Landbouw benut stikstof en fosfor efficiënter

Koeien in de wei in Polder de Nesse in de Krimpenerwaard. Polder de Nesse is onderdeel van Nationaal Landschap het Groene Hart.
© Hollandse Hoogte
De Nederlandse landbouw zet mineralen uit veevoer en meststoffen efficiënter om in dierlijke en plantaardige producten dan begin jaren ‘90. De verliezen van stikstof en fosfor naar bodem en lucht zijn flink verminderd, mede doordat er minder van deze mineralen wordt aangevoerd. Dit meldt het CBS op basis van onlangs gepubliceerde cijfers over de mineralenbalans in de landbouw.

In 1990 werd 31 procent van de stikstof uit veevoer en meststoffen omgezet in dierlijke of plantaardige producten. In 2015 was die zogeheten benutting gestegen naar 47 procent, waardoor er dus minder stikstof verloren ging. De afgelopen jaren is dit percentage nagenoeg gelijk gebleven. De fosforbenutting steeg zelfs van 44 naar 93 procent. Hier is nog wel sprake van een toenemende trend.

Benutting van stikstof en fosfor in de landbouw
 StikstofFosfor
19903144
19913043
19923143
19933246
19943247
19953149
19963249
19973250
19983148
19993452
20003753
20014060
20024162
20033959
20044065
20054162
20063960
20074268
20084674
20094885
20104871
20114880
20124990
20134888
20144987
20154793

Minder verlies naar bodem en lucht

Het mestbeleid van de afgelopen 25 jaar resulteerde in steeds kleinere verliezen van aangevoerde mineralen in de landbouw. De bemesting is minder overmatig en de mesttoediening is minder verspillend. In 1990 bleef nog 361 miljoen kilo stikstof in de bodem achter, in 2015 was dit gedaald naar 242 miljoen kilo. Het verlies van stikstof naar de lucht daalde van 263 miljoen kilo in 1990 naar 90 miljoen kilo in 2015. Het bemesten van landbouwgrond vindt tegenwoordig doelmatiger plaats en verliezen uit stallen en mestopslag zijn lager dan toen.

Verlies van stikstof naar bodem en lucht in de landbouw
 Naar bodemNaar lucht
1990361263
1991375271
1992380218
1993374220
1994418181
1995473158
1996430162
1997416151
1998464137
1999416136
2000362119
2001315115
2002259110
2003324109
2004286106
2005275104
2006281106
2007252104
200822294
200921794
201021194
201121283
201220883
201321284
201419188
201524290

Verlies van fosfor vindt alleen plaats via de bodem en is afgenomen van 69 miljoen kilo in 1990 naar 6 miljoen kilo in 2015. Opvallend is vooral de hoeveelheid via kunstmest aangevoerde fosfor: die is sinds 1990 met 88 procent afgenomen. De Nederlandse landbouwsector lijkt hiermee op weg naar nulverlies van fosfor naar de bodem, ondanks het feit dat de fosfaatproductie van de veestapel in 2016 nog iets hoger lag dan het door de EU vastgestelde fosfaatplafond.

Verlies van fosfor naar bodem in de landbouw
 Fosfor; verlies naar bodem
199069
199177
199269
199365
199466
199560
199659
199749
199857
199951
200045
200138
200227
200340
200426
200531
200633
200722
200816
200911
201022
201112
20125
20138
20142
20156

Afnemende aanvoer voedingsstoffen

De afgelopen 25 jaar is de aanvoer van stikstof en fosfor naar veehouderijen (in de vorm van veevoer) en naar akker- en tuinbouw (als meststoffen) aanzienlijk verminderd. De stromen van stikstof en fosfor vanuit de landbouw zelf (dierlijke mest en ruwvoer) zijn flink in omvang afgenomen, net als de industriële toevoer (kunstmest en krachtvoer). Ondanks de afgenomen aanvoer van deze mineralen bleef de afvoer van stikstof en fosfor via landbouwproducten op peil. Een lichte afname van de plantaardige productie werd gecompenseerd door een lichte toename van de dierlijke productie.

Kringloop van stikstof en fosfor in de landbouw. Verandering 2015 t.o.v. 1990