4. Beleving van de opleiding en aansluiting met werk

Oordeel over de bbl-opleiding en de huidige functie

Bbl’ers zijn een jaar na schoolverlaten behoorlijk tevreden over de gevolgde opleiding. Van hen zou ruim driekwart dezelfde opleiding achteraf gezien opnieuw kiezen, en twee derde zou dat bovendien op dezelfde school doen. Bijna 1 op de 10 zou niet meer gaan studeren. Tussen leeftijdsgroepen is weinig verschil zichtbaar. Alleen de jongere bbl’ers tot 20 jaar zouden iets minder vaak dezelfde opleiding kiezen (70 procent).

Ook over hun huidige functie zijn bbl’ers een jaar na schoolverlaten over het algemeen tevreden (79 procent). Hier zijn wel verschillen tussen niveau en leeftijdsgroepen. Schoolverlaters vanuit de niveaus 2, 3 en 4 zijn iets tevredener dan de schoolverlaters vanuit de entreeopleiding. Van de bbl niveau 3 schoolverlaters bijvoorbeeld is 80 procent tevreden, ten opzichte van 72 procent van de schoolverlaters vanuit de bbl entreeopleiding (Huijgen, Meng & Peeters, 2019 ⁵⁾). Hoe ouder de schoolverlater, hoe lager het percentage dat aangeeft (zeer) tevreden over de huidige functie te zijn. Van de bbl’ers onder de 20 jaar zegt 90 procent tevreden te zijn, terwijl dit onder de oudste groep (27 jaar of ouder) 76 procent is. Wat de oorzaak is van het minder positief oordelen door ouderen, is niet onderzocht. De oudste leeftijdsgroep is overigens wel meer tevreden over de basis die de opleiding biedt om te starten op de arbeidsmarkt dan de jongeren. Zij geven bovendien vaker aan dat de opleiding een goede basis vormt voor het ontwikkelen van nieuwe kennis en vaardigheden. Het is aannemelijk dat oudere, werkende bbl’ers bewuster en doelgerichter voor een opleiding kiezen dan jongere bbl’ers die voor het eerst een mbo-opleiding volgen. Daarnaast geven bbl’ers van niveau 3 en 4 relatief vaak aan de opleiding een goede basis te vinden om te starten op de arbeidsmarkt en voor de verdere ontwikkeling van kennis en vaardigheden (Huijgen, Meng & Peeters, 2019).

Aansluiting tussen opleiding en huidige functie

Ruim 6 op de 10 bbl-schoolverlaters heeft het werkgedeelte van de opleiding gevolgd bij het bedrijf of de organisatie waar hij/zij een jaar na afstuderen werkt. Verschillen naar leeftijdsgroep zijn beperkt, variërend van 58 procent onder bbl’ers jonger dan 20 jaar tot 62 procent onder 23- tot 27-jarigen. De meeste bbl’ers zijn een jaar na afstuderen tevreden over de aansluiting tussen de gevolgde opleiding en hun huidige functie: 43 procent beoordeelt de aansluiting als goed. De groep jongere bbl’ers tot 20 jaar beoordeelt de aansluiting het vaakst als goed (47 procent), terwijl de groep van 27 jaar of ouder (44 procent) en de 23- tot 27-jarigen dat wat minder vaak doen (39 procent). Kijken we naar de mate waarin kennis en vaardigheden daadwerkelijk worden benut in de huidige baan, dan blijkt dat voor de afgestudeerden vanaf 27 jaar iets vaker het geval te zijn dan voor de jongeren onder de 20 jaar: respectievelijk 50 procent en 44 procent. Onder de 23- tot 27-jarige bbl’ers is dat 47 procent. Slechts 5 procent van werkende bbl’ers zegt de opgedane kennis en vaardigheden niet te benutten. Ongeveer 14 procent van de bbl-schoolverlaters geeft aan dat de in de opleiding opgedane kennis en vaardigheden enigszins of in sterke mate tekortschieten en lijkt daarmee kennis en vaardigheden te missen om de huidige functie goed te kunnen uitvoeren. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen.

De meerderheid van de bbl’ers werkt bij een bedrijf dat qua opleidingseisen aansluit bij de gevolgde opleidingsrichting. Dit geldt voor 58 procent van de jongeren tot 20 jaar en aanzienlijk vaker voor de 23- tot 27-jarigen: 72 procent. Bij bbl’ers van 27 jaar of ouder was dit wat lager met 68 procent. Wat betreft niveau geldt in het algemeen hetzelfde. Echter, onder jongere schoolverlaters tot 20 jaar valt op dat het niveau tussen afgeronde opleiding en het niveau dat de huidige werkgever vereiste relatief het vaakst niet op elkaar aansluit. Bijna een kwart van hen zegt op een lager niveau afgestudeerd te zijn dan de werkgever vereiste. Mogelijk speelt hier een rol dat de werkgever moeite had schoolverlaters te vinden van het juiste niveau, bijvoorbeeld omdat er tekorten zijn in de betreffende sector. Schoolverlaters in de industrie, detailhandel en bouw werken bijvoorbeeld naar verhouding iets vaker boven hun niveau dan in andere sectoren. Het aannemen van een jonge bbl-schoolverlater van een lager niveau dan vereist kan bovendien voor een werkgever een goede investering zijn, als hij deze via een (vervolg) bbl-traject alsnog laat doorstromen naar een hoger niveau. De jongeren tot 20 jaar hebben overigens naar verhouding ook het hoogste percentage dat op een hoger niveau is afgestudeerd dan de werkgever had gevraagd.