Hogere hypotheekschuld bij huishoudens

© Hollandse Hoogte
De totale uitstaande hypotheekschuld van huishoudens is in het derde kwartaal van 2018 met 1 miljard euro gestegen tot 702 miljard euro. Dit is het zevende kwartaal op rij dat de hypotheekschuld toenam. Wel is de toename in het derde kwartaal de kleinste in deze periode. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers over de financiën van huishoudens.
Begin 2014 stond er 672,5 miljard euro aan woninghypotheken uit. Sindsdien is deze gestaag toegenomen. Ondanks de absolute stijging van de schuld in de afgelopen jaren daalt de hypotheekschuld als percentage van het bbp. In 2012 lag deze schuldquote nog op 105 procent, in het derde kwartaal 2018 was dit 92 procent. Het bbp nam over deze periode sterker toe dan de hypotheekschuld, waardoor de schuldquote lager uitkwam.

Hypotheekschuld1) (mld euro, % bbp)
 HypotheekschuldHypotheekschuld_2
2011 1e kwartaal671,9104,3
2011 2e kwartaal676,1104,5
2011 3e kwartaal680,0104,7
2011 4e kwartaal681,9104,9
2012 1e kwartaal682,6104,8
2012 2e kwartaal685,2105,1
2012 3e kwartaal687,6105,5
2012 4e kwartaal687,7105,3
2013 1e kwartaal683,8104,6
2013 2e kwartaal681,3104,0
2013 3e kwartaal679,3103,2
2013 4e kwartaal673,2101,9
2014 1e kwartaal672,5101,4
2014 2e kwartaal672,7101,1
2014 3e kwartaal672,8100,8
2014 4e kwartaal674,6100,4
2015 1e kwartaal675,3100,2
2015 2e kwartaal675,799,5
2015 3e kwartaal677,498,8
2015 4e kwartaal679,398,4
2016 1e kwartaal681,298,0
2016 2e kwartaal684,697,9
2016 3e kwartaal688,397,9
2016 4e kwartaal687,597,1
2017 1e kwartaal689,196,4
2017 2e kwartaal691,895,8
2017 3e kwartaal693,595,1
2017 4e kwartaal695,294,3
2018 1e kwartaal698,193,5
2018 2e kwartaal701,192,8
2018 3e kwartaal702,391,9
1) woninghypotheken eindbalans 2) bbp op jaarbasis (som van laatste vier beschikbare kwartalen)

Per saldo meer hypotheek opgenomen dan afgelost

De afgelopen jaren werd er nagenoeg elk kwartaal per saldo meer hypotheek opgenomen dan afgelost. In 2013 werd door huishoudens per saldo juist meer afgelost op hypotheken dan er nieuw werden opgenomen. In die periode stonden veel huizen onder water en startte de verruimde schenkingsvrijstelling. Hierdoor werden aflossingen gestimuleerd. Daarnaast wisselden in 2013 relatief weinig woningen van eigenaar, wat de vraag naar nieuwe hypotheken drukte. Daarna trok het aantal verkochte koopwoningen weer aan en nam de gemiddelde verkoopprijs van huizen toe.

Saldo opgenomen en afgeloste hypotheekschuld (mld euro)
 Saldo opgenomen en afgeloste hypotheken
2011 1e kwartaal3,528
2011 2e kwartaal4,237
2011 3e kwartaal3,892
2011 4e kwartaal2,088
2012 1e kwartaal0,694
2012 2e kwartaal2,677
2012 3e kwartaal2,436
2012 4e kwartaal0,218
2013 1e kwartaal-3,822
2013 2e kwartaal-2,461
2013 3e kwartaal-1,812
2013 4e kwartaal-5,965
2014 1e kwartaal-0,669
2014 2e kwartaal0,23
2014 3e kwartaal0,095
2014 4e kwartaal-0,682
2015 1e kwartaal0,82
2015 2e kwartaal0,471
2015 3e kwartaal1,856
2015 4e kwartaal1,981
2016 1e kwartaal2,02
2016 2e kwartaal3,487
2016 3e kwartaal3,628
2016 4e kwartaal-0,563
2017 1e kwartaal1,779
2017 2e kwartaal2,777
2017 3e kwartaal1,812
2017 4e kwartaal1,7
2018 1e kwartaal2,938
2018 2e kwartaal2,974
2018 3e kwartaal1,234

Meer hypotheken terug op de balans van banken

In het derde kwartaal van 2018 nam de hypotheekschuld bij banken met ongeveer 6 miljard euro toe, terwijl die bij overige financiële intermediairs ongeveer 7 miljard euro afnam door aflossingen. Andere partijen op de hypotheekmarkt zijn beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen. In het derde kwartaal verstrekten zij per saldo ongeveer 2 miljard euro aan hypotheken. Aan het eind van het derde kwartaal stond 62,3 procent van de hypotheken uit bij banken, bij overige financiële intermediairs 21,6 procent en bij beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen 14,6 procent.

Banken hebben de laatste jaren weer meer hypotheken op de balans gekregen. Niet alleen omdat huishoudens meer hypotheek opnamen, maar ook omdat minder hypotheken werden gesecuritiseerd. Daarnaast kwamen eerder gesecuritiseerde hypotheken terug op de balans van banken. Een manier voor banken om meer krediet te kunnen verstrekken is het securitiseren van hypotheken die ze hebben verstrekt. Banken verkopen dan als het ware tijdelijk hun hypotheken aan overige financiële intermediairs. Zo verdwijnen de uitstaande hypotheken van de balans van banken en kunnen ze meer kredieten verstrekken. Overige financiële intermediairs beheren deze pakketten van hypotheken. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis zijn deze securitisaties minder in trek geraakt. Hoewel er nog steeds wel hypotheken gesecuritiseerd worden is een dalende trend zichtbaar: het aandeel in hypotheken is bij de overige financiële intermediairs afgenomen van 29,7 procent in het derde kwartaal 2015 naar 21,6 procent in het derde kwartaal van 2018, terwijl het bij de banken is toegenomen van 59,1 naar 62,3 procent.

Aandeel in hypotheekschuld, 3e kwartaal 2018
 Hypotheken op balans
Banken437,8
Beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen102,3
Overige financiële intermediairs151,4
Overig10,8

Bronnen