1. Tekort overheid opgelopen
Zowel de uitgaven als ontvangsten namen in 2024 stevig toe, maar bij de uitgaven was de toename groter. Hierdoor nam het tekort toe van 3,9 miljard euro in 2023 naar 10,6 miljard euro in 2024. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) komt het overheidssaldo van 2024 uit op -0,9 procent, tegenover -0,4 procent in 2023. Nederland voldoet hiermee aan de Europese tekortnorm, die stelt dat het tekort niet meer dan 3 procent van het bbp mag bedragen. In het coronajaar 2020 lag het tekort voor het laatst boven deze grens. Door de uitzonderlijke omstandigheden tijdens de coronacrisis had de Europese Commissie de begrotingsregels echter tijdelijk opgeschort. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht in zijn meest recente raming1) dat het tekort in 2025 oploopt naar 2,1 procent.
| Centrale overheid (% bbp) | Lokale overheid (% bbp) | Socialezekerheidsfondsen (% bbp) | Totaal (% bbp) | |
|---|---|---|---|---|
| '00 | -0,3 | 0,0 | 1,4 | 1,1 |
| '01 | -0,3 | -0,2 | 0,0 | -0,5 |
| '02 | -1,3 | -0,5 | -0,4 | -2,2 |
| '03 | -2,8 | -0,5 | 0,0 | -3,2 |
| '04 | -1,6 | -0,3 | 0,1 | -1,8 |
| '05 | -0,1 | -0,3 | -0,1 | -0,5 |
| '06 | 0,6 | -0,3 | -0,3 | 0,0 |
| '07 | 0,3 | -0,3 | -0,1 | -0,2 |
| '08 | 0,1 | -0,7 | 0,5 | -0,1 |
| '09 | -3,0 | -0,9 | -1,2 | -5,1 |
| '10 | -3,9 | -1,1 | -0,3 | -5,3 |
| '11 | -2,7 | -0,6 | -1,1 | -4,4 |
| '12 | -2,9 | -0,4 | -0,5 | -3,8 |
| '13 | -1,3 | -0,4 | -1,3 | -2,9 |
| '14 | -1,0 | -0,2 | -0,9 | -2,2 |
| '15 | -1,6 | -0,2 | 0,0 | -1,8 |
| '16 | -0,9 | 0,1 | 1,1 | 0,2 |
| '17 | 1,1 | 0,0 | 0,3 | 1,4 |
| '18 | 0,9 | -0,2 | 0,8 | 1,5 |
| '19 | 1,4 | -0,3 | 0,8 | 1,9 |
| '20 | -4,0 | -0,2 | 0,5 | -3,7 |
| '21 | -3,3 | 0,2 | 0,9 | -2,3 |
| '22 | -1,4 | 0,3 | 1,1 | 0,0 |
| '23 | -2,1 | -0,2 | 1,9 | -0,4 |
| '24* | -1,8 | -0,3 | 1,2 | -0,9 |
| *voorlopige cijfers | ||||
Met een tekort van 19,9 miljard euro in 2024 is het negatieve overheidssaldo vooral toe te schrijven aan het Rijk. Het tekort van het Rijk was wel kleiner dan in het voorgaande jaar. Van de verschillende overheidssectoren kenden de socialezekerheidsfondsen de grootste verslechtering van het saldo, al was er nog steeds sprake van een flink overschot. De ontwikkelingen van de saldi van het Rijk en de socialezekerheidsfondsen worden sterk getekend doordat het Rijk in 2023 voor de afwikkeling van het eerder opgeheven Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten (AFBZ) eenmalig een vordering van 14,5 miljard euro op de socialezekerheidsfondsen kwijtschold. Dit had in 2023 een negatief effect op het saldo van het Rijk en een positief effect op het saldo van de socialezekerheidsfondsen.
Naast het Rijk hadden in 2024 voornamelijk de gemeenten een aandeel in het tekort van de overheid. Waar in 2023 de uitgaven 1,2 miljard euro hoger lagen dan de inkomsten, nam dit tekort in 2024 toe tot 2,9 miljard euro. Dit is het grootste tekort sinds 2011. Bij de overige overheidslagen was de bijdrage aan het overheidssaldo beperkter van omvang.
| 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024* | |
|---|---|---|---|---|---|
| Rijksoverheid | -33,2 | -30,0 | -14,6 | -21,6 | -19,9 |
| Overige centrale overheid | 0,2 | 0,1 | 0,5 | -0,7 | -0,4 |
| Gemeenten | -0,9 | 0,4 | 2,2 | -1,2 | -2,9 |
| Gemeenschappelijke regelingen | 0,2 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,1 |
| Provincies | -0,6 | -0,3 | -0,2 | 0,0 | 0,6 |
| Waterschappen | -0,1 | -0,1 | -0,2 | -0,4 | -0,6 |
| Overige lokale overheden | -0,2 | 1,7 | 1,0 | 0,0 | -1,0 |
| Socialezekerheidsfondsen | 4,3 | 8,0 | 11,2 | 20,1 | 13,4 |
| Overheidssaldo | -30,3 | -20,1 | 0,0 | -3,9 | -10,6 |
| *voorlopige cijfers Bron: CBS | |||||