2000: Verduurzaming wagenpark
De focus op het gebied van mobiliteit is in de loop der jaren steeds meer naar verduurzaming verschoven. Het straatbeeld verandert momenteel door de opkomst van de elektrische voertuigen: de voertuigen worden stiller en er komen steeds meer laadstations. Schonere brandstoffen en motoren, en katalysatoren en roetfilters hadden eerder al bijgedragen aan het verminderen van de schadelijke emissies van het wegverkeer.
Ook verschijnen in het straatbeeld steeds meer parkeerplekken voor deelfietsen en andere deelvoertuigen. Vooral in de steden ligt meer nadruk op vergroening en worden er steeds meer milieuzones ingevoerd om schadelijke uitstoot door het wegverkeer terug te dringen. In deze zogenoemde zero emissie zones zijn bestel- en vrachtauto’s op termijn alleen nog welkom als ze rijden op elektriciteit of waterstof.
Dieselauto verliest aan populariteit
Dieselauto’s waren lange tijd populair onder zakelijke rijders, en ook onder particulieren die veel kilometers maakten. Na “diesel-gate”, het schandaal waarbij fabrikanten werden betrapt op het gebruik van sjoemelsoftware om de uitstoot van dieselauto's tijdens tests lager te laten lijken, is het aantal dieselauto’s in Nederland teruggelopen. Tussen 2019 en 2025 halveerde het aantal dieselauto’s in Nederland. Dit hing ook samen met de opkomst van de elektrische auto, die in eerste instantie populair werd in het zakelijke segment.
Opkomst elektrische personenauto
De eerste auto met een elektrische motor reed al rond in 1888. Een elektrische auto is een auto die wordt aangedreven met een elektromotor. Een volledig elektrische auto veroorzaakt geen uitstoot, behalve fijnstof die vrijkomt door slijtage van banden en wegdek. Ook de productie en het opwekken van de benodigde elektriciteit veroorzaakt in de regel uitstoot.
Omdat er lange tijd geen accu’s gemaakt konden worden met voldoende capaciteit, reden auto’s vrijwel uitsluitend op fossiele brandstof. In 1997 was de Toyota Prius de eerste hybride auto die op grote schaal geproduceerd kon worden. Een hybride auto heeft een kleine accu en rijdt dan ook voor een groot deel op brandstof, maar hij laadt de accu wel op zodra de bestuurder remt.
Een plug-in hybride, de hierop volgende generatie auto’s, zijn daarnaast op te laden aan een laadpunt. In 2008 werd Tesla de eerste volledig elektrische auto die de markt ging veroveren. Vanwege de hoge aanschafprijs was deze nog niet voor iedereen weggelegd. Nadat Tesla een tijd lang vrijwel een monopolie had op volledig elektrisch wagens, zijn er tegenwoordig veel fabrikanten die deze leveren, in verschillende prijscategorieën.
Doorbraak elektrische motorvoertuigen
Op 1 januari 2025 waren er ruim 9,2 miljoen personenauto’s, waaronder ruim 1,6 miljoen personenauto’s die volledig elektrisch, plug-in hybride of hybride zijn. Dit is bijna 30 procent meer dan op 1 januari 2024 en 12,5 keer zoveel als tien jaar geleden. Bijna 1 op de 6 personenauto’s in Nederland is nu een elektrische of (plug-in)hybride auto.
| jaar | Volledig elektrisch (FEV) | Plug-in hybride (PHEV) | Hybride elektrisch (HEV) |
|---|---|---|---|
| 2019 | 44581 | 93839 | 175852 |
| 2020 | 106232 | 90912 | 204581 |
| 2021 | 173797 | 99284 | 252694 |
| 2022 | 245091 | 144182 | 252694 |
| 2023 | 330113 | 187438 | 439764 |
| 2024 | 444669 | 263800 | 545454 |
| 2025 | 569144 | 375391 | 675976 |
| Bron: CBS, RDW | |||
In 2020 hebben de lidstaten afgesproken dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Om dit te realiseren neemt de EU allerlei maatregelen die onder andere gericht zijn op de uitstoot van auto’s. Zo mogen auto’s die vanaf 2035 op de markt komen geen CO2 meer uitstoten. Ook heeft de overheid subsidieregelingen in het leven geroepen om elektrisch rijden te stimuleren. Van de nieuw verkochte personenauto’s in 2024 was 76,6 procent elektrisch, waarvan 34,6 procent volledig elektrisch, 13,8 procent plug-in hybride en 28,2 procent hybride. Iets meer dan een vijfde van de nieuw verkochte personenauto’s reed op benzine (21,8 procent). In 2007 was dit nog 69,5 procent.
Naast de groei in elektrische personenauto’s, groeit ook het aantal elektrische bromfietsen en bussen. Het aandeel elektrische bussen steeg van 4,5 procent begin 2019 naar 24,6 procent begin 2025. Bij voertuigen met een bromfietskenteken steeg het aandeel elektrische voertuigen in dezelfde periode van 4,0 procent naar 13,5 procent. Op 1 januari 2025 waren er 154 duizend elektrische voertuigen met een bromfietskenteken.
Laadpunten
Een elektrische auto kan (semi-)publiek of privé opgeladen worden. Nederland telde begin 2024 ruim 144 duizend openbare oplaadpunten, dit is 22,8 procent van alle openbare oplaadpunten in Europa. Nederland is dan ook koploper binnen de EU. In 2023 waren er ruim 487 duizend particuliere laadpunten in Nederland. Ook voor zwaardere elektrische vrachtwagens worden er stappen gezet richting een landelijk basisnetwerk.
Invoering zero-emissie zones
Op 1 januari 2025 is in verschillende gemeenten een zogenaamde Zero-Emissiezone (ZE-zone) ingevoerd waar voertuigen met een emissieklasse van 4 of lager niet meer mogen komen. De emissieklasse geeft de mate van luchtvervuiling weer: hoe hoger het cijfer, hoe schoner het voertuig. Vanaf 1 januari 2030 mogen alleen nog bestel- en vrachtauto’s die geen CO2 uitstoten de ZE-zone in.
Minder dan een kwart (18,0 procent) van de bestelauto’s had begin 2025 een emissieklasse van 4 of lager, dat zijn er 189 duizend. Het aandeel bestelauto’s met een lage emissieklasse is in de afgelopen jaren gestaag gedaald. In 2020 had nog 39 procent van de bestelauto’s een emissielabel van 4 of lager (363 duizend).
| jaar | onbekend (x 1 000) | 0 (x 1 000) | 1 (x 1 000) | 2 (x 1 000) | 3 (x 1 000) | 4 (x 1 000) | 5 (x 1 000) | 6 of Z (x 1 000) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 0,073 | 20,497 | 4,931 | 19,924 | 100,537 | 216,796 | 302,923 | 261,57 |
| 2021 | 0,171 | 20,283 | 4,184 | 15,839 | 83,814 | 199,818 | 295,752 | 325,572 |
| 2022 | 0,169 | 20,294 | 3,685 | 12,991 | 69,433 | 182,211 | 286,885 | 399,124 |
| 2023 | 0,261 | 20,351 | 3,308 | 11,143 | 58,527 | 165,068 | 274,256 | 456,927 |
| 2024 | 0,194 | 20,408 | 3,015 | 9,568 | 49,17 | 145,446 | 256,812 | 521,864 |
| 2025 | 0,056 | 20,573 | 2,721 | 8,066 | 39,697 | 118,305 | 229,955 | 631,315 |
| Bron: CBS, RDW | ||||||||
Emissies wegverkeer gedaald
De komst van de elektrische auto en andere milieu-innovaties hebben effect: ondanks dat er steeds meer gereden wordt, daalt de uitstoot van het wegverkeer. Met name door het verbod op loodhoudende benzine in 1996 liggen de concentraties lood in de lucht een factor honderd lager dan in het begin van de jaren zeventig. Ook de stikstofuitstoot (NOx) van het wegverkeer nam sterk af, tussen 2000 en 2023 met 66,9 procent.
Door roetfilters en schonere motoren stoot het wegverkeer ook minder fijnstof (PM10) uit, tussen 2000 en 2023 bedroeg de afname 65,8 procent. Fijnstof kan vrijkomen bij verbranding van brandstof, maar ook door slijtage van banden op het wegdek. De fijnstofemissie door verbranding nam met 91 procent af tussen 2000 en 2023, terwijl de fijnstofemissie door slijtage juist met 21,7 procent toenam. Het toegenomen gemiddelde gewicht van personenauto’s zou hierbij een rol kunnen spelen, want hoe zwaarder de auto, hoe meer fijnstof er vrijkomt door slijtage.
Naast de sterke afname van veel luchtverontreinigende stoffen, begint ook de uitstoot van het broeikasgas CO2 door het wegverkeer af te nemen. Tussen 2000 en 2023 bedroeg de afname 4,7 procent. Dit heeft niet alleen te maken met de komst van de elektrische auto: ook de niet-elektrische wagen stoot gemiddeld minder CO2 uit. In 2004 was de uitstoot van brandstofwagens gemiddeld nog 237 gram CO2 per kilometer, in 2023 was dat 195 gram. Dit ondanks dat het gemiddelde gewicht van auto’s stijgt.
Bronnen
Zware metalen in lucht, 1994-2019 | Compendium voor de Leefomgeving
StatLine - Personenauto's actief; voertuigkenmerken, regio's, 1 januari
StatLine - Emissies naar lucht op Nederlands grondgebied; wegverkeer
StatLine - Verkochte wegvoertuigen; nieuw en tweedehands, voertuigsoort, brandstof