5. Analyse achterstandsscores

In dit hoofdstuk bestuderen we veranderingen in achterstandsscores tussen de jaren 2022 en 2023. We doen dit voor zowel achterstandsscores met als zonder drempel. 

5.1 Achterstandsscores zonder drempel

Figuur 5.1.1 geeft de achterstandsscores zonder drempel van schoolvestigingen in de jaren 2023 (verticale as) en 2022 (horizontale as) weer. De meeste punten liggen dichtbij de diagonaal, wat aangeeft dat de achterstandsscores van de meeste schoolvestigingen voor de twee jaren vergelijkbaar zijn. Voor een aantal schoolvestigingen zijn de achterstandsscores echter substantieel hoger of lager dan het jaar ervoor. Deze schoolvestigingen worden nader beschreven in de paragrafen 5.3 en 5.4.

5.2 Achterstandsscores met drempel

Figuur 5.2.1 toont de achterstandsscores met drempel van schoolvestigingen in de jaren 2023 (verticale as) en 2022 (horizontale as). De achterstandsscores zijn wat lager dan in figuur 5.1.1 vanwege het toepassen van de drempel. Bij het toepassen van de drempel zijn er minder schoolvestigingen die een positieve achterstandsscore hebben, waardoor het beschikbare onderwijsachterstandenbudget over minder schoolvestigingen wordt verdeeld dan zonder het toepassen van een drempel het geval is. Het doel van het toepassen van deze drempel is het voorkomen van te veel versnippering van het onderwijsachterstandenbudget. Figuur 5.2.1 laat zien dat ook de achterstandsscores met drempel voor de meeste schoolvestigingen niet veel veranderen tussen de jaren 2022 en 2023. 

5.3 Grootste dalers

Tabel 5.3.1 laat de grootste dalers in achterstandsscores met drempel in 2023 ten opzichte van 2022 zien. Een (sterke) daling van de achterstandsscore kan verschillende oorzaken hebben. Veel voorkomende oorzaken zijn een daling van het aantal leerlingen, netto uitstroom van leerlingen met lage onderwijsscores, het stijgen van onderwijsscores van leerlingen en een hoog percentage directe imputaties van onderwijsscores. Netto uitstroom van leerlingen met lage onderwijsscores is vaak een gevolg van een daling van het aantal geïmputeerde onderwijsscores, een daling van het aantal asielleerlingen en/of daling van het aantal leerlingen met een herkomst met negatief effect op de onderwijsscore. Bij directe imputaties worden er mogelijk andere donoren geselecteerd dan het voorgaande jaar. Hierdoor kan een hoog percentage directe imputaties leiden tot grotere jaarlijkse verschillen in onderwijsscores. Voor sommige scholen heeft dit een nadelig effect omdat er vaker een donor wordt geselecteerd met een onderwijsscore boven de grenswaarde. Meer informatie over de oorzaken van dalingen en stijgingen van achterstandsscores is te lezen in de brochure “Fluctuaties achterstandsscores scholen”⁴⁾.

5.4 Grootste stijgers

Tabel 5.4.1 geeft de grootste stijgers in achterstandsscores met drempel in 2023 ten opzichte van 2022 weer. Bij sommige scholen met een hoog aandeel leerlingen van wie een onderwijsscore moet worden geïmputeerd, heeft dit een voordelig effect. Dit komt doordat er in de donorselectie vaker een donor wordt geselecteerd met een onderwijsscore onder de grenswaarde. 
Naast dit effect hebben een toename van het aantal leerlingen, netto instroom van leerlingen met lage onderwijsscores en/of het dalen van onderwijsscores van leerlingen een positief effect op de achterstandsscores. De oorzaak voor netto instroom van leerlingen met lage onderwijsscores ligt vaak in een stijging van het aantal leerlingen met een geïmputeerde onderwijsscores, een stijging van het aantal asielleerlingen en stijgingen van aantal leerlingen met een herkomst als Suriname, Turkije, Noord-Afrika en de categorie overig Afrika, overig Azië en overig Latijns-Amerika. 

5.5 Nieuwe scholen

Tabel 5.5.1 geeft een overzicht van schoolvestigingen die nieuw zijn in 2023. Een nieuwe schoolvestiging kan een nieuw gestarte schoolvestiging, maar ook bijvoorbeeld een afsplitsing van een al bestaande school zijn.