4. Zorg

Dit hoofdstuk beschrijft het zorggebruik van personen van Sub-Saharaanse herkomst, en maakt een vergelijking met het gemiddelde van de totale Nederlandse bevolking en met personen van overige Buiten-Europese herkomst. Waar mogelijk worden van de buitenlandse herkomstgroepen zowel cijfers voor personen geboren in Nederland (de tweede generatie) en personen geboren in het buitenland (migranten) getoond. In het eerste deel van het hoofdstuk worden zowel de gemiddelde totale zorgkosten per persoon beschreven als kosten gemaakt voor specialistische geestelijke gezondheidszorg en geneesmiddelen. Het tweede deel van het hoofdstuk beschrijft het aandeel personen dat een bepaald type geneesmiddel voorgeschreven heeft gekregen, namelijk antipsychotica, antidepressiva, en diabetesmiddelen. Het hoofdstuk omvat enkel zorg die bekostigd is vanuit de basisverzekering.

Hogere zorgkosten tweede generatie

Gemiddeld werd er in 2021 per persoon (jonger dan 65 jaar) 1854 euro gedeclareerd voor zorg binnen de basisverzekering. Voor personen van Sub-Saharaanse herkomst is dit bedrag hoger. Voor Sub-Saharaanse migranten werd 1890 euro gedeclareerd, voor de tweede generatie 1949 euro. Personen van overig Buiten-Europese herkomst, en dan met name de tweede generatie, maakten ook iets hogere zorgkosten. Zij wijken hiermee meer af van het gemiddelde dan personen van Sub-Saharaanse herkomst, maar de verschillen zijn relatief klein.

De getoonde cijfers zijn gestandaardiseerd naar leeftijd. Als in aanvulling daarop gecontroleerd wordt voor verschillen in huishoudinkomen en geslacht zijn de zorgkosten van migranten en de tweede generatie van Sub-Saharaanse herkomst niet hoger maar juist lager dan gemiddeld. Dat geldt ook voor overig Buiten-Europese migranten, maar niet voor de tweede generatie. Voor hen werden, ook na correctie voor achtergrondkenmerken, meer zorgkosten gedeclareerd dan gemiddeld. Met name de correctie voor huishoudinkomen maakt verschil. Geslacht speelt nauwelijks een verklarende rol, omdat het aandeel mannen en vrouwen weinig verschilt tussen de herkomstgroepen.

Oudere migranten hebben hogere zorgkosten dan de gemiddelde oudere

Zorgkosten nemen toe met de leeftijd. In 2021 werd er gemiddeld 2882 euro aan zorgkosten gedeclareerd voor 55- tot 65-jarigen, 4334 euro voor 65- tot 75-jarigen en 6167 euro voor 75-tot 85-jarigen. De (gestandaardiseerde) gemiddelde zorgkosten van personen geboren in Sub-Sahara Afrika zijn hoger dan gemiddeld in alle drie de leeftijdsgroepen, maar het verschil neemt af met leeftijd. In de leeftijdsgroep van 55 tot 65 jaar werd er gemiddeld 260 euro meer gedeclareerd, in de leeftijdsgroep 75 tot 85 jaar 113 euro meer, en in de leeftijdsgroep 65 tot 75 jaar 73 euro meer. Migranten van overig Buiten-Europese herkomst hadden hogere zorgkosten dan migranten van Sub-Saharaanse herkomst. Dat geldt voor alle leeftijdsgroepen. De zorgkosten van migranten van Sub-Saharaanse herkomst verschillen dan ook minder van het gemiddelde.

Wanneer – in aanvulling op leeftijd – gecontroleerd wordt voor geslacht en huishoudinkomen, dan hebben migranten uit Sub-Sahara Afrika niet langer hogere maar lagere zorgkosten dan de gemiddelde oudere. Sub-Saharaanse migranten hebben namelijk een lager huishoudinkomen en dit hangt samen met hun grotere zorggebruik. Voor migranten van overig Buiten-Europese herkomst wordt het verschil ook kleiner na correctie voor achtergrondkenmerken, maar blijven de kosten wel bovengemiddeld.

Hogere kosten specialistische ggz Sub-Saharaanse tweede generatie

Specialistische geestelijke gezondheidszorg (ggz) behoort tot de soorten zorg waarvoor tot 65 jaar de meeste kosten worden gemaakt. Gemiddeld werd er per persoon 170 euro gedeclareerd in 2021. Voor personen van Sub-Saharaanse herkomst werden gemiddeld meer kosten voor specialistische ggz gedeclareerd dan gemiddeld in Nederland (tot 65 jaar). De (gestandaardiseerde) gemiddelde kosten voor ggz bedroegen 198  euro voor Sub-Saharaanse migranten. Dat is meer dan 15 procent meer dan gemiddeld. Voor de tweede generatie van Sub-Saharaanse herkomst waren de kosten ruim 75 procent hoger dan gemiddeld in Nederland (299 euro). Voor de tweede generatie van overig Buiten-Europese herkomst werden gemiddeld ook meer kosten voor specialistische ggz gedeclareerd (bijna 30 procent meer dan gemiddeld), maar dit is een kleiner verschil. De kosten voor specialistische ggz voor overig Buiten-Europese migranten waren lager dan gemiddeld.

Gecontroleerd voor huishoudinkomen en geslacht (in aanvulling op leeftijd) zijn de gedeclareerde kosten voor specialistische ggz voor personen met Sub-Saharaanse herkomst niet hoger maar lager dan gemiddeld. Dat geldt ook voor personen van overig Buiten-Europese herkomst.

Kosten geneesmiddelen Sub-Saharaanse migranten helft hoger

In 2021 werd er gemiddeld 184 euro per persoon onder de 65 jaar gedeclareerd voor geneesmiddelen. Voor personen geboren in Sub-Sahara Afrika was dit (gestandaardiseerd) gemiddelde meer dan 40 procent hoger (260 euro). Voor de tweede generatie van Sub-Saharaanse herkomst waren de kosten een stuk lager, 176 euro. Dat is iets minder dan gemiddeld in Nederland. Ook voor personen van overig Buiten-Europese herkomst geldt dat migranten gemiddeld hogere kosten voor geneesmiddelen hadden dan de tweede generatie, maar het verschil is kleiner. Overig Buiten-Europese migranten maakten gemiddeld minder kosten voor geneesmiddelen dan Sub-Saharaanse migranten, en verschillen daarmee minder van het gemiddelde in Nederland. 

Wanneer – in aanvulling op leeftijd – rekening wordt gehouden met huishoudinkomen en geslacht worden er voor migranten nog altijd bovengemiddeld veel kosten voor geneesmiddelen gedeclareerd, maar neemt de grootte van het verschil ten opzichte van het gemiddelde wel af. Voor overig Buiten-Europese migranten is er na correctie geen verschil ten opzichte van het gemiddelde. Gecontroleerd voor achtergrondkenmerken zijn de kosten voor geneesmiddelen van de tweede generatie (nog) lager dan gemiddeld, met name voor de Sub-Saharaanse tweede generatie.

Migranten vaakst antipsychotica

In 2021 werd aan 1,8 procent van de Nederlandse bevolking jonger dan 65 jaar antipsychotica verstrekt. Dit (gestandaardiseerde) aandeel is groter onder personen van Sub-Saharaanse herkomst. 1,9 procent van de Sub-Saharaanse migranten kreeg antipsychotica, en 2,0 procent van de tweede generatie. Onder overig Buiten-Europese migranten is dit aandeel groter. Aan 2,3 procent van hen werd antipsychotica verstrekt. Onder de tweede generatie van overig Buiten-Europese herkomst is antipsychotica iets gebruikelijker (2,1 procent) dan onder de Sub-Saharaanse tweede generatie.

Gecontroleerd voor huishoudinkomen en geslacht (in aanvulling op leeftijd) nemen de verschillen ten opzichte van het gemiddelde af. Het aandeel personen van Sub-Saharaanse of overig Buiten-Europese herkomst dat antipsychotica voorgeschreven kreeg is na correctie zelfs lager dan gemiddeld.

Minder antidepressiva Sub-Saharaanse herkomst

Van de Nederlandse bevolking jonger dan 65 jaar kreeg 5,2 procent antidepressiva verstrekt in 2021. Onder personen geboren in Sub-Sahara Afrika is dit aandeel ruim 40 procent lager (3,1 procent). Ook de tweede generatie van Sub-Saharaanse herkomst kreeg minder vaak dan gemiddeld antidepressiva (3,8 procent), maar wel vaker dan migranten van dezelfde herkomst. Aan personen van overig Buiten-Europese herkomst werd vaker antidepressiva verstrekt, met name aan migranten (5,3). 

De getoonde cijfers zijn gestandaardiseerd naar leeftijd. Wanneer in aanvulling wordt gecontroleerd voor geslacht en huishoudinkomen nemen de verschillen ten opzichte van het gemiddelde toe: Sub-Saharaanse migranten en de tweede generatie van Sub-Saharaanse en overig Buiten-Europese herkomst kregen minder vaak dan gemiddeld antidepressiva voorgeschreven. Dat geldt ook voor migranten van overig Buiten-Europese herkomst.

Oudere migranten vaker diabetesmiddelen dan de gemiddelde oudere

Relatief veel ouderen hebben diabetes en gebruiken daarom diabetesmiddelen. Hoe hoger de leeftijdsgroep, hoe groter het aandeel personen waaraan diabetesmiddelen verstrekt is. Omdat het aantal in Nederland geboren ouderen van Sub-Saharaanse herkomst te klein is om vergelijkbare cijfers van weer te geven, worden alleen personen geboren in het buitenland getoond.

Het aandeel Sub-Saharaanse migranten tussen 55 en 75 jaar dat in 2021 diabetesmiddelen verstrekt kreeg, is bijna tweemaal zo groot als gemiddeld in deze leeftijdsgroep: 15,0 procent van de 55- tot 65-jarige migranten kreeg diabetesmiddelen (tegenover 7,6 procent gemiddeld) en 24,1 procent van de 65- tot 75-jarigen (tegenover 12,2 procent gemiddeld). Ook onder 75- tot 85-jarigen kregen personen geboren in Sub-Sahara-Afrika vaker dan gemiddeld diabetesmiddelen (28,4 procent tegenover 15,9 procent gemiddeld), maar is het verschil relatief kleiner dan onder de jongere leeftijdsgroepen. In alle leeftijdsgroepen is het aandeel dat diabetesmiddelen kreeg ongeveer 3 procentpunten hoger onder overig Buiten-Europese migranten dan onder Sub-Saharaanse migranten. 

Na correctie voor achtergrondkenmerken blijven de verschillen ten opzichte van het gemiddelde min of meer gelijk.

Conclusie

Het algemene zorggebruik (binnen de basisverzekering) van personen van Sub-Saharaanse herkomst ligt nauwelijks hoger dan gemiddeld. Bij specifieke vormen van zorg zijn er wel duidelijke verschillen. Sub-Saharaanse migranten declareren met name meer kosten voor geneesmiddelen, terwijl de tweede generatie meer kosten voor specialistische ggz maakt. In dat opzicht verschillen personen van Sub-Saharaanse herkomst sterker van het gemiddelde dan personen van overig Buiten-Europese herkomst. Wel valt op dat, na correctie voor huishoudinkomen, de zorgkosten van de Sub-Saharaanse herkomstgroep niet hoger zijn dan gemiddeld en in sommige gevallen zelfs lager dan gemiddeld. Dat geldt ook voor het aandeel personen dat bijvoorbeeld antipsychotica kreeg voorgeschreven. Het aandeel ouderen met diabetesmiddelen is hierop een uitzondering. Oudere Sub-Saharaanse migranten krijgen vaker diabetesmiddelen voorgeschreven dan hun leeftijdsgenoten, ook na correctie voor huishoudinkomen.