7. Totaalbeeld klimaatgerelateerde investeringen
In dit hoofdstuk ligt de focus op de ontwikkeling van de totale klimaatgerelateerde investeringen tussen 2019 en 2023. Daarnaast kijken we naar de onderlinge verhouding tussen de thema’s in 2023 en wie de investeringen doet: bedrijven, huishoudens of de overheid.
7.1 Overzicht van alle thema’s
Nederland investeerde in 2023 ruim 40 miljard euro voor het beperken van klimaatverandering. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2019, toen voor 23 miljard euro werd geïnvesteerd ten behoeve van het klimaat.
| Hernieuwbare energie (mld euro) | Energienetwerken (mld euro) | Energie-efficiëntie (mld euro) | CO₂-efficiënte mobiliteit (mld euro) | Overige klimaatmitigatie (mld euro) | |
|---|---|---|---|---|---|
| 2019 | 5,7 | 2,8 | 5,9 | 8,9 | 0,1 |
| 2020 | 7,6 | 3,1 | 6,4 | 10,4 | 0,1 |
| 2021 | 6,9 | 3,6 | 6,9 | 12,3 | 0,1 |
| 2022 | 9,4 | 3,9 | 6,9 | 13,3 | 0,1 |
| 2023 | 10,1 | 5,9 | 6,5 | 18 | 0,1 |
De investeringen in CO2-efficiënte mobiliteit vormen veruit de grootste component binnen de klimaatgerelateerde investeringen (44 procent). In 2023 gaat dit om bijna 18 miljard van de in totaal ruim 40 miljard aan gedane investeringen. Hierbinnen is elektrisch vervoer de grootste bijdrager, met ruim 12 miljard euro aan investeringen in volledig elektrische en hybride personenauto’s. Investeringen in hernieuwbare energie vormen 25 procent van de klimaatgerelateerde investeringen, gevolgd door investeringen in energie-efficiënte (16 procent) en energienetwerken (15 procent).
Investeringen in CO2-efficiënte mobiliteit en energienetwerken zijn het sterkst gestegen tussen 2019 en 2023, beiden met meer dan 100 procent. Investeringen in energie-efficiënte zijn het minst gestegen, namelijk met 11 procent.
| (mld euro) | |
|---|---|
| Hernieuwbare energie | 10,1 |
| Energienetwerken | 5,9 |
| Energie-efficiëntie | 6,5 |
| CO₂-efficiënte mobiliteit | 18,0 |
| Overige klimaatmitigatie | 0,1 |
7.2 Door wie worden deze klimaatgerelateerde investeringen gedaan?
Naast de omvang van de investeringen is het ook interessant om te kijken wie deze investeringen doet. Daarvoor wordt de indeling bedrijven, huishoudens en de overheid gehanteerd.
| Bedrijven (mld euro) | Huishoudens (mld euro) | Overheid (mld euro) | |
|---|---|---|---|
| 2019 | 15,4 | 6,4 | 1,5 |
| 2020 | 17,1 | 9,0 | 1,5 |
| 2021 | 18,5 | 10,0 | 1,3 |
| 2022 | 19,8 | 12,5 | 1,4 |
| 2023 | 25,9 | 13,2 | 1,5 |
Het bedrijfsleven doet de meeste klimaatgerelateerde investeringen. In 2023 investeert het bedrijfsleven 25,9 miljard euro in het tegengaan van klimaatverandering. Voor huishoudens is dit 13,2 miljard en voor de overheid is dit 1,5 miljard euro.
| Bedrijven (%) | Huishoudens (%) | Overheid (%) | |
|---|---|---|---|
| Hernieuwbare energie | 55,7 | 44,3 | 0 |
| Energienetwerken | 99,7 | 0 | 0,3 |
| Energie-efficiëntie | 48,7 | 51,3 | 0 |
| CO₂-efficiënte mobiliteit | 62 | 29,9 | 8,1 |
| Overige klimaatmitigatie | 89,6 | 0 | 10,4 |
| Totaal | 63,8 | 32,5 | 3,7 |
Terwijl huishoudens in 2023 verantwoordelijk waren voor minder dan 20 procent van de fossiele CO2-uitstoot, realiseerden ze ruim 30 procent van de totale klimaatgerelateerde investeringen. De relatief sterkste groei is ook bij huishoudens te zien, namelijk meer dan een verdubbeling in vijf jaar tijd. De totale uitgaven van huishoudens aan klimaatgerelateerde investeringen namen met 108 procent toe; van 6,4 miljard euro in 2019 naar 13,2 miljard euro in 2023.
De verdeling tussen de sectoren wisselt jaarlijks, voor het bedrijfsleven tussen de 59 procent en 66 procent, voor huishoudens tussen de 27 procent en 37 procent en voor de overheid tussen de 4 en 7 procent. De overheid is de enige sector die daarin een consistente ontwikkeling laat zien, waarbij de bijdrage daalt van 7 procent in 2019 naar 4 procent in 2023.
In 2023 zien we dat in bijna alle vijf de thema’s bedrijven de grootste investeerders zijn, behalve in het thema energie-efficiëntie. Hier is de rol van huishoudens groter (51 procent) door met name de investeringen in het isoleren van woonhuizen. Ook binnen hernieuwbare energie is de rol van huishoudens belangrijk (44 procent), aangezien zij grootschalig investeren in warmtepompen (1,4 miljard euro) en zonne-energie (2,9 miljard euro). Bedrijven investeren in 2023 0,7 miljard in warmtepompen en 1,6 miljard in zonne-energie.
De investeringen in energienetwerken worden nagenoeg alleen door bedrijven gedaan. Binnen dit thema wordt een klein deel door de overheid geïnvesteerd, dit gaat met name om het warmtenetwerk.
Zoals eerder al aangegeven is de rol van de overheid op de totale klimaatgerelateerde investeringen beperkt. In 2023 is dit 4 procent van het totaal. Er zijn echter twee thema’s waarbinnen de overheid investeert. Binnen CO2-efficiënte mobiliteit heeft de overheid zowel een rol als investeerder in het openbaar vervoer als in de infrastructuur van spoor en binnenwater. Binnen overige klimaatmitigatie is er een rol voor de overheid als investeerder in de bosbouw.
De overheid speelt wel een belangrijke rol bij de financiering van investeringsprojecten. Zo zijn er verschillende subsidieregelingen voor bedrijven en huishoudens voor het stimuleren van investeringen in klimaatmitigatie. Door een deel van de investeringskosten te financieren, wordt het aantrekkelijker voor bedrijven of huishoudens om te investeren in verduurzaming. Zo is er de ISDE regeling voor huishoudens om hun huis te verduurzamen. Voor bedrijven zijn er verschillende regelingen om te investeren in verduurzaming, zoals de SDE+ voor hernieuwbare energie en de EIA en ISDE voor investeringen in energie-efficiëntie.