6. Burgers en politie

Dit hoofdstuk gaat over de relatie tussen burger en politie, meer in het bijzonder over contacten tussen burgers en politie en het oordeel van de burgers over het functioneren van de politie. Mensen hebben  om verschillende redenen contact met de politie. Zij kunnen een delict aangeven of melden, verkeerszaken regelen, vragen om hulp, overlast melden of het kan om veiligheidskwesties gaan. Het eerste deel van dit hoofdstuk gaat over dit soort contacten tussen burgers en politie. In het tweede deel wordt beschreven wat mensen vinden van het functioneren van de politie, in de eigen woonbuurt en in het algemeen. Ten slotte komt ook de zichtbaarheid van de politie in de buurt aan de orde. Meer cijfers over burgers en politie, uitgesplitst naar regio en persoonskenmerken, zijn beschikbaar in de StatLinetabellen Sociale Veiligheid (Veiligheidsmonitor) en in een maatwerktabel .

6.1 Contact met politie en tevredenheid over contact

Een kwart van de Nederlanders heeft in de afgelopen 12 maanden eens of meer keren contact gehad met de politie. Het gaat bij deze contacten bijvoorbeeld om een waarschuwing of  bekeuring, een melding of aangifte van een delict, of zo maar een praatje met een agent op straat.

Van degenen die in het afgelopen jaar contact hebben gehad met de politie hadden 6 op de 10 het laatste contact met de politie in de eigen buurt. Iets minder dan 2 op de 10 hadden het laatste contact elders in de eigen gemeente en buiten de eigen gemeente.
De tevredenheid over het laatste contact met de politie verschilt weinig naar de plaats waar dit plaatsvond. Ongeveer twee op de drie zijn (zeer) tevreden over dit contact, zowel in de eigen buurt, elders in de eigen gemeente als daarbuiten.   

De tevredenheid over handhavingscontacten met de politie in de eigen gemeente (dus in de eigen buurt en elders in de eigen gemeente samengenomen) is het laagst: 56 procent is hierover (zeer) tevreden en 24 procent (zeer) ontevreden. Over de contacten in verband met aangifte of melding in de eigen gemeente is 64 procent (zeer) tevreden en 18 procent (zeer) ontevreden. Het hoogst is de tevredenheid over andere contacten met de politie in de eigen gemeente. Over deze contacten is 78 procent (zeer) tevreden en 8 procent (zeer) ontevreden.

Redenen voor ontevredenheid over laatste contact 

Van degenen die niet tevreden waren over het laatste contact dat ze met de politie in hun gemeente hadden zeggen de meesten dat dit komt doordat de problemen niet opgelost werden (40 procent) of doordat de politie hen niet serieus nam of niet geïnteresseerd was (36 procent) (zie maatwerktabel). Ongeveer 20 procent gaf als reden voor hun mindere tevredenheid op dat de politie hen te lang liet wachten, te laat was of niet kwam of dat de politie hen achteraf niet of onvoldoende op de hoogte heeft gehouden.

6.2 Tevredenheid met functioneren politie

Functioneren politie in buurt

In de Veiligheidsmonitor is aan alle respondenten gevraagd hoe tevreden of ontevreden ze zijn over het functioneren van de politie in de buurt. Ruim een op de drie (37 procent) is (zeer) tevreden, 8 procent is (zeer) ontevreden en 28 procent is niet tevreden en niet ontevreden. Nog eens 28 procent geeft aan dit niet te kunnen beoordelen. Wanneer de groep die geen oordeel heeft buiten beschouwing wordt gelaten, is met 51 procent ongeveer de helft (zeer) tevreden over het functioneren van de politie in de buurt en 10 procent (zeer) ontevreden.

Functioneren politie in algemeen

Naast het oordeel over het functioneren van de politie in de buurt is ook het oordeel over het functioneren van de politie in het algemeen onderzocht. Daarvoor is aan alle respondenten gevraagd hoe tevreden of ontevreden ze zijn over het functioneren van de politie in het algemeen. Bijna de helft (49 procent) is hierover (zeer) tevreden, 9 procent is (zeer) ontevreden en 29 procent is niet tevreden en niet ontevreden, 13 procent zegt dit niet te kunnen boordelen. Wanneer deze laatsten buiten beschouwing worden gelaten is 57 procent (zeer) tevreden over het functioneren van de politie in het algemeen en 11 procent (zeer) ontevreden.

Functioneren politie nader onderzocht

De tevredenheid over het functioneren van de politie in de buurt en in het algemeen is meer in detail onderzocht door de respondenten een aantal stellingen over specifieke onderdelen van het functioneren van de politie voor te leggen (zie maatwerktabel) Zo zijn ruim 4 op de 10 het er (helemaal) mee eens dat de politie de burgers in de eigen buurt bescherming biedt, ruim 2 op de 10 onderschrijven de stelling dat de politie reageert op problemen in de eigen buurt. Als het gaat om het functioneren van de politie in het algemeen zegt de helft dat de politie rechtvaardig handelt. Ruim 1 op de 3 vindt dat sommige mensen in dezelfde omstandigheden door de politie sneller worden aangehouden dan anderen. 

Trends tevredenheid contact en functioneren politie

In de periode 2005–2021 is de tevredenheid over het contact met de politie in de gemeente en over het functioneren van de politie in de buurt gestegen. Vooral tussen 2010 en 2019 is de waardering voor beide gegroeid. Na 2019 is een kleine afname zichtbaar. De stijging van de tevredenheid over het politiecontact sinds 2005 is iets groter dan die van de tevredenheid over het functioneren van de politie in de buurt (18 versus 9 procent).

Tevredenheid functioneren politie naar stedelijkheid

Zowel de tevredenheid over het functioneren van de politie in de buurt als de tevredenheid over het functioneren van de politie in het algemeen verschilt weinig naar de stedelijkheid van de buurt of de gemeente. In meer verstedelijkte gebieden is de tevredenheid over het functioneren van de politie iets hoger dan in minder verstedelijkte gebieden.

Tevredenheid functioneren politie in buurt naar politieregio

Op het schaalniveau van de tien regionale eenheden varieert het percentage inwoners dat (zeer) tevreden is over het functioneren van de politie in de buurt van 34 in Limburg en Zeeland - West-Brabant tot 40 in Amsterdam. Op het niveau van de basisteams lopen de uitkomsten uiteen van 27 procent in Dongemond tot 53 procent in Wassenaar. 

In tabellenbijlage II is weergegeven in welke regionale eenheden, politiedistricten en basisteams de tevredenheid met het functioneren van de politie in de buurt – rekening houdend met de betrouwbaarheidsintervallen rond de uitkomsten – hoger of lager is dan het landelijke gemiddelde. De  tevredenheid is hoger dan gemiddeld in de regionale eenheden Amsterdam, Den Haag en Oost-Nederland, en lager dan gemiddeld in Limburg, Noord-Holland, Rotterdam en Zeeland - West-Brabant.

Tevredenheid functioneren politie in buurt in 70-duizend-plus-gemeenten

De inwoners van de 70-duizend-plus-gemeenten zijn met 37 procent even tevreden over het functioneren van de politie in de buurt als gemiddeld in het land. In de G4 zijn mensen hierover met 39 procent iets positiever, in de G40 is de tevredenheid 36 procent en in de overige 70-duizend-plus-gemeenten 38 procent. 

Op het niveau van de 52 afzonderlijke 70-duizend-plus-gemeenten varieert het aandeel inwoners dat tevreden is met het functioneren van de politie in de buurt van 30 procent in Heerlen en Sittard-Geleen tot 44 procent in Ede en Súdwest-Fryslân. 

In tabellenbijlage III is weergegeven in welke 70-duizend-plus-gemeenten de tevredenheid met het totale functioneren van de politie in de buurt – rekening houdend met de betrouwbaarheidsintervallen rond de uitkomsten – hoger of lager is dan het gemiddelde van deze 70-duizend-plus-gemeenten. In  Amsterdam, Ede, ’s-Gravenhage, Leidschendam-Voorburg en Súdwest-Fryslân is deze tevredenheid hoger dan gemiddeld en in Alkmaar, Haarlem, Heerlen, Leeuwarden, Maastricht, Schiedam, Sittard-Geleen, Vlaardingen en Zaanstad is die lager dan gemiddeld. 

Zichtbaarheid politie in de buurt

Behalve het oordeel over het functioneren van de politie in de buurt is ook het oordeel over de zichtbaarheid van de politie in de buurt onderzocht. Negen procent zegt de politie vaak in de eigen buurt te zien, 36 procent ziet de politie soms, 42 procent zelden en 13 procent nooit. Een meerderheid geeft dus aan de politie zelden of nooit in de eigen buurt te zien. 

Een op de drie is (zeer) tevreden over de zichtbaarheid van de politie in de eigen buurt, een op de vijf is (zeer) ontevreden hierover. De anderen zijn niet tevreden en niet ontevreden (36 procent) of hebben geen oordeel over de zichtbaarheid van de politie in de buurt (12 procent).

Zichtbaarheid van de politie in buurt naar stedelijkheid

In meer verstedelijkte buurten zeggen relatief meer inwoners dat de politie vaak zichtbaar is in de eigen buurt dan in minder verstedelijkte buurten. De percentages lopen uiteen van 18 in zeer sterk stedelijke buurten tot 3 in niet stedelijke buurten.

Ook de tevredenheid over de zichtbaarheid van de politie in de buurt is groter in meer verstedelijkte buurten, maar de verschillen zijn kleiner dan bij de zichtbaarheid. Het percentage dat (zeer) tevreden is over de zichtbaarheid van de politie in de buurt verschilt van 38 in zeer sterk stedelijke buurten tot 28 in weinig stedelijke buurten.