Geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP) 2005=100
Wat behelst het onderzoek?
Doel
Het maandelijks publiceren van de prijsontwikkeling van goederen en diensten die consumenten aanschaffen. Daarbij wordt de prijsontwikkeling weergegeven als prijsindex en worden de indices in alle lidstaten van de Europese Unie zo veel mogelijk op een vergelijkbare manier samengesteld. Deze Europese prijsindices geven daardoor een goede vergelijking van de prijsontwikkeling tussen de lidstaten. Ook wordt de HICP gebruikt om de inflatie in de eurozone te meten. De inflatie wordt berekend als de procentuele verandering van de HICP in de verslagmaand ten opzichte van een jaar eerder.
Doelpopulatie
Consumptiegoederen en -diensten die worden aangeschaft door Nederlanders en buitenlanders op Nederlands grondgebied.
Statistische eenheid
Consumptiegoederen en -diensten.
Aanvang onderzoek
1996
Frequentie
Maandelijks
Publicatiestrategie
De Nederlandse HICP-cijfers van de laatste maand zijn voorlopig en worden tegelijk met de CPI gepubliceerd door het CBS. De cijfers worden definitief bij de publicatie van de volgende maand.
Hoe wordt het uitgevoerd?
Soort onderzoek
Het onderzoek is gebaseerd op maandelijkse prijswaarneming bij bedrijven en instellingen die goederen en diensten leveren aan consumenten.
Waarnemingsmethode
Een deel van de prijzen wordt door interviewers in winkels genoteerd. Ook wordt steeds meer gebruik gemaakt van prijsbestanden (scannerdata) van winkelketens. Daarnaast maakt het CBS gebruik van schriftelijke of telefonische enquêtes, internetwaarneming, externe registraties en het raadplegen van brochures.
Berichtgevers
Bedrijven, instellingen, verenigingen en overheden.
Steekproefomvang
Ruim 1300 artikelen en diensten bij 10 duizend berichtgevers (exclusief scannerdata).
Controle- en correctiemethoden
Het CBS voert controles uit op volledigheid en plausibiliteit van de aangeleverde gegevens. Naar mogelijk onjuiste of onvolledige gegevens wordt navraag gedaan. Bij het ontbreken van prijswaarnemingen (non-respons) wordt er geïmputeerd (de benodigde informatie wordt op basis van de overige waarnemingen geschat). Wanneer een vast omschreven product/dienst een wijziging ondergaat, wordt een correctie van de prijs toegepast voor eventuele verschillen in kwaliteit tussen de oude en de nieuwe versie van het product.
Weging
Om de prijsontwikkeling te bepalen wordt een pakket van goederen en diensten samengesteld. Elk goed of dienst in dit pakket heeft een gewicht dat aangeeft hoe belangrijk dit is in het consumptiepatroon van consumenten in Nederland. Voor het bepalen van de wegingsfactoren van de verschillende goederen en diensten in de HICP wordt net als bij de CPI gebruik gemaakt van de consumptieve bestedingen uit de Nationale Rekeningen. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van budgetonderzoeken en andere externe bronnen. De HICP is een monetaire index waarbij vooral de nadruk ligt op vergelijkbaarheid tussen landen. Dit vertaalt zich in een andere samenstelling van het pakket goederen en diensten dan bij de CPI. Zo weegt in de HICP de particuliere consumptie van buitenlanders in Nederland mee en blijven de prijsstijgingen van de particuliere consumptie van Nederlanders in het buitenland buiten beschouwing. Andere verschillen zitten onder meer bij: wonen in een eigen huis, consumptiegebonden belasting, contributies aan sportverenigingen en gezondheidszorg. De gewichten van de productgroepen in de HICP worden jaarlijks in januari aangepast en gepubliceerd.
Wat is de kwaliteit van de uitkomsten?
Nauwkeurigheid
De nauwkeurigheid en representativiteit van de HICP worden gewaarborgd door van een zeer groot en divers aantal producten maandelijks de prijs waar te nemen bij verschillende verkoopkanalen in het hele land. De mate van nauwkeurigheid is echter niet te berekenen. De nauwkeurigheid van de prijsontwikkeling per productgroep is in het algemeen minder groot dan de nauwkeurigheid van de prijsontwikkeling van het totale consumptiepakket. De enquêterespons ligt boven de 95 procent.
Onnauwkeurigheid kan op meerdere plaatsen in het productieproces ontstaan:
• bij de steekproef van de berichtgevers;
• bij de keuze van de representatieve artikelen en de raming van kwaliteitsverschillen
• door fouten tijdens de prijswaarneming;
• bij de vaststelling van de wegingsfactoren;
• door non-respons
Vergelijkbaarheid in de tijd
De prijsontwikkeling wordt gemeten door zo veel mogelijk de prijzen van artikelen in de berekening mee te nemen die in twee opeenvolgende maanden bij dezelfde berichtgever zijn waargenomen. Vanaf 2007 (publicatiereeks 2005 = 100) vindt er jaarlijks een aanpassing van de gewichten plaats (basisverlegging). Dan wordt een nieuw pakket goederen en diensten vastgesteld waarvoor de prijzen worden gemeten. Ook worden de gewichten van het pakket geactualiseerd. Voor die tijd werden gewichten alleen aangepast voor bijvoorbeeld grote stelselwijzigingen van ziektekostenstelsels.
De gegevens zijn dus niet jaar op jaar gelijk maar wel vergelijkbaar.
Beschrijving kwaliteitsstrategie
De data worden gecontroleerd op interne consistentie en volledigheid. Waar nodig wordt actie genomen om data te verifiëren. Als de data akkoord zijn bevonden, vindt de berekening van de prijsindices plaats en worden de uitkomsten gecontroleerd en gevalideerd. De uitkomsten worden gevalideerd door medewerkers van een andere afdeling dan die waar de cijfers zijn samengesteld.
Meer informatie
Uitgebreide methodebeschrijving (CPI en HICPI).
Kwaliteitsrapport HICP (Engelstalig, website Eurostat)