Inleiding en externe ontwikkelingen
Sinds de staatkundige verandering op 10 oktober 2010 is het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verantwoordelijk voor de statistische informatievoorziening over de drie eilanden van Caribisch Nederland: Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Om invulling te geven aan deze verantwoordelijkheid is een meerjarenprogramma opgesteld, dat periodiek wordt geëvalueerd. In mei / juni 2023 heeft het CBS verschillende stakeholders en bestuurders op de eilanden en in Den Haag geconsulteerd, en geëvalueerd of het huidige meerjarenprogramma (2020–2023) nog voldoet aan de maatschappelijke informatiebehoefte en of ook mogelijke toekomstige maatschappelijke ontwikkelingen inhoudelijk door het MJP worden gedekt. Deze evaluatie heeft als input gediend voor het voorliggende meerjarenprogramma 2024–2028.
Over Caribisch Nederland publiceert het CBS onderwerpen zoals bevolking, arbeid, veiligheid, prijzen, inkomen en koopkracht, toerisme, gezondheid en cultuur. Anders dan voor Europees Nederland, gelden voor Caribisch Nederland geen specifieke statistische verplichtingen en/of verordeningen. Het meerjarenprogramma voor Caribisch Nederland wordt vijfjaarlijks vastgesteld.
Toegenomen vraag, kansen en bedreigingen
De informatiebehoefte over Caribisch Nederland is met het aantreden van het toenmalige kabinet vanaf 2020 sterk toegenomen. Met name zaken rondom het sociaal minimum en wonen hebben de aandacht. Idealiter gebruikt het CBS registerinformatie om statistieken te maken waarmee aan deze behoefte kan worden tegemoet gekomen. Soms is broninformatie niet beschikbaar in registers en is het nodig om een enquête-onderzoek te doen onder de bevolking.
Het CBS voert momenteel vier persoonsenquêtes uit in Caribisch Nederland: het Arbeidskrachtenonderzoek (eens in de twee jaar) voor informatie over arbeidsdeelname en werkloosheid, een Omnibus-enquête (eens in de vier jaar) voor informatie over onder meer leefgewoonten, gezondheid, cultuur en vrije tijd, een budget onderzoek (eens in de 7 jaar) om te komen tot een goede weging van de productgroepen van de inflatiecijfers, en een scholierenonderzoek (eens in de 5 jaar) voor informatie over onder andere toekomstplannen van jongeren, en pesten op school. Naast deze persoonsenquêtes wordt ook jaarlijks een Nationale Rekeningen enquête uitgevoerd onder bedrijven, om te komen tot cijfers over het bruto binnenland product (bbp).
De eerder genoemde toenemende informatiebehoefte richt zich juist op thema’s waarbij de benodigde data (nog) niet in registers voorkomt en waarbij dan de inzet van enquête-onderzoek nodig is. De informatievraag is echter groter dan waar het CBS met de huidige enquêtes aan kan voldoen. Uitbreiding van het aantal enquêtes en/of de vragenlijsten van bestaande enquêtes betekent ook een grotere enquêtedruk op de bevolking. Door de kleine bevolkingspopulatie van Caribisch Nederland is dat risico des te groter. Een te grote enquêtedruk kan zorgen dat de bevolking minder bereid is om deel te nemen aan een enquête met het risico op een lagere betrouwbaarheid van de resultaten. De komende jaren zal het CBS dan ook op zoek gaan naar nieuwe innovatieve oplossingen en samenwerkingen om tegemoet te kunnen komen aan de toenemende vraag, met zo min mogelijk extra belasting van de bevolking. Bijvoorbeeld door nog meer samen te werken met andere organisaties (bijv. de Kamer van Koophandel) waar mogelijk nog register informatie beschikbaar is, meer samen op te trekken bij enquête onderzoek met andere partijen of over te gaan op andere meetmethodieken (bijv. panels).
Sinds 2017 werkt het CBS samen met de statistische bureaus van Aruba, Curaçao en St. Maarten. Dit is belegd in het zogenaamde Dutch Caribbean Statistical System (DCSS). Het DCSS is opgericht met als doelen: het optimaliseren van de statistische systemen, kennisuitwisseling en het verbeteren van de onderlinge samenwerking. De komende jaren zal in DCSS-verband gestuurd worden op een aantal gezamenlijke publicaties op vooraf afgesproken onderwerpen.