1900: De Leerplichtwet

De leerplicht in Nederland is een essentieel onderdeel van het onderwijsbeleid en heeft als doel te waarborgen dat alle kinderen toegang hebben tot onderwijs. Voor de invoering van de leerplichtwet was het onderwijs in Nederland grotendeels een privaat initiatief. Kerkelijke en particuliere scholen waren de norm en er was geen verplichte deelname aan onderwijs.

Groepsportret met de meisjes in een klas van een onbekende school te Utrecht, met links mejuffrouw Freem.Groepsportret van meisjes uit een klas van een onbekende school in Utrecht, met links mejuffrouw Freem.

Invoering van de Leerplichtwet

De eerste Nederlandse leerplichtwet werd aangenomen in 1900 en trad op 1 januari 1901 in werking. Deze wet verplichtte kinderen van 6 tot 12 jaar om onderwijs te volgen. De wet was het resultaat van langdurige maatschappelijke en politieke discussies, waarin verschillende ideeën over de rol van de overheid in het onderwijs naar voren kwamen. Voorstanders van de leerplicht zagen de wet als een middel om kinderarbeid tegen te gaan en analfabetisme te bestrijden, terwijl tegenstanders vreesden voor overheidsbemoeienis in het privéleven.

Uitbreidingen van de leerplicht (1920-1985)

In 1921 werd besloten de leerplicht te verlengen van 6 naar 7 jaar onderwijs, maar dit werd in 1924 weer teruggedraaid vanwege overheidsbezuinigingen. In 1928 werd de 7-jarige leerplicht opnieuw ingevoerd. In 1942 legde de Duitse bezetter een 8-jarige leerplicht op. Na de oorlog werd deze leerplichtverlenging weer opgeschort tot januari 1950, toen de 8-jarige leerplicht weer werd ingevoerd.

Vervolgens werd in 1969, met de invoering van de Leerplichtwet 1969, de leerplicht verder uitgebreid tot 9 jaar onderwijs. Ook werd de leerplichtambtenaar in het leven geroepen, om toe te zien op de naleving van de leerplicht. Daarnaast werd thuisonderwijs afgeschaft en moesten kinderen voor onderwijs dus verplicht naar school. In 1975 werd de leerplicht nog verder verlengd naar 10 jaar onderwijs. Bij de invoering van het basisonderwijs in 1985 moesten kinderen verplicht van hun vijfde tot hun 16e jaar onderwijs volgen. Kinderen mogen naar school op de dag dat ze 4 jaar worden.

Huidige leerplicht en kwalificatieplicht

Sinds 2007 is er in Nederland naast de leerplicht ook de kwalificatieplicht. Leerlingen van 5 tot 16 jaar zijn leerplichtig en jongeren tussen de 16 en 18 jaar die nog geen startkwalificatie hebben behaald zijn kwalificatieplichtig. Een startkwalificatie is een diploma op minimaal mbo-niveau 2, havo of vwo. De kwalificatieplicht is ingevoerd om de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten en voortijdig schoolverlaten tegen te gaan.

Vrijstellingen en bijzondere regelingen

Volgens de huidige wetgeving zijn er enkele vrijstellingen van de leerplicht mogelijk. Kinderen die om lichamelijke of psychische redenen niet in staat zijn om onderwijs te volgen kunnen bijvoorbeeld vrijstelling krijgen. Ook kan vrijstelling worden verleend als ouders principiële bezwaren hebben tegen de onderwijsvorm die de overheid aanbiedt, maar hier worden wel strikte voorwaarden aan gesteld. Ook kan vrijstelling worden verleend als het kind ingeschreven staat bij een onderwijsinstelling buiten Nederland en daar onderwijs volgt.

Bronnen