Samenvatting
Investeringen spelen een belangrijke rol in de klimaat- en energietransitie. Met behulp van investeringen kunnen bedrijven hun productieproces aanpassen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen of tot nul terug te brengen. Het CBS heeft op basis van internationale richtlijnen gewerkt aan het opstellen van nieuwe statistieken over klimaatgerelateerde investeringen. In deze publicatie worden de eerste voorlopige resultaten gepresenteerd, sommige gegevens missen nog of kunnen niet gepubliceerd worden in verband met herleidbaarheid van de data. Deze cijfers zullen de komende jaren worden doorontwikkeld en verder worden verbeterd.
Klimaatgerelateerde investeringen zijn investeringen die erop gericht zijn de gevolgen van klimaatverandering te beperken door de uitstoot van broeikasgassen naar de atmosfeer te voorkomen of te verminderen, en de opname en vastlegging van broeikasgassen vanuit de atmosfeer te vergroten. De focus ligt op investeringen gericht op klimaatmitigatie, ofwel het tegengaan van klimaatverandering. De klimaatgerelateerde investeringen zijn ingedeeld in vijf thema’s: 1) hernieuwbare energie, 2) energienetwerken, 3) energie-efficiëntie, 4) CO2-efficiënte mobiliteit, en 5) overige klimaatmitigatie.
Nederland investeerde in 2023 ruim 40 miljard euro in activiteiten ter beperking van klimaatverandering. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2019, toen voor 23 miljard euro werd geïnvesteerd ten behoeve van het klimaat. De omvang van de investeringen zijn voor alle vijf de thema’s toegenomen ten opzichte van 2019. De investeringen in energienetwerken en CO2-efficiënte mobiliteit stegen het hardst. Voor beiden gaat het om een verdubbeling. Investeringen in energie-efficiëntie van woningen, gebouwen en productieprocessen en overige klimaatinvesteringen bleven relatief stabiel.
Investeringen die te maken hadden met CO2-efficiënte mobiliteit vormen met 44 procent het belangrijkste deel van de klimaatgerelateerde investeringen. Hieronder vallen investeringen in duurzame alternatieven voor transport, waaronder elektrische auto’s en fietsen, maar ook openbaar vervoer. Bij het goederenvervoer gaat het om vervoer per spoor en binnenvaart, als klimaatvriendelijk alternatief voor vervoer over de weg of door de lucht. De investeringen in CO2-efficiënte mobiliteit stegen van 8,9 miljard euro in 2019 naar 18,0 miljard euro in 2023. Vooral investeringen in volledig elektrische en hybride personenauto’s stegen sterk. In 2023 investeren huishoudens en bedrijven samen 12,2 miljard euro hierin.
Investeringen in de productie van hernieuwbare energie bedroegen ruim 10 miljard euro in 2023, een stijging van 77 procent ten opzichte van 2019. Deze investeringen bestaan met name uit zonnepanelen (4,6 miljard), windparken (2,7 miljard) en warmtepompen (2,1 miljard). Omdat steeds meer elektriciteit wordt opgewekt uit hernieuwbare bronnen, zijn investeringen nodig in het elektriciteitsnetwerk. Hierdoor zijn de totale investeringen in energienetwerken de afgelopen jaren sterk gestegen tot 5,9 miljard euro in 2023. In tegenstelling tot de andere thema’s zijn investeringen gerelateerd aan het verbeteren van de energie-efficiëntie de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven. Onder energie-efficiëntie domineren investeringen in het isoleren van woningen en gebouwen (5,6 miljard).
Terwijl huishoudens in 2023 verantwoordelijk waren voor minder dan 20 procent van de fossiele CO2-uitstoot in Nederland, deden zij ruim 30 procent van de totale klimaatgerelateerde investeringen. De relatief sterkste groei is ook bij huishoudens te zien, namelijk meer dan een verdubbeling van de totale investeringen tussen 2019 en 2023. Bij huishoudens gaat het vooral om investeringen in volledig elektrische auto’s en hybride personenauto's, zonnepanelen, warmtepompen en het isoleren van de eigen woning.
In 2023 nemen bedrijven 64 procent van de klimaatgerelateerde investeringen voor hun rekening. Zij investeerden met name in elektrische en hybride voertuigen, het elektriciteitsnetwerk en hernieuwbare energie (windenergie en zonnepanelen). De rol van de overheid als investeerder is beperkt. Alleen binnen de transportinfrastructuur heeft de overheid de rol van eigenaar en investeerder. Wel is er een belangrijke rol voor de overheid bij de financiering van investeringsprojecten.