3 Exploitatie activiteiten

Sterke daling toegevoegde waarde conventionele energie

Activiteiten voor energie-exploitatie omvatten de winning, productie, distributie en verkoop van zowel hernieuwbare als conventionele energieproducten. De belangrijkste ontwikkelingen in deze afzonderlijke sectoren worden in deze paragraaf behandeld. In figuur 3.1 wordt de ontwikkeling in de toegevoegde waarde van de energie-exploitatie activiteiten van deze onderliggende sectoren weergegeven. Netwerken voor de distributie van energie worden als aparte categorie meegenomen, omdat deze niet enkel tot hernieuwbare energie of energie uit fossiele brandstoffen behoren. De totale waarde van deze exploitatie-activiteiten droeg in 2019 19 miljard euro bij aan het bbp, ongeveer 2,3 procent.

De olie- en aardgaswinning in Nederland bepaalt al sinds de jaren zestig een groot deel van de bijdrage aan de toegevoegde waarde die gegenereerd wordt door de Nederlandse (conventionele) energiesector. Na het hoogste niveau van binnenlandse aardgaswinning en gasprijs in 2013 heeft er, mede door het terugschroeven van de aardgaswinning in Groningen, een omslag plaatsgevonden. Als gevolg daarvan is de toegevoegde waarde van de aardolie- en gaswinning in 2019 met bijna 84 procent gedaald ten opzichte van 2013. Het volume van de oliewinning daalt ook, maar door de prijsstijging van olie is er nauwelijks een verschil in de toegevoegde waarde van oliewinning. De toegevoegde waarde van de raffinaderijen fluctueerde over de jaren, waarbij in 2014 zelfs een negatieve toegevoegde waarde is gerealiseerd. Sinds 2015 is de toegevoegde waarde gestabiliseerd rond de 1,4 miljard euro.

De netwerken voor de distributie van energie hebben zowel betrekking op conventionele als hernieuwbare energie. De toegevoegde waarde van de exploitatie van energienetwerken ligt al een aantal jaren rond de 4,5 miljard euro, maar draagt sinds 2019 het grootste aandeel bij aan de exploitatie van de Nederlandse energiesector. De werkgelegenheid laat een stijgende trend zien, zoals weergeven in figuur 3.2. Onderhoud en aanpassingen aan het energienet zorgen voor meer werkgelegenheid binnen de sector. 

Hernieuwbare energie groeit door

Hoewel de nominale toegevoegde waarde van hernieuwbare energie relatief klein is, is deze de laatste jaren gestaag gegroeid, van 0,1 miljard euro in 2000 tot bijna 2,9 miljard euro in 2019. Doordat het bbp van de Nederlandse economie als geheel in deze periode minder hard toenam, nam het aandeel hernieuwbare energie en energiebesparing in het totale bbp toe van 0,02 procent in 2000 tot 0,36 procent in 2019.

Binnen de exploitatie van hernieuwbare energie heeft energie uit biomassa het grootste aandeel in de toegevoegde waarde. Dit wordt deels veroorzaakt doordat kolencentrales meer biomassa zijn gaan meestoken, waaronder de nieuwe kolencentrale bij Eemshaven. Relatief gezien is de grootste stijging waar te nemen bij zonne-energie. Zonnepanelen worden onder andere geplaatst op daken van gebouwen of in zonnevelden. De groei in het aantal zonnepanelen vertaalt zich ook in een stijging van de toegevoegde waarde gerelateerd aan de opwekking van energie met zonnepanelen. Tussen 2008 en 2019 steeg de toegevoegde waarde van bijna nul euro naar 420 miljoen euro. De toegevoegde waarde van windenergie stijgt al jaren constant en heeft een waarde van 760 miljoen in 2019.

De stijging van de toegevoegde waarde van de exploitatie van hernieuwbare energie is ook te zien in de ontwikkeling van de bruto werkgelegenheid, weergegeven in figuur 3.2. De werkgelegenheid gerelateerd aan de opwekking van hernieuwbare energie stijgt, maar deze stijging is niet zo sterk als de stijging in de toegevoegde waarde. Rond wind- en zonne-energie neemt de werkgelegenheid het meest toe, terwijl deze redelijk constant blijft bij biobrandstoffen en biomassa.