Verdeling

In de Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals wordt een beeld geschetst van de brede welvaart in Nederland als geheel. Omdat dat beeld grotendeels gebaseerd is op totalen en gemiddelden van de Nederlandse bevolking is niet zichtbaar welke groepen een relatief hogere of lagere brede welvaart hebben. Daarom wordt hier ingegaan op de verdeling van de brede welvaart over bevolkingsgroepen, waarbij groepen worden samengesteld op basis van geslacht, leeftijd, onderwijsniveau en herkomst/geboorteland.

Indicatoren

Bevolkingsgroepen worden in dit hoofdstuk onderscheiden op basis van persoonskenmerken die gangbaar zijn in de literatuur: geslacht, leeftijd, onderwijsniveau (laag, middelbaar, hoog) en herkomst/geboorteland. Uiteraard zijn dit niet de enige kenmerken die bepalend kunnen zijn voor brede welvaart.

Dat gebeurt in twee delen:

• ‘Indicatoren’ beschrijft voor 13 indicatoren, verdeeld over acht thema’s, hoe de verdeling over groepen is per indicator van brede welvaart: eerst de situatie in het meest recente meetjaar (meestal is dat 2022, soms 2021) en vervolgens bij welke groepen de indicator zich sinds 2019 relatief gunstig of juist ongunstig heeft ontwikkeld.
• ‘Stapeling’ kijkt of gunstige of ongunstige uitkomsten bij brede-welvaartsindicatoren zich stapelen bij dezelfde individuen, en zo ja: in welke groepen die stapeling het meest voorkomt. Ook hier kijken we eerst naar de situatie in 2022 en vervolgens naar veranderingen ten opzichte van 2019.

De brede welvaart is in Nederland niet gelijk verdeeld over verschillende bevolkingsgroepen. Vooral naar onderwijsniveau, naar herkomst/geboorteland en in iets mindere mate naar leeftijd zijn er veel verschillen. Laag en middelbaar opgeleiden hebben een lagere brede welvaart dan hoogopgeleiden. Mensen die zelf, of waarvan de ouder(s) geboren zijn buiten Nederland hebben een lagere brede welvaart dan mensen die zelf in Nederland zijn geboren én waarvan de ouders dat ook zijn.

Verder is de brede welvaart van mensen tussen de 25 en 35 jaar ondergemiddeld, terwijl het met 45- tot 65-jarigen juist relatief goed gaat. Tussen mannen en vrouwen is er weinig verschil.

Op individueel niveau stapelen gunstige en ongunstige uitkomsten en ongunstige brede welvaartsuitkomsten zich soms op. Bij hoogopgeleiden stapelen gunstige uitkomsten veel vaker dan bij laagopgeleiden, bij laagopgeleiden stapelen ongunstige uitkomsten juist vaak. Ook naar herkomst/geboorteland en naar leeftijd zijn er behoorlijke verschillen in stapeling.

Ten opzichte van 2019 is de verdeling van de brede welvaart in grote lijnen niet veranderd. Wel zijn de jongere leeftijdsgroepen er relatief iets op achteruitgegaan, evenals de middelbaar opgeleiden. Aan de andere kant gingen 65- tot 75-jarigen en mensen die zelf in Nederland zijn geboren, maar met tenminste één ouder die buiten Europa is geboren, er juist vrij vaak op vooruit. Daarbij valt op te merken dat die laatste groep ondanks die positieve ontwikkelingen nog steeds veel ongunstige uitkomsten heeft.

Op individueel niveau zijn er ten opzichte van 2019 minder mensen met stapeling van gunstige of ongunstige uitkomsten. De middengroep is gegroeid. Bij jongeren tot 35 jaar werd nam het aandeel met stapeling van gunstige uitkomsten fors af. Ook bij mensen die zelf in Nederland geboren zijn met tenminste één ouder die buiten Europa geboren werd was beduidend minder stapeling van gunstige uitkomsten, wat opvallend is omdat bij deze mensen op groepsniveau dus juist wat relatief gunstige ontwikkelingen te zien waren.

Indicatoren

De keuze van indicatoren is zoveel mogelijk gebaseerd op de indicatoren uit het ‘Hier en nu’-dashboard van de monitor: de acht thema’s die daar worden gebruikt zijn ook hier terug te vinden. Voor meer details over de selectie en analyse, zie de technische Toelichting.

Bevolkingsgroepen worden in dit hoofdstuk onderscheiden op basis van persoonskenmerken die gangbaar zijn in de literatuur: geslacht, leeftijd, onderwijsniveau (laag, middelbaar, hoog) en herkomst/geboorteland. Uiteraard zijn dit niet de enige kenmerken die bepalend kunnen zijn voor brede welvaart.