6. Prijsstijgingen

6.1 Totale consumptie

In de loop van 2021 nam de vraag naar goederen en diensten sterk toe. Producenten konden het hersteltempo van de vraag niet aan, mede doordat sommige landen nog enige tijd vasthielden aan de coronamaatregelen. Dit zorgde voor hoge prijsstijgingen van energie, grondstoffen en containervervoer, die ook doorwerkten in consumptieartikelen. Door de inval van Rusland in Oekraïne in februari 2022 stegen de energie- en grondstofprijzen nog sterker en bereikte de inflatie een recordniveau. Vooral de prijzen van voedingsmiddelen en energie stegen hard.

Het volume en de waarde van de consumptie verschillen als gevolg van prijsstijgingen. Als dezelfde hoeveelheid wordt geconsumeerd, maar de prijzen stijgen, dan is het volume gelijk, maar de waarde hoger. De afgelopen jaren is er nauwelijks meer geconsumeerd, maar door prijsstijgingen waren consumenten er wel meer geld aan kwijt.

6.2. Voedingsmiddelen

In juli 2023 was de consumentenprijsindex van voedingsmiddelen meer dan 25 procent hoger dan dezelfde periode in 2019. Dit komt voornamelijk doordat het aanbod van dierlijke producten, oliën en vetten afnam. Door het afgenomen aanbod stegen de prijzen. De gestegen prijzen hebben tot gevolg dat huishoudens weliswaar meer geld kwijt zijn aan voedingsmiddelen, maar dat de hoeveelheid die geconsumeerd werd in 2022 en 2023 daalde. Dit is enerzijds te verklaren door de heropening van de horeca, waardoor meer buitenshuis kon worden gegeten, maar komt ook door de stijgende prijzen.

6.3. Energie

Net als bij voedingsmiddelen zien we ook bij energie de kosten stijgen en de volumes dalen. Het gebruik van energie is meer afhankelijk van bijvoorbeeld de temperatuur en contracten. Daardoor was zowel het gebruik als de prijs van energie minder stabiel dan bij voedingsmiddelen. In 2023 is een duidelijk splitsing tussen de ontwikkeling van waarde en volume zichtbaar. De daling van het verbruik van energie en water in het eerste halfjaar van 2023 is opvallend, omdat het kouder was dan een jaar eerder. Huishoudens hebben hun energieverbruik duidelijk verminderd als gevolg van de hoge prijzen.