6. Hulpmiddelen en diensten

Grafiek 6.1 geeft het aantal Wmo-cliënten weer die gebruik maakten van de Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten. Dit nam over de jaren gestaag toe van ruim 683 duizend cliënten in 2017 naar ruim 774 duizend cliënten in 2023 . Dit is daarmee qua aantal cliënten de grootste maatwerkregeling. In 2023 maakten gemiddeld 43 cliënten per duizend inwoners gebruik van hulpmiddelen en diensten.

6.1 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Cliënten
2017	682985
2018	700570
2019	753415
2020	767750
2021	770275
2022	772520
2023	774025

6.1 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Cliënten
2017	682985
2018	700570
2019	753415
2020	767750
2021	770275
2022	772520
2023	774025

Het aantal cliënten dat in 2023 gebruik maakt van de maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten loopt op gemeenteniveau uiteen van minder dan 20 personen per 1 000 inwoners tot meer dan 80 per 1 000 inwoners, zoals dat voor een paar gemeenten in de provincie Groningen het geval is (figuur 6.2).

6.2 Wmo-cliënten met maatwerkondersteuning hulpmiddelen en diensten per 1 000 inwoners, 2023
Gemeente	Wmo-cliënten per 1 000 inwoners
Groningen	39
Almere	16
Stadskanaal	88
Veendam	57
Zeewolde	30
Achtkarspelen	32
Ameland	46
Harlingen	61
Heerenveen	58
Leeuwarden	50
Ooststellingwerf	54
Opsterland	30
Schiermonnikoog	30
Smallingerland	52
Terschelling	36
Vlieland	54
Weststellingwerf	33
Assen	46
Coevorden	34
Emmen	39
Hoogeveen	48
Meppel	49
Almelo	16
Borne	47
Dalfsen	29
Deventer	52
Enschede	72
Haaksbergen	36
Hardenberg	47
Hellendoorn	43
Hengelo	50
Kampen	19
Losser	37
Noordoostpolder	36
Oldenzaal	57
Ommen	42
Raalte	52
Staphorst	16
Tubbergen	40
Urk	23
Wierden	30
Zwolle	54
Aalten	42
Apeldoorn	46
Arnhem	25
Barneveld	25
Beuningen	38
Brummen	38
Buren	24
Culemborg	40
Doesburg	13
Doetinchem	34
Druten	63
Duiven	33
Ede	39
Elburg	25
Epe	16
Ermelo	39
Harderwijk	38
Hattem	29
Heerde	23
Lochem	44
Maasdriel	38
Nijkerk	33
Nijmegen	37
Oldebroek	33
Putten	29
Renkum	52
Rheden	47
Rozendaal	17
Scherpenzeel	36
Tiel	55
Voorst	34
Wageningen	44
Westervoort	33
Winterswijk	29
Wijchen	44
Zaltbommel	43
Zevenaar	47
Zutphen	49
Nunspeet	33
Dronten	38
Amersfoort	37
Baarn	60
De Bilt	39
Bunnik	32
Bunschoten	38
Eemnes	25
Houten	18
Leusden	34
Lopik	15
Montfoort	16
Renswoude	19
Rhenen	33
Soest	35
Utrecht	37
Veenendaal	41
Woudenberg	33
Wijk bij Duurstede	36
IJsselstein	19
Zeist	45
Nieuwegein	21
Aalsmeer	44
Alkmaar	37
Amstelveen	39
Amsterdam	60
Bergen (NH.)	51
Beverwijk	41
Blaricum	29
Bloemendaal	49
Castricum	42
Diemen	58
Edam-Volendam	32
Enkhuizen	52
Haarlem	45
Haarlemmermeer	44
Heemskerk	59
Heemstede	52
Heiloo	43
Den Helder	55
Hilversum	49
Hoorn	46
Huizen	39
Landsmeer	40
Laren	46
Medemblik	34
Oostzaan	31
Opmeer	34
Ouder-Amstel	67
Purmerend	66
Schagen	25
Texel	30
Uitgeest	31
Uithoorn	46
Velsen	50
Zandvoort	66
Zaanstad	35
Alblasserdam	48
Alphen aan den Rijn	21
Barendrecht	44
Drechterland	48
Capelle aan den IJssel	47
Delft	39
Dordrecht	52
Gorinchem	55
Gouda	40
's-Gravenhage	38
Hardinxveld-Giessendam	49
Hendrik-Ido-Ambacht	41
Stede Broec	50
Hillegom	37
Katwijk	45
Krimpen aan den IJssel	37
Leiden	37
Leiderdorp	43
Lisse	38
Maassluis	59
Nieuwkoop	47
Noordwijk	45
Oegstgeest	29
Oudewater	29
Papendrecht	56
Ridderkerk	57
Rotterdam	50
Rijswijk	36
Schiedam	50
Sliedrecht	72
Albrandswaard	42
Vlaardingen	62
Voorschoten	38
Waddinxveen	24
Wassenaar	32
Woerden	36
Zoetermeer	39
Zoeterwoude	12
Zwijndrecht	59
Borsele	44
Goes	75
West Maas en Waal	18
Hulst	15
Kapelle	48
Middelburg	50
Reimerswaal	36
Terneuzen	24
Tholen	12
Veere	27
Vlissingen	61
De Ronde Venen	33
Tytsjerksteradiel	28
Asten	44
Baarle-Nassau	39
Bergen op Zoom	78
Best	29
Boekel	37
Boxtel	43
Breda	63
Deurne	66
Pekela	66
Dongen	16
Eersel	43
Eindhoven	42
Etten-Leur	58
Geertruidenberg	76
Gilze en Rijen	50
Goirle	43
Helmond	57
's-Hertogenbosch	44
Heusden	24
Hilvarenbeek	44
Loon op Zand	54
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	29
Oirschot	32
Oisterwijk	43
Oosterhout	58
Oss	58
Rucphen	20
Sint-Michielsgestel	34
Someren	34
Son en Breugel	40
Steenbergen	68
Waterland	52
Tilburg	40
Valkenswaard	49
Veldhoven	52
Vught	22
Waalre	41
Waalwijk	44
Woensdrecht	55
Zundert	51
Wormerland	39
Landgraaf	70
Beek	46
Beesel	46
Bergen (L.)	23
Brunssum	76
Gennep	53
Heerlen	62
Kerkrade	79
Maastricht	62
Meerssen	64
Mook en Middelaar	30
Nederweert	33
Roermond	48
Simpelveld	49
Stein	52
Venlo	52
Venray	40
Voerendaal	49
Weert	38
Valkenburg aan de Geul	68
Lelystad	43
Horst aan de Maas	30
Oude IJsselstreek	39
Teylingen	33
Utrechtse Heuvelrug	41
Oost Gelre	34
Koggenland	30
Lansingerland	32
Leudal	37
Maasgouw	59
Gemert-Bakel	48
Halderberge	55
Heeze-Leende	32
Laarbeek	48
Reusel-De Mierden	32
Roerdalen	44
Roosendaal	63
Schouwen-Duiveland	42
Aa en Hunze	51
Borger-Odoorn	52
De Wolden	31
Noord-Beveland	54
Wijdemeren	42
Noordenveld	44
Twenterand	32
Westerveld	39
Lingewaard	38
Cranendonck	33
Steenwijkerland	31
Moerdijk	51
Echt-Susteren	59
Sluis	55
Drimmelen	53
Bernheze	39
Alphen-Chaam	33
Bergeijk	36
Bladel	43
Gulpen-Wittem	54
Tynaarlo	28
Midden-Drenthe	5
Overbetuwe	30
Hof van Twente	38
Neder-Betuwe	35
Rijssen-Holten	24
Geldrop-Mierlo	32
Olst-Wijhe	45
Dinkelland	42
Westland	34
Midden-Delfland	30
Berkelland	35
Bronckhorst	27
Sittard-Geleen	67
Dantumadiel	44
Zuidplas	38
Peel en Maas	39
Oldambt	85
Zwartewaterland	32
S�dwest-Frysl�n	52
Bodegraven-Reeuwijk	31
Eijsden-Margraten	53
Stichtse Vecht	38
Hollands Kroon	20
Leidschendam-Voorburg	35
Goeree-Overflakkee	41
Pijnacker-Nootdorp	34
Nissewaard	67
Krimpenerwaard	39
De Fryske Marren	34
Gooise Meren	46
Berg en Dal	48
Meierijstad	36
Waadhoeke	47
Westerwolde	67
Midden-Groningen	64
Beekdaelen	49
Montferland	52
Altena	41
West Betuwe	19
Vijfheerenlanden	44
Hoeksche Waard	25
Het Hogeland	56
Westerkwartier	48
Noardeast-Frysl�n	43
Molenlanden	43
Eemsdelta	25
Dijk en Waard	25
Land van Cuijk	31
Maashorst	30
Voorne aan Zee	59

6.2 Wmo-cliënten met maatwerkondersteuning hulpmiddelen en diensten per 1 000 inwoners, 2023
Gemeente	Wmo-cliënten per 1 000 inwoners
Groningen	39
Almere	16
Stadskanaal	88
Veendam	57
Zeewolde	30
Achtkarspelen	32
Ameland	46
Harlingen	61
Heerenveen	58
Leeuwarden	50
Ooststellingwerf	54
Opsterland	30
Schiermonnikoog	30
Smallingerland	52
Terschelling	36
Vlieland	54
Weststellingwerf	33
Assen	46
Coevorden	34
Emmen	39
Hoogeveen	48
Meppel	49
Almelo	16
Borne	47
Dalfsen	29
Deventer	52
Enschede	72
Haaksbergen	36
Hardenberg	47
Hellendoorn	43
Hengelo	50
Kampen	19
Losser	37
Noordoostpolder	36
Oldenzaal	57
Ommen	42
Raalte	52
Staphorst	16
Tubbergen	40
Urk	23
Wierden	30
Zwolle	54
Aalten	42
Apeldoorn	46
Arnhem	25
Barneveld	25
Beuningen	38
Brummen	38
Buren	24
Culemborg	40
Doesburg	13
Doetinchem	34
Druten	63
Duiven	33
Ede	39
Elburg	25
Epe	16
Ermelo	39
Harderwijk	38
Hattem	29
Heerde	23
Lochem	44
Maasdriel	38
Nijkerk	33
Nijmegen	37
Oldebroek	33
Putten	29
Renkum	52
Rheden	47
Rozendaal	17
Scherpenzeel	36
Tiel	55
Voorst	34
Wageningen	44
Westervoort	33
Winterswijk	29
Wijchen	44
Zaltbommel	43
Zevenaar	47
Zutphen	49
Nunspeet	33
Dronten	38
Amersfoort	37
Baarn	60
De Bilt	39
Bunnik	32
Bunschoten	38
Eemnes	25
Houten	18
Leusden	34
Lopik	15
Montfoort	16
Renswoude	19
Rhenen	33
Soest	35
Utrecht	37
Veenendaal	41
Woudenberg	33
Wijk bij Duurstede	36
IJsselstein	19
Zeist	45
Nieuwegein	21
Aalsmeer	44
Alkmaar	37
Amstelveen	39
Amsterdam	60
Bergen (NH.)	51
Beverwijk	41
Blaricum	29
Bloemendaal	49
Castricum	42
Diemen	58
Edam-Volendam	32
Enkhuizen	52
Haarlem	45
Haarlemmermeer	44
Heemskerk	59
Heemstede	52
Heiloo	43
Den Helder	55
Hilversum	49
Hoorn	46
Huizen	39
Landsmeer	40
Laren	46
Medemblik	34
Oostzaan	31
Opmeer	34
Ouder-Amstel	67
Purmerend	66
Schagen	25
Texel	30
Uitgeest	31
Uithoorn	46
Velsen	50
Zandvoort	66
Zaanstad	35
Alblasserdam	48
Alphen aan den Rijn	21
Barendrecht	44
Drechterland	48
Capelle aan den IJssel	47
Delft	39
Dordrecht	52
Gorinchem	55
Gouda	40
's-Gravenhage	38
Hardinxveld-Giessendam	49
Hendrik-Ido-Ambacht	41
Stede Broec	50
Hillegom	37
Katwijk	45
Krimpen aan den IJssel	37
Leiden	37
Leiderdorp	43
Lisse	38
Maassluis	59
Nieuwkoop	47
Noordwijk	45
Oegstgeest	29
Oudewater	29
Papendrecht	56
Ridderkerk	57
Rotterdam	50
Rijswijk	36
Schiedam	50
Sliedrecht	72
Albrandswaard	42
Vlaardingen	62
Voorschoten	38
Waddinxveen	24
Wassenaar	32
Woerden	36
Zoetermeer	39
Zoeterwoude	12
Zwijndrecht	59
Borsele	44
Goes	75
West Maas en Waal	18
Hulst	15
Kapelle	48
Middelburg	50
Reimerswaal	36
Terneuzen	24
Tholen	12
Veere	27
Vlissingen	61
De Ronde Venen	33
Tytsjerksteradiel	28
Asten	44
Baarle-Nassau	39
Bergen op Zoom	78
Best	29
Boekel	37
Boxtel	43
Breda	63
Deurne	66
Pekela	66
Dongen	16
Eersel	43
Eindhoven	42
Etten-Leur	58
Geertruidenberg	76
Gilze en Rijen	50
Goirle	43
Helmond	57
's-Hertogenbosch	44
Heusden	24
Hilvarenbeek	44
Loon op Zand	54
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	29
Oirschot	32
Oisterwijk	43
Oosterhout	58
Oss	58
Rucphen	20
Sint-Michielsgestel	34
Someren	34
Son en Breugel	40
Steenbergen	68
Waterland	52
Tilburg	40
Valkenswaard	49
Veldhoven	52
Vught	22
Waalre	41
Waalwijk	44
Woensdrecht	55
Zundert	51
Wormerland	39
Landgraaf	70
Beek	46
Beesel	46
Bergen (L.)	23
Brunssum	76
Gennep	53
Heerlen	62
Kerkrade	79
Maastricht	62
Meerssen	64
Mook en Middelaar	30
Nederweert	33
Roermond	48
Simpelveld	49
Stein	52
Venlo	52
Venray	40
Voerendaal	49
Weert	38
Valkenburg aan de Geul	68
Lelystad	43
Horst aan de Maas	30
Oude IJsselstreek	39
Teylingen	33
Utrechtse Heuvelrug	41
Oost Gelre	34
Koggenland	30
Lansingerland	32
Leudal	37
Maasgouw	59
Gemert-Bakel	48
Halderberge	55
Heeze-Leende	32
Laarbeek	48
Reusel-De Mierden	32
Roerdalen	44
Roosendaal	63
Schouwen-Duiveland	42
Aa en Hunze	51
Borger-Odoorn	52
De Wolden	31
Noord-Beveland	54
Wijdemeren	42
Noordenveld	44
Twenterand	32
Westerveld	39
Lingewaard	38
Cranendonck	33
Steenwijkerland	31
Moerdijk	51
Echt-Susteren	59
Sluis	55
Drimmelen	53
Bernheze	39
Alphen-Chaam	33
Bergeijk	36
Bladel	43
Gulpen-Wittem	54
Tynaarlo	28
Midden-Drenthe	5
Overbetuwe	30
Hof van Twente	38
Neder-Betuwe	35
Rijssen-Holten	24
Geldrop-Mierlo	32
Olst-Wijhe	45
Dinkelland	42
Westland	34
Midden-Delfland	30
Berkelland	35
Bronckhorst	27
Sittard-Geleen	67
Dantumadiel	44
Zuidplas	38
Peel en Maas	39
Oldambt	85
Zwartewaterland	32
S�dwest-Frysl�n	52
Bodegraven-Reeuwijk	31
Eijsden-Margraten	53
Stichtse Vecht	38
Hollands Kroon	20
Leidschendam-Voorburg	35
Goeree-Overflakkee	41
Pijnacker-Nootdorp	34
Nissewaard	67
Krimpenerwaard	39
De Fryske Marren	34
Gooise Meren	46
Berg en Dal	48
Meierijstad	36
Waadhoeke	47
Westerwolde	67
Midden-Groningen	64
Beekdaelen	49
Montferland	52
Altena	41
West Betuwe	19
Vijfheerenlanden	44
Hoeksche Waard	25
Het Hogeland	56
Westerkwartier	48
Noardeast-Frysl�n	43
Molenlanden	43
Eemsdelta	25
Dijk en Waard	25
Land van Cuijk	31
Maashorst	30
Voorne aan Zee	59

In grafiek 6.3 zijn de Wmo-uitgaven voor hulpmiddelen en diensten per jaar weergegeven. De kosten stegen vanaf 2017, vlakten af in 2021 en namen vanaf 2022 weer toe. De uitgaven komen in 2023 uit op ongeveer 784 miljoen euro. Waar in 2017 nog circa 12 procent van de totale Wmo-uitgaven werd besteed aan hulpmiddelen en diensten, was dit percentage in 2023 ruim 14 procent.

6.3 Uitgaven voor Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Uitgaven (in miljoenen euro's) (x 1 000 000 euro)
2017	542
2018	590
2019	672
2020	677
2021	662
2022	694
2023	784

6.3 Uitgaven voor Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Uitgaven (in miljoenen euro's) (x 1 000 000 euro)
2017	542
2018	590
2019	672
2020	677
2021	662
2022	694
2023	784

In 2017 bedroegen de gemiddelde uitgaven voor hulpmiddelen en diensten bijna 800 euro per cliënt (grafiek 6.4). Daarna namen de uitgaven geleidelijk toe tot ongeveer duizend euro per cliënt in 2023. De gemiddelde kosten per cliënt liggen voor deze maatwerkvoorziening lager dan die voor hulp bij het huishouden en verblijf en opvang.

6.4 Gemiddelde kosten per cliënt voor Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Gemiddelde kosten (€)
2017	794
2018	842
2019	892
2020	882
2021	859
2022	899
2023	1013

6.4 Gemiddelde kosten per cliënt voor Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten
jaar	Gemiddelde kosten (€)
2017	794
2018	842
2019	892
2020	882
2021	859
2022	899
2023	1013

De grootste groep cliënten die gebruik maakt van de voorziening hulpmiddelen en diensten zijn mensen van 75 tot 85 jaar (grafiek 6.5). Het aantal mensen dat gebruik maakt van deze voorziening neemt onder de 60 jaar sterk af. In de periode 2018 – 2019 is het gebruik van deze voorzieningen met name onder cliënten van 60 jaar of ouder toegenomen. Na 2019 blijft de omvang van de leeftijdsgroepen vrij stabiel.

6.5 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten naar leeftijd
Leeftijd	Jonger dan 30 jaar	30 tot 45 jaar	45 tot 60 jaar	60 tot 75 jaar	75 tot 85 jaar	85 jaar of ouder
2017	37160	32235	85400	163590	204900	159700
2018	38325	32555	87135	172050	209450	161050
2019	40390	34865	92370	187205	223795	174785
2020	41030	35755	93295	192880	225200	179595
2021	40535	36305	92345	197215	223885	179985
2022	40580	37260	91610	197000	227910	178160
2023	40905	37815	89750	196115	232820	176615

6.5 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten naar leeftijd
Leeftijd	Jonger dan 30 jaar	30 tot 45 jaar	45 tot 60 jaar	60 tot 75 jaar	75 tot 85 jaar	85 jaar of ouder
2017	37160	32235	85400	163590	204900	159700
2018	38325	32555	87135	172050	209450	161050
2019	40390	34865	92370	187205	223795	174785
2020	41030	35755	93295	192880	225200	179595
2021	40535	36305	92345	197215	223885	179985
2022	40580	37260	91610	197000	227910	178160
2023	40905	37815	89750	196115	232820	176615

Meer dan de helft van de personen die hulpmiddelen en diensten ontvangen hebben een inkomen tot 30 duizend euro per jaar (grafiek 6.6). Ook bij deze maatwerkregeling neemt het aantal mensen met een inkomen tussen 10 duizend en 15 duizend euro gestaag af en de omvang van de groep mensen met een inkomen tussen 15 duizend en 20 duizend euro toe.

6.6 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten naar inkomen
	Minder dan 10 000 euro	10 000 tot 15 000 euro	15 000 tot 20 000 euro	20 000 tot 30 000 euro	30 000 tot 40 000 euro	40 000 tot 50 000 euro	50 000 tot 100 000 euro	100 000 euro of meer	Onbekend
2017	12085	116995	147735	188435	86135	46655	68895	11950	4100
2018	10645	109255	147215	198890	91695	49715	75000	13700	4455
2019	11330	80850	186960	213495	101095	55135	83560	16545	4445
2020	10395	76425	190580	216315	103890	57335	89865	18835	4115
2021	9760	42230	208725	219860	109675	59635	95070	21350	3970
2022	9265	27665	206220	223550	114700	62535	100845	23655	4080
2023	9175	24500	199630	226330	117555	64750	102815	24900	4375

6.6 Cliënten met Wmo-maatwerkvoorziening hulpmiddelen en diensten naar inkomen
	Minder dan 10 000 euro	10 000 tot 15 000 euro	15 000 tot 20 000 euro	20 000 tot 30 000 euro	30 000 tot 40 000 euro	40 000 tot 50 000 euro	50 000 tot 100 000 euro	100 000 euro of meer	Onbekend
2017	12085	116995	147735	188435	86135	46655	68895	11950	4100
2018	10645	109255	147215	198890	91695	49715	75000	13700	4455
2019	11330	80850	186960	213495	101095	55135	83560	16545	4445
2020	10395	76425	190580	216315	103890	57335	89865	18835	4115
2021	9760	42230	208725	219860	109675	59635	95070	21350	3970
2022	9265	27665	206220	223550	114700	62535	100845	23655	4080
2023	9175	24500	199630	226330	117555	64750	102815	24900	4375