3. Oorzaken, letsels en behandelingen arbeidsongevallen

Psychische overbelasting meestvoorkomende oorzaak ongeval bij werknemers

Bij bijna 1 op de 5 werknemers die in 2021 op zijn minst een dag hebben verzuimd als gevolg van een ongeval tijdens het werk, was psychische overbelasting naar eigen zeggen de belangrijkste oorzaak van het meest recente ongeval. Van alle werknemers met psychische overbelasting werkte de grootste groep in een zorg en welzijnsberoep. Op de tweede plaats van de meestgenoemde  oorzaken van een arbeidsongeval bij werknemers staat uitglijden, struikelen of anderszins vallen, gevolgd door fysieke overbelasting. 

Bij zelfstandig ondernemers is uitglijden, struikelen of anderszins vallen in de periode 2015-2021¹⁾ de belangrijkste oorzaak van het ongeval: in bijna een kwart van de gevallen. Zelfstandig ondernemers hebben daarnaast naar verhouding vaak te maken met een val van bijvoorbeeld een trap, ladder of steiger. Ook hebben zij vaak een letsel dat op andere dan genoemde wijzen is ontstaan (26 procent). Anders dan bij werknemers vallen in die restcategorie bij zelfstandig ondernemers ook ongevallen waarbij sprake is van psychische overbelasting. Voor zelfstandig ondernemers wordt er namelijk geen onderscheid gemaakt tussen fysieke en psychische overbelasting.

Meestvoorkomend letsel is ontwrichting, verstuiking of verrekking

In de meeste gevallen is het letsel dat gepaard gaat met het meest recente verzuimongeval uitsluitend lichamelijk van aard. Bij 65 procent van de werknemers in 2021 is het ernstigste letsel (bij het meest recente ongeval) een lichamelijk letsel. Voor zelfstandig ondernemers zijn gegevens over het soort letsel beperkt beschikbaar, enkel over de jaren 2015 en 2017. Van de zelfstandig ondernemers met een verzuimongeval had 86 procent lichamelijk letsel. Worden ook ongevallen meegerekend waarbij het onderscheid tussen lichamelijk en geestelijk letsel niet te maken is, dan is dit percentage ongevallen voor werknemers 79 procent en voor zelfstandig ondernemers 94 procent. Het belangrijkste letsel bestaat bij zowel werknemers als zelfstandig ondernemers het vaakst uit een ontwrichting, verstuiking of verrekking (respectievelijk 31 en 37 procent). Ook een open wond of oppervlakkige verwonding komt relatief vaak voor: bij 16 procent van de getroffen werknemers en 28 procent van de getroffen zelfstandig ondernemers.

Er is een significant verschil in de aard van het letsel tussen werknemers en zelfstandig ondernemers. Werknemers geven naar verhouding vaker aan dat er sprake is van alleen geestelijk letsel, bijvoorbeeld door een traumatische ervaring. Dit is in 2021 het geval bij 21 procent van hen, tegenover 7 procent van de zelfstandig ondernemers gemiddeld over 2015 en 2017. Bij de overige arbeidsongevallen is er geen duidelijk onderscheid te maken tussen lichamelijk en geestelijk letsel.

Na arbeidsongeval vaak medische hulp nodig

Van de slachtoffers van een ongeval tijdens het werk ontving 79 procent van de werknemers (in 2021) en 75 procent van de zelfstandig ondernemers (in 2015-2021) medische zorg. Zowel bij werknemers als bij zelfstandig ondernemers werd de medische hulp het vaakst verleend op de (spoedeisende) eerste hulp van het ziekenhuis of in een ziekenhuis of kliniek zonder dat men er hoefde te overnachten. 

Dit laatste aandeel is onder werknemers in 2014-2021 toegenomen van 15 naar 18 procent. Een relatief klein deel van de werknemers en zelfstandig ondernemers met een arbeidsongeval met verzuim moest minstens één nacht doorbrengen in een ziekenhuis of kliniek. Onder werknemers is dit percentage afgenomen van 6 procent in 2014 tot 4 procent in 2021.²⁾ Een relatief groot deel van de bedrijfsongevalslachtoffers geeft tot slot aan ‘elders’ medische hulp te hebben gekregen.