Datawarehouse Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn vernieuwd

/ Auteur: Masja de Ree
Verpleegkundige helpt kind in de gipskamer van het ziekenhuis
© ANP / Patricia Rehe
Er gebeurt veel in het werkveld van zorg en welzijn: het personeelstekort loopt op nu door de vergrijzing steeds meer werknemers nodig zijn. Daarom zijn betrouwbare cijfers belangrijker dan ooit. Het Datawarehouse Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) van het CBS levert die cijfers.

Helder profiel

Het ministerie van VWS en zeven arbeidsmarktfondsen organiseren samen het kennis- en onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW). Onderdeel van dit programma is het AZW Datawarehouse, dat alle CBS-data van de arbeidsmarkt in zorg en welzijn gestructureerd verzamelt en bewaart. Sinds 2018 stelt het CBS dit AZW Datawarehouse samen in opdracht van de AZW-partijen en het ministerie van VWS. Die afspraak is nu voor de komende vier jaar verlengd. CBS-projectleider Marjolein Peters: ‘Daar zijn we heel blij mee.’

Vragen over de zorg beantwoorden

Hoeveel mensen werken er in de zorg en het welzijn? Hoe tevreden zijn zij over hun werk? Hoe zit het met de arbeidsmobiliteit, wisselen ze vaak van baan en hoe dan? Neemt het ziekteverzuim toe of juist af en hoe verschilt dat per regio of branche? Al die vragen zijn te beantwoorden met de gegevens in het AZW Datawarehouse, die opvraagbaar zijn via de StatLine-tabellen en het AZW Dashboard. Het CBS verzamelt de informatie met behulp van overheidsregisters, maar ook op basis van enquêtes.

Vragenlijst voor zelfstandigen

Om meer informatie te krijgen over de arbeidsmarkt in de sector zorg en welzijn, zette het CBS op verzoek van het ministerie van VWS in 2019 twee panels op. CBS-projectleider Marjolein Peters: ‘Werkgevers en werknemers stellen we daarin elk half jaar vragen.’ Nieuw dit jaar is de vragenlijst voor zelfstandigen, die elke twee jaar wordt uitgezet. De eerste resultaten daarvan zijn deze maand op StatLine gepubliceerd. Deze week verschenen twee nieuwsberichten over de uitkomsten. Het CBS stelt de zelfstandigen deels dezelfde vragen als de werknemers. Zo kan het CBS ook vergelijkingen maken, bijvoorbeeld over hoe tevreden ze zijn met hun werk.

Loopbanen en mantelzorgers

Naast de kerncijfers die elk kwartaal geactualiseerd worden, wordt binnen het AZW Datawarehouse steeds aan andere thema’s aandacht besteed. Peters: ‘In opdracht van het ministerie van VWS zijn we bijvoorbeeld bezig met een onderzoek naar loopbaanpaden: wat gaan mensen doen die klaar zijn met hun opleiding in de zorg en welzijn? Hoe lang werken ze in hun eerste baan en hoe gaat het dan verder? Daarnaast werken we aan het thema vrijwilligers en mantelzorgers.’ Het AZW Datawarehouse is in de afgelopen jaren steeds toegankelijker gemaakt. Zo zijn de StatLine-tabellen in een dashboard in beeld gebracht. Nieuw daarin is een grafische weergave van het aantal vacatures. Peters: ‘We hebben in de afgelopen jaren meer ingezet op communicatie: niet alleen de cijfers laten zien, maar ook het verhaal vertellen.’
Verpleegkundige helpt cliënt met haar handbrace
© Hollandse Hoogte / Tom van Limpt

Europese eisen

In de komende jaren zullen aanpassingen moeten plaatsvinden vanwege een nieuwe Europese indeling van de activiteiten van bedrijven. Peters: ‘De Europese Unie heeft bepaald dat activiteiten van bedrijven anders geclassificeerd moeten worden en dat heeft impact op de AZW-indeling in branches. Dat heeft ook gevolgen voor onze statistieken. We gaan nu onderzoeken hoe we dat op de beste manier kunnen doen en hoe we onze gebruikers daarin kunnen meenemen. De aanpassing krijgt sowieso invloed op onze registers en op onze enquêtes. Dat is onze uitdaging voor de komende tijd.’

Alle cijfers uit één bron

VWS gebruikt de cijfers van het AZW Datawarehouse intensief als sturingsinformatie voor het ontwikkelen en evalueren van beleid. De samenwerking met VWS als opdrachtgever is erg prettig, aldus Peters. Daarnaast heeft zij intensief contact met de twee programmamanagers van het AZW-programma: Johan Siegert (FCB) en Ivo Zuidervaart (CAOP). In het AZW-programma werken zeven arbeidsmarktfondsen in zorg en welzijn en het ministerie van VWS al tientallen jaren samen aan betrouwbare, onafhankelijke informatie en kennis over de arbeidsmarkt. Siegert: ‘Het doel van het AZW-programma is om beslissers en bestuurders op het gebied van zorg en welzijn goed te informeren zodat zij op basis van de juiste informatie besluiten kunnen nemen. Dat is de basis. De betrouwbaarheid van de cijfers staat daarbij voorop. Het is daarom erg prettig dat het CBS sinds 2018 verantwoordelijk is voor het verzamelen en verwerken van de data.’

Data toetsen aan de praktijk

‘We overleggen regelmatig over de voortgang van de dataverzameling’, zegt Zuidervaart. ‘De samenwerking met het CBS is open en leuk. Naast regulier managementoverleg organiseren we een aantal keren per jaar inhoudelijk werkoverleg met de arbeidsmarktspecialisten van het CBS, VWS, de arbeidsmarktfondsen en RegioPlus. Zo proberen we het aanbod en de kwaliteit van het AZW Datawarehouse steeds verder te verbeteren.’ Heeft Zuidervaart nog iets te wensen voor de komende vier jaar? ‘Er valt nog heel veel te vernieuwen en daar zijn we ook continu mee bezig, zoals nu met de loopbaanpaden. Ik denk ook dat kunstmatige intelligentie (AI) veel mogelijkheden biedt. Die willen we in de komende jaren onderzoeken. Het datagedreven werken in de zorg en het welzijn is nog een redelijk onontgonnen gebied. Er zijn veel data aanwezig, hoe kunnen we die het beste inzetten? Maar ik wil benadrukken dat het zaak is om de data altijd te blijven toetsen aan de praktijk. Alleen dan kunnen de juiste beslissingen genomen worden.’

Relevante links