1. Inleiding
De afgelopen jaren zijn Nederlandse bedrijven meer en meer Artificiële Intelligentie (AI) gaan gebruiken (CBS, 2025). In 2021 gebruikte nog 13 procent van de bedrijven met 10 of meer werkzame personen AI-technologie, maar in 2024 was dit al 23 procent. Text mining en natural language generation werden in 2024 het vaakst gebruikt (14 en 12 procent). De komende jaren zal het gebruik van AI-technologie door bedrijven waarschijnlijk blijven toenemen. Verwacht wordt dat de toepassing van AI-technologie zal resulteren in een grotere productiviteit van bedrijven en economische groei (OECD, 20241; WRR 2021).
AI verwijst naar computer systemen die taken uitvoeren waar vroeger menselijke intelligentie voor nodig was. Meer technisch gedefinieerd gaat het om machinale systemen die, voor specifieke doelstellingen, uit ontvangen input afleiden hoe output te genereren (OECD, 20242). Deze systemen kunnen met een bepaalde mate van autonomie voorspellingen of aanbevelingen doen, of beslissingen nemen die van invloed zijn op de fysieke of virtuele omgeving. Voorbeelden van AI-systemen zijn autonome robots, zelfrijdende auto's, machine learning modellen die gebruikt worden voor data analyse, AI-gedreven beeldanalyse en generatieve AI modellen die op basis van een prompt tekst en/of afbeeldingen produceren.
Informatie over welke bedrijven vooral AI-technologie gebruiken is beperkt beschikbaar. In dit rapport worden daarom verschillen in kaart gebracht tussen bedrijven die AI-technologie gebruiken en bedrijven die dat niet doen. Hierbij wordt gekeken naar verschillen in bedrijfsdemografische kenmerken, die samenhangen met de structuur van bedrijven, en bedrijfseconomische kenmerken. Ook wordt gekeken naar twee kenmerken die samenhangen met innovatie, namelijk de aanvraag van patenten binnen de ondernemingengroep van het bedrijf en ICT-investeringen.
Voor de uitgevoerde analyses werd de populatie bedrijven voor de enquête ICT-gebruik bedrijven (2021-2024, 10 of meer werkzame personen) gekoppeld aan het bedrijvenregister van het CBS (bedrijfsdemografische kenmerken), de Directe Ramingen Totaal (netto omzet), de Productie Statistieken (andere bedrijfseconomische kenmerken), en informatie over aangevraagde patenten en ICT-investeringen. Informatie over het gebruik van één of meer van zeven AI-technologieën, het aantal gebruikte technologieën, het type technologie en de herkomst van de technologie was afkomstig uit de enquête ICT-gebruik bedrijven.
De resultaten voor de bedrijfsdemografische kenmerken, de bedrijfseconomische kenmerken, en de kenmerken die samenhangen met innovatie, worden in afzonderlijke hoofdstukken (2-4) gepresenteerd. Hoofdstuk 5 gaat dieper in op de samenhang tussen het gebruik van AI-technologie en productiviteit. In hoofdstuk 6 worden enkele suggesties voor vervolgonderzoek gedaan. Vanwege een te klein aantal bedrijven waarvoor R&D uitgaven bekend waren was het niet mogelijk resultaten over R&D-uitgaven te genereren.
Deze rapportage behandelt een selectie van de meest actuele onderzoeksresultaten. In een uitgebreide tabellenset die hoort bij deze rapportage worden ook de resultaten voor eerdere jaren gegeven. Uitleg over de gehanteerde methoden is te vinden in de technische toelichting van deze tabellenset.
Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken.