6. Mogelijk vervolgonderzoek

De resultaten in de voorgaande hoofdstukken laten duidelijke verschillen zien tussen bedrijven die AI-technologie gebruiken en bedrijven die dat niet doen. Bedrijven die AI-technologie gebruiken hebben andere bedrijfsdemografische kenmerken, zijn anders in hun bedrijfseconomische uitkomsten, en hebben een ander ‘innovatief profiel’ (patenten en ICT-investeringen) dan bedrijven die geen AI-technologie gebruiken. Ook zijn (grote) bedrijven die AI gebruiken productiever dan de bedrijven die dat niet doen. 

De vraag die nu op tafel ligt is of, en in hoeverre, AI-technologie de oorzaak is van de verschillen in de onderzochte kenmerken tussen bedrijven die wel of geen AI gebruiken, of dat er andere factoren zijn die een rol spelen. Het huidige onderzoek was exploratief van aard. Er kunnen dus geen conclusies worden getrokken over een mogelijke causale relatie tussen het gebruik van AI en de kenmerken van de bedrijven. Een eerste vervolgstap richting een antwoord is onderzoeken in hoeverre AI-technologie samenhangt met bedrijfseconomische uitkomsten, onafhankelijk van andere factoren. Ook is het zinvol na te gaan of de ontwikkeling over de tijd in bedrijfseconomische uitkomsten voor bedrijven die AI-technologie gebruiken verschilt ten opzichte van bedrijven die geen AI gebruiken. Vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op de volgende deelvragen:

1. Hangt het gebruik van AI-technologie, onafhankelijk van bedrijfsdemografische kenmerken, samen met bedrijfseconomische uitkomsten en het innovatief profiel van bedrijven?
   Mogelijk is (een deel van) het verschil in bedrijfseconomische kenmerken te verklaren door verschillen in de bedrijfsdemografische kenmerken van bedrijven. De hogere omzet van bedrijven die AI-technologie gebruiken zou bijvoorbeeld verklaard kunnen worden doordat de bedrijven die deze technologie gebruiken groter zijn dan de bedrijven die de technologie niet gebruiken. Of het zou zo kunnen zijn dat bedrijven die AI gebruiken vaker onderdeel zijn van een buitenlands concern, eenvoudigweg omdat deze bedrijven groter zijn, en grotere bedrijven vaker onderdeel zijn van een buitenlands concern. Ook zou het kunnen zijn dat bedrijven die AI-technologie gebruiken vaker in ICT investeren omdat een groter deel van deze bedrijven in de ICT-sector actief is, waar sowieso meer geïnvesteerd wordt in ICT. Om inzicht te krijgen in dergelijke mechanismen is het zinvol na te gaan of de samenhang tussen het gebruik van AI-technologie, bedrijfseconomische uitkomsten en het innovatieve profiel van bedrijven blijft bestaan na controle voor bedrijfsdemografische kenmerken. 
2. Hangt het gebruik van AI-technologie, onafhankelijk van andere technologische kenmerken, samen met bedrijfseconomische uitkomsten en het innovatief profiel van bedrijven?
   Als zou blijken dat de verschillen in uitkomsten tussen bedrijven die AI gebruiken en bedrijven die dat niet doen niet geheel te verklaren zijn door bedrijfsdemografische kenmerken, is het de vraag welke factoren die verschillen dan wel verklaren. Kunnen deze verschillen worden toegewezen aan het gebruik van AI zelf, of is het AI-gebruik slechts een uiting van de digitaliseringsgraad van een bedrijf? Het lijkt waarschijnlijk dat bedrijven die AI gebruiken over het algemeen ook meer geneigd zullen zijn andere digitale middelen te gebruiken. De vraag is dan, hangt het gebruik van AI samen met bedrijfseconomische uitkomsten, los van het gebruik van andere technologieën, of de algemene digitaliseringsgraad van bedrijven.
3. Is de ontwikkeling van bedrijfseconomische uitkomsten door de tijd anders voor bedrijven die AI gebruiken dan voor bedrijven die dat niet doen? 
   In dit rapport is gekeken naar de samenhang tussen het gebruik van AI en andere kenmerken van het bedrijf binnen hetzelfde jaar. Er is dus een ‘dwarsdoorsnede’ gemaakt. De vraag of bedrijven die AI-technologie gebruiken zich anders ontwikkelen dan bedrijven die dat niet doen is daarmee nog niet beantwoord. Dit kan worden onderzocht middels een kortetermijnbenadering. Omdat AI-technologie een nieuwe technologie is en dus pas sinds enige jaren wordt uitgevraagd in de ICT-enquête is een langetermijnbenadering niet mogelijk. 
4. Hangt het gebruik van AI-technologie, onafhankelijk van bedrijfsdemografische kenmerken, samen met de ontwikkeling van bedrijfseconomische uitkomsten door de tijd?
   Als blijkt dat bedrijven die AI-technologie gebruiken zich anders ontwikkelen op bedrijfseconomische uitkomstmaten, dan is het de vraag of, en in hoeverre, AI-technologie daar ook de oorzaak van is en in hoeverre andere factoren een rol spelen. Daarom kan als eerste stap worden nagegaan in welke mate de (verwachte) relatie tussen het gebruik van AI-technologie en de ontwikkeling in bedrijfseconomische uitkomsten onafhankelijk is van bedrijfsdemografische kenmerken.