1. Inleiding

In het emancipatiebeleid is gelijkheid van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt van groot belang (OCW, 2022). Daartoe stimuleert de overheid vooral vrouwen meer uren te gaan werken en wil ze ook meer balans tussen mannen en vrouwen bereiken in de verdeling van de zorgtaken thuis. Meer werken door vrouwen zou een positief effect hebben op de economie, onder andere door economische groei en door het terugdringen van personeelstekorten in cruciale sectoren. Een gelijkwaardigere zorgbalans leidt tot ruimte voor vrouwen om meer uren te werken, een gelijkere beloning, en meer financiële onafhankelijkheid. Financiële onafhankelijkheid houdt in dat iemand voldoende financiële armslag heeft voor zichzelf en de eventuele kinderen, en daarmee zelfredzaam is. Het vergroten van het aantal financieel onafhankelijke vrouwen, ook als de partner genoeg inkomen heeft voor het gezin, staat al jaren op de politieke emancipatieagenda. Want ondanks de toegenomen arbeidsdeelname van vrouwen betekent het wegvallen van de partner nog steeds vooral voor hen een koopkrachtverlies, en daarmee een risico op onvoldoende financiële armslag (Van den Brakel, Herbers en Arts, 2020; 2021).

Zorgtaken zijn een belangrijke reden voor vrouwen om deeltijds te werken (CBS, 2022). Zo besteedt bij de meeste ouderparen de man meer tijd aan betaald werk en de vrouw meer tijd aan de zorg voor de kinderen. Vrouwen denken ook vaker dan mannen dat ze geschikter zijn om kleine kinderen op te voeden en de meerderheid van de bevolking vindt bovendien dat vrouwen, en dan met name moeders, minder zouden moeten werken dan mannen. Deze opvattingen vertalen zich in de ongelijke verdeling van werk en zorg, die ook al bestaat voordat er kinderen zijn. Dan werken vrouwen vaker dan mannen deeltijds (Glijn, Kooiman en Van Gaalen, 2023), al is de werkweek van vrouwen aan het begin meestal langer dan verderop in de carrière. Een ongelijke verdeling van werk en zorg gaat meestal samen met een ongelijke verdienverhouding. Onderzoek laat zien dat paren vaak een gelijkere verdeling van werk en zorg zouden willen en dat de meeste vrouwen met deeltijdwerk onder voorwaarden wel meer uren zouden willen werken. Vooral als de werktijden beter zouden passen bij het privéleven of als het huishoudensinkomen niet meer genoeg zou zijn om te leven zoals men gewend is, denken vrouwen erover na om meer te gaan werken (CBS, 2022).

Naast de wens voor meer balans in werken en zorgen, zou een deel van de vrouwen dus uit financiële overwegingen hun werkweek eventueel willen uitbreiden. Maar zijn die financiële drijfveren er? Centraal in dit artikel staat daarom de vraag in welke mate de partners uit werkende stellen willen bijdragen aan het gezamenlijke inkomen en hoe dit in de praktijk gebeurt. Deze vraag wordt vanuit zowel het gezins- als het individueel oogpunt beantwoord:

1. In welke mate willen bij tweeverdienersparen beide partners bijdragen aan het gezinsinkomen en wat is de verdienverhouding tussen de partners in de praktijk?
2. Welk belang hechten tweeverdieners aan financiële zelfredzaamheid voor zichzelf, en in welke mate zijn beide partners feitelijk financieel onafhankelijk?