Chemische toestand van oppervlaktewater
In 2015 voldeed bijna 40 procent van de Nederlandse oppervlaktewateren aan de normen voor een goede chemische toestand volgens de Europese kaderrichtlijn water. In 2009 was dat nog 70 procent. Deze achteruitgang wordt voornamelijk veroorzaakt door veranderingen in het meetprogramma en aanscherping van de normen.
In 2015 worden zowel bij meer stoffen als bij meer oppervlaktewateren de normen overschreden. De stoffen met de meeste overschrijdingen zijn tributyltin, gebromeerde difenyl-ethers, kwik, nikkel en enkele polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s).
| Alle stoffen voldoen ( %) | 1 stof voldoet niet ( %) | 2 stoffen voldoen niet ( %) | 3 of 4 stoffen voldoen niet ( %) | 5 of meer stoffen voldoen niet ( %) | Niet bekend ( %) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2009 | 69,9 | 19,8 | 3,6 | 0,4 | 1 | 5,4 |
| 2015 | 37,6 | 24,9 | 15,6 | 11,1 | 5,9 | 4,9 |
| Bron: PBL | ||||||
Verdeling van de ruim 700 getoetste Nederlandse oppervlaktewaterlichamen naar het aantal stoffen dat de kwaliteitsnormen overschrijdt volgens de Europese Kaderrichtlijn water. De toetsing is uitgevoerd voor 33 geselecteerde stoffen. De volgende formele beoordeling zal gaan over het jaar 2021.
Kader
De beschikbaarheid van voldoende zoet water van een goede kwaliteit is belangrijk voor het milieu en voor mensen en hun economische activiteiten. Dit werkt twee kanten op. Economische groei is alleen mogelijk als er voldoende betrouwbare zoetwatervoorraden beschikbaar zijn. Omgekeerd moet economische groei niet leiden tot een verminderde waterkwaliteit en uitputting van watervoorraden. Chemische verontreiniging van het oppervlaktewater bedreigt het aquatische milieu, kan een chronisch toxische werking hebben op het waterleven, en leiden tot aantasting van habitats en verlies aan biodiversiteit en is uiteindelijk een bedreiging voor de gezondheid van de mens.
Analyse
De meeste chemische verontreinigingen in oppervlaktewater worden veroorzaakt door economische activiteiten van mensen. Allerlei maatregelen zijn ingesteld om deze vervuiling te verminderen, zelfs naar nul. De effecten van deze maatregelen zijn echter nog steeds niet zichtbaar bij toetsing, maar de beoordeling is streng. Een waterlichaam voldoet al niet als slechts één stof de norm overschrijdt (‘one out, all out’). Van alle beoordeelde metingen in waterlichamen voldoet 5 procent niet aan de norm. Eén van de stoffen die slecht scoort is tributyltin. Tributyltin zit in aangroei-werende verf die wordt gebruikt voor schepen, en is inmiddels verboden. Andere stoffen met overschrijdingen zijn, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), kwik en nikkel. De belangrijkste bron van PAK en kwik is atmosferische depositie van luchtvervuiling; bij nikkel is dat de uit- en afspoeling van landbouw- en natuurbodems. Bij de meeste waterlichamen waar de chemische kwaliteit niet voldoet, gaat het om maar één of twee stoffen of groepen van stoffen, maar er zijn ook dertig waterlichamen waar vijf stoffen de norm overschrijden, en twee waterlichamen met een overschrijding voor zes stoffen (Compendium voor de Leefomgeving, 2016).