Nieuwsbrief Leefomgeving kwartaal III 2025

Thumbnail thema natuur en milieu

Inhoud

1. Artikelen en publicaties
2. Aanvullende statistische diensten
3. Updates Compendium voor de Leefomgeving
4. Verschijnt binnenkort
5. Meer informatie

Deze nieuwsbrief

Welkom bij de Nieuwsbrief Leefomgeving van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over het derde kwartaal van 2025. De Nieuwsbrief Leefomgeving verschijnt elk kwartaal en bevat een overzicht van de nieuwste cijfers en publicaties over de thema’s Bouwen en wonen, Energie, Landbouw en natuur, Milieu, en Regio en ruimte. 

1. Artikelen en publicaties

Minder vergunningen voor nieuwe woningen in tweede kwartaal 2025

In het tweede kwartaal van 2025 werden voor de nieuwbouw van 20 duizend woningen vergunningen afgegeven. Dat zijn er 3,3 duizend minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit kwartaal werd voor de nieuwbouw van 4,7 duizend bedrijfsgebouwen een vergunning verleend, 600 minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Het aantal vergunde nieuwbouwwoningen zegt iets over het aantal woningen dat in de nabije toekomst gebouwd wordt. Woningtransformaties, zoals het ombouwen van kantoren naar woningen, zitten niet in deze cijfers.

Het aantal vergunde nieuwbouwwoningen is dit kwartaal voor het eerst gebaseerd op de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en beschikbaar vanaf 2015. Hiervoor kwamen de cijfers uit een maandelijkse enquête onder gemeenten. Dankzij de overstap naar de BAG is ook het aantal nieuwbouwwoningen en bedrijfsgebouwen waarvoor de vergunning is ingetrokken bekend. In het tweede kwartaal van 2025 werd voor 1,5 duizend nieuwbouwwoningen de bouwvergunning ingetrokken. Lees meer in het nieuwsbericht Minder vergunningen voor nieuwe woningen in 2e kwartaal 2025

Vergunde nieuwbouwwoningen en bedrijfsgebouwen*
JaarKwartaalBedrijfsgebouwen - Vergund (x 1 000)Bedrijfsgebouwen - Afgeblazen (x 1 000)Woningen - Vergund (x 1 000)Woningen - Afgeblazen (x 1 000)
20201e kwartaal3,885-0,44417,839-1,129
20202e kwartaal3,6-0,21217,084-0,641
20203e kwartaal2,948-0,21219,551-0,437
20204e kwartaal3,431-0,40122,625-0,845
20211e kwartaal4,392-0,57123,008-0,561
20212e kwartaal4,535-0,3422,394-0,805
20213e kwartaal4,165-0,3118,175-0,337
20214e kwartaal5,714-0,52122,836-0,654
20221e kwartaal4,994-0,54319,994-0,697
20222e kwartaal4,519-0,31220,003-1,161
20223e kwartaal4,805-0,20820,309-0,584
20224e kwartaal3,862-0,41118,935-0,72
20231e kwartaal3,351-0,21816,23-0,437
20232e kwartaal4,629-0,20919,661-0,456
20233e kwartaal3,179-0,33514,41-0,736
20234e kwartaal3,994-0,51722,392-0,834
20241e kwartaal5,374-0,3921,929-0,596
20242e kwartaal5,202-0,39923,31-0,363
20243e kwartaal4,711-0,39819,436-0,845
20244e kwartaal4,257-0,51529,189-3,035
20251e kwartaal4,052-0,26718,685-0,57
20252e kwartaal4,65-0,30919,974-1,457
* nader voorlopige cijfers

Meer nieuwbouw van woningcorporaties eerste helft 2025

In de eerste helft van dit jaar zijn er ruim 9,1 duizend nieuwbouw huurwoningen van woningcorporaties bijgekomen. Dat zijn er meer dan in de eerste helft van 2024, toen ruim 8,2 duizend corporatie-nieuwbouwwoningen werden opgeleverd. Corporatiewoningen maken 29 procent uit van alle nieuwbouwwoningen in het eerste halfjaar van 2025. Dat is meer dan in de eerste helft van 2024, toen was dat 25 procent. Het aandeel van 29 procent is het grootste aandeel in de totale nieuwbouw van woningen sinds het begin van de meting in 2020.

In sterk stedelijke gemeenten is 35 procent van de nieuwbouwwoningen in handen van corporaties. In zeer sterk stedelijke gemeenten is dit 30 procent, in minder stedelijke gemeenten (matig, weinig of niet stedelijk) ligt dit tussen 22 en 26 procent. Lees meer in het nieuwsbericht Meer nieuwbouw van woningcorporaties eerste helft 2025

Opgeleverde nieuwbouwwoningen, eerste halfjaar
EigendomWoningcorporatie (x 1 000)Andere eigenaar (x 1 000)
2020*6,426,5
2021*7,226,6
2022*6,827,2
2023*6,326,7
2024*8,223,7
2025*9,122,1
* voorlopige cijfers

Grootste deel zonnepanelen ligt bij bedrijven

In 2024 is het opgestelde vermogen van zonnepanelen gestegen naar 28,6 gigawattpiek, waarvan bijna 60 procent bij bedrijven lag. De totale jaarlijkse groei van het opgestelde vermogen van zonnepanelen was kleiner dan in de jaren ervoor. Toch blijft het aantal zonnepanelen toenemen.

In 2023 werd er ongeveer evenveel vermogen bij woningen en bedrijven bijgeplaatst. In 2024 is 70 procent van het nieuwe paneelvermogen bij bedrijven te vinden en zo’n 30 procent bij woningen. Van het totale paneelvermogen aan het einde van 2024 lag bijna 60 procent bij bedrijven, de rest lag bij woningen. Meer informatie kunt u vinden in het nieuwsbericht Grootste deel zonnepanelen ligt bij bedrijven

Opgesteld vermogen zonnepanelen
JaarBedrijven (gigawattpiek)Woningen (gigawattpiek)
20140,3360,671
20150,5540,972
20160,8741,261
20171,2291,682
20182,2812,329
20193,9893,236
20206,6204,489
20218,9805,843
202211,5218,015
2023**13,92010,381
2024**16,94911,672
**nader voorlopige cijfers

Elektriciteitsverbruik binnenlands vervoer bijna verdubbeld

Het elektriciteitsverbruik van het binnenlands vervoer steeg in 2024 naar 17 petajoule (PJ). Dat is bijna twee keer zoveel als in 2019. Dit kwam mede door het toenemend verbruik van elektrische auto’s. De sector informatie en communicatie voerde de helft meer elektriciteit aan. Dit kwam vooral door de komst van datacenters. Woningen verbruikten in 2024 bijna een vijfde van alle elektriciteit in Nederland. Lees meer in het nieuwsbericht Elektriciteitsverbruik binnenlands vervoer bijna verdubbeld

Verbruik van elektriciteit per sector
JaarDiensten, afval, water en reparatie (PJ)Nijverheid (geen energiesector) (PJ)Woningen (PJ)Landbouw, bosbouw en visserij (PJ)Energiesector (PJ)Binnenlands vervoer (PJ)Overig (PJ)
2019133,9128,877,742,429,38,50,4
2020131,2129,379,139,226,08,30,4
2021134,5128,080,937,829,59,70,4
2022137,5122,680,125,829,212,00,3
2023136,8115,976,827,126,314,00,4
2024141,6114,875,532,225,616,70,3

Nederland afhankelijker van energie uit VS, minder van Rusland

Nederland is tussen 2015 en 2024 afhankelijker geworden van aardolie en aardgas uit de Verenigde Staten voor het nationale energieaanbod. In 2024 was die afhankelijkheid 24 procent. Deze stijging compenseert de afgenomen afhankelijkheid van Rusland in de afgelopen jaren, die in 2024 tot onder de 3 procent zakte. In totaal was Nederland in 2024 voor 78 procent afhankelijk van het buitenland voor energie. Ook de Europese Unie als geheel is meer afhankelijk van de VS en minder van Rusland. 

De Nederlandse energieafhankelijkheid van het buitenland is tussen 2015 en 2024 geleidelijk toegenomen van 70 procent tot 78 procent. De overige 22 procent van de energie wordt in Nederland gewonnen. De stijging komt voornamelijk doordat er sinds 2014 stapsgewijs minder aardgas uit het Groningenveld wordt gewonnen. De toegenomen winning van hernieuwbare energie zorgde ervoor dat de energieafhankelijkheid niet nog sterker is gestegen. Lees verder in het nieuwsbericht Nederland afhankelijker van energie uit VS, minder van Rusland

Energieafhankelijkheid Nederland naar land van oorsprong
JaarOverige landen (%)Verenigde Staten (%)Noorwegen (%)Verenigd Koninkrijk (%)Kazachstan, Brazilië, Guyana (%)Rusland (%)
201528,13,115,85,10,317,5
201623,33,213,95,90,624,1
201724,83,815,66,70,422,0
201821,05,716,37,40,324,8
201922,58,316,26,00,622,0
202020,59,516,48,50,721,0
202121,110,717,55,71,620,7
202226,615,313,28,72,412,2
202326,123,214,57,26,31,6
202422,223,615,35,68,62,7

Over het thema Energie zijn in het afgelopen kwartaal ook de volgende berichten verschenen:

Meer elektriciteit uit fossiele bronnen
Energiearmoede in 2024 gestegen naar 6,1 procent

Varkensstapel voor het eerst in ruim 45 jaar onder de 10 miljoen

Het aantal varkens is in 2025 vergeleken met een jaar eerder met 5,1 procent afgenomen tot 9,96 miljoen. Het is voor het eerst sinds 1979 dat er minder dan 10 miljoen varkens in Nederland zijn.

Er zijn steeds minder bedrijven die varkens houden. Op 1 april 2025 waren er 1,9 duizend hokdierbedrijven met varkens, 7,1 procent minder dan een jaar eerder. Het zijn vooral kleine hokdierbedrijven met minder dan vijfhonderd varkens (-10,9 procent) en bedrijven met tweeduizend tot vijfduizend varkens (-10,4 procent minder) die gestopt zijn.

Doordat vooral de kleinere bedrijven zijn gestopt, is het gemiddeld aantal varkens per hokdierbedrijf gestegen naar vijfduizend in 2025. Dat is bijna 50 procent hoger dan tien jaar eerder en 2,4 procent hoger dan een jaar eerder. Lees meer in het nieuwsbericht Varkensstapel voor het eerst in ruim 45 jaar onder de 10 miljoen

Varkensstapel
PeriodeVarkens (x mln)
19757,28
19767,51
19778,29
19789,17
19799,72
198010,14
198110,32
198210,25
198310,66
198411,15
198512,38
198613,48
198714,35
198813,93
198913,73
199013,92
199113,22
199214,16
199314,96
199414,57
199514,40
199614,42
199715,19
199813,45
199913,57
200013,12
200113,07
200211,65
200311,17
200411,15
200511,31
200611,36
200711,66
200812,03
200912,19
201012,26
201112,43
201212,23
201312,21
201412,24
201512,60
201612,48
201712,40
201812,43
201912,27
202011,95
202111,46
202211,28
202310,83
202410,49
2025*9,96
*voorlopige cijfers

Oogst aardbeien in 15 jaar verdubbeld ondanks daling oppervlakte

In 2024 werd meer dan 86 miljoen kilo aardbeien geoogst, een verdubbeling ten opzichte van 2010. Dit komt met name doordat er meer aardbeien onder glas en plastic tunnels worden geteeld. De totale oppervlakte aardbeien is in dezelfde periode met ruim 15 procent gedaald, tot 1,4 duizend hectare. Lees meer in het nieuwsbericht Oogst aardbeien in 15 jaar verdubbeld ondanks daling oppervlakte

Oogst aardbeien
jaarAardbeien open grond (mln kg)Aardbeien onder glas en tunnels (mln kg)
201021,321,4
201123,024,0
201225,324,4
201324,027,0
201428,829,0
201529,128,6
201628,732,5
201724,641,5
201824,240,6
201923,751,8
202020,756,8
202119,965,9
202219,967,2
202319,459,7
202420,466,0

Aantal koeien dat permanent op stal staat toegenomen

In 2024 is het aantal koeien dat permanent op stal staat met 12 procent toegenomen vergeleken met 2023. Het aantal bedrijven dat koeien altijd binnenhoudt nam ook met 12 procent toe. Daarmee staan er ruim 50 duizend koeien meer altijd op stal en had meer dan 20 procent van de melkveehouderijen dieren altijd binnen staan.

Biologische koeien op biologische melkveebedrijven stonden in 2024 juist vaker in de wei ten opzichte van 2023. In 2024 is het aantal dagen weidegang van biologische koeien toegenomen met 3 dagen vergeleken met een jaar eerder. Tegelijkertijd daalde dat van niet-biologische koeien met 6 dagen. De biologische koe stond ruim 50 dagen langer in de wei dan de niet-biologische koe. Lees meer in het nieuwsbericht Aantal koeien dat permanent op stal staat toegenomen

Aantal melkkoeien permanent op stal
 Melkkoeien op stal (x 1 000)
2015579,431
2018455,836
2021394,764
2022396,784
2023413,772
2024*464,28
*voorlopige cijfers

Trend nachtvlinders laatste 10 jaar stabiel

Tussen 2014 en 2024 is de populatie grotere en zeldzamere soorten nachtvlinders iets afgenomen, terwijl de populatie kleinere en veelvoorkomende soorten gemiddeld juist is toegenomen. Het totale gewicht van 719 soorten nachtvlinders is in die periode stabiel gebleven. De gegevens zijn verzameld via het meetnet nachtvlinders, waarin vrijwilligers op bijna 3 duizend meetpunten verspreid over het land nachtvlinders tellen met behulp van lichtvallen. Lees meer in het nieuwsbericht Trend nachtvlinders laatste 10 jaar stabiel

Populatiegrootte van 90 veelvoorkomende nachtvlinders1)
JaarWaarneming ((2014=100))Trend (2014=100) ((2014=100))Onzekerheid trend ((2014=100))
2014104,6810096,33 - 103,81
201592,2396,6594,47 - 98,81
201686,3297,0894,97 - 99,23
2017110,41101,198,99 - 103,23
2018109,42107,09105,18 - 108,99
2019101,02106,68105,08 - 108,33
2020107,56103,45102,11 - 104,81
2021101,53104,71103,55 - 105,91
2022107,05106,19105,09 - 107,3
2023110,32107,24106,23 - 108,29
2024106,42108,05106,34 - 109,78
Bron: NEM (Vlinderstichting, CBS)
1) Trend van 90 veelvoorkomende soorten nachtvlinders gebaseerd op aantallen.

Uitstoot luchtverontreinigende stoffen lager dan norm voor 2030

De uitstoot van luchtverontreinigende stoffen in Nederland voldoet aan Europese milieudoelen. Met Europese wetgeving is voor elke luchtverontreinigende stof een maximale uitstoot vastgelegd ten opzichte van 2005. Er moeten sinds 2020 bijvoorbeeld 45 procent minder stikstofoxiden uitgestoten worden dan in 2005. Vanaf 2030 moet de uitstoot van stikstofoxiden 61 procent lager zijn dan in 2005. Voor alle luchtverontreinigende stoffen was de uitstoot in Nederland sinds 2020 lager dan het emissieplafond dat vanaf toen gold. Ook was de uitstoot van elke stof in 2024 lager dan het plafond dat vanaf 2030 geldt. Dat komt onder andere doordat auto’s steeds schoner zijn.

Lees meer in het nieuwsbericht Uitstoot luchtverontreinigende stoffen lager dan norm voor 2030.

Emissie van luchtverontreinigende stoffen
 Stikstofoxiden (NOx) (mln kg)Niet-methaan-vluchtige organische stoffen (NMVOS) (mln kg)Ammoniak (NH3) (mln kg)Zwaveldioxide (SO2) (mln kg)Fijnstof (PM2,5) (mln kg)Emissieplafond stikstofoxiden (mln kg)Emissieplafond NMVOS (mln kg)Emissieplafond ammoniak (mln kg)Emissieplafond zwaveldioxide (mln kg)Emissieplafond fijnstof (mln kg)
2005396,6202,2155,267,828,4
2006384,4197,0158,068,127,6
2007362,6196,3154,264,225,7
2008349,9189,2141,653,324,1
2009310,6178,8137,439,621,8
2010313,1191,4134,436,122,0
2011300,3186,0131,835,020,2
2012282,8180,3127,735,419,0
2013266,5177,5124,431,118,9
2014242,5169,2128,030,917,6
2015236,3166,4129,431,017,6
2016224,5159,2130,828,817,2
2017217,1161,6133,227,216,7
2018215,3158,4131,725,216,3
2019203,4156,6125,322,915,5
2020175,0165,2124,619,614,2218,1186,0135,048,817,9
2021170,8152,6122,920,914,4
2022159,5153,1120,419,614,1
2023151,7152,8116,417,513,8
2024151,8148,4114,215,713,5
2025
2026
2027
2028
2029
2030154,7171,8122,631,915,6
Bron: CBS, Emissieregistratie/RIVM

Dashboard Duurzaamheid: nieuwe data over klimaat, natuur en milieu

Voortaan kan nóg beter worden gemonitord hoe klimaat, natuur en milieu ervoor staan in Nederland. Het voormalige Green Deal Dashboard - dat inmiddels Dashboard Duurzaamheid heet - is eind augustus van dit jaar uitgebreid. Beleidsmakers, onderzoekers, journalisten en geïnteresseerde burgers krijgen grafieken over meer thema’s te zien, gedetailleerdere informatie en soms ook actuelere data. De data zijn gedeeltelijk afkomstig van externe partijen, zoals De Nederlandsche Bank en het KNMI.

Lees hier het hele corporate artikel: Dashboard Duurzaamheid: nieuwe data over klimaat, natuur en milieu. Hier vindt u het dashboard: Dashboard duurzaamheid

Minder broeikasgassen uitgestoten in tweede kwartaal van 2025

In het tweede kwartaal van 2025 was de uitstoot van broeikasgassen ruim 3 procent lager dan in hetzelfde kwartaal van 2024. Dat komt met name omdat de industrie 8 procent minder broeikasgassen uitstootte. In deze bedrijfstak was vooral het aardgasverbruik lager dan in het tweede kwartaal van 2024. De elektriciteitssector heeft juist 9 procent meer broeikasgassen uitgestoten. De export van elektriciteit was hoger dan een jaar eerder, terwijl er minder elektriciteit werd geïmporteerd. Om meer elektriciteit te produceren, werden ook meer fossiele brandstoffen verbruikt.

In de Klimaatwet is vastgelegd dat in 2030 de broeikasgasemissies 55 procent lager moeten liggen dan in 1990. Dit wordt berekend volgens voorschriften die het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) heeft opgesteld in het kader van het Kyotoprotocol. Het CBS raamt ieder kwartaal deze broeikasgasemissies, voornamelijk op basis van energiemaandstatistieken. Dit geeft een actueel inzicht in de ontwikkeling in de uitstoot van broeikasgassen richting het wettelijk vastgelegde doel.

Lees meer in het nieuwsbericht: Minder broeikasgassen uitgestoten in tweede kwartaal van 2025

Lees hier meer over broeikasgassen: Dossier broeikasgassen

Uitstoot broeikasgassen per klimaatakkoordsector, 2e kwartaal 2025
   CO2 (megaton CO2-equivalent)Overige broeikasgassen (megaton CO2-equivalent)
Totaal IPCC202525,36,2
Totaal IPCC202426,36,2
Industrie20259,71,2
Industrie202410,71,2
Mobiliteit20257,00,2
Mobiliteit20247,20,2
Landbouw20251,24,6
Landbouw20241,34,6
Elektriciteit20254,60,0
Elektriciteit20244,20,0
Gebouwde omgeving20251,90,1
Gebouwde omgeving20242,30,1
Landgebruik20250,80,2
Landgebruik20240,60,2

Amsterdam: meeste musea en bioscopen binnen 5 km

In 2023 was de gemiddelde afstand over de weg tot een museum 4,2 kilometer. Binnen vijf kilometer zijn gemiddeld ruim 3 musea te bereiken. In Amsterdam was dat aantal met 21 musea binnen vijf kilometer het hoogst. Den Haag en Leiden staan ook in de top drie met 13 en 11 musea. De cijfers over 2024 worden later dit najaar gepubliceerd.

Amsterdammers kunnen in 2024 ook de meeste bioscopen bereiken binnen vijf kilometer over de weg, namelijk 6. Ook in Utrecht (5 bioscopen) en Den Haag (4 bioscopen) is keuze voor filmliefhebbers. Gemiddeld is in Nederland 1 bioscoop binnen vijf kilometer te vinden.

Het nieuwsbericht Musea en cafés meestal binnen vijf kilometer bevat meer informatie over de nabijheid van voorzieningen. De cijfers per gemeente zijn beschikbaar in de StatLine-tabel Nabijheid voorzieningen; afstand locatie, regionale cijfers.

Aantal bioscopen binnen vijf km over de weg, 2024*
Naam Aantal bioscopen binnen vijf km
Groningen2
Almere0,5
Stadskanaal0,6
Veendam0
Zeewolde0
Achtkarspelen0
Ameland0
Harlingen0
Heerenveen0,7
Leeuwarden0,7
Ooststellingwerf0
Opsterland0
Schiermonnikoog0
Smallingerland0,8
Terschelling0
Vlieland1
Weststellingwerf0
Assen1
Coevorden0
Emmen0,5
Hoogeveen0,8
Meppel0,9
Almelo1
Borne0,3
Dalfsen0
Deventer0,8
Enschede1,1
Haaksbergen0
Hardenberg0,4
Hellendoorn0
Hengelo(O.)1
Kampen0,9
Losser0
Noordoostpolder0
Oldenzaal0
Ommen0
Raalte0
Staphorst0
Tubbergen0
Urk0
Wierden0
Zwolle0,8
Aalten0
Apeldoorn0,8
Arnhem1,4
Barneveld0
Beuningen0,2
Brummen0
Buren0
Culemborg0
Doesburg1
Doetinchem1,6
Druten0
Duiven0,4
Ede0,7
Elburg0
Epe0
Ermelo0,1
Harderwijk1
Hattem0
Heerde0
Heumen0,8
Lochem0,3
Maasdriel0
Nijkerk0
Nijmegen1,6
Oldebroek0
Putten0
Renkum1
Rheden0,1
Rozendaal0,1
Scherpenzeel0
Tiel0
Voorst0,1
Wageningen1
Westervoort0
Winterswijk0,9
Wijchen0,9
Zaltbommel0
Zevenaar1,3
Zutphen1,9
Nunspeet0
Dronten0
Amersfoort1,2
Baarn0,1
DeBilt0,3
Bunnik0,4
Bunschoten0
Eemnes0
Houten0,5
Leusden0,2
Lopik0
Montfoort0,3
Renswoude0
Rhenen0,1
Soest0
Utrecht4,8
Veenendaal1
Woudenberg0
WijkbijDuurstede0
IJsselstein0
Zeist0,8
Nieuwegein0
Aalsmeer0
Alkmaar1,7
Amstelveen0
Amsterdam5,7
Bergen(NH.)0,1
Beverwijk1
Blaricum1
Bloemendaal0,6
Castricum0,8
Diemen0,4
Edam-Volendam0
Enkhuizen1
Haarlem1,5
Haarlemmermeer0,4
Heemskerk0,6
Heemstede1,6
Heiloo0,2
DenHelder1,4
Hilversum2
Hoorn1,5
Huizen1,1
Landsmeer0,1
Laren(NH.)0,4
Medemblik0,1
Oostzaan0,7
Opmeer0
Ouder-Amstel1
Purmerend1,8
Schagen0,5
Texel0,7
Uitgeest0
Uithoorn0
Velsen0,3
Zandvoort0
Zaanstad1
Alblasserdam1
AlphenaandenRijn0,7
Barendrecht0
Drechterland0
CapelleaandenIJssel0
Delft2
Dordrecht1,5
Gorinchem0
Gouda2
's-Gravenhage3,5
Hardinxveld-Giessendam0
Hendrik-Ido-Ambacht0,2
StedeBroec0,5
Hillegom0,3
Katwijk0,1
KrimpenaandenIJssel0
Leiden3,3
Leiderdorp2,5
Lisse1
Maassluis0
Nieuwkoop0
Noordwijk0
Oegstgeest2,4
Oudewater0
Papendrecht0,4
Ridderkerk0
Rotterdam2,7
Rijswijk(ZH.)2,3
Schiedam2,5
Sliedrecht0
Albrandswaard0
Vlaardingen1,7
Voorschoten2,3
Waddinxveen0
Wassenaar1,6
Woerden0,8
Zoetermeer1
Zoeterwoude1,3
Zwijndrecht0,3
Borsele0
Goes0,8
WestMaasenWaal0
Hulst0,6
Kapelle0
Middelburg(Z.)0
Reimerswaal0
Terneuzen0,5
Tholen0
Veere0,1
Vlissingen0,9
DeRondeVenen0
Tytsjerksteradiel0
Asten0
Baarle-Nassau0
BergenopZoom0,9
Best1
Boekel0
Boxtel0
Breda1,9
Deurne0
Pekela0
Dongen0
Eersel0
Eindhoven3
Etten-Leur1
Geertruidenberg0
GilzeenRijen0
Goirle1,3
Helmond1,8
's-Hertogenbosch1,1
Heusden0
Hilvarenbeek0
LoonopZand0
Nuenen,GerwenenNederwetten0
Oirschot0
Oisterwijk0
Oosterhout0,1
Oss0,7
Rucphen0,1
Sint-Michielsgestel0
Someren0
SonenBreugel0
Steenbergen0
Waterland0
Tilburg1,8
Valkenswaard0
Veldhoven1,2
Vught0,6
Waalre0
Waalwijk0
Woensdrecht0
Zundert0
Wormerland0,2
Landgraaf1,1
Beek(L.)0
Beesel1
Bergen(L.)0
Brunssum0
Gennep0
Heerlen1,8
Kerkrade0,4
Maastricht1,7
Meerssen0
MookenMiddelaar1,3
Nederweert0,1
Roermond0,8
Simpelveld0,5
Stein(L.)0
Vaals0
Venlo1,6
Venray0,8
Voerendaal0,9
Weert0,8
ValkenburgaandeGeul0
Lelystad0,9
HorstaandeMaas0
OudeIJsselstreek0
Teylingen0,2
UtrechtseHeuvelrug0,1
OostGelre0
Koggenland0,1
Lansingerland0
Leudal0
Maasgouw0,1
Gemert-Bakel0
Halderberge0,1
Heeze-Leende0
Laarbeek0,3
Reusel-DeMierden0
Roerdalen0
Roosendaal0,9
Schouwen-Duiveland0,4
AaenHunze0
Borger-Odoorn0,2
DeWolden0
Noord-Beveland0
Wijdemeren0,3
Noordenveld0
Twenterand0
Westerveld0
Lingewaard0,1
Cranendonck0
Steenwijkerland0,5
Moerdijk0
Echt-Susteren0,7
Sluis0
Drimmelen0
Bernheze0,2
Alphen-Chaam0
Bergeijk0
Bladel0
Gulpen-Wittem0
Tynaarlo0
Midden-Drenthe0
Overbetuwe0,1
HofvanTwente0
Neder-Betuwe0
Rijssen-Holten0
Geldrop-Mierlo0
Olst-Wijhe0
Dinkelland0
Westland0
Midden-Delfland0,9
Berkelland0
Bronckhorst0,1
Sittard-Geleen2,2
KaagenBraassem0
Dantumadiel0
Zuidplas0,2
PeelenMaas0,5
Oldambt0
Zwartewaterland0
Súdwest-Fryslân0,5
Bodegraven-Reeuwijk0,8
Eijsden-Margraten0
StichtseVecht0,4
HollandsKroon0,1
Leidschendam-Voorburg2,6
Goeree-Overflakkee0
Pijnacker-Nootdorp0,6
Nissewaard0,8
Krimpenerwaard0,1
DeFryskeMarren0
GooiseMeren0,9
BergenDal0,3
Meierijstad0,7
Waadhoeke0
Westerwolde0
Midden-Groningen0,6
Beekdaelen0
Montferland0,2
Altena0,1
WestBetuwe0
Vijfheerenlanden0
HoekscheWaard0
HetHogeland0
Westerkwartier0
Noardeast-Fryslân0
Molenlanden0,1
Eemsdelta0
DijkenWaard0,9
LandvanCuijk0,2
Maashorst0,7
VoorneaanZee0,5
*Voorlopige cijfers

Gemiddeld 1,6 kilometer fietsen naar een bibliotheek

In 2024 was de gemiddelde fietsafstand naar de dichtstbijzijnde bibliotheekvoorziening 1,6 kilometer. Hierbij zijn alle typen bibliotheekvoorzieningen meegeteld waaronder zelfbedieningspunten en bibliotheekbussen. Inwoners van Drenthe hadden met gemiddeld 3,0 kilometer de grootste fietsafstand en inwoners van Utrecht en Zuid-Holland juist de kleinste (gemiddeld 1,3 kilometer).

In 21 gemeenten lag de dichtstbijzijnde bibliotheekvoorziening op minder dan 1 kilometer fietsen. Voor inwoners van de gemeenten Veere (0,5 kilometer), Schiermonnikoog en Noord-Beveland (0,6 kilometer) was de gemiddelde fietsafstand het kleinst.
In 2 gemeenten was de gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnde bibliotheek 5 kilometer of meer: in Alphen-Chaam ging het om 6,2 kilometer, en in Roerdalen om 6,9 kilometer fietsen.

Meer informatie over dit onderwerp is te vinden in het nieuwsbericht Bibliotheken organiseerden weer meer activiteiten in 2024. De cijfers voor alle gemeenten afzonderlijk zijn beschikbaar in de tabellenset Nabijheid van bibliotheekvoorzieningen, 2024.

Nabijheid per fiets van bibliotheekvoorzieningen, 2024*
NaamBibliotheeklocatie of servicepunt ( km)Alle bibliotheken ( km)
Groningen (gemeente)1,41,4
Almere2,32,1
Stadskanaal1,71,7
Veendam2,12,1
Zeewolde2,22,2
Achtkarspelen2,92,9
Ameland1,31,3
Harlingen1,71,7
Heerenveen2,52,5
Leeuwarden2,62,6
Ooststellingwerf2,52,5
Opsterland3,03,0
Schiermonnikoog0,60,6
Smallingerland2,82,8
Terschelling3,83,8
Vlieland0,70,7
Weststellingwerf2,52,5
Assen2,72,7
Coevorden1,91,9
Emmen2,80,8
Hoogeveen3,43,4
Meppel1,71,7
Almelo2,50,8
Borne1,41,4
Dalfsen1,51,5
Deventer1,31,0
Enschede1,51,5
Haaksbergen2,02,0
Hardenberg1,61,6
Hellendoorn1,61,6
Hengelo (O.)1,71,7
Kampen2,12,1
Losser1,81,2
Noordoostpolder4,44,4
Oldenzaal1,61,6
Ommen2,42,4
Raalte2,51,6
Staphorst1,81,8
Tubbergen3,93,6
Urk1,51,5
Wierden1,51,5
Zwolle1,51,5
Aalten1,61,6
Apeldoorn1,90,9
Arnhem1,41,4
Barneveld2,12,0
Beuningen1,51,5
Brummen1,51,4
Buren4,63,9
Culemborg1,71,7
Doesburg1,11,8
Doetinchem2,22,2
Druten2,01,7
Duiven1,61,6
Ede2,11,0
Elburg1,21,1
Epe1,81,6
Ermelo1,71,6
Harderwijk1,61,6
Hattem1,71,7
Heerde1,41,4
Heumen1,21,2
Lochem3,01,7
Maasdriel2,32,3
Nijkerk1,31,3
Nijmegen1,41,4
Oldebroek1,81,8
Putten1,91,9
Renkum1,31,3
Rheden1,11,1
Rozendaal1,91,9
Scherpenzeel1,11,1
Tiel2,32,2
Voorst3,11,8
Wageningen1,41,4
Westervoort1,51,5
Winterswijk2,32,3
Wijchen2,02,0
Zaltbommel2,71,9
Zevenaar1,81,7
Zutphen1,51,5
Nunspeet1,71,7
Dronten2,12,1
Amersfoort1,61,6
Baarn1,31,3
De Bilt1,90,9
Bunnik2,70,8
Bunschoten1,71,7
Eemnes1,11,1
Houten1,31,1
Leusden1,51,1
Lopik4,64,3
Montfoort0,90,9
Renswoude1,11,1
Rhenen1,21,2
Soest1,71,2
Utrecht (gemeente)1,11,1
Veenendaal1,81,8
Woudenberg1,11,1
Wijk bij Duurstede1,01,0
IJsselstein1,21,2
Zeist2,01,1
Nieuwegein2,10,9
Aalsmeer2,62,6
Alkmaar1,41,4
Amstelveen1,61,6
Amsterdam1,11,1
Bergen (NH.)1,51,1
Beverwijk1,21,2
Blaricum2,72,7
Bloemendaal1,51,5
Castricum1,11,1
Diemen1,21,2
Edam-Volendam2,31,1
Enkhuizen1,11,1
Haarlem1,21,2
Haarlemmermeer1,71,7
Heemskerk1,51,5
Heemstede1,31,3
Heiloo1,31,3
Den Helder1,01,0
Hilversum1,81,8
Hoorn1,51,5
Huizen1,71,7
Landsmeer1,00,9
Laren (NH.)1,01,0
Medemblik2,82,3
Oostzaan3,20,8
Opmeer1,71,7
Ouder-Amstel0,90,9
Purmerend2,01,4
Schagen1,72,0
Texel3,73,7
Uitgeest3,73,7
Uithoorn2,22,2
Velsen1,71,7
Zandvoort1,21,2
Zaanstad2,42,3
Alblasserdam1,21,2
Alphen aan den Rijn1,91,9
Barendrecht1,31,3
Drechterland1,81,7
Capelle aan den IJssel2,21,4
Delft1,31,3
Dordrecht1,21,2
Gorinchem1,51,5
Gouda0,90,9
's-Gravenhage (gemeente)1,11,1
Hardinxveld-Giessendam1,01,0
Hendrik-Ido-Ambacht1,21,2
Stede Broec1,41,4
Hillegom1,21,2
Katwijk0,90,8
Krimpen aan den IJssel1,61,6
Leiden1,21,2
Leiderdorp1,31,3
Lisse1,31,3
Maassluis1,51,5
Nieuwkoop2,92,2
Noordwijk1,21,2
Oegstgeest1,11,1
Oudewater1,61,5
Papendrecht1,71,7
Ridderkerk1,21,2
Rotterdam1,21,1
Rijswijk (ZH.)1,61,6
Schiedam0,90,9
Sliedrecht1,41,4
Albrandswaard3,51,6
Vlaardingen1,31,1
Voorschoten1,21,2
Waddinxveen1,61,6
Wassenaar1,71,7
Woerden1,51,5
Zoetermeer1,51,5
Zoeterwoude1,51,5
Zwijndrecht1,11,1
Borsele3,40,8
Goes2,21,5
West Maas en Waal2,51,9
Hulst3,02,6
Kapelle1,01,0
Middelburg (Z.)2,11,0
Reimerswaal3,60,8
Terneuzen1,71,7
Tholen1,70,7
Veere9,10,5
Vlissingen2,31,4
De Ronde Venen1,41,4
Tytsjerksteradiel3,33,3
Asten1,61,6
Baarle-Nassau2,42,4
Bergen op Zoom1,81,5
Best1,61,6
Boekel1,81,8
Boxtel1,52,0
Breda2,41,2
Deurne2,42,4
Pekela2,62,6
Dongen1,51,5
Eersel3,03,0
Eindhoven3,01,2
Etten-Leur1,91,9
Geertruidenberg1,41,4
Gilze en Rijen1,41,4
Goirle1,61,6
Helmond2,52,5
's-Hertogenbosch2,83,0
Heusden1,31,3
Hilvarenbeek2,42,4
Loon op Zand1,21,2
Nuenen, Gerwen en Nederwetten1,81,8
Oirschot3,23,2
Oisterwijk1,81,7
Oosterhout1,51,6
Oss2,22,1
Rucphen2,62,6
Sint-Michielsgestel1,91,9
Someren2,22,2
Son en Breugel1,81,8
Steenbergen3,31,3
Waterland1,01,0
Tilburg1,81,8
Valkenswaard2,12,1
Veldhoven1,91,9
Vught2,61,8
Waalre1,81,8
Waalwijk1,51,5
Woensdrecht2,32,3
Zundert5,52,2
Wormerland1,41,4
Landgraaf1,41,4
Beek (L.)1,71,7
Beesel1,41,4
Bergen (L.)4,44,2
Brunssum1,51,5
Gennep2,32,3
Heerlen1,31,3
Kerkrade1,21,2
Maastricht1,71,7
Meerssen2,12,1
Mook en Middelaar3,03,0
Nederweert2,32,3
Roermond2,82,8
Simpelveld0,90,9
Stein (L.)1,91,9
Vaals1,51,5
Venlo1,61,4
Venray2,92,9
Voerendaal1,21,2
Weert1,71,8
Valkenburg aan de Geul1,41,4
Lelystad2,22,5
Horst aan de Maas4,03,5
Oude IJsselstreek1,71,7
Teylingen1,11,1
Utrechtse Heuvelrug1,31,3
Oost Gelre2,02,0
Koggenland2,21,8
Lansingerland1,32,0
Leudal1,41,6
Maasgouw1,71,7
Gemert-Bakel2,02,0
Halderberge2,21,4
Heeze-Leende1,51,1
Laarbeek1,91,3
Reusel-De Mierden2,32,3
Roerdalen6,96,9
Roosendaal2,21,3
Schouwen-Duiveland3,71,0
Aa en Hunze2,52,5
Borger-Odoorn2,42,4
De Wolden2,22,2
Noord-Beveland11,80,6
Wijdemeren2,72,7
Noordenveld1,91,9
Twenterand1,31,3
Westerveld2,42,4
Lingewaard1,11,2
Cranendonck1,81,7
Steenwijkerland2,01,9
Moerdijk2,01,7
Echt-Susteren3,83,8
Sluis4,04,0
Drimmelen1,41,4
Bernheze1,51,5
Alphen-Chaam6,66,2
Bergeijk2,82,8
Bladel1,61,6
Gulpen-Wittem3,13,1
Tynaarlo2,02,0
Midden-Drenthe2,62,6
Overbetuwe1,71,7
Hof van Twente2,02,0
Neder-Betuwe2,71,2
Rijssen-Holten1,51,5
Geldrop-Mierlo1,31,3
Olst-Wijhe4,31,9
Dinkelland3,01,6
Westland1,01,0
Midden-Delfland2,42,4
Berkelland1,81,8
Bronckhorst2,42,5
Sittard-Geleen1,81,8
Kaag en Braassem2,51,5
Dantumadiel4,34,3
Zuidplas1,51,5
Peel en Maas1,61,6
Oldambt2,31,6
Zwartewaterland1,11,1
Súdwest-Fryslân3,13,1
Bodegraven-Reeuwijk2,01,4
Eijsden-Margraten2,72,6
Stichtse Vecht1,41,4
Hollands Kroon2,22,2
Leidschendam-Voorburg1,31,3
Goeree-Overflakkee3,83,7
Pijnacker-Nootdorp1,21,2
Nissewaard2,22,2
Krimpenerwaard1,71,0
De Fryske Marren3,43,4
Gooise Meren1,31,3
Berg en Dal1,31,3
Meierijstad1,81,7
Waadhoeke3,43,4
Westerwolde2,92,9
Midden-Groningen2,22,2
Beekdaelen1,51,5
Montferland2,12,1
Altena2,41,1
West Betuwe3,91,7
Vijfheerenlanden1,81,5
Hoeksche Waard2,01,7
Het Hogeland3,22,3
Westerkwartier2,11,9
Noardeast-Fryslân4,04,0
Molenlanden2,51,9
Eemsdelta2,42,3
Dijk en Waard2,12,1
Land van Cuijk1,91,9
Maashorst1,61,4
Voorne aan Zee2,02,0
Bron: CBS, KB, nationale bibliotheek
*Voorlopige cijfers

2. Aanvullende statistische diensten 

Naast het reguliere programma doet het CBS regelmatig aanvullend statistisch onderzoek. Hieronder volgt een deel van de meest recente onderzoeksresultaten over Leefomgeving. Een volledig overzicht van de aanvullende onderzoeken die het CBS recentelijk heeft uitgevoerd, is terug te vinden via de website van het CBS.

Bouwen en wonen

Nieuwbouwwoningen woningcorporaties eerste halfjaar 2025

Energie

Landbouw en natuur

Melkveebedrijven naar grootteklasse, 2023-2024
Arealen gewassen per gemeente in 2020
Weidegang biologische koeien en gangbare koeien in 2015, 2018 en 2021-2024
Bedrijfshoofden en bedrijfsleiders in de landbouw, 2015 – 2025
Teeltoppervlakte appels en peren, 2018-2025
Landbouw; hokdierbedrijven met varkens
Landbouwgrond naar gebruikstitels per provincie, 2008 - 2024
Zaai-uien, poot-en plantuien (incl. sjalotten), naar gemeente, 2024

Milieu

Drinkwaterverbruik op Bonaire naar huishoudkenmerken, 2023-2024
Monitor fosfaat- en stikstofexcretie in dierlijke mest, tweede kwartaal 2025
Investeringen in activiteiten ter beperking van klimaatverandering 2019-2023

Regio en ruimte

Nabijheid van bibliotheekvoorzieningen, 2024
Buurt, wijk en gemeente 2025 voor postcode huisnummer
Fvw: Ruimtelijke maatstaven selectie van gemeenten in Noord-Holland, 2025
Fvw: Ruimtelijke maatstaven gemeenten Oostzaan, Landsmeer, Wormerland, 2025
Nabijheid van vrijetijdsvoorzieningen, 2024
Woningen naar bouwjaarklasse, gemeente, wijk en buurt, 2024

3. Updates Compendium voor de Leefomgeving

Het Compendium voor de Leefomgeving is een website die een zo compleet mogelijk beeld geeft van de actuele situatie van milieu, natuur en landschap, en van de ruimtelijke ontwikkeling in Nederland. De publicatie omvat ongeveer 600 specifieke onderwerpen (indicatoren), waarvan het CBS er zo’n 300 bijhoudt.

Het Compendium voor de Leefomgeving komt voort uit het Milieu- en Natuurcompendium, de Monitor Nota Ruimte en de Ruimtemonitor. Het is een gezamenlijk product van het CBS, het Planbureau voor de Leefomgeving, Wageningen Universiteit en Researchcentrum en het RIVM.

In het afgelopen kwartaal zijn onder andere de volgende indicatoren bijgewerkt:

Bouwen en wonen

Geen publicaties in het derde kwartaal.

Energie

Geen publicaties.

Landbouw en natuur

Vegetatie van wegbermen, 1999-2022
Trend van nachtvlinders, 2014-2024
Trend van korstmossen in heide en stuifzand, 1999-2023
Internationaal belang Nederland voor watervogels
Trend van reptielen, 1990-2024
Vogels in het Waddengebied, 1990-2023
Fauna in de Waddenzee
Reptielen van de Habitatrichtlijn, 1994-2024

Milieu

Koelwatergebruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales, 1981-2023
Watergebruik in de land- en tuinbouw, 2001-2023
Winning oppervlaktedelfstoffen, 2004-2023
Mestproductie door de veestapel, 1986-2024
Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2024

Regio en ruimte

Nabijheid levensmiddelenwinkels en bibliotheken, 2008 - 2024.

4. Verschijnt binnenkort 

30 oktober         Oogstraming akkerbouw 2025
20 november    Kwartaalbeeld bouw
21 november    Prijzen bestaande koopwoningen

5. Meer informatie

Cijfers

De statistieken over de leefomgeving zijn in tabelvorm te vinden in StatLine, de online databank van het CBS:

Bouwen en wonen
Energie
Landbouw
Natuur en milieu
Regio en ruimte

Als u liever cijfers in kaartvorm raadpleegt, is dit mogelijk via de visualisatie Cijfers op de Kaart. Hierin zijn statistieken uit een breed scala aan onderwerpen beschikbaar, op het niveau van gemeenten, wijken en buurten.

Wilt u zelf met een GIS-programma aan de slag, dan kunt u de benodigde kaartbestanden in verschillende formaten downloaden via de pagina Geografische data.

Samenwerkingspartners

Brandweer | Emissieregistratie | Eurostat | Kadaster | Koninklijke Bibliotheek | Locatus | Ministerie van BZK | Ministerie van VRO| Ministerie van EZ | Ministerie van IenW | Ministerie van LNV | Mulier Instituut | NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg) | Planbureau voor de Leefomgeving | Prorail | Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) | Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | RIVM | Vektis | Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) | Vereniging van Statistiek en Onderzoek (VSO) | Wageningen University & Research

Interessante links

Cijfers circulaire economie
Cijfers op de Kaart
Compendium voor de leefomgeving

Dossier Circulaire economie
Dossier stikstof
Dossier broeikasgassen

Emissieregistratie

Energietransitie
Eurostat regional yearbook
Informatie natuur, landschap en biodiversiteit

Klimaat en energie PBL
Netwerk Ecologische Monitoring
Nieuwsbrief Regionaal

Monitor Koopwoningmarkt
Monitor Koopwoningmarkt TU Delft
Publieke Dienstverlening op de Kaart
Regionale Energiestrategie

Stikstof Rijksoverheid

Colofon

De Nieuwsbrief Leefomgeving is een uitgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek, en verschijnt 4 keer per jaar.

Wilt u reageren op deze nieuwsbrief of heeft u een vraag over de cijfers of publicaties? Neem dan per e-mail contact met ons op. Ook voor een abonnement op deze Nieuwsbrief kunt u ons mailen.