In tweede golf overleden bijna 11 duizend meer mensen dan verwacht

9-7-2021 00:00

Over dit onderwerp zijn nieuwere cijfers beschikbaar. Bekijk de laatste cijfers.

Tussen half september 2020, het begin van de tweede coronagolf, en eind juni 2021 zijn bijna 11 duizend mensen (9 procent) meer overleden dan verwacht. Vooral in de eerste maanden was de sterfte hoger dan gebruikelijk. In de leeftijdsgroep 65 tot 80 jaar was de sterfte het meest verhoogd, en in totaal bij mannen meer dan bij vrouwen. Dat meldt het CBS op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

In de sterftecijfers zijn vier fasen in de tweede golf van de corona-epidemie te onderscheiden. In de eerste en tweede fase was er in meerdere weken oversterfte, waarbij de sterfte buiten het interval van gewoonlijke fluctuaties uitkwam. In de derde fase lag de sterfte enkele weken onder verwacht (maar binnen het interval, dus er was geen ondersterfte). In de laatste fase (tot en met week 24) was de sterfte hoger dan verwacht (maar binnen het interval), met in een enkele week oversterfte. In week 25 was de sterfte lager dan verwacht, in de week daarna weer als verwacht.

Begin januari is Nederland gestart met het vaccinatieprogramma. Ouderen en mensen in een instelling voor langdurige zorg werden als eerste gevaccineerd.

Overledenen per week*
		Overledenen	Verwacht aantal overledenen	Verwacht aantal overledenen (95%-interval)
2020	1	3103	3277	2908 – 3645
2020	2	3364	3311	2930 – 3692
2020	3	3157	3344	2945 – 3742
2020	4	3046	3392	3008 – 3776
2020	5	3164	3407	3027 – 3788
2020	6	3196	3401	2979 – 3823
2020	7	3198	3408	2916 – 3901
2020	8	2959	3387	2851 – 3922
2020	9	3098	3352	2805 – 3898
2020	10	3107	3315	2785 – 3845
2020	11	3218	3253	2756 – 3751
2020	12	3614	3174	2711 – 3637
2020	13	4458	3104	2703 – 3505
2020	14	5085	3024	2712 – 3337
2020	15	4982	2957	2719 – 3195
2020	16	4308	2915	2711 – 3120
2020	17	3910	2869	2677 – 3060
2020	18	3383	2841	2650 – 3032
2020	19	2989	2821	2633 – 3009
2020	20	2777	2794	2626 – 2962
2020	21	2770	2770	2620 – 2920
2020	22	2732	2753	2608 – 2898
2020	23	2682	2735	2591 – 2880
2020	24	2689	2737	2600 – 2875
2020	25	2696	2725	2594 – 2855
2020	26	2659	2717	2577 – 2857
2020	27	2638	2723	2544 – 2902
2020	28	2619	2719	2515 – 2923
2020	29	2528	2720	2507 – 2934
2020	30	2673	2707	2515 – 2900
2020	31	2666	2687	2492 – 2882
2020	32	2642	2682	2483 – 2881
2020	33	3209	2669	2481 – 2857
2020	34	2856	2663	2510 – 2815
2020	35	2735	2667	2526 – 2807
2020	36	2692	2676	2549 – 2804
2020	37	2742	2698	2564 – 2832
2020	38	2721	2729	2585 – 2873
2020	39	2891	2752	2618 – 2886
2020	40	3002	2786	2628 – 2943
2020	41	3022	2807	2655 – 2960
2020	42	3222	2839	2677 – 3001
2020	43	3448	2862	2661 – 3063
2020	44	3687	2889	2683 – 3095
2020	45	3589	2902	2692 – 3111
2020	46	3580	2932	2710 – 3155
2020	47	3335	2972	2742 – 3202
2020	48	3405	3012	2762 – 3263
2020	49	3530	3037	2742 – 3332
2020	50	3615	3100	2800 – 3399
2020	51	3909	3166	2830 – 3501
2020	52	3867	3222	2871 – 3573
2020	53	4103	3266	2906 – 3625
2021	1	4142	3309	2940 – 3677
2021	2	3850	3343	2962 – 3724
2021	3	3860	3376	2978 – 3775
2021	4	3714	3425	3040 – 3809
2021	5	3651	3440	3060 – 3821
2021	6	3548	3434	3012 – 3856
2021	7	3525	3441	2949 – 3934
2021	8	3206	3420	2884 – 3955
2021	9	3105	3384	2838 – 3931
2021	10	3243	3347	2817 – 3877
2021	11	3039	3285	2787 – 3782
2021	12	3042	3205	2742 – 3668
2021	13	3173	3134	2733 – 3535
2021	14	3157	3054	2741 – 3366
2021	15	3133	2986	2748 – 3224
2021	16	3139	2944	2739 – 3148
2021	17	3115	2897	2705 – 3088
2021	18	2992	2869	2677 – 3060
2021	19	3007	2849	2660 – 3037
2021	20	2979	2821	2653 – 2989
2021	21	2799	2797	2646 – 2947
2021	22	3000	2780	2635 – 2925
2021	23	2869	2762	2617 – 2906
2021	24	2848	2764	2627 – 2901
2021	25	2626	2751	2620 – 2882
2021	26	2755	2743	2603 – 2883
2021	27		2750	2571 – 2929
2021	28		2745	2541 – 2949
2021	29		2747	2534 – 2960
2021	30		2734	2541 – 2926
2021	31
2021	32
2021	33
2021	34
2021	35
2021	36
2021	37
2021	38
2021	39
2021	40
2021	41
2021	42
2021	43
2021	44
2021	45
2021	46
2021	47
2021	48
2021	49
2021	50
2021	51
2021	52
* Voorlopige cijfers. Week 26 van 2021 is een schatting.

Overledenen per week*
		Overledenen	Verwacht aantal overledenen	Verwacht aantal overledenen (95%-interval)
2020	1	3103	3277	2908 – 3645
2020	2	3364	3311	2930 – 3692
2020	3	3157	3344	2945 – 3742
2020	4	3046	3392	3008 – 3776
2020	5	3164	3407	3027 – 3788
2020	6	3196	3401	2979 – 3823
2020	7	3198	3408	2916 – 3901
2020	8	2959	3387	2851 – 3922
2020	9	3098	3352	2805 – 3898
2020	10	3107	3315	2785 – 3845
2020	11	3218	3253	2756 – 3751
2020	12	3614	3174	2711 – 3637
2020	13	4458	3104	2703 – 3505
2020	14	5085	3024	2712 – 3337
2020	15	4982	2957	2719 – 3195
2020	16	4308	2915	2711 – 3120
2020	17	3910	2869	2677 – 3060
2020	18	3383	2841	2650 – 3032
2020	19	2989	2821	2633 – 3009
2020	20	2777	2794	2626 – 2962
2020	21	2770	2770	2620 – 2920
2020	22	2732	2753	2608 – 2898
2020	23	2682	2735	2591 – 2880
2020	24	2689	2737	2600 – 2875
2020	25	2696	2725	2594 – 2855
2020	26	2659	2717	2577 – 2857
2020	27	2638	2723	2544 – 2902
2020	28	2619	2719	2515 – 2923
2020	29	2528	2720	2507 – 2934
2020	30	2673	2707	2515 – 2900
2020	31	2666	2687	2492 – 2882
2020	32	2642	2682	2483 – 2881
2020	33	3209	2669	2481 – 2857
2020	34	2856	2663	2510 – 2815
2020	35	2735	2667	2526 – 2807
2020	36	2692	2676	2549 – 2804
2020	37	2742	2698	2564 – 2832
2020	38	2721	2729	2585 – 2873
2020	39	2891	2752	2618 – 2886
2020	40	3002	2786	2628 – 2943
2020	41	3022	2807	2655 – 2960
2020	42	3222	2839	2677 – 3001
2020	43	3448	2862	2661 – 3063
2020	44	3687	2889	2683 – 3095
2020	45	3589	2902	2692 – 3111
2020	46	3580	2932	2710 – 3155
2020	47	3335	2972	2742 – 3202
2020	48	3405	3012	2762 – 3263
2020	49	3530	3037	2742 – 3332
2020	50	3615	3100	2800 – 3399
2020	51	3909	3166	2830 – 3501
2020	52	3867	3222	2871 – 3573
2020	53	4103	3266	2906 – 3625
2021	1	4142	3309	2940 – 3677
2021	2	3850	3343	2962 – 3724
2021	3	3860	3376	2978 – 3775
2021	4	3714	3425	3040 – 3809
2021	5	3651	3440	3060 – 3821
2021	6	3548	3434	3012 – 3856
2021	7	3525	3441	2949 – 3934
2021	8	3206	3420	2884 – 3955
2021	9	3105	3384	2838 – 3931
2021	10	3243	3347	2817 – 3877
2021	11	3039	3285	2787 – 3782
2021	12	3042	3205	2742 – 3668
2021	13	3173	3134	2733 – 3535
2021	14	3157	3054	2741 – 3366
2021	15	3133	2986	2748 – 3224
2021	16	3139	2944	2739 – 3148
2021	17	3115	2897	2705 – 3088
2021	18	2992	2869	2677 – 3060
2021	19	3007	2849	2660 – 3037
2021	20	2979	2821	2653 – 2989
2021	21	2799	2797	2646 – 2947
2021	22	3000	2780	2635 – 2925
2021	23	2869	2762	2617 – 2906
2021	24	2848	2764	2627 – 2901
2021	25	2626	2751	2620 – 2882
2021	26	2755	2743	2603 – 2883
2021	27		2750	2571 – 2929
2021	28		2745	2541 – 2949
2021	29		2747	2534 – 2960
2021	30		2734	2541 – 2926
2021	31
2021	32
2021	33
2021	34
2021	35
2021	36
2021	37
2021	38
2021	39
2021	40
2021	41
2021	42
2021	43
2021	44
2021	45
2021	46
2021	47
2021	48
2021	49
2021	50
2021	51
2021	52
* Voorlopige cijfers. Week 26 van 2021 is een schatting.

Hogere sterfte veroorzaakt door COVID-19

De hogere sterfte in de tweede golf is volledig toe te schrijven aan COVID-19. Tussen half september en eind maart (de periode waarvoor de cijfers van de doodsoorzaken bekend zijn), overleden 18,0 duizend mensen aan COVID-19. Het totaal aantal overledenen kwam in die periode 9,2 duizend hoger uit dan de verwachting. Dat het aantal COVID-19-doden hoger is dan de oversterfte tot eind maart, hangt samen met de afwezigheid van een griepepidemie in de winter van 2020/’21. In een gemiddeld jaar sterven in de winter relatief veel mensen tijdens een griepepidemie. Tijdens de eerste golf van de corona-epidemie was de sterfte aan COVID-19 ongeveer gelijk aan de oversterfte.

Sterfte bij Wlz-zorggebruikers verhoogd, maar minder dan in eerste golf

Tijdens de tweede coronagolf overleden 3,7 duizend mensen die zorg ontvingen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz) (8 procent) meer dan verwacht. In de overige bevolking was dat met 9 procent nog iets hoger (7,0 duizend meer overledenen). In de eerste golf overleden 5,2 duizend Wlz-zorggebruikers meer dan verwacht, en 3,8 duizend mensen in de overige bevolking.

Bij Wlz-zorggebruikers overleden tijdens de eerste en tweede fase van de tweede golf meer mensen dan verwacht. In de tweede fase overleden met 22 procent net wat meer dan in de eerste (20 procent hogere sterfte). Ook bij de overige bevolking overleden er in die twee fasen meer mensen, maar de oversterfte was lager dan onder Wlz-zorggebruikers (13 procent in de eerste fase, 12 procent in de tweede).

In de derde fase daalde de sterfte. Er overleden 11 procent Wlz-zorggebruikers minder dan verwacht. In de overige bevolking was de sterfte ongeveer gelijk aan verwacht.
In de vierde fase nam de sterfte onder de overige bevolking toe, en overleden 10 procent meer mensen dan verwacht. Onder Wlz-zorggebruikers was de sterfte toen 5 procent lager dan verwacht.

Sterfte t.o.v. verwachting, Wlz-zorggebruik*
	Totaal (%)	Wlz-zorggebruikers (%)	Overige bevolking (%)
1e golf	33,3	52,1	22,3
2e golf, totaal	9,0	8,3	9,4
2e golf, fase 1	15,7	20,1	13,1
2e golf, fase 2	15,5	21,8	11,6
2e golf, fase 3	-4,6	-10,7	-0,8
2e golf, fase 4	4,5	-4,9	10,0
*Voorlopige cijfers 1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Sterfte t.o.v. verwachting, Wlz-zorggebruik*
	Totaal (%)	Wlz-zorggebruikers (%)	Overige bevolking (%)
1e golf	33,3	52,1	22,3
2e golf, totaal	9,0	8,3	9,4
2e golf, fase 1	15,7	20,1	13,1
2e golf, fase 2	15,5	21,8	11,6
2e golf, fase 3	-4,6	-10,7	-0,8
2e golf, fase 4	4,5	-4,9	10,0
*Voorlopige cijfers 1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Meer mannen dan vrouwen overleden

Hoewel er meer oudere vrouwen zijn dan mannen, overleden tijdens de tweede golf van de corona-epidemie meer mannen dan vrouwen (65,8 duizend mannen tegen 64,5 duizend vrouwen). Er overleden 6,9 duizend mannen (12 procent) en 3,9 duizend vrouwen (6 procent) meer dan verwacht. Tijdens de eerste golf was de sterfte onder mannen ook meer verhoogd.

Vooral meer 65- tot 80-jarigen overleden

In de tweede coronagolf overleden 4,9 duizend 80-plussers (7 procent) meer dan verwacht voor deze leeftijd. In de leeftijdsgroep 65 tot 80 jaar overleden 4,9 duizend mensen (14 procent) meer dan verwacht. Onder 65 jaar overleden 0,9 duizend mensen (6 procent) meer dan verwacht. In de eerste golf ging het om 5,7 duizend 80-plussers, 2,7 duizend 65- tot 80-jarigen en 0,5 duizend 65-minners.

De tweede golf van de corona-epidemie was in de sterfte als eerste zichtbaar onder 80-plussers. Niet veel later nam ook de sterfte onder 65- tot 80-jarigen toe. In deze leeftijdsgroep bleef de sterfte langer boven het verwachte niveau. Onder mensen jonger dan 65 jaar waren er in deze periode een paar weken met verhoogde sterfte.

In de derde fase, begin 2021, daalde de sterfte onder 80-plussers snel en bleef sindsdien onder of rond de verwachte sterfte. In de derde fase overleden 10 procent minder 80-plussers dan verwacht. Ook de sterfte onder mensen jonger dan 80 jaar lag in deze fase lager dan in de eerste twee fasen. In de vierde fase nam echter de sterfte onder mensen jonger dan 80 jaar weer toe en was er oversterfte.

Sterfte per week t.o.v. verwachting, leeftijd*
	0 tot 65 jaar (%)	65 tot 80 jaar (%)	80 jaar of ouder (%)
1e golf	14,1	34,4	37,1
2e golf, totaal	5,9	13,8	7,1
2e golf, fase 1	3,5	17,0	18,2
2e golf, fase 2	4,4	18,3	16,3
2e golf, fase 3	1,4	2,8	-9,6
2e golf, fase 4	11,8	12,5	-1,5
*Voorlopige cijfers 1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Sterfte per week t.o.v. verwachting, leeftijd*
	0 tot 65 jaar (%)	65 tot 80 jaar (%)	80 jaar of ouder (%)
1e golf	14,1	34,4	37,1
2e golf, totaal	5,9	13,8	7,1
2e golf, fase 1	3,5	17,0	18,2
2e golf, fase 2	4,4	18,3	16,3
2e golf, fase 3	1,4	2,8	-9,6
2e golf, fase 4	11,8	12,5	-1,5
*Voorlopige cijfers 1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Meeste oversterfte in Flevoland, minste in IJsselland

Tijdens de tweede coronagolf overleden relatief gezien vooral in Flevoland meer mensen dan verwacht voor deze periode (18,5 procent). Ook in de GGD-regio’s Zaanstreek/Waterland (17,0 procent) en Twente (15,5 procent) overleden relatief veel mensen. Absoluut gezien overleden er vooral meer mensen in de GGD-regio Rotterdam-Rijnmond (bijna 1,2 duizend mensen). In de GGD-regio IJsselland overleden relatief gezien de minste mensen. Deze regio kende in de eerste coronagolf juist veel oversterfte.

Sterfte t.o.v. verwachting in tweede golf, GGD-regio's*
GGD	sterfte t.o.v. verwachting (%)
GGD Groningen	5,0
GGD Drenthe	9,6
GGD Ijsselland	3,1
GGD RegioTwente	15,5
GGD Noord-en Oost-Gelderland	4,6
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden	10,4
GGD Gelderland-Zuid	12,4
GGD Flevoland	18,5
GGD Regio Utrecht	7,2
GGD Hollands-Noorden	10,0
GGD Kennemerland	6,1
GGD Amsterdam	5,0
GGD Gooi en Vechtstreek	7,4
GGD Hollands-Midden	10,4
GGD Rotterdam-Rijnmond	12,8
Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ	12,4
GGD Zeeland	5,5
GGD West-Brabant	10,9
GGD Hart voor Brabant	10,1
GGD Brabant-Zuidoost	9,0
GGD Limburg-Noord	8,4
GGD Zuid-Limburg	6,5
GGD Haaglanden	8,2
GGD Fryslân	5,0
GGD Zaanstreek/Waterland	17,0
*Voorlopige cijfers wk 39 2020 t/m week 24 2021

Sterfte t.o.v. verwachting in tweede golf, GGD-regio's*
GGD	sterfte t.o.v. verwachting (%)
GGD Groningen	5,0
GGD Drenthe	9,6
GGD Ijsselland	3,1
GGD RegioTwente	15,5
GGD Noord-en Oost-Gelderland	4,6
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden	10,4
GGD Gelderland-Zuid	12,4
GGD Flevoland	18,5
GGD Regio Utrecht	7,2
GGD Hollands-Noorden	10,0
GGD Kennemerland	6,1
GGD Amsterdam	5,0
GGD Gooi en Vechtstreek	7,4
GGD Hollands-Midden	10,4
GGD Rotterdam-Rijnmond	12,8
Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ	12,4
GGD Zeeland	5,5
GGD West-Brabant	10,9
GGD Hart voor Brabant	10,1
GGD Brabant-Zuidoost	9,0
GGD Limburg-Noord	8,4
GGD Zuid-Limburg	6,5
GGD Haaglanden	8,2
GGD Fryslân	5,0
GGD Zaanstreek/Waterland	17,0
*Voorlopige cijfers wk 39 2020 t/m week 24 2021

Informatiebronnen RIVM

Het RIVM heeft tot nu toe 17 757 overleden COVID-19-patiënten geregistreerd, waarvan 11 376 sinds half september (stand 6 juli 2021). Het RIVM ontvangt dagelijks meldingen van overleden COVID-19-patiënten vanuit de GGD’s. Omdat mogelijk niet alle mensen met COVID-19 zich laten testen, er geen meldingsplicht geldt voor overlijden aan COVID-19 en de registratie soms wat langer duurt, zijn de werkelijke aantallen overleden COVID-19 patiënten in Nederland hoger.

Het RIVM concludeert uit onderzoek dat de vaccinatievolgorde verklaart dat juist onder ouderen en WLZ-zorggebruikers als eerste een grote daling in het aantal positieve testen, ziekenhuisopnames en overlijdens ten gevolge van Covid-19 vastgesteld kon worden.

Bronnen

Link StatLine – Sterfte per week
Link Tabel – Sterfte per week, per provincie en gemeente, 2021
Link Tabel – Sterfte per week in de 2e en 3e coronagolf, 2020 en 2021

Relevante links

Link FAQ – Hoeveel sterfgevallen zijn er per week?
Externe link FAQ – Vragen en antwoorden over de sterftecijfers
Link RIVM – Sterftemonitor
Link RIVM – Covid-19 grafieken
Link Nieuwsbericht – In maart stierven 1,6 duizend mensen aan COVID-19
Link Nieuwsbericht – Sterfte in coronatijd
Link Monitor Langdurige Zorg – Publicaties
Externe link RIVM - COVID-19-vaccinatie zeer effectief: grote daling in aantal positieve testen, ziekenhuisopnames en overlijdens bij ouderen
Link Privacyregels CBS - Privacy