De beroepsbevolking tijdens de coronacrisis

Wat betreft de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is het coronajaar 2020 met geen enkel ander jaar van deze eeuw te vergelijken. Niet eerder zijn er onder de beroepsbevolking zo kort op elkaar zo veel en grote veranderingen geweest. In het tweede kwartaal, tijdens de eerste lockdown vanwege de coronacrisis, kromp de werkzame beroepsbevolking met 173 duizend mensen. Een zo scherpe daling is niet eerder voorgekomen in de kwartaalcijfers sinds 2003, het eerste jaar waarvoor kwartaalcijfers beschikbaar zijn. Ook het snelle herstel dat erop volgde deed zich niet eerder op deze manier voor. Dit artikel beschrijft deze uitzonderlijke arbeidsmobiliteit gedurende de vier kwartalen van 2020, kijkt naar de groepen die daarbij vooral betrokken waren en besteedt ook aandacht aan de steunmaatregelen van de overheid tijdens deze coronacrisis.

Hoofdstuk 2 beschrijft de ontwikkeling van de beroepsbevolking per kwartaal. Daarbij komen ook de wisselingen tussen de werkzame, werkloze en niet-beroepsbevolking aan bod.

Hoofdstuk 3 gaat in op de kenmerken van degenen die hun werk verloren.

Na het grote aantal mensen die zonder werk raakten in het tweede kwartaal volgde een sterke toename in het aantal baanvinders in de tweede helft van 2020. Hoofdstuk 4 bespreekt deze baanvinders.

Wie vonden er werk in deze periode en in hoeverre wijkt dit patroon af van eerdere jaren? Bij mensen die hun werk behielden was er vaak wel sprake van een verminderd aantal werkuren. Vooral in het tweede kwartaal van 2020 werden er minder uren gewerkt, maar in mindere mate was dat ook het geval in de tweede helft van 2020. Hoofdstuk 5 gaat hier verder op in.

Tot slot gaat hoofdstuk 6 in op de steunmaatregelen die de regering in het leven heeft geroepen, de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) en de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). Dit geeft een beeld van wie er aanspraak hebben gemaakt op deze steunmaatregelen.

De cijfers in dit artikel zijn gebaseerd op de Enquête beroepsbevolking (EBB). Op basis hiervan zijn er vanaf 2003 stand- en stroomcijfers per kwartaal beschikbaar. De EBB is een doorlopende enquête waarmee respondenten maximaal vijf keer achtereen om de drie maanden worden benaderd. Op basis hiervan kunnen bijvoorbeeld de stromen in en uit werk worden bepaald. De stand- en stroomcijfers kennen beide hun eigen weegprocedure. Hierdoor kunnen veranderingen in de beroepsbevolking afwijken van de optelsom van de in- en uitstroom hiervan.

Onderstaande schema’s geven de dynamiek op de arbeidsmarkt weer voor het eerste en het tweede kwartaal van 2020. Bij het samenstellen van stroomcijfers worden drie posities onderscheiden: werkzame beroepsbevolking, niet-beroepsbevolking en werkloze beroepsbevolking. De werkzame en werkloze beroepsbevolking samen vormen de beroepsbevolking. Tot de werkloze beroepsbevolking horen degenen die geen betaald werk hebben, wel recent hebben gezocht naar werk en ook direct kunnen beginnen. Mensen zonder werk die niet zoeken en/of niet beschikbaar zijn, vallen onder de niet-beroepsbevolking.

Het CBS beschikt vanaf 2003 over seizoengecorrigeerde kwartaalcijfers over de beroepsbevolking. Een vergelijking met eerdere cijfers uit deze reeks laat zien hoe bijzonder 2020 is geweest. Niet eerder was de dynamiek binnen de beroepsbevolking zo groot. Allereerst nam de werkzame beroepsbevolking af met 173 duizend van het eerste op het tweede kwartaal. Dergelijke dalingen deden zich eerder ook wel voor, namelijk na de kredietcrisis in 2009 en daarna in 2013, met dit verschil dat deze daling zich toen voltrok in het tijdsbestek van een jaar of meer.

De afname in het tweede kwartaal van 2020 is het resultaat van verschillende stromen op de arbeidsmarkt. Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden waren er enerzijds 371 duizend werkenden die van het ene op het andere kwartaal geen werk meer hadden (werkloze en niet-beroepsbevolking samen, zie schema 1.1), anderzijds waren er 198 duizend mensen die in dit kwartaal betaald werk gingen verrichten.

Een kwartaal eerder, in het eerste kwartaal van 2020, bestond de stroom van werk naar geen werk nog uit 267 duizend mensen en de stroom naar werk uit 313 duizend mensen. In het tweede kwartaal was de uitstroom uit de werkzame beroepsbevolking dus 104 duizend meer dan in het eerste kwartaal van 2020. Tegelijkertijd nam de instroom met 115 duizend af.

Niet iedereen die aan het begin van de coronacrisis zonder werk raakte, werd werkloos. Alleen de mensen die op zoek gaan naar werk en direct kunnen starten worden gerekend tot de werkloze beroepsbevolking. Veel mensen die in het tweede kwartaal van 2020 zonder werk raakten gingen echter niet op zoek naar werk en kwamen daardoor in de niet-beroepsbevolking terecht. Vanwege de ‘intelligente’ lockdown, die eind maart begon, had werk zoeken voor sommige mensen weinig zin. Bijvoorbeeld studenten die doorgaans in de horeca werken en die niet zochten vanwege de sluiting van cafés en restaurants. Hierdoor begonnen minder mensen dan gebruikelijk in een nieuwe baan. Op deze manier kromp dus in het tweede kwartaal de totale beroepsbevolking (de werkende en werkloze beroepsbevolking samen) en groeide de niet-beroepsbevolking. Ook deze toename is sinds 2003 niet eerder zo groot geweest.

Meer mensen op zoek naar werk na versoepeling lockdown

Na de versoepeling van de eerste lockdown, begin juni 2020, nam het aantal mensen dat ging zoeken naar werk weer toe. Daarmee slonk de niet-beroepsbevolking weer fors in het derde kwartaal. Een deel van hen vond ook direct werk, waardoor de werkzame beroepsbevolking weer toenam met 28 duizend. Maar dat gold niet voor het merendeel. Het aantal werklozen groeide daardoor sterker, met 70 duizend.

In het vierde kwartaal werden de maatregelen door het kabinet weer aangescherpt. Beginnend met een gedeeltelijke lockdown in oktober, die overging in een ‘harde’ lockdown in december. Desondanks nam de werkzame beroepsbevolking in het vierde kwartaal verder toe en daalde de werkloosheid. Ook de niet-beroepsbevolking nam verder af. Uiteindelijk telde de werkzame beroepsbevolking in het vierde kwartaal van 2020 85 duizend mensen minder dan in het eerste kwartaal van 2020. De werkloze beroepsbevolking bestond in het vierde kwartaal uit 384 duizend mensen, 107 duizend meer dan in het eerste kwartaal.

Daling werkzame beroepsbevolking vooral bij jongeren

Degenen die van het eerste op het tweede kwartaal geen werk meer hadden, waren voor een groot deel jongeren. Van de 173 duizend mensen waren er 117 duizend tussen de 15 en 25 jaar. Verder ging het om 19 duizend 25- tot 45-jarigen en 37 duizend 45-plussers. Bij jongeren en 45-plussers groeide in het tweede kwartaal de niet-beroepsbevolking sterker dan de werkloze beroepsbevolking. Voor de laatste groep geldt dat dit aansluit bij het eerder genoemde gegeven dat er meer mensen vanwege hoge leeftijd of pensioen niet meer werken. In de leeftijdsgroep die daartussen ligt was juist de groei van de werkloze beroepsbevolking groter dan die van de niet-beroepsbevolking. Dat betekent dat 25- tot 45-jarigen zonder werk naar verhouding het vaakst actief bleven op de arbeidsmarkt door te zoeken naar werk.

Relatief grote toename werkloosheid bij 25-plussers in derde kwartaal

In het derde kwartaal werd de groei van de niet-beroepsbevolking deels tenietgedaan. Van de 85 duizend mensen die (weer) toetraden tot de beroepsbevolking kwam het merendeel in de werkloze beroepsbevolking terecht. Dat wil zeggen dat deze groep weer op zoek ging, maar niet meteen werk vond. Het ging daarbij relatief vaak om 25-plussers. Bij hen nam de werkloosheid naar verhouding dan ook het sterkst toe.

In het vierde kwartaal nam de werkloosheid weer af ten opzichte van het derde kwartaal, en nam het aantal mensen met werk verder toe. Het waren vooral 45-minners die werk vonden. Bij de 45-plussers werd de stroom richting de niet-beroepsbevolking juist groter. Uiteindelijk was in het vierde kwartaal vooral onder de jongste groep (25-minners) het aantal werkenden afgenomen, terwijl het in de tussengroep (25 tot 45 jaar) iets hoger lag dan in het eerste kwartaal. De 45-plussers zitten hier tussenin, met een kleine daling van het aantal werkenden.

Het voorgaande heeft laten zien dat in 2020 relatief veel werkenden zonder werk raakten. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals een arbeidsconflict of het vervallen van werk, maar ook ziekte of pensioen. Sinds het eerste kwartaal van 2020 wordt vooral het vervallen van werk vaker opgegeven als reden. In 2019 schommelde dit aandeel nog elk kwartaal rond de 11 procent, wat neerkomt op gemiddeld zo’n 28 duizend gevallen. In 2020 nam dit aandeel flink toe, met een piek in het tweede kwartaal. Een kwart van degenen die zonder werk raakten, zo’n 86 duizend mensen, gaf toen deze reden op. Ook in de kwartalen erna bleef dit percentage relatief hoog.

Ook het aflopen van tijdelijke contracten werd in het tweede kwartaal vaker genoemd dan een jaar ervoor, 66 duizend tegen 43 duizend. Verder zijn er gedurende 2020 meer mensen gestopt met werken vanwege hoge leeftijd of pensioen. Hiertegenover staat dat het aandeel dat vanwege opleiding of studie niet meer werkte flink is gedaald gedurende 2020. Doordat er tijdens de eerste lockdown veel minder studenten en scholieren aan het werk waren, was het aantal afhakers wegens school of studie ook minder groot.

Baanverlies toegenomen onder flexwerknemers

Vooral veel flexwerknemers die nog maar kort werkzaam waren, verloren in 2020 hun baan. De cijfers die een beeld geven van de kenmerken van deze baanverliezers worden niet gecorrigeerd voor seizoeninvloeden. Daarom worden deze cijfers in het vervolg van dit artikel steeds vergeleken met de situatie in dezelfde periode een jaar eerder.

In vergelijking met vaste werknemers en zelfstandigen is de uitstroom uit werk van flexwerknemers naar verhouding aanzienlijk hoger. In alle kwartalen van 2020 was deze stroom bovendien groter dan in 2019, vooral in het tweede en vierde kwartaal. In het tweede kwartaal van 2019 raakte nog geen 7 procent van de flexwerknemers zonder werk (138 duizend), tegen ruim 10 procent een jaar later (193 duizend). Bij uitzendkrachten, een van de verschillende typen flexwerknemers, was de groei van het baanverlies het grootst (van 8,2 procent naar 17,4 procent), gevolgd door degenen met een tijdelijk dienstverband zonder vaste uren (7,5 procent om 13,2 procent).

Ook bij werknemers met vast werk en bij zelfstandigen is de uitstroom toegenomen. Het ging in het tweede kwartaal van 2020 om respectievelijk 2,0 procent en 2,3 procent. Een jaar eerder was dit nog 1,3 procent en 1,9 procent.

Uitstroom grootst in transport en logistieke beroepen

De uitstroom van werk naar werkloosheid of naar de niet-beroepsbevolking was vrijwel algemeen voor alle beroepsklassen, maar vooral in het tweede kwartaal zijn er enkele uitschieters. Zo raakten 55 duizend mensen in de transport- en logistieke beroepen zonder werk, bijna een verdubbeling ten opzichte van het tweede kwartaal van 2019. Dat komt overeen met respectievelijk 8,5 procent en 4,4 procent van de mensen in deze beroepsklasse. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om bus- en trambestuurders, maar ook om taxichauffeurs. In aantallen was de uitstroom het hoogst onder dienstverlenende beroepen, namelijk 57 duizend in het tweede kwartaal. In hetzelfde kwartaal van 2019 waren dit er nog 39 duizend (respectievelijk 7,2 procent en 5,0 procent van de werkenden in deze beroepsklasse). In deze categorie vallen onder meer beroepen in de horeca, zoals kelners, koks en barpersoneel, maar ook reisbegeleiders en kappers. Ook in de commerciële beroepen nam het baanverlies flink toe. Onder deze beroepen vallen niet alleen de winkeliers en medewerkers in winkels, maar ook callcentermedewerkers en overige verkopers. In de laatste categorie nam het baanverlies vooral toe bij verkopers in fastfoodrestaurants en snackbars.

Dat de toename van verlies van werk is geconcentreerd bij bepaalde beroepen hangt samen met de aard van de eerste (‘intelligente’) lockdown. Zo waren de horeca en sportscholen gesloten, werd er veel minder gebruikgemaakt van het openbaar vervoer en werd er weinig gereisd met het vliegtuig. In de cijfers is terug te zien welke beroepsgroepen door deze maatregelen het hardst werden getroffen als het gaat om verlies van werk.

Na de versoepeling van de eerste lockdown in juni nam het aantal mensen met werk weer wat toe. In het derde kwartaal van 2020 stroomden in vrijwel alle beroepsklassen veel minder werkenden uit naar een situatie zonder werk. Toen gedurende het vierde kwartaal de maatregelen weer werden aangescherpt van een gedeeltelijke lockdown in oktober tot een ‘harde’ lockdown in december, nam vooral de stroom van werk naar geen werk in de dienstverlenende beroepen weer toe, van 52 duizend in het vierde kwartaal van 2019 tot 68 duizend in het vierde kwartaal van 2020. In de overige beroepsklassen deed deze toename zich niet of minder voor.

Niet alleen groeide de uitstroom van werk naar geen werk tijdens de coronacrisis, de instroom naar werk kromp in vrijwel even grote mate. Hierdoor was de daling van het aantal mensen met werk historisch groot in het tweede kwartaal. Vervolgens nam het aantal mensen met werk in het verdere verloop van 2020 weer toe. Dit hoofdstuk gaat nader in op de daling van de instroom naar werk. Daarbij wordt ook de balans opgemaakt voor het einde van 2020 wat betreft de gevolgen van de toegenomen uitstroom en afgenomen instroom.

Doorgaans beginnen werknemers met werken in een flexibele arbeidsrelatie. Vaak is er een proefperiode of is er sprake van een tijdelijk dienstverband (waarbij wel of niet al is aangegeven of er uitzicht is op een vast contract). Daarnaast zijn er uitzend- en oproepkrachten, die ook tot de flexwerknemers worden gerekend. Het aantal mensen dat werk vond als flexwerknemer daalde in het tweede kwartaal van 2020 sterk. Waren dit er in het tweede kwartaal van 2019 nog 241 duizend, een jaar later was dit gekrompen tot 158 duizend. Bij deze krimp gaat het vooral om oproepkrachten (van 84 duizend naar 59 duizend) en degenen met een tijdelijk dienstverband zonder vaste uren (van 46 duizend naar 28 duizend). Verder stroomden minder mensen direct in in een vaste baan. Hetzelfde geldt voor mensen die een eigen bedrijf startten. Maar doordat de doorstroom naar vast werk en zelfstandigheid groter was dan de uitstroom, nam per saldo het aantal werkenden in beide groepen toe.

In het derde en vierde kwartaal van 2020 herstelde de instroom naar werk zich. In het derde kwartaal nam de instroom van het aantal flexwerknemers toe. Deze was met 261 duizend weer een stuk hoger, en ook hoger dan hetzelfde kwartaal een jaar ervoor, 248 duizend. Dit hangt samen met de versoepeling van de eerste lockdown na het tweede kwartaal, waardoor er weer meer mensen nodig waren, bijvoorbeeld in de horeca. Dit zette door in het vierde kwartaal, ondanks de ‘harde’ lockdown tegen het einde van dat kwartaal. Ook de instroom naar vast werk en zelfstandigheid namen in dit kwartaal weer toe.

Uiteindelijk waren er in het vierde kwartaal in totaal 177 duizend flexwerknemers minder dan in het vierde kwartaal van 2019. Het aantal mensen met een vast dienstverband lag daarentegen 95 duizend hoger dan een jaar eerder, en ook het aantal zelfstandigen was gegroeid met 44 duizend. Het gaat dan vooral om zzp’ers. Overigens moet hierbij worden vermeld dat de ontwikkeling in het aantal vaste werknemers, flexwerknemers en zelfstandigen niet alleen wordt bepaald door de in- en uitstroom, maar ook door wisselingen tussen arbeidsrelaties, bijvoorbeeld als mensen overgaan van een flexibel naar een vast contract, of als werknemers gaan werken als zelfstandige.

In het tweede kwartaal werd vooral de instroom naar werk van 0 tot 12 uur per week flink kleiner, van 134 duizend mensen in 2019 naar 81 duizend. Overigens was er ook een relatief sterke afname bij mensen die instroomden in grotere banen, zoals voltijders, bij wie de instroom inzakte van 71 duizend naar 49 duizend. Het herstel van de instroom deed zich in het derde kwartaal vooral voor bij werk van minder dan 20 uur per week. In het vierde kwartaal nam deze instroom toch weer af onder degenen die 12 tot 20 uur werkten. De instroom naar werk voor minder dan 12 uur per week bleef wel hoger dan een jaar eerder in het vierde kwartaal. Ook de instroom in grotere banen, 20 uur of meer per week, nam in het vierde kwartaal toe ten opzichte van een jaar eerder.

Sterkste krimp instroom bij dienstverlenende beroepen

In het tweede kwartaal was de krimp van de instroom naar werk het grootst bij dienstverlenende beroepen. Slechts 28 duizend mensen die eerder geen werk hadden, gingen in een dergelijk beroep werken, tegen 63 duizend in het tweede kwartaal van 2019. Samen met de sterk toegenomen uitstroom in de dienstverlenende beroepen leidde dit ertoe dat het aantal mensen met betaald werk in deze beroepsklasse het meest kromp. Ook bij de transport- en logistieke beroepen was de instroom in het tweede kwartaal van 2020 met 39 duizend lager dan het jaar ervoor, toen dit er nog 49 duizend waren. Ook hier was er tegelijkertijd sprake van een sterke groei van de uitstroom.

Het arbeidsvolume kan afnemen doordat er minder mensen met betaald werk zijn en doordat werkenden minder uren zijn gaan werken. Het aantal mensen met betaald werk is inderdaad gedaald tijdens de coronacrisis, maar zijn mensen ook minder uren gaan werken? Over de feitelijk gewerkte uren wordt doorgaans per kwartaal gepubliceerd op basis van de Arbeidsrekeningen¹⁾ van het CBS. Met behulp van de Enquête beroepsbevolking kunnen ook (niet-seizoengecorrigeerde) maandcijfers²⁾ over het gemiddelde aantal gewerkte uren per werkende worden samengesteld. Op deze manier kan worden bekeken in hoeverre mensen met betaald werk minder uren zijn gaan werken gedurende de coronaperiode. Hiertoe worden de gewerkte uren voor de twaalf maanden van 2020 bepaald. Deze worden vervolgens vergeleken met de gewerkte uren van dezelfde maand in 2019. Hierbij moet worden vermeld dat vanwege de eerder besproken dynamiek in de beroepsbevolking de samenstelling hiervan is veranderd in de loop van 2020, wat van invloed kan zijn op de gemiddeld gewerkte uren.

Vooral minder uren bij zelfstandigen in dienstverlenende beroepen

Er zijn grote verschillen tussen beroepsklassen als het gaat om de ontwikkeling in het aantal gewerkte uren van zelfstandigen tijdens de coronaperiode. In dienstverlenende beroepen werd in april 2019 nog gemiddeld 33 uur per week gewerkt. In 2020 is dat gedaald tot gemiddeld 11 uur per week. Daarnaast nam het aantal gewerkte uren ook sterk af in pedagogische beroepen en transport- en logistieke beroepen (gemiddeld -13 uur per week). En aan het einde van het jaar (december) liep het aantal gewerkte uren relatief het sterkst terug bij zelfstandigen in de creatieve en taalkundige en opnieuw dienstverlenende beroepen (beide -6 uren per week).

Het kabinet heeft eind maart 2020 steunmaatregelen in het leven geroepen om werkgevers en zelfstandigen gedurende de coronacrisis te ondersteunen. Voor werkgevers gaat het om de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). De NOW is bedoeld om werkgevers tegemoet te komen die omzet verliezen, zodat zij hun werknemers kunnen blijven doorbetalen. Daarmee beoogt het kabinet faillissementen en het daarmee gepaard gaande baanverlies te voorkomen, zodat de werkloosheid niet te sterk oploopt. Voor zelfstandigen is er de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). De Tozo wordt uitgevoerd door gemeenten en voorziet zelfstandigen in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud en een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de coronacrisis op te vangen.

Van de werknemers in het tweede kwartaal van 2020 was 30,5 procent werkzaam bij een bedrijf dat een NOW1-uitkering heeft ontvangen. Er zijn grote verschillen naar beroep. Dit aandeel was het hoogst onder dienstverlenende beroepen, denk aan reisbegeleiders en aan kappers en schoonheidsspecialisten. Van elke 10 werknemers die in deze beroepsklassen werken, waren er 9 met een werkgever die NOW had ontvangen. Dit geldt ook voor buschauffeurs en trambestuurders, die vallen onder de transport- en logistieke beroepen. Verder was dit aandeel hoog bij de sportinstructeurs (76 procent NOW1). Daarnaast zijn er beroepen waar werknemers niet of nauwelijks te maken hebben gehad met de NOW-regeling. Daarbij gaat het met name om beroepen in de (semi-)overheid als politieagenten, (hoog)leraren en personeel in de zorg.

Hoewel in dienstverlenende en logistieke beroepen als koks, reisbegeleiders en chauffeurs meer dan gemiddeld gebruikgemaakt werd van de NOW1-regeling, was het baanverlies in het tweede kwartaal van 2020 hier in veel gevallen groter dan voorheen. Van de buschauffeurs en trambestuurders raakte bijvoorbeeld 7,2 procent in het tweede kwartaal zonder werk. In hetzelfde kwartaal van 2019 was dat 3,9 procent. Daarnaast was er ondanks een groot aandeel NOW1 een bovengemiddeld baanverlies bij de dienstverlenende beroepen. Gedurende de eerste lockdown waren daar minder werkenden nodig. Bovendien ging het veelal om jongeren met een flexibel contract, die bijvoorbeeld werkten als uitzendkracht of op basis van een tijdelijk contract.

Daarnaast zijn er ook beroepen met werkgevers die relatief veel steun hebben ontvangen in de vorm van NOW1 en waar de uitstroom naar werkloosheid of inactiviteit juist relatief laag was. Dan gaat het bijvoorbeeld om kappers en schoonheidsspecialisten, maar ook om piloten/dekofficieren. Deze scoren relatief hoog als het gaat om aanvragen omtrent NOW (ruim 60 procent), maar in het tweede kwartaal was er geen toename van het percentage mensen die hun baan verloren of stopten met werken.

Tozo meest gebruikt bij dienstverlenende beroepen

Zelfstandigen met een dienstverlenend beroep maakten het vaakst aanspraak op de Tozo-regeling (38 procent), gevolgd door de zelfstandigen met een creatief of taalkundig beroep (34 procent). Hierbij gaat het bij de eersten vooral om koks, kappers en barpersoneel, van wie ongeveer de helft aanspraak heeft gemaakt op deze regeling. Bij de creatieve beroepen gaat het onder meer om beeldend en uitvoerend kunstenaars en fotografen en interieurontwerpers. Daarnaast was het aandeel zelfstandigen dat Tozo heeft aangevraagd ook groot bij ondernemers in de transport- en logistieke beroepen. In de beroepsgroep chauffeurs (taxi) en dergelijke maakten 6 op de 10 zelfstandigen aanspraak op deze regeling.

Overigens bestaat er een sterke samenhang tussen de afname van het aantal gewerkte uren door zelfstandigen en de aanspraak die is gemaakt op de Tozo. Bij zelfstandigen was de daling van het aantal gewerkte uren in dienstverlenende beroepen het grootst, 22 uur per week, en in dergelijke beroepen werd het vaakst aanspraak gemaakt op de Tozo. En andersom: bij zelfstandigen die in april niet of nauwelijks minder uren werkten, zoals agrarische beroepen en beroepen in het openbaar bestuur, was deze aanspraak ook het laagst. Let wel, deze samenhang is nu bekeken op het niveau van beroepsklassen. In hoeverre er samenhang is tussen gewerkte uren en aanspraak op de Tozo op individueel niveau, is hier niet onderzocht. Voor het bepalen van een dergelijke samenhang is vervolgonderzoek nodig.

Het CBS publiceert kwartaalcijfers over de beroepsbevolking die beginnen vanaf 2003. Deze zijn gebaseerd op de Enquête beroepsbevolking (EBB). Bovendien worden er op basis van de EBB stroomcijfers per kwartaal gepubliceerd. De EBB is een panel met steeds wisselende deelnemers waarin respondenten om de drie maanden worden benaderd, voor maximaal vijf keer. Op basis hiervan kunnen bijvoorbeeld de stromen in en uit werk worden bepaald. Deze stromen worden ook verbijzonderd naar achtergrondkenmerken, mits de steekproefaantallen hiervan groot genoeg zijn. De gegevens over de uitbetalingen aan werkgevers op basis van de NOW worden bijgehouden door het UWV. Deze gegevens zijn gekoppeld aan de Enquête beroepsbevolking (EBB). Het gaat om maandelijkse gegevens van de eerste aanvraagperiode (NOW1) die van het UWV zijn ontvangen. Deze gegevens zijn gekoppeld met behulp van de Polisadministratie. De Polisadministratie is de gezamenlijke basisregistratie van de Belastingdienst, het UWV en het CBS. Door de koppeling is het mogelijk de kenmerken van werknemersbanen te onderzoeken waarvoor door bedrijven NOW is aangevraagd en door het UWV is uitgekeerd. Hierover heeft het CBS eerder bericht  en geconstateerd dat de bedrijven die in de periode van maart tot en met juli een NOW1-uitkering ontvingen, in februari 2,6 miljoen werknemersbanen telden. In totaal waren er in die maand 8,5 miljoen werknemersbanen. Daarbij kenden de bedrijfstakken horeca (85 procent) en cultuur, sport en recreatie (76 procent) verhoudingsgewijs de meeste werknemersbanen die waren betrokken bij een NOW-uitkering.

Vervolgens zijn deze gegevens weer gekoppeld aan de Enquête beroepsbevolking (EBB). Dit verschilt van de Polisadministratie: waar de Polisadministratie gaat over het aantal banen van werknemers in Nederland, meet de EBB het aantal mensen (of werknemers) met betaald werk. Op deze manier kunnen ook de beroepen waarin mensen werkzaam zijn in relatie tot de NOW-regeling worden bekeken. Doordat na koppeling de NOW1-gegevens met de EBB-gewichten worden opgehoogd, wijken de aantallen wat af van de hier eerder genoemde publicatie. Daarom worden over deze beroepen alleen percentages vermeld en geen aantallen. Overigens bevat de EBB naast informatie over beroepen ook informatie over bedrijfstakken. Op basis van de EBB komt net als bij de Polisadministratie naar voren dat 30,5 procent van de werknemers werkzaam is bij een bedrijf dat in het tweede kwartaal van 2020 een NOW1-uitkering heeft ontvangen, waarbij dit het vaakst voorkwam in de bedrijfstakken horeca (85 procent) en cultuur, sport en recreatie (77 procent). Dit is dus vrijwel gelijk aan de eerder gepubliceerde percentages over werknemersbanen.

Tozo

De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) wordt uitgevoerd door gemeenten en voorziet zelfstandigen in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud en een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de coronacrisis op te vangen. Deze gegevens komen beschikbaar via de gemeentelijke bijstandsregistraties die voorhanden zijn op het CBS. Hierover wordt maandelijks gepubliceerd in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Ook deze gegevens zijn gekoppeld aan de EBB. Hierbij is van zelfstandigen in het tweede kwartaal van 2020 bepaald of ze op enig moment gebruik hebben gemaakt van de Tozo-regeling in de periode april tot en met juni. Ook hierbij kan na koppeling met de EBB het beroep worden bekeken van deze zelfstandigen. Doordat na koppeling de Tozo-gegevens met de EBB-gewichten worden opgehoogd, wijken de aantallen wat af van de hierboven genoemde publicatie. Daarom worden hier - net als bij de cijfers over de NOW - verder geen aantallen genoemd, maar alleen percentages.