Gemiddelde temperatuur

De gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt is in de periode 1952-2017 met 1,7 °C gestegen. Het gaat hier om de trendmatige ontwikkeling waarbij gecorrigeerd is voor bovengemiddeld strenge winters of warme zomers. De laatste jaren waren veruit de warmste sinds het begin van de meetreeks in De Bilt. De gemiddelde temperatuur in de wereld lag in 2017 ongeveer 0,9 °C boven de gemiddelde wereldtemperatuur in de jaren 1961-1990. Deze opwarming is statistisch significant.

Gemiddelde temperatuur in De Bilt
	Jaargemiddelde (Graden Celsius)	Trend (Graden Celsius)
1952	8,83	9,15
1953	9,67	9,16
1954	8,98	9,16
1955	8,76	9,17
1956	8,08	9,18
1957	9,88	9,19
1958	9,33	9,19
1959	10,09	9,2
1960	9,68	9,21
1961	9,84	9,22
1962	8,11	9,23
1963	7,83	9,24
1964	9,06	9,26
1965	8,63	9,27
1966	9,37	9,28
1967	9,88	9,3
1968	9,14	9,31
1969	9,21	9,33
1970	9,1	9,35
1971	9,48	9,37
1972	8,84	9,39
1973	9,27	9,41
1974	9,68	9,43
1975	9,81	9,45
1976	9,96	9,47
1977	9,83	9,5
1978	9,01	9,52
1979	8,5	9,55
1980	9,24	9,58
1981	9,22	9,6
1982	10,04	9,63
1983	10,09	9,66
1984	9,44	9,69
1985	8,53	9,72
1986	8,97	9,76
1987	8,85	9,79
1988	10,34	9,82
1989	10,75	9,86
1990	10,88	9,89
1991	9,49	9,93
1992	10,54	9,96
1993	9,61	10
1994	10,58	10,03
1995	10,45	10,07
1996	8,56	10,11
1997	10,27	10,14
1998	10,4	10,18
1999	10,89	10,21
2000	10,89	10,25
2001	10,35	10,29
2002	10,74	10,32
2003	10,34	10,36
2004	10,34	10,39
2005	10,64	10,43
2006	11,19	10,47
2007	11,2	10,5
2008	10,59	10,54
2009	10,5	10,57
2010	9,13	10,61
2011	10,91	10,64
2012	10,33	10,68
2013	9,79	10,71
2014	11,69	10,75
2015	10,85	10,78
2016	10,68	10,82
2017	10,93	10,85
Bron: KNMI

Gemiddelde temperatuur in De Bilt
	Jaargemiddelde (Graden Celsius)	Trend (Graden Celsius)
1952	8,83	9,15
1953	9,67	9,16
1954	8,98	9,16
1955	8,76	9,17
1956	8,08	9,18
1957	9,88	9,19
1958	9,33	9,19
1959	10,09	9,2
1960	9,68	9,21
1961	9,84	9,22
1962	8,11	9,23
1963	7,83	9,24
1964	9,06	9,26
1965	8,63	9,27
1966	9,37	9,28
1967	9,88	9,3
1968	9,14	9,31
1969	9,21	9,33
1970	9,1	9,35
1971	9,48	9,37
1972	8,84	9,39
1973	9,27	9,41
1974	9,68	9,43
1975	9,81	9,45
1976	9,96	9,47
1977	9,83	9,5
1978	9,01	9,52
1979	8,5	9,55
1980	9,24	9,58
1981	9,22	9,6
1982	10,04	9,63
1983	10,09	9,66
1984	9,44	9,69
1985	8,53	9,72
1986	8,97	9,76
1987	8,85	9,79
1988	10,34	9,82
1989	10,75	9,86
1990	10,88	9,89
1991	9,49	9,93
1992	10,54	9,96
1993	9,61	10
1994	10,58	10,03
1995	10,45	10,07
1996	8,56	10,11
1997	10,27	10,14
1998	10,4	10,18
1999	10,89	10,21
2000	10,89	10,25
2001	10,35	10,29
2002	10,74	10,32
2003	10,34	10,36
2004	10,34	10,39
2005	10,64	10,43
2006	11,19	10,47
2007	11,2	10,5
2008	10,59	10,54
2009	10,5	10,57
2010	9,13	10,61
2011	10,91	10,64
2012	10,33	10,68
2013	9,79	10,71
2014	11,69	10,75
2015	10,85	10,78
2016	10,68	10,82
2017	10,93	10,85
Bron: KNMI

Analyse

Het patroon van stijgende temperaturen zien we ook terug in de gemiddelde temperatuur per seizoen. De opwarming is echter niet in elk seizoen even sterk. De opwarming is het sterkst in de zomer en het minst sterk in de winter. Verder blijkt in de winter de variabiliteit van temperaturen rond de langjarige trend veruit het grootst. Koude winters kunnen daarom nog steeds voorkomen in het huidige Nederlandse klimaat. De opwarming is niet in elk deel van Nederland even sterk: de hoogste temperatuurstijging is te zien in Zeeland, de laagste in Drenthe en Groningen. Deze verschillen komen door een kleinere zoninvloed en een afnemende invloed van de Noordzee in de noordoostelijke provincies. Overigens zijn de jaar-op-jaar variaties groter dan deze verschillen over Nederland (Bosatlas van het Klimaat, 2011 - pag. 23).

Internationale vergelijking

In de afgelopen 65 jaar is het mondiaal gemiddeld grofweg 1 °C warmer geworden. De drie decennia 1980-1989, 1990-1999 en 2000-2009 werden steeds warmer en waren alle drie warmer dan alle voorgaande decennia. De opwarming van de aarde gaat niet in een constant tempo, maar is aan schommelingen onderhevig. Na een versnelling aan het eind van de vorige eeuw verliep de opwarming in de periode 1998-2014 weer langzamer. Zo'n tempowisseling in het waargenomen temperatuurverloop is niet uniek en kan goed verklaard worden door natuurlijke fluctuaties (PBL/KNMI, 2015 - hoofdstuk 1). Ook in de jaren 2015 en 2016 was er sprake van een forse temperatuurstijging.

Gemiddelde wereldtemperatuur
	Afwijking t.o.v. gemiddelde 1961-1990 (Afwijking t.o.v. gemiddelde 1961-1990 in graden Celsius)
1952	0,01
1953	0,07
1954	-0,15
1955	-0,14
1956	-0,2
1957	0,04
1958	0,07
1959	0,03
1960	-0,02
1961	0,06
1962	0,04
1963	0,07
1964	-0,2
1965	-0,1
1966	-0,05
1967	-0,02
1968	-0,07
1969	0,07
1970	0,03
1971	-0,09
1972	0,01
1973	0,16
1974	-0,08
1975	-0,02
1976	-0,11
1977	0,17
1978	0,06
1979	0,16
1980	0,27
1981	0,33
1982	0,13
1983	0,31
1984	0,16
1985	0,12
1986	0,18
1987	0,33
1988	0,41
1989	0,29
1990	0,44
1991	0,41
1992	0,22
1993	0,24
1994	0,31
1995	0,44
1996	0,33
1997	0,47
1998	0,62
1999	0,4
2000	0,4
2001	0,54
2002	0,62
2003	0,61
2004	0,53
2005	0,67
2006	0,62
2007	0,64
2008	0,52
2009	0,63
2010	0,7
2011	0,58
2012	0,61
2013	0,64
2014	0,73
2015	0,86
2016	0,99
2017	0,9
Bron: NASA/GISS/GISTEMP

Gemiddelde wereldtemperatuur
	Afwijking t.o.v. gemiddelde 1961-1990 (Afwijking t.o.v. gemiddelde 1961-1990 in graden Celsius)
1952	0,01
1953	0,07
1954	-0,15
1955	-0,14
1956	-0,2
1957	0,04
1958	0,07
1959	0,03
1960	-0,02
1961	0,06
1962	0,04
1963	0,07
1964	-0,2
1965	-0,1
1966	-0,05
1967	-0,02
1968	-0,07
1969	0,07
1970	0,03
1971	-0,09
1972	0,01
1973	0,16
1974	-0,08
1975	-0,02
1976	-0,11
1977	0,17
1978	0,06
1979	0,16
1980	0,27
1981	0,33
1982	0,13
1983	0,31
1984	0,16
1985	0,12
1986	0,18
1987	0,33
1988	0,41
1989	0,29
1990	0,44
1991	0,41
1992	0,22
1993	0,24
1994	0,31
1995	0,44
1996	0,33
1997	0,47
1998	0,62
1999	0,4
2000	0,4
2001	0,54
2002	0,62
2003	0,61
2004	0,53
2005	0,67
2006	0,62
2007	0,64
2008	0,52
2009	0,63
2010	0,7
2011	0,58
2012	0,61
2013	0,64
2014	0,73
2015	0,86
2016	0,99
2017	0,9
Bron: NASA/GISS/GISTEMP