1. Inleiding

1.1 Aanleiding

Nationaal en internationaal zijn ambitieuze klimaatdoelen opgesteld om de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten terug te dringen om onomkeerbare klimaatverandering te voorkomen. Om deze doelen te bereiken zal onze manier van produceren en consumeren drastisch moeten veranderen. Met name op het gebied van energie zal een transitie moeten worden gemaakt naar CO₂-neutrale productie en consumptie. 

Investeringen spelen een belangrijke rol in de klimaat- en energietransitie. Met behulp van investeringen kunnen bedrijven hun productieproces aanpassen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen of tot nul terug te brengen. Voorbeelden zijn windmolens en zonnepanelen voor de productie van elektriciteit, maar ook allerlei aanpassingen in productieprocessen om het verbruik van energie te verminderen. Consumenten kunnen ook direct bijdragen aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, bijvoorbeeld door het isoleren van woningen of de aanschaf van elektrische auto’s. Om de voortgang van de klimaat- en energietransitie goed te monitoren is het van belang om te bepalen hoeveel klimaatinvesteringen er worden gedaan, wat voor soort investeringen dit zijn, en in welke sectoren deze investeringen plaatsvinden.

Het CBS heeft op basis van internationale richtlijnen gewerkt aan het opstellen van nieuwe statistieken over klimaatgerelateerde investeringen. In dit artikel worden de eerste resultaten gepresenteerd. Deze cijfers zullen de komende jaren verder worden doorontwikkeld. Vanaf eind 2025 wordt het voor elke EU-lidstaat verplicht om cijfers over klimaatgerelateerde investeringen samen te stellen en te publiceren. Hierdoor komen voor het eerst ook internationaal vergelijkbare cijfers over dit onderwerp beschikbaar. De achterliggende cijfers van deze publicatie zijn terug te vinden in de bijbehorende maatwerktabel.

1.2 Wat is de scope van klimaatgerelateerde investeringen? 

Wat zijn klimaatgerelateerde investeringen? Van sommige investeringen, zoals windmolens en zonnepanelen, is duidelijk dat zij bijdragen aan het terugdringen van broeikasgasemissies, maar voor andere soorten investeringen is dat niet meteen helder. Recentelijk heeft Eurostat  richtlijnen opgesteld om te bepalen welke categorieën in Europees verband wel en niet tot klimaatgerelateerde investeringen worden gerekend. Deze richtlijnen zijn ook toegepast bij het samenstellen van de cijfers voor Nederland die in deze publicatie worden gepresenteerd. 

Klimaatgerelateerde investeringen zijn investeringen die erop gericht zijn de gevolgen van klimaatverandering te beperken door de uitstoot van broeikasgassen naar de atmosfeer te voorkomen of te verminderen, en de opname en vastlegging van broeikasgassen vanuit de atmosfeer te vergroten. De focus ligt op investeringen gericht op klimaatmitigatie, ofwel het tegengaan van klimaatverandering. Investeringen gericht op klimaatadaptatie, het aanpassen van de omgeving en de maatschappij aan de gevolgen van klimaatverandering, of het herstellen van klimaatschade vallen buiten de scope. 

Investeringen worden vaak om verschillende redenen gedaan en het is niet altijd goed vast te stellen of klimaatmitigatie het primaire doel is. Bijvoorbeeld, een investering in een windmolen wordt in de eerste plaats gedaan om elektriciteit op te wekken en onze samenleving van energie te voorzien, maar heeft als belangrijk secundair doel het CO₂-neutraal maken van onze energievoorziening. Voor het bepalen van klimaatgerelateerde investeringen hanteren we een brede scope, dat wil zeggen dat alle investeringen waarvan één van de achterliggende doelen klimaatmitigatie is binnen de scope vallen. Voor het vaststellen van de achterliggende doelen van een investering wordt met name gekeken naar de technische aard van de investering, dat wil zeggen of de investering op basis van technische kenmerken daadwerkelijk leidt of bijdraagt tot een reductie van broeikasgasemissies of opname en vastlegging van CO₂.
Binnen de scope vallen zowel alle klimaatinvesteringen die door bedrijven en de overheid worden gedaan, als uitgaven door huishoudens aan bijvoorbeeld zonnepanelen, huisisolatie en elektrische auto’s.

Klimaatgerelateerde investeringen worden in vijf thema’s ingedeeld. De onderstaande tabel geeft weer onder welke thema’s de verschillende categorieën investeringen vallen. In de volgende hoofdstukken worden de verschillende thema’s nader beschreven. In het laatste hoofdstuk wordt het totaal overzicht van de klimaatgerelateerde investeringen gepresenteerd en wordt besproken wie deze investeringen doet.