CBS afwegingskader migratie- en integratiestatistieken

Bijlage 3 Migratieachtergrond: afwegingskader in vergelijkbare EU-landen

Denemarken

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee, aantallen spelen een rol bij publicatie.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Denemarken heeft geen formeel framework waarin staat wanneer migrant background gebruikt moet worden in officiële statistieken. Ze hebben een vraag-gedreven aanpak wat dit betreft. Ze vinden dat ze gegevens moeten publiceren voor gebruik in openbare debatten. Daarom publiceren ze standaard veel gegevens over migratie en migratieachtergrond. Ze zijn terughoudend met publiceren als de aantallen te klein worden (ze geven niet aan wanneer een aantal ‘te klein’ is). 

Onlangs hebben ze een discussie gehad over hun definities van migranten en kinderen van migranten. De discussie had ook een politieke lading. Citaat:
“We publiceren statistieken volgens onze officiële definities - dat zijn de definities van migranten, nakomelingen en kinderen van nakomelingen. Onlangs is er een publieke discussie geweest of deze definitie klopt. Het debat werd op gang gebracht door een analyse waaruit bleek dat de immigrantenbevolking veel groter was bij gebruik van een van de Duitse immigrantendefinities in Denemarken. Als gevolg daarvan heeft het Deense parlement een werkgroep opgericht die tot doel had nieuwe definities te onderzoeken en suggesties voor te doen. De werkgroep concludeerde echter dat de officiële definities van Denemarken een goed beeld gaven van de migrantenbevolking in Denemarken. Het belangrijkste argument is dat niet kan worden aangetoond dat de "nieuwe extra migranten" volgens de Duitse definitie problemen met integratie hebben. Daarom zou het niet logisch zijn om de Duitse definitie in Denemarken te gebruiken, aangezien de definitie de statistische resultaten zou vertekenen. Er is dus ook een integratieaspect ingebed bij de beslissing om een persoon met een migratieachtergrond te labelen. De werkgroep kijkt ook naar de definitie die in Nederland wordt gehanteerd.
Kortom: we publiceren een breed scala aan migratiestatistieken omdat we denken dat we de plicht hebben om licht te werpen op het onderwerp. Maar we hebben ook duidelijke definities over hoe wordt geëtiketteerd met een migrantenachtergrond.”

Noorwegen

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Geen officieel kader, aantallen spelen wel een rol bij publicatie.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Het gebruik van informatie over migration background in officiële statistieken is gebaseerd op de statistische standaard voor classificatie van personen naar migratieachtergrond, ontwikkeld in 1994.
Deze standard-classificatie ziet er als volgt uit:

  1. Geboren in Noorwegen voor in Noorwegen geboren ouders
  2. Immigranten (1e generatie)
  3. In Noorwegen geboren uit ‘non-native’ ouders (2e generatie)
  4. In het buitenland geboren met één in Noorwegen geboren ouder
  5. In Noorwegen geboren met één in het buitenland geboren ouder
  6. In het buitenland geboren uit in Noorwegen geboren ouders

De groep die de categorieën B en C omvat, wordt aangeduid als "immigranten en in Noorwegen geboren immigrantenouders" (1e en 2e generatie). De groep die de categorieën A, E, F en G omvat, wordt "de rest van de bevolking" genoemd.
Statistics Norway publiceert over de 1e en 2e generatie en over de rest van de bevolking, niet over de 3e generatie hoewel ze dat wel zouden kunnen. De 3e generatie is simpelweg nog te klein om er iets zinnigs over te kunnen zeggen (bijna 1700 personen op 1-1-2020, tweederde is jonger dan 4 jaar). Statistics Norway zegt hierover:
“Zelfs over twintig jaar zal het te vroeg zijn om een gedetailleerde statistische analyse te maken. En misschien wel het belangrijkste: de belangrijkste overweging van Statistics Norway moet zijn om een statistisch correcte beschrijving te geven van belangrijke sociale verschijnselen volgens de dimensies die een beoordeling door een expert als relevant zou beschouwen. Hoewel het mogelijk is om statistieken over een groep te genereren, is het niet voldoende - er moet ook een gerechtvaardigde reden zijn om deze statistieken te maken ”.

Zweden

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Ook Statistics Sweden heeft geen formeel framework waarin staat wanneer migrant background gebruikt moet worden in officiële statistieken. Men denkt dat het wel wenselijk is om zo’n framework te hebben en ‘the question is now raised’.
Statistics Sweden publiceert in officiële statistieken over migrant background over het algemeen naar:

  • nationaliteit;
  • geboren in Zweden/geboren in het buitenland;
  • Zweedse of buitenlandse achtergrond. Het type migration background varieert in hun diverse onderzoeken/surveys.

In 2002 introduceerden Statistics Sweden, the Swedish Integration Board and the Swedish Migration Board richtlijnen voor het publiceren van statistieken over personen met een buitenlandse achtergrond én een definitie van foreign / Swedish background, zie: https://www.scb.se/contentassets/60768c27d88c434a8036d1fdb595bf65/mis-2002-3.pdf

(in het Zweeds met een zeer korte Engelse samenvatting. Interessant hierin is hun definitie van een ’foreign household’: hierin moeten alle personen een foreign background hebben. Verder ’valt op’ dat Zweden bij de indeling van landen Turkije onder Azië rubriceert (CBS onder Europa) en de diverse landen van de voormalige Sovjet-Unie onderverdelen in Europese en Aziatische landen (bij CBS valt de volledige voormalige Sovjet-Unie onder Europa)).

Deze definitie van foreign / Swedish background (die sinds 2003 van kracht is) verdeelt de Zweedse bevolking in vier groepen. De eerste twee groepen vormen de personen met een foreign background:
Code Description
11 Foreign-Born (1st generation) 
12 Born in Sweden with two foreign-born parents (2nd generation)
21 Born in Sweden with one Swedish born and one foreign born parent
22 Born in Sweden with two Swedish born parents
Bij code 11 (1e generatie) wordt niet naar het geboorteland van de ouders gekeken. In het buitenland geboren kinderen met twee in Zweden geboren ouders behoren in Zweden tot de 1e generatie (anders dan in NL dus).
Statistics Sweden publiceert twee soorten tabellen: één met een indeling in Swedish / foreign background en één met de indeling in de hierboven genoemde vier groepen.
Zie hieronder twee voorbeelden:
https://www.statistikdatabasen.scb.se/pxweb/en/ssd/START__BE__BE0101__BE0101Q/UtlSvBakgGrov/
https://www.statistikdatabasen.scb.se/pxweb/en/ssd/START__BE__BE0101__BE0101Q/UtlSvBakgFin/
Hieronder een voorbeeld-tabel van hun huishoudensstatistiek: https://www.statistikdatabasen.scb.se/pxweb/en/ssd/START__BE__BE0101__BE0101S/HushallT06/
In de officiële statistieken over integratie publiceert Statistics Sweden over het algemeen over: geslacht, geboorteregio, soort verblijfsvergunning (vergelijkbaar met migratiemotieven die het CBS hanteert, grotendeels op basis van wat de IND registreert) en verblijfsduur in Zweden.

Duitsland

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Gegevens over migration background worden verzameld in de Microcensus, school statistics en in de statistics of Public Children and Youth Welfare. Ze gebruiken allemaal een andere definitie en er is geen gezamenlijke standaard welke informatie er verzameld of gebruikt moet worden.
Duitsland heeft informatie over de 3e generatie maar ze publiceren het niet omdat ze het te complex vinden om onderscheid te maken tussen de 2e en 3e generatie.

Frankrijk

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Doel van het statistische bureau is om het publieke debat te voorzien van de juiste cijfers, de feiten, zodat discussies gevoerd kunnen worden op basis van objectiviteit en niet op basis van ervaringen en gevoel.
De taak voor INS (het Franse statistische bureau) is om een raamwerk te creëren met bijpassende regels waarbinnen het mogelijk is om statistieken over migratie te publiceren. Franse wetgeving verbiedt INS bijvoorbeeld om ‘ethnical statistics according to a predefined “ethno-racial” reference frame’ te produceren. Vragen over skin color en of een persoon ‘Arab’, ‘black’ etc. is zijn dus niet toegestaan. 

Statistieken van INS zijn daarom gebaseerd op objectieve informatie (geboorteland, nationaliteit van een persoon en/of ouders) en niet op subjectieve informatie (‘Ik beschouw mezelf als een ‘black person’): geen zelfdeclaratie dus zoals in de VS. 
Meer informatie hierover is te vinden in dit artikel:  
https://blog.insee.fr/statistique-publique-produit-des-statistiques-ethniques/
De derde generatie: in hun voornaamste Immigration Survey (TeO) zijn in 2020 vragen toegevoegd over de herkomst van grootouders om de 3e generatie te identificeren. Niet alleen om de grootte van deze groep vast te kunnen stellen maar ook om hun integratie in de samenleving te meten en erachter te komen of deze groep enige vorm van dicriminatie ondervindt. INS spreekt tenslotte hun interesse uit in onze resutaten en methodologie wat betreft de 3e generatie.

België

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Statistics Belgium gaat eind 2020 voor de eerste keer over migration background publiceren na ruim een jaar van discussies over namen en labels voor de verschillende categorieën.
Zij focussen meer op nationaliteit en beperken zich tot 2 generaties maar communiceren niet over het concept generatie.

Vragen over het gebruik van migratieachtergrond zijn in deze tijden zeer relevant en ook België heeft daarmee te maken. Redenen waarom ze zoveel tijd hebben gebruikt zijn:

  • gevoeligheid van het onderwerp, maar wat is gevoelig?
  • een besluit om over een bepaald onderwerp niet te publiceren is ook een besluit en kan blootstaan aan kritiek.
  • de capaciteit en mogelijkheden van veel statistische bureaus gaan veel verder dan het statistische programma: we kunnen alles en iedereen aan elkaar koppelen (“We have linked our road accident database with our demographic database – why not look, indeed, if people of foreign descent cause more accidents?  How to prioritize in a fair, rational way in all of these opportunities?”).
  • Het feit dat statistische bureau sommige zaken niet publiceren wil niet zeggen dat anderen dat niet doen (regionale statistische bureaus, academici).

Hoe gaat Statistics Belgium hiermee om?

  • Veel overleg, intern en extern.
  • Ze nemen meer en meer de rol van data provider op zich en laten verspreiding en communicatie over aan anderen (“We simply don’t have the expertise to deal with all of these subjects for which we produce data now”).
  • Streven naar betere internationale coördinatie aangezien Nederland, Duitsland en Frankrijk met dezelfde issues bezig zijn.

Slowakije

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Gegevens over migratieachtergrond worden alleen verwerkt in speciale ad-hocmodules van de EBB volgens het schema en de aanbevelingen van Eurostat. Deze worden vervolgens gepresenteerd op de website van Eurostat (alleen de eerste en tweede generatie migranten werden ondervraagd in het jaar 2008 en 2014).

Oostenrijk

Expliciet afwegingskader aanwezig voor het gebruik van migratieachtergrond?
Nee.
Zo niet, zijn er impliciet wel regels voor het gebruik?
Op welk niveau wordt er gepubliceerd (1e, 2e, 3e generatie)?
Oostenrijk heeft geen volledige registerinformatie over afkomst/background voor de totale bevolking omdat ze pas 15 jaar geleden zijn begonnen met het opzetten van een register based census. Kwalitatief goede informatie over de afkomst van ouders is slechts beschikbaar tot ongeveer leeftijd 30. Migration background voor de gehele bevolking kan dan alleen verkregen worden uit de LFS waarin naar het geboorteland van de ouders wordt gevraagd. Op dit moment kan Oostenrijk van hooguit twee generaties de migration background bepalen.

Oostenrijk denkt dat het in gedetailleerde en uitgebreide analyses zeker zinvol is om te kijken naar de migratiehistorie bij het verklaren van verschillen in bijvoorbeeld opleiding en arbeidsmarktparticipatie. Maar in tabellen en rapporten zien ze weinig toegevoegde waarde in het publiceren van meer dan 2 generaties (als ze het zouden kunnen).
Bij publicaties kijken ze met name naar wat voor de gebruikers zinvol is of zou kunnen zijn.

Oostenrijk volgt de UNECE/Eurostat definities wat betreft migration background (foreign background) en mixed migration background. Ze publiceren weinig over mixed migration background (waarbij de 2e generatie is gedefinieerd als in het eigen land geboren met één in het buitenland geboren ouder).