 936 | 881 – 991 |
| 2021 | 48 | 907 | 938 | 879 – 997 |
| 2021 | 49 | 937 | 928 | 857 – 999 |
| 2021 | 50 | 961 | 929 | 863 – 995 |
| 2021 | 51 | 854 | 932 | 861 – 1003 |
| 2021 | 52 | 863 | 938 | 868 – 1008 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 786 | 855 | 758 – 952 |
| 2020 | 2 | 817 | 864 | 753 – 975 |
| 2020 | 3 | 829 | 874 | 755 – 993 |
| 2020 | 4 | 799 | 881 | 764 – 998 |
| 2020 | 5 | 777 | 881 | 759 – 1003 |
| 2020 | 6 | 815 | 877 | 755 – 999 |
| 2020 | 7 | 850 | 875 | 752 – 998 |
| 2020 | 8 | 740 | 865 | 748 – 982 |
| 2020 | 9 | 760 | 859 | 743 – 975 |
| 2020 | 10 | 765 | 852 | 732 – 972 |
| 2020 | 11 | 824 | 839 | 725 – 953 |
| 2020 | 12 | 724 | 820 | 715 – 925 |
| 2020 | 13 | 750 | 802 | 703 – 901 |
| 2020 | 14 | 784 | 784 | 694 – 874 |
| 2020 | 15 | 667 | 773 | 685 – 861 |
| 2020 | 16 | 754 | 761 | 679 – 843 |
| 2020 | 17 | 656 | 746 | 672 – 820 |
| 2020 | 18 | 660 | 740 | 667 – 813 |
| 2020 | 19 | 669 | 731 | 660 – 802 |
| 2020 | 20 | 632 | 718 | 653 – 783 |
| 2020 | 21 | 609 | 708 | 637 – 779 |
| 2020 | 22 | 634 | 699 | 633 – 765 |
| 2020 | 23 | 648 | 688 | 626 – 750 |
| 2020 | 24 | 653 | 684 | 622 – 746 |
| 2020 | 25 | 641 | 672 | 606 – 738 |
| 2020 | 26 | 664 | 672 | 606 – 738 |
| 2020 | 27 | 632 | 675 | 597 – 753 |
| 2020 | 28 | 623 | 669 | 597 – 741 |
| 2020 | 29 | 551 | 666 | 597 – 735 |
| 2020 | 30 | 625 | 660 | 587 – 733 |
| 2020 | 31 | 626 | 652 | 579 – 725 |
| 2020 | 32 | 613 | 651 | 582 – 720 |
| 2020 | 33 | 727 | 644 | 578 – 710 |
| 2020 | 34 | 630 | 641 | 589 – 693 |
| 2020 | 35 | 624 | 647 | 593 – 701 |
| 2020 | 36 | 619 | 652 | 595 – 709 |
| 2020 | 37 | 630 | 665 | 613 – 717 |
| 2020 | 38 | 636 | 681 | 625 – 737 |
| 2020 | 39 | 687 | 692 | 634 – 750 |
| 2020 | 40 | 696 | 706 | 642 – 770 |
| 2020 | 41 | 685 | 717 | 656 – 778 |
| 2020 | 42 | 721 | 728 | 666 – 790 |
| 2020 | 43 | 729 | 737 | 672 – 802 |
| 2020 | 44 | 716 | 747 | 685 – 809 |
| 2020 | 45 | 666 | 753 | 694 – 812 |
| 2020 | 46 | 710 | 761 | 710 – 812 |
| 2020 | 47 | 690 | 771 | 729 – 813 |
| 2020 | 48 | 700 | 781 | 740 – 822 |
| 2020 | 49 | 750 | 791 | 742 – 840 |
| 2020 | 50 | 767 | 809 | 752 – 866 |
| 2020 | 51 | 775 | 827 | 750 – 904 |
| 2020 | 52 | 699 | 840 | 758 – 922 |
| 2020 | 53 | 735 | 852 | 763 – 942 |
| 2021 | 1 | 787 | 864 | 767 – 961 |
| 2021 | 2 | 725 | 872 | 761 – 983 |
| 2021 | 3 | 763 | 883 | 764 – 1002 |
| 2021 | 4 | 798 | 889 | 772 – 1006 |
| 2021 | 5 | 775 | 889 | 767 – 1011 |
| 2021 | 6 | 782 | 885 | 763 – 1007 |
| 2021 | 7 | 752 | 883 | 760 – 1006 |
| 2021 | 8 | 699 | 874 | 757 – 991 |
| 2021 | 9 | 705 | 868 | 752 – 984 |
| 2021 | 10 | 736 | 860 | 740 – 980 |
| 2021 | 11 | 680 | 847 | 733 – 961 |
| 2021 | 12 | 690 | 828 | 723 – 933 |
| 2021 | 13 | 714 | 810 | 711 – 909 |
| 2021 | 14 | 746 | 792 | 702 – 882 |
| 2021 | 15 | 707 | 781 | 693 – 869 |
| 2021 | 16 | 681 | 769 | 687 – 851 |
| 2021 | 17 | 699 | 753 | 679 – 827 |
| 2021 | 18 | 709 | 747 | 674 – 820 |
| 2021 | 19 | 679 | 739 | 668 – 810 |
| 2021 | 20 | 690 | 725 | 660 – 790 |
| 2021 | 21 | 709 | 715 | 644 – 786 |
| 2021 | 22 | 705 | 706 | 640 – 772 |
| 2021 | 23 | 628 | 695 | 633 – 757 |
| 2021 | 24 | 660 | 690 | 628 – 752 |
| 2021 | 25 | 614 | 679 | 613 – 745 |
| 2021 | 26 | 648 | 678 | 612 – 744 |
| 2021 | 27 | 662 | 681 | 603 – 759 |
| 2021 | 28 | 661 | 676 | 604 – 748 |
| 2021 | 29 | 670 | 672 | 603 – 741 |
| 2021 | 30 | 677 | 666 | 593 – 739 |
| 2021 | 31 | 681 | 658 | 585 – 731 |
| 2021 | 32 | 644 | 657 | 588 – 726 |
| 2021 | 33 | 638 | 650 | 584 – 716 |
| 2021 | 34 | 615 | 647 | 595 – 699 |
| 2021 | 35 | 682 | 653 | 599 – 707 |
| 2021 | 36 | 696 | 659 | 602 – 716 |
| 2021 | 37 | 633 | 672 | 620 – 724 |
| 2021 | 38 | 651 | 687 | 631 – 743 |
| 2021 | 39 | 697 | 699 | 641 – 757 |
| 2021 | 40 | 755 | 713 | 649 – 777 |
| 2021 | 41 | 748 | 724 | 663 – 785 |
| 2021 | 42 | 766 | 735 | 673 – 797 |
| 2021 | 43 | 740 | 744 | 679 – 809 |
| 2021 | 44 | 765 | 754 | 692 – 816 |
| 2021 | 45 | 762 | 760 | 701 – 819 |
| 2021 | 46 | 819 | 768 | 717 – 819 |
| 2021 | 47 | 740 | 779 | 737 – 821 |
| 2021 | 48 | 850 | 789 | 748 – 830 |
| 2021 | 49 | 771 | 799 | 750 – 848 |
| 2021 | 50 | 785 | 816 | 759 – 873 |
| 2021 | 51 | 817 | 835 | 758 – 912 |
| 2021 | 52 | 786 | 848 | 766 – 930 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 434 | 463 | 367 – 559 |
| 2020 | 2 | 477 | 471 | 380 – 562 |
| 2020 | 3 | 403 | 474 | 378 – 570 |
| 2020 | 4 | 425 | 483 | 385 – 581 |
| 2020 | 5 | 442 | 484 | 387 – 581 |
| 2020 | 6 | 400 | 484 | 381 – 587 |
| 2020 | 7 | 430 | 483 | 372 – 594 |
| 2020 | 8 | 400 | 480 | 365 – 595 |
| 2020 | 9 | 439 | 470 | 343 – 597 |
| 2020 | 10 | 445 | 465 | 345 – 585 |
| 2020 | 11 | 460 | 453 | 341 – 565 |
| 2020 | 12 | 447 | 440 | 332 – 548 |
| 2020 | 13 | 476 | 426 | 332 – 520 |
| 2020 | 14 | 468 | 411 | 332 – 490 |
| 2020 | 15 | 475 | 398 | 330 – 466 |
| 2020 | 16 | 405 | 394 | 336 – 452 |
| 2020 | 17 | 388 | 385 | 327 – 443 |
| 2020 | 18 | 387 | 383 | 320 – 446 |
| 2020 | 19 | 328 | 376 | 313 – 439 |
| 2020 | 20 | 314 | 375 | 312 – 438 |
| 2020 | 21 | 343 | 374 | 313 – 435 |
| 2020 | 22 | 341 | 371 | 311 – 431 |
| 2020 | 23 | 325 | 368 | 308 – 428 |
| 2020 | 24 | 328 | 372 | 318 – 426 |
| 2020 | 25 | 309 | 370 | 321 – 419 |
| 2020 | 26 | 329 | 370 | 319 – 421 |
| 2020 | 27 | 351 | 373 | 318 – 428 |
| 2020 | 28 | 335 | 377 | 307 – 447 |
| 2020 | 29 | 333 | 381 | 302 – 460 |
| 2020 | 30 | 348 | 383 | 304 – 462 |
| 2020 | 31 | 371 | 379 | 298 – 460 |
| 2020 | 32 | 345 | 378 | 297 – 459 |
| 2020 | 33 | 489 | 381 | 297 – 465 |
| 2020 | 34 | 435 | 380 | 305 – 455 |
| 2020 | 35 | 371 | 376 | 315 – 437 |
| 2020 | 36 | 344 | 375 | 321 – 429 |
| 2020 | 37 | 387 | 373 | 318 – 428 |
| 2020 | 38 | 367 | 374 | 318 – 430 |
| 2020 | 39 | 354 | 375 | 321 – 429 |
| 2020 | 40 | 377 | 376 | 324 – 428 |
| 2020 | 41 | 347 | 379 | 327 – 431 |
| 2020 | 42 | 369 | 381 | 329 – 433 |
| 2020 | 43 | 382 | 388 | 330 – 446 |
| 2020 | 44 | 372 | 392 | 334 – 450 |
| 2020 | 45 | 336 | 397 | 336 – 458 |
| 2020 | 46 | 369 | 402 | 338 – 466 |
| 2020 | 47 | 359 | 409 | 339 – 479 |
| 2020 | 48 | 367 | 417 | 339 – 495 |
| 2020 | 49 | 342 | 422 | 336 – 508 |
| 2020 | 50 | 391 | 432 | 350 – 514 |
| 2020 | 51 | 390 | 441 | 355 – 527 |
| 2020 | 52 | 349 | 453 | 360 – 546 |
| 2020 | 53 | 366 | 460 | 366 – 555 |
| 2021 | 1 | 388 | 467 | 371 – 563 |
| 2021 | 2 | 357 | 475 | 384 – 566 |
| 2021 | 3 | 352 | 479 | 383 – 575 |
| 2021 | 4 | 373 | 488 | 390 – 586 |
| 2021 | 5 | 373 | 489 | 392 – 586 |
| 2021 | 6 | 361 | 489 | 386 – 592 |
| 2021 | 7 | 362 | 487 | 376 – 598 |
| 2021 | 8 | 341 | 485 | 370 – 600 |
| 2021 | 9 | 319 | 474 | 347 – 601 |
| 2021 | 10 | 350 | 470 | 350 – 590 |
| 2021 | 11 | 339 | 457 | 345 – 569 |
| 2021 | 12 | 321 | 444 | 336 – 552 |
| 2021 | 13 | 330 | 430 | 336 – 524 |
| 2021 | 14 | 335 | 415 | 336 – 494 |
| 2021 | 15 | 357 | 401 | 333 – 469 |
| 2021 | 16 | 347 | 398 | 340 – 456 |
| 2021 | 17 | 389 | 389 | 331 – 447 |
| 2021 | 18 | 347 | 386 | 323 – 449 |
| 2021 | 19 | 367 | 380 | 317 – 443 |
| 2021 | 20 | 362 | 379 | 316 – 442 |
| 2021 | 21 | 345 | 377 | 316 – 438 |
| 2021 | 22 | 396 | 375 | 315 – 435 |
| 2021 | 23 | 407 | 371 | 311 – 431 |
| 2021 | 24 | 407 | 375 | 321 – 429 |
| 2021 | 25 | 329 | 374 | 325 – 423 |
| 2021 | 26 | 377 | 373 | 322 – 424 |
| 2021 | 27 | 385 | 376 | 321 – 431 |
| 2021 | 28 | 407 | 381 | 311 – 451 |
| 2021 | 29 | 360 | 385 | 306 – 464 |
| 2021 | 30 | 401 | 387 | 308 – 466 |
| 2021 | 31 | 396 | 382 | 301 – 463 |
| 2021 | 32 | 382 | 382 | 301 – 463 |
| 2021 | 33 | 392 | 385 | 301 – 469 |
| 2021 | 34 | 398 | 383 | 308 – 458 |
| 2021 | 35 | 390 | 380 | 319 – 441 |
| 2021 | 36 | 412 | 378 | 324 – 432 |
| 2021 | 37 | 368 | 377 | 322 – 432 |
| 2021 | 38 | 389 | 378 | 322 – 434 |
| 2021 | 39 | 390 | 379 | 325 – 433 |
| 2021 | 40 | 393 | 380 | 328 – 432 |
| 2021 | 41 | 417 | 383 | 331 – 435 |
| 2021 | 42 | 405 | 384 | 332 – 436 |
| 2021 | 43 | 439 | 392 | 334 – 450 |
| 2021 | 44 | 408 | 396 | 338 – 454 |
| 2021 | 45 | 441 | 401 | 340 – 462 |
| 2021 | 46 | 394 | 405 | 341 – 469 |
| 2021 | 47 | 405 | 413 | 343 – 483 |
| 2021 | 48 | 428 | 421 | 343 – 499 |
| 2021 | 49 | 461 | 426 | 340 – 512 |
| 2021 | 50 | 476 | 436 | 354 – 518 |
| 2021 | 51 | 409 | 445 | 359 – 531 |
| 2021 | 52 | 417 | 457 | 364 – 550 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 320 | 338 | 219 – 457 |
| 2020 | 2 | 363 | 354 | 222 – 486 |
| 2020 | 3 | 294 | 371 | 227 – 515 |
| 2020 | 4 | 275 | 389 | 241 – 537 |
| 2020 | 5 | 289 | 399 | 250 – 548 |
| 2020 | 6 | 316 | 405 | 245 – 565 |
| 2020 | 7 | 297 | 411 | 225 – 597 |
| 2020 | 8 | 278 | 411 | 203 – 619 |
| 2020 | 9 | 298 | 401 | 194 – 608 |
| 2020 | 10 | 318 | 387 | 189 – 585 |
| 2020 | 11 | 293 | 365 | 180 – 550 |
| 2020 | 12 | 351 | 337 | 167 – 507 |
| 2020 | 13 | 285 | 314 | 170 – 458 |
| 2020 | 14 | 270 | 288 | 184 – 392 |
| 2020 | 15 | 262 | 265 | 196 – 334 |
| 2020 | 16 | 189 | 252 | 197 – 307 |
| 2020 | 17 | 180 | 240 | 193 – 287 |
| 2020 | 18 | 184 | 229 | 185 – 273 |
| 2020 | 19 | 167 | 225 | 187 – 263 |
| 2020 | 20 | 160 | 216 | 181 – 251 |
| 2020 | 21 | 146 | 209 | 178 – 240 |
| 2020 | 22 | 127 | 204 | 175 – 233 |
| 2020 | 23 | 177 | 197 | 167 – 227 |
| 2020 | 24 | 140 | 193 | 160 – 226 |
| 2020 | 25 | 126 | 192 | 157 – 227 |
| 2020 | 26 | 140 | 186 | 150 – 222 |
| 2020 | 27 | 146 | 184 | 148 – 220 |
| 2020 | 28 | 132 | 183 | 142 – 224 |
| 2020 | 29 | 163 | 182 | 139 – 225 |
| 2020 | 30 | 151 | 179 | 139 – 219 |
| 2020 | 31 | 155 | 175 | 137 – 213 |
| 2020 | 32 | 150 | 172 | 140 – 204 |
| 2020 | 33 | 242 | 170 | 137 – 203 |
| 2020 | 34 | 198 | 168 | 136 – 200 |
| 2020 | 35 | 149 | 166 | 137 – 195 |
| 2020 | 36 | 128 | 167 | 137 – 197 |
| 2020 | 37 | 138 | 171 | 141 – 201 |
| 2020 | 38 | 145 | 178 | 147 – 209 |
| 2020 | 39 | 180 | 184 | 148 – 220 |
| 2020 | 40 | 185 | 190 | 155 – 225 |
| 2020 | 41 | 143 | 195 | 160 – 230 |
| 2020 | 42 | 169 | 202 | 168 – 236 |
| 2020 | 43 | 170 | 208 | 174 – 242 |
| 2020 | 44 | 166 | 215 | 181 – 249 |
| 2020 | 45 | 144 | 217 | 183 – 251 |
| 2020 | 46 | 162 | 222 | 187 – 257 |
| 2020 | 47 | 160 | 231 | 193 – 269 |
| 2020 | 48 | 159 | 242 | 199 – 285 |
| 2020 | 49 | 190 | 254 | 197 – 311 |
| 2020 | 50 | 176 | 276 | 202 – 350 |
| 2020 | 51 | 170 | 297 | 203 – 391 |
| 2020 | 52 | 180 | 319 | 209 – 429 |
| 2020 | 53 | 184 | 330 | 216 – 445 |
| 2021 | 1 | 183 | 341 | 222 – 460 |
| 2021 | 2 | 176 | 358 | 226 – 490 |
| 2021 | 3 | 180 | 374 | 230 – 518 |
| 2021 | 4 | 193 | 393 | 245 – 541 |
| 2021 | 5 | 187 | 403 | 254 – 552 |
| 2021 | 6 | 147 | 409 | 249 – 569 |
| 2021 | 7 | 167 | 415 | 229 – 601 |
| 2021 | 8 | 173 | 415 | 207 – 623 |
| 2021 | 9 | 139 | 405 | 198 – 612 |
| 2021 | 10 | 175 | 391 | 193 – 589 |
| 2021 | 11 | 153 | 369 | 184 – 554 |
| 2021 | 12 | 168 | 340 | 170 – 510 |
| 2021 | 13 | 173 | 317 | 173 – 461 |
| 2021 | 14 | 173 | 290 | 186 – 394 |
| 2021 | 15 | 170 | 268 | 199 – 337 |
| 2021 | 16 | 187 | 254 | 199 – 309 |
| 2021 | 17 | 176 | 242 | 195 – 289 |
| 2021 | 18 | 157 | 232 | 188 – 276 |
| 2021 | 19 | 180 | 227 | 189 – 265 |
| 2021 | 20 | 172 | 218 | 183 – 253 |
| 2021 | 21 | 167 | 211 | 180 – 242 |
| 2021 | 22 | 184 | 206 | 177 – 235 |
| 2021 | 23 | 183 | 199 | 169 – 229 |
| 2021 | 24 | 177 | 195 | 162 – 228 |
| 2021 | 25 | 156 | 193 | 158 – 228 |
| 2021 | 26 | 163 | 188 | 152 – 224 |
| 2021 | 27 | 180 | 186 | 150 – 222 |
| 2021 | 28 | 176 | 185 | 144 – 226 |
| 2021 | 29 | 212 | 184 | 141 – 227 |
| 2021 | 30 | 182 | 181 | 141 – 221 |
| 2021 | 31 | 187 | 176 | 138 – 214 |
| 2021 | 32 | 188 | 174 | 142 – 206 |
| 2021 | 33 | 205 | 172 | 139 – 205 |
| 2021 | 34 | 176 | 170 | 138 – 202 |
| 2021 | 35 | 162 | 168 | 139 – 197 |
| 2021 | 36 | 220 | 169 | 139 – 199 |
| 2021 | 37 | 202 | 173 | 143 – 203 |
| 2021 | 38 | 180 | 180 | 149 – 211 |
| 2021 | 39 | 210 | 186 | 150 – 222 |
| 2021 | 40 | 207 | 192 | 157 – 227 |
| 2021 | 41 | 205 | 197 | 162 – 232 |
| 2021 | 42 | 257 | 204 | 170 – 238 |
| 2021 | 43 | 251 | 210 | 176 – 244 |
| 2021 | 44 | 255 | 217 | 183 – 251 |
| 2021 | 45 | 289 | 219 | 185 – 253 |
| 2021 | 46 | 216 | 224 | 189 – 259 |
| 2021 | 47 | 263 | 233 | 195 – 271 |
| 2021 | 48 | 250 | 244 | 201 – 287 |
| 2021 | 49 | 240 | 257 | 200 – 314 |
| 2021 | 50 | 209 | 279 | 205 – 353 |
| 2021 | 51 | 236 | 300 | 206 – 394 |
| 2021 | 52 | 221 | 322 | 212 – 432 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 200 | 170 | 134 – 206 |
| 2020 | 2 | 191 | 169 | 132 – 206 |
| 2020 | 3 | 169 | 168 | 130 – 206 |
| 2020 | 4 | 168 | 168 | 133 – 203 |
| 2020 | 5 | 197 | 169 | 134 – 204 |
| 2020 | 6 | 170 | 171 | 137 – 205 |
| 2020 | 7 | 187 | 171 | 138 – 204 |
| 2020 | 8 | 167 | 169 | 138 – 200 |
| 2020 | 9 | 189 | 168 | 139 – 197 |
| 2020 | 10 | 177 | 166 | 135 – 197 |
| 2020 | 11 | 169 | 166 | 136 – 196 |
| 2020 | 12 | 184 | 162 | 132 – 192 |
| 2020 | 13 | 175 | 157 | 125 – 189 |
| 2020 | 14 | 182 | 155 | 122 – 188 |
| 2020 | 15 | 185 | 153 | 120 – 186 |
| 2020 | 16 | 165 | 151 | 120 – 182 |
| 2020 | 17 | 178 | 150 | 122 – 178 |
| 2020 | 18 | 164 | 148 | 117 – 179 |
| 2020 | 19 | 149 | 147 | 116 – 178 |
| 2020 | 20 | 161 | 147 | 115 – 179 |
| 2020 | 21 | 177 | 147 | 117 – 177 |
| 2020 | 22 | 162 | 146 | 115 – 177 |
| 2020 | 23 | 154 | 147 | 115 – 179 |
| 2020 | 24 | 170 | 150 | 118 – 182 |
| 2020 | 25 | 166 | 152 | 122 – 182 |
| 2020 | 26 | 168 | 152 | 122 – 182 |
| 2020 | 27 | 161 | 154 | 126 – 182 |
| 2020 | 28 | 167 | 153 | 124 – 182 |
| 2020 | 29 | 161 | 154 | 127 – 181 |
| 2020 | 30 | 153 | 153 | 126 – 180 |
| 2020 | 31 | 168 | 150 | 122 – 178 |
| 2020 | 32 | 163 | 149 | 119 – 179 |
| 2020 | 33 | 202 | 148 | 118 – 178 |
| 2020 | 34 | 164 | 147 | 117 – 177 |
| 2020 | 35 | 185 | 147 | 114 – 180 |
| 2020 | 36 | 168 | 148 | 115 – 181 |
| 2020 | 37 | 183 | 150 | 116 – 184 |
| 2020 | 38 | 173 | 151 | 116 – 186 |
| 2020 | 39 | 170 | 153 | 120 – 186 |
| 2020 | 40 | 171 | 155 | 122 – 188 |
| 2020 | 41 | 164 | 157 | 124 – 190 |
| 2020 | 42 | 146 | 162 | 132 – 192 |
| 2020 | 43 | 169 | 162 | 129 – 195 |
| 2020 | 44 | 169 | 162 | 131 – 193 |
| 2020 | 45 | 156 | 162 | 130 – 194 |
| 2020 | 46 | 165 | 164 | 131 – 197 |
| 2020 | 47 | 172 | 165 | 132 – 198 |
| 2020 | 48 | 163 | 167 | 136 – 198 |
| 2020 | 49 | 195 | 166 | 129 – 203 |
| 2020 | 50 | 167 | 167 | 132 – 202 |
| 2020 | 51 | 203 | 169 | 132 – 206 |
| 2020 | 52 | 181 | 169 | 134 – 204 |
| 2020 | 53 | 214 | 171 | 135 – 206 |
| 2021 | 1 | 201 | 172 | 136 – 208 |
| 2021 | 2 | 179 | 171 | 134 – 208 |
| 2021 | 3 | 187 | 170 | 132 – 208 |
| 2021 | 4 | 145 | 169 | 134 – 204 |
| 2021 | 5 | 167 | 171 | 136 – 206 |
| 2021 | 6 | 179 | 173 | 139 – 207 |
| 2021 | 7 | 187 | 173 | 140 – 206 |
| 2021 | 8 | 175 | 171 | 140 – 202 |
| 2021 | 9 | 191 | 169 | 140 – 198 |
| 2021 | 10 | 164 | 168 | 137 – 199 |
| 2021 | 11 | 174 | 167 | 137 – 197 |
| 2021 | 12 | 149 | 164 | 134 – 194 |
| 2021 | 13 | 184 | 159 | 127 – 191 |
| 2021 | 14 | 180 | 157 | 124 – 190 |
| 2021 | 15 | 182 | 154 | 121 – 187 |
| 2021 | 16 | 189 | 153 | 122 – 184 |
| 2021 | 17 | 157 | 151 | 123 – 179 |
| 2021 | 18 | 168 | 149 | 118 – 180 |
| 2021 | 19 | 168 | 148 | 117 – 179 |
| 2021 | 20 | 146 | 148 | 116 – 180 |
| 2021 | 21 | 164 | 148 | 118 – 178 |
| 2021 | 22 | 191 | 148 | 117 – 179 |
| 2021 | 23 | 159 | 148 | 116 – 180 |
| 2021 | 24 | 176 | 151 | 119 – 183 |
| 2021 | 25 | 171 | 153 | 123 – 183 |
| 2021 | 26 | 175 | 154 | 124 – 184 |
| 2021 | 27 | 171 | 155 | 127 – 183 |
| 2021 | 28 | 168 | 154 | 125 – 183 |
| 2021 | 29 | 180 | 155 | 128 – 182 |
| 2021 | 30 | 164 | 154 | 127 – 181 |
| 2021 | 31 | 160 | 152 | 124 – 180 |
| 2021 | 32 | 183 | 151 | 121 – 181 |
| 2021 | 33 | 144 | 150 | 120 – 180 |
| 2021 | 34 | 172 | 148 | 118 – 178 |
| 2021 | 35 | 155 | 148 | 115 – 181 |
| 2021 | 36 | 191 | 149 | 116 – 182 |
| 2021 | 37 | 181 | 151 | 117 – 185 |
| 2021 | 38 | 156 | 153 | 118 – 188 |
| 2021 | 39 | 181 | 154 | 121 – 187 |
| 2021 | 40 | 188 | 157 | 124 – 190 |
| 2021 | 41 | 185 | 159 | 126 – 192 |
| 2021 | 42 | 161 | 163 | 133 – 193 |
| 2021 | 43 | 183 | 163 | 130 – 196 |
| 2021 | 44 | 188 | 163 | 132 – 194 |
| 2021 | 45 | 199 | 164 | 132 – 196 |
| 2021 | 46 | 183 | 166 | 133 – 199 |
| 2021 | 47 | 201 | 167 | 134 – 200 |
| 2021 | 48 | 199 | 168 | 137 – 199 |
| 2021 | 49 | 223 | 168 | 131 – 205 |
| 2021 | 50 | 198 | 169 | 134 – 204 |
| 2021 | 51 | 212 | 171 | 134 – 208 |
| 2021 | 52 | 202 | 170 | 135 – 205 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
| Overledenen** | Overledenen, verwacht | Overledenen, verwacht (95%-interval) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 442 | 463 | 395 – 531 |
| 2020 | 2 | 470 | 467 | 396 – 538 |
| 2020 | 3 | 449 | 470 | 395 – 545 |
| 2020 | 4 | 442 | 475 | 405 – 545 |
| 2020 | 5 | 436 | 477 | 408 – 546 |
| 2020 | 6 | 444 | 474 | 400 – 548 |
| 2020 | 7 | 421 | 475 | 391 – 559 |
| 2020 | 8 | 442 | 471 | 383 – 559 |
| 2020 | 9 | 444 | 469 | 380 – 558 |
| 2020 | 10 | 440 | 464 | 381 – 547 |
| 2020 | 11 | 448 | 455 | 374 – 536 |
| 2020 | 12 | 466 | 444 | 361 – 527 |
| 2020 | 13 | 473 | 434 | 360 – 508 |
| 2020 | 14 | 463 | 422 | 362 – 482 |
| 2020 | 15 | 384 | 413 | 359 – 467 |
| 2020 | 16 | 385 | 404 | 359 – 449 |
| 2020 | 17 | 419 | 399 | 354 – 444 |
| 2020 | 18 | 387 | 394 | 354 – 434 |
| 2020 | 19 | 362 | 392 | 356 – 428 |
| 2020 | 20 | 369 | 390 | 358 – 422 |
| 2020 | 21 | 385 | 385 | 349 – 421 |
| 2020 | 22 | 374 | 382 | 349 – 415 |
| 2020 | 23 | 353 | 381 | 345 – 417 |
| 2020 | 24 | 388 | 378 | 343 – 413 |
| 2020 | 25 | 386 | 376 | 335 – 417 |
| 2020 | 26 | 382 | 373 | 331 – 415 |
| 2020 | 27 | 379 | 374 | 325 – 423 |
| 2020 | 28 | 373 | 376 | 331 – 421 |
| 2020 | 29 | 352 | 374 | 329 – 419 |
| 2020 | 30 | 356 | 374 | 332 – 416 |
| 2020 | 31 | 363 | 373 | 334 – 412 |
| 2020 | 32 | 373 | 373 | 340 – 406 |
| 2020 | 33 | 463 | 371 | 338 – 404 |
| 2020 | 34 | 412 | 366 | 336 – 396 |
| 2020 | 35 | 399 | 366 | 334 – 398 |
| 2020 | 36 | 407 | 368 | 333 – 403 |
| 2020 | 37 | 390 | 369 | 333 – 405 |
| 2020 | 38 | 400 | 373 | 334 – 412 |
| 2020 | 39 | 404 | 376 | 336 – 416 |
| 2020 | 40 | 389 | 382 | 337 – 427 |
| 2020 | 41 | 391 | 388 | 347 – 429 |
| 2020 | 42 | 430 | 393 | 347 – 439 |
| 2020 | 43 | 391 | 396 | 349 – 443 |
| 2020 | 44 | 417 | 400 | 349 – 451 |
| 2020 | 45 | 370 | 402 | 350 – 454 |
| 2020 | 46 | 415 | 410 | 349 – 471 |
| 2020 | 47 | 366 | 415 | 355 – 475 |
| 2020 | 48 | 395 | 422 | 357 – 487 |
| 2020 | 49 | 382 | 427 | 359 – 495 |
| 2020 | 50 | 431 | 439 | 374 – 504 |
| 2020 | 51 | 433 | 451 | 382 – 520 |
| 2020 | 52 | 420 | 457 | 384 – 530 |
| 2020 | 53 | 441 | 462 | 392 – 533 |
| 2021 | 1 | 408 | 467 | 399 – 535 |
| 2021 | 2 | 395 | 471 | 400 – 542 |
| 2021 | 3 | 425 | 474 | 399 – 549 |
| 2021 | 4 | 414 | 480 | 410 – 550 |
| 2021 | 5 | 438 | 482 | 413 – 551 |
| 2021 | 6 | 438 | 478 | 404 – 552 |
| 2021 | 7 | 464 | 480 | 396 – 564 |
| 2021 | 8 | 414 | 476 | 388 – 564 |
| 2021 | 9 | 411 | 473 | 384 – 562 |
| 2021 | 10 | 420 | 469 | 386 – 552 |
| 2021 | 11 | 383 | 460 | 379 – 541 |
| 2021 | 12 | 399 | 448 | 365 – 531 |
| 2021 | 13 | 438 | 438 | 364 – 512 |
| 2021 | 14 | 417 | 426 | 366 – 486 |
| 2021 | 15 | 379 | 417 | 363 – 471 |
| 2021 | 16 | 397 | 408 | 363 – 453 |
| 2021 | 17 | 429 | 403 | 358 – 448 |
| 2021 | 18 | 439 | 398 | 358 – 438 |
| 2021 | 19 | 414 | 396 | 360 – 432 |
| 2021 | 20 | 422 | 394 | 362 – 426 |
| 2021 | 21 | 372 | 388 | 352 – 424 |
| 2021 | 22 | 425 | 386 | 353 – 419 |
| 2021 | 23 | 393 | 384 | 348 – 420 |
| 2021 | 24 | 399 | 381 | 346 – 416 |
| 2021 | 25 | 377 | 379 | 338 – 420 |
| 2021 | 26 | 380 | 376 | 334 – 418 |
| 2021 | 27 | 387 | 377 | 328 – 426 |
| 2021 | 28 | 412 | 379 | 334 – 424 |
| 2021 | 29 | 374 | 378 | 333 – 423 |
| 2021 | 30 | 429 | 377 | 335 – 419 |
| 2021 | 31 | 397 | 377 | 338 – 416 |
| 2021 | 32 | 395 | 376 | 343 – 409 |
| 2021 | 33 | 382 | 375 | 342 – 408 |
| 2021 | 34 | 384 | 370 | 340 – 400 |
| 2021 | 35 | 362 | 369 | 337 – 401 |
| 2021 | 36 | 415 | 371 | 336 – 406 |
| 2021 | 37 | 370 | 372 | 336 – 408 |
| 2021 | 38 | 393 | 377 | 338 – 416 |
| 2021 | 39 | 440 | 380 | 340 – 420 |
| 2021 | 40 | 422 | 386 | 341 – 431 |
| 2021 | 41 | 434 | 392 | 351 – 433 |
| 2021 | 42 | 433 | 396 | 350 – 442 |
| 2021 | 43 | 444 | 400 | 353 – 447 |
| 2021 | 44 | 451 | 404 | 353 – 455 |
| 2021 | 45 | 459 | 406 | 354 – 458 |
| 2021 | 46 | 509 | 414 | 353 – 475 |
| 2021 | 47 | 510 | 419 | 359 – 479 |
| 2021 | 48 | 489 | 426 | 361 – 491 |
| 2021 | 49 | 503 | 432 | 364 – 500 |
| 2021 | 50 | 469 | 444 | 379 – 509 |
| 2021 | 51 | 441 | 455 | 386 – 524 |
| 2021 | 52 | 504 | 461 | 388 – 534 |
| * Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen. | ||||
3.5.3 Trendmatige veranderingen in doodsoorzaken (2015–2021)
In de schatting van de verwachte sterfte is rekening gehouden met het feit dat de bevolking in omvang toeneemt en vergrijst. Daarnaast kan de sterfte aan specifieke doodsoorzaken ook beïnvloed worden door andere factoren, zoals veranderingen in leefstijl (bijvoorbeeld roken en overgewicht), veranderingen in de samenstelling van de bevolking naar sociaaleconomische status, het aanbod en de kwaliteit van de zorg en veranderingen in de medische technologie (Stoeldraijer, 2020b). Door te kijken naar de ontwikkelingen van de sterfte in de tijd, rekening houdend met bevolkingsgroei en vergrijzing, kan een beeld worden gegeven van de invloed van die factoren (gestandaardiseerde sterfte).
In 2020, het eerste jaar waarin de COVID-19-epidemie uitbrak, zette de al dalende trend in de gestandaardiseerde sterfte aan kanker verder door en nam ook de gestandaardiseerde sterfte aan hart- en vaatziekten verder af (Figuur 3.5.3.1). De sterfte aan ziekten van de ademhalingsorganen laat de afgelopen jaren geen duidelijke trend zien. Wel is een duidelijke piek te zien in 2018, die veroorzaakt is door de langdurige griepepidemie in 2017/’18, die leidde tot onder andere een toename van het aantal sterfgevallen aan longontsteking (Harteloh, 2017). Op de langere termijn neemt de gestandaardiseerde sterfte aan ademhalingsziekten wel duidelijk af (Traag en Hoogenboezem, 2021). De gestandaardiseerde sterfte aan psychische aandoeningen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen nam tot 2017 toe en laat in 2018 een daling zien die doorzet tot en met 2020. De sterfte aan niet-natuurlijke doodsoorzaken neemt iets toe. Deze toename wordt met name veroorzaakt door een groeiend aantal mensen dat ongelukkig ten val komt en uiteindelijk als gevolg daarvan komt te overlijden.
De cijfers voor 2021 zijn voorlopig. Voor dit jaar moeten nog circa 2,5 duizend doodsoorzaakverklaringen binnenkomen bij het CBS. Hierdoor zal na ontvangst van de ontbrekende doodsoorzaakformulieren de sterfte van de groepen doodsoorzaken hoger worden. Aan de voorlopige cijfers van 2021 is te zien dat de overledenen naar doodsoorzaken niet veel afwijken van 2020 (Figuur 3.5.3.1). Er zijn enkele kleine verschillen te benoemen. Het aantal overledenen aan hart- en vaatziekten ligt in 2021 ongeveer even hoog als in 2020, waardoor de dalende trend niet door lijkt te zetten. De sterfte aan overige natuurlijke doodsoorzaken is verder toegenomen in 2021. De sterfte aan psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen en ziekten van de ademhalingsorganen ligt lager dan in de jaren voor de COVID-19-epidemie, net als in 2020.
| 2015 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2016 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2017 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2018 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2019 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2020 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | 2021 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nieuwvormingen | 297,8 | 299,7 | 290,2 | 284,3 | 280,0 | 274,1 | 268,5 |
| Hart- en vaatziekten | 258,4 | 247,7 | 238,6 | 230,8 | 224,1 | 212,9 | 213,5 |
| Psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen | 124,7 | 130,3 | 131,3 | 134,2 | 128,6 | 116,6 | 114,3 |
| Ziekten van de ademhalingsorganen | 83,6 | 77,2 | 81,2 | 85,9 | 75,4 | 61,1 | 57,6 |
| Niet-natuurlijke doodsoorzaken | 46,0 | 48,1 | 48,7 | 52,0 | 51,3 | 52,3 | 53,0 |
| Overige natuurlijke doodsoorzaken | 125,3 | 123,6 | 126,9 | 129,7 | 128,3 | 131,1 | 125,5 |
| COVID-19 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 117,4 | 111,6 |
| *Gestandaardiseerd op de leeftijdsopbouw van 2021. In het jaar 2021 moeten nog circa 2,5 duizend doodsoorzaakformulieren binnenkomen bij het CBS. Hierdoor zal na ontvangst van de ontbrekende doodsoorzaakformulieren de sterfte van de groepen doodsoorzaken hoger worden. Voor alle jaren zijn onbekende doodsoorzaken niet opgenomen in de groep overige natuurlijke doodsoorzaken. | |||||||
3.6 Discussie
In dit hoofdstuk zijn recente ontwikkelingen met betrekking tot sterfte en doodsoorzaken beschreven. In 2020 en 2021 overleden in totaal 340 duizend mensen. Dat zijn er 30 duizend meer dan verwacht. Deze schatting van de oversterfte komt in het algemeen overeen met schattingen van andere instanties en publicaties. 40 duizend van de overledenen in 2020 en 2021 zijn op basis van de informatie uit de doodsoorzaakverklaringen aan COVID-19 overleden.
In 2020 en 2021 traden er in totaal drie perioden met oversterfte op. Deze perioden waarvoor het CBS eerder oversterfte heeft vastgesteld, vallen samen met de perioden waarin relatief veel mensen aan COVID-19 overleden. In elke golf van oversterfte is een toename te zien in COVID-19-sterfte. Ook vallen de pieken in oversterfte en COVID-19-sterfte en de opvolgende daling samen. Ook in de derde oversterftegolf was er een toename van de COVID-19-sterfte, maar was de oversterfte echter groter dan de sterfte aan COVID-19. Mogelijk dragen andere doodsoorzaken bij aan de oversterfte tijdens die periode, vooral bij 65- tot 80-jarigen.
Dat de sterfte aan COVID-19 hoger is dan de oversterfte, komt mogelijk ook doordat een deel van de overledenen aan COVID-19 waarschijnlijk al kwetsbaar was en nog een beperkte levensverwachting had door andere aanwezige aandoeningen. De hogere COVID-19-sterfte dan de oversterfte was met name zichtbaar tijdens en net na de tweede oversterftegolf. Overigens geldt dit niet voor de leeftijdsgroep 0 tot 50 jaar, daar was de COVID-19-sterfte in 2020 en 2021 juist groter dan de oversterfte.
De sterfte aan andere groepen doodsoorzaken – hart- en vaatziekten, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen, ziekten van de ademhalingsorganen – lagen alleen rond de tweede oversterftegolf (net) onder de verwachte sterfte. De sterfte in de derde golf lag voor de meeste doodsoorzaken in lijn met de verwachte sterfte. De groep overige natuurlijke doodsoorzaken en de sterfte aan niet-natuurlijke doodsoorzaken lagen iets boven de verwachte sterfte. Aangezien deze groepen zeer diverse oorzaken van overlijden omvatten, is verder onderzoek nodig. Zonder COVID-19 lijken de verhoudingen tussen de verschillende groepen doodsoorzaken niet te veranderen over de tijd.
De doodsoorzaakverklaringen worden door artsen ingevuld en gecodeerd volgens internationaal afgesproken codes van de WHO. Voor meer dan 98 procent van de overledenen in Nederland kan een doodsoorzaakverklaring gekoppeld worden. Het aantal formulieren waaruit geen doodsoorzaak kan worden afgeleid, is laag. Het coderen met het computerprogramma Iris en de jaarlijkse updates zorgen voor een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens. De correspondentie met de artsen die het B-formulier invullen is sinds 2005 uitgebreid, waardoor de kwaliteit van de gegevens verder verbeterd is.
De resultaten in dit hoofdstuk zijn beschrijvend van aard. In dit rapport zijn aanvullende analyses beschreven om een beter beeld te krijgen in welke mate de oversterfte kan worden toegeschreven aan de COVID-19-epidemie en welke andere factoren, inclusief associaties tussen doodsoorzaken die interactief kunnen bijdragen aan overlijden, hierbij een rol spelen.
Daarnaast geldt dat de onzekerheid rond de schatting van de verwachte sterfte na twee jaar pandemie groter is dan aan het begin van deze periode. Bij de schatting van de verwachte sterfte wordt er van uitgegaan dat de toekomstige trends een voortzetting zijn van de trends uit het verleden, van voor de COVID-19-epidemie. Veranderingen in 2020 kunnen echter van invloed zijn op de sterfte in 2021. Deze veranderingen, die zowel een toename als afname van de sterfte zouden kunnen bewerkstelligen, zijn niet meegenomen in de schatting van de verwachte sterfte in 2021.
3.7 Conclusies
Sinds de start van de COVID-19-epidemie heeft Nederland een aantal perioden gekend waarin sprake was van oversterfte. In dit artikel wordt de oversterfte en de sterfte aan COVID-19 evenals andere doodsoorzaken beschreven in 2020 en 2021. Daarbij wordt gekeken naar verschillen in sterfte naar leeftijd en bij gebruik van langdurige zorg. Trends in de ontwikkeling van doodsoorzaken vanaf 2015 worden beschreven.
Gedurende de eerste oversterftegolf van de COVID-19-epidemie kwam de oversterfte (8,4 duizend) volledig overeen met het aantal door het CBS geregistreerde overledenen aan COVID-19 (8,4 duizend). In de tweede oversterftegolf van de COVID-19-epidemie overleden zo’n 9,5 duizend meer dan verwacht. Het aantal mensen dat aan COVID-19 overleed, was 13 duizend. Tijdens de derde oversterftegolf overleden 11,1 duizend mensen meer dan verwacht. 7,8 duizend mensen overleden aan COVID-19. Mogelijk dragen in de derde oversterftegolf andere doodsoorzaken bij aan de oversterfte, vooral bij 65- tot 80-jarigen. Er zijn echter geen grote verschuivingen in de andere doodsoorzaken (op hoofdgroepen) te zien. Meer onderzoek naar welke oorzaken in de derde oversterftegolf hebben bijgedragen, is nodig.