Hogere hypotheekschuld bij huishoudens

© Hollandse Hoogte
De totale uitstaande hypotheekschuld van huishoudens is in het derde kwartaal van 2018 met 1 miljard euro gestegen tot 702 miljard euro. Dit is het zevende kwartaal op rij dat de hypotheekschuld toenam. Wel is de toename in het derde kwartaal de kleinste in deze periode. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers over de financiën van huishoudens.
Begin 2014 stond er 672,5 miljard euro aan woninghypotheken uit. Sindsdien is deze gestaag toegenomen. Ondanks de absolute stijging van de schuld in de afgelopen jaren daalt de hypotheekschuld als percentage van het bbp. In 2012 lag deze schuldquote nog op 105 procent, in het derde kwartaal 2018 was dit 92 procent. Het bbp nam over deze periode sterker toe dan de hypotheekschuld, waardoor de schuldquote lager uitkwam.

Hypotheekschuld1) (mld euro, % bbp)
   HypotheekschuldHypotheekschuld_3
20111e kwartaal671,9104,3
2e kwartaal676,1104,5
3e kwartaal680,0104,7
4e kwartaal681,9104,9
20121e kwartaal682,6104,8
2e kwartaal685,2105,1
3e kwartaal687,6105,5
4e kwartaal687,7105,3
20131e kwartaal683,8104,6
2e kwartaal681,3104,0
3e kwartaal679,3103,2
4e kwartaal673,2101,9
20141e kwartaal672,5101,4
2e kwartaal672,7101,1
3e kwartaal672,8100,8
4e kwartaal674,6100,4
20151e kwartaal675,3100,2
2e kwartaal675,799,5
3e kwartaal677,498,8
4e kwartaal679,398,4
20161e kwartaal681,298,0
2e kwartaal684,697,9
3e kwartaal688,397,9
4e kwartaal687,597,1
20171e kwartaal689,196,4
2e kwartaal691,895,8
3e kwartaal693,595,1
4e kwartaal695,294,3
20181e kwartaal698,193,5
2e kwartaal701,192,8
3e kwartaal702,391,9
1) woninghypotheken eindbalans 2) bbp op jaarbasis (som van laatste vier beschikbare kwartalen)

Per saldo meer hypotheek opgenomen dan afgelost

De afgelopen jaren werd er nagenoeg elk kwartaal per saldo meer hypotheek opgenomen dan afgelost. In 2013 werd door huishoudens per saldo juist meer afgelost op hypotheken dan er nieuw werden opgenomen. In die periode stonden veel huizen onder water en startte de verruimde schenkingsvrijstelling. Hierdoor werden aflossingen gestimuleerd. Daarnaast wisselden in 2013 relatief weinig woningen van eigenaar, wat de vraag naar nieuwe hypotheken drukte. Daarna trok het aantal verkochte koopwoningen weer aan en nam de gemiddelde verkoopprijs van huizen toe.

Saldo opgenomen en afgeloste hypotheekschuld (mld euro)
   Saldo opgenomen en afgeloste hypotheken
20111e kwartaal3,528
2e kwartaal4,237
3e kwartaal3,892
4e kwartaal2,088
20121e kwartaal0,694
2e kwartaal2,677
3e kwartaal2,436
4e kwartaal0,218
20131e kwartaal-3,822
2e kwartaal-2,461
3e kwartaal-1,812
4e kwartaal-5,965
20141e kwartaal-0,669
2e kwartaal0,23
3e kwartaal0,095
4e kwartaal-0,682
20151e kwartaal0,82
2e kwartaal0,471
3e kwartaal1,856
4e kwartaal1,981
20161e kwartaal2,02
2e kwartaal3,487
3e kwartaal3,628
4e kwartaal-0,563
20171e kwartaal1,779
2e kwartaal2,777
3e kwartaal1,812
4e kwartaal1,7
20181e kwartaal2,938
2e kwartaal2,974
3e kwartaal1,234

Meer hypotheken terug op de balans van banken

In het derde kwartaal van 2018 nam de hypotheekschuld bij banken met ongeveer 6 miljard euro toe, terwijl die bij overige financiële intermediairs ongeveer 7 miljard euro afnam door aflossingen. Andere partijen op de hypotheekmarkt zijn beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen. In het derde kwartaal verstrekten zij per saldo ongeveer 2 miljard euro aan hypotheken. Aan het eind van het derde kwartaal stond 62,3 procent van de hypotheken uit bij banken, bij overige financiële intermediairs 21,6 procent en bij beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen 14,6 procent.

Banken hebben de laatste jaren weer meer hypotheken op de balans gekregen. Niet alleen omdat huishoudens meer hypotheek opnamen, maar ook omdat minder hypotheken werden gesecuritiseerd. Daarnaast kwamen eerder gesecuritiseerde hypotheken terug op de balans van banken. Een manier voor banken om meer krediet te kunnen verstrekken is het securitiseren van hypotheken die ze hebben verstrekt. Banken verkopen dan als het ware tijdelijk hun hypotheken aan overige financiële intermediairs. Zo verdwijnen de uitstaande hypotheken van de balans van banken en kunnen ze meer kredieten verstrekken. Overige financiële intermediairs beheren deze pakketten van hypotheken. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis zijn deze securitisaties minder in trek geraakt. Hoewel er nog steeds wel hypotheken gesecuritiseerd worden is een dalende trend zichtbaar: het aandeel in hypotheken is bij de overige financiële intermediairs afgenomen van 29,7 procent in het derde kwartaal 2015 naar 21,6 procent in het derde kwartaal van 2018, terwijl het bij de banken is toegenomen van 59,1 naar 62,3 procent.

Aandeel in hypotheekschuld, 3e kwartaal 2018
 Hypotheken op balans
Banken437,8
Beleggingsinstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen102,3
Overige financiële intermediairs151,4
Overig10,8

Bronnen