4. Hulp bij het huishouden

Grafiek 4.1 toont het aantal cliënten dat gebruik maakt van voorzieningen in de hoofdcategorie hulp bij het huishouden. In 2017 maakten bijna 390 duizend cliënten gebruik van deze maatwerkvoorziening. Na een lichte daling in 2018, nam het aantal cliënten gestaag toe tot 535 duizend in 2023. Zoals eerder vermeld werd vanaf 2019 de inkomensafhankelijke bijdrage deels en in 2020 helemaal afgeschaft en vervangen door het abonnementstarief. Er werd, ongeacht het inkomen of vermogen, een maximumtarief van 19 euro eigen bijdrage per maand ingevoerd om gebruik te maken van Wmo-maatwerkvoorzieningen. Vooral onder huishoudens met hogere inkomens nam de vraag naar hulp bij het huishouden toe. Relatief gezien steeg het aantal cliënten dat gebruik maakt van hulp bij het huishouden van 23 cliënten per duizend inwoners in 2017 naar 30 cliënten per duizend inwoners in 2023.

Het aantal cliënten dat in 2023 gebruik maakt van de maatwerkvoorziening hulp bij het huishouden loopt op gemeenteniveau uiteen van minder dan 15 personen per 1 000 inwoners tot meer dan 60 per 1 000 inwoners (figuur 4.2). Vooral in delen van de noordelijke provincies, Noord Brabant, Overijssel, Zeeland, Zuid-Limburg komen gemeenten voor met een relatief hoog aantal inwoners dat gebruik maakt van hulp bij het huishouden. In de Randstad ligt dit relatieve aantal lager.

In grafiek 4.3 staan de Wmo-uitgaven in Nederland voor de hoofdcategorie hulp bij het huishouden weergegeven. Hieruit blijkt dat deze kosten gestegen zijn van ruim 0,9 miljard euro in 2017 naar bijna 1,6 miljard euro in 2023. Dit hangt samen met het toegenomen aantal cliënten dat van deze maatwerkvoorziening gebruik maakt evenals inflatie. Het relatieve aandeel van deze vorm van ondersteuning binnen de totale Wmo-uitgaven neemt toe. Waar in 2017 nog slechts 20 procent van de totale Wmo-uitgaven toe te schrijven waren aan hulp bij het huishouden is dit percentage in 2023 opgelopen naar 29 procent. Dit valt samen met de eerder invoering van het abonnementstarief.

Grafiek 4.4 toont de uitgaven per cliënt voor de hoofdcategorie hulp bij het huishouden. Uit deze grafiek blijkt dat de kosten per cliënt voor deze vorm van Wmo gestegen zijn. In 2017 bedroegen de uitgaven bijna 2,4 duizend euro per cliënt. Na een aantal jaren waarin de uitgaven ongeveer 2,6 duizend euro per cliënt bedroegen, stegen de gemiddelde uitgaven voor huishoudelijke hulp tot bijna drieduizend euro per cliënt in 2023.

Mensen van 75 tot 85 jaar ontvangen het meest hulp bij het huishouden (grafiek 4.5). Deze groep neemt in omvang ook het sterkst toe na een lichte afname 2018. Ook het aantal 60 tot 75-jarigen en mensen van 85 of ouder die hulp in het huishouden ontvangen neemt met name tot en met 2020 toe. De omvang van de groepen jongere cliënten blijft vrij constant.

De twee grootste groepen cliënten die in het kader van de Wmo hulp bij het huishouden ontvangen hebben een inkomen tussen 15 duizend en 20 duizend en tussen 20 duizend tot 30 duizend euro per jaar (grafiek 4.6). Het aantal cliënten in de groep met een inkomen van 15 duizend tot 20 duizend euro daalde na 2021 licht. De omvang van de groep cliënten met een inkomen van 20 duizend tot 30 duizend euro bleef toenemen. Mogelijk speelt inflatie hierbij een rol. De omvang van alle groepen cliënten met huishoudinkomens boven de 30 duizend euro per jaar namen toe vanaf 2019. Dit was het jaar waarin de inkomensafhankelijke bijdrage werd afgeschaft.