1. Overheidssaldo na twee jaar weer positief in 2022

In 2022 overstegen de inkomsten van de overheid lichtelijk de uitgaven. Het overschot van de overheid kwam uit op 0,1 miljard euro. Sinds 2019 is dit het eerste jaar waarin een positief saldo is gerealiseerd. In 2021 was er nog sprake van een tekort van 20 miljard euro. De toename van het overheidssaldo wordt veroorzaakt door een snellere stijging van de inkomsten dan van de uitgaven. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) kwam het overheidssaldo in 2022 uit op 0,01 procent.

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis*
		Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
'09	1e kwartaal	43,5	44,4
'09	2e kwartaal	43,3	45,2
'09	3e kwartaal	43,2	46,8
'09	4e kwartaal	42,7	47,9
'10	1e kwartaal	42,7	48,2
'10	2e kwartaal	43	48,7
'10	3e kwartaal	42,6	48,5
'10	4e kwartaal	42,8	48,2
'11	1e kwartaal	43,1	47,8
'11	2e kwartaal	42,8	47,5
'11	3e kwartaal	43,2	47,3
'11	4e kwartaal	42,7	47,1
'12	1e kwartaal	42,7	47
'12	2e kwartaal	43	47
'12	3e kwartaal	42,8	47,1
'12	4e kwartaal	43,1	47
'13	1e kwartaal	43,6	47,2
'13	2e kwartaal	43,8	47,1
'13	3e kwartaal	44,1	47
'13	4e kwartaal	43,9	46,8
'14	1e kwartaal	43,6	46,6
'14	2e kwartaal	43,7	46,6
'14	3e kwartaal	43,7	46,3
'14	4e kwartaal	43,8	46,1
'15	1e kwartaal	44	46
'15	2e kwartaal	43,6	45,6
'15	3e kwartaal	43,2	45,2
'15	4e kwartaal	42,9	44,8
'16	1e kwartaal	42,8	44,5
'16	2e kwartaal	43,3	44,3
'16	3e kwartaal	43,8	44,2
'16	4e kwartaal	43,8	43,6
'17	1e kwartaal	44,1	43,2
'17	2e kwartaal	43,8	42,8
'17	3e kwartaal	43,7	42,5
'17	4e kwartaal	43,8	42,5
'18	1e kwartaal	44	42,3
'18	2e kwartaal	44	42,1
'18	3e kwartaal	44,1	42,1
'18	4e kwartaal	43,8	42,3
'19	1e kwartaal	44	42,4
'19	2e kwartaal	43,9	42,3
'19	3e kwartaal	43,8	42,3
'19	4e kwartaal	43,9	42,1
'20	1e kwartaal	43,7	42,3
'20	2e kwartaal	43,7	44,8
'20	3e kwartaal	43,8	45,9
'20	4e kwartaal	44,1	47,8
'21	1e kwartaal	44,2	49,4
'21	2e kwartaal	44,2	48
'21	3e kwartaal	44,1	47,6
'21	4e kwartaal	44,3	46,7
'22	1e kwartaal	43,9	45,3
'22	2e kwartaal	44,4	44,3
'22	3e kwartaal	44,3	44
'22	4e kwartaal	44,5	44,5

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis*
		Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
'09	1e kwartaal	43,5	44,4
'09	2e kwartaal	43,3	45,2
'09	3e kwartaal	43,2	46,8
'09	4e kwartaal	42,7	47,9
'10	1e kwartaal	42,7	48,2
'10	2e kwartaal	43	48,7
'10	3e kwartaal	42,6	48,5
'10	4e kwartaal	42,8	48,2
'11	1e kwartaal	43,1	47,8
'11	2e kwartaal	42,8	47,5
'11	3e kwartaal	43,2	47,3
'11	4e kwartaal	42,7	47,1
'12	1e kwartaal	42,7	47
'12	2e kwartaal	43	47
'12	3e kwartaal	42,8	47,1
'12	4e kwartaal	43,1	47
'13	1e kwartaal	43,6	47,2
'13	2e kwartaal	43,8	47,1
'13	3e kwartaal	44,1	47
'13	4e kwartaal	43,9	46,8
'14	1e kwartaal	43,6	46,6
'14	2e kwartaal	43,7	46,6
'14	3e kwartaal	43,7	46,3
'14	4e kwartaal	43,8	46,1
'15	1e kwartaal	44	46
'15	2e kwartaal	43,6	45,6
'15	3e kwartaal	43,2	45,2
'15	4e kwartaal	42,9	44,8
'16	1e kwartaal	42,8	44,5
'16	2e kwartaal	43,3	44,3
'16	3e kwartaal	43,8	44,2
'16	4e kwartaal	43,8	43,6
'17	1e kwartaal	44,1	43,2
'17	2e kwartaal	43,8	42,8
'17	3e kwartaal	43,7	42,5
'17	4e kwartaal	43,8	42,5
'18	1e kwartaal	44	42,3
'18	2e kwartaal	44	42,1
'18	3e kwartaal	44,1	42,1
'18	4e kwartaal	43,8	42,3
'19	1e kwartaal	44	42,4
'19	2e kwartaal	43,9	42,3
'19	3e kwartaal	43,8	42,3
'19	4e kwartaal	43,9	42,1
'20	1e kwartaal	43,7	42,3
'20	2e kwartaal	43,7	44,8
'20	3e kwartaal	43,8	45,9
'20	4e kwartaal	44,1	47,8
'21	1e kwartaal	44,2	49,4
'21	2e kwartaal	44,2	48
'21	3e kwartaal	44,1	47,6
'21	4e kwartaal	44,3	46,7
'22	1e kwartaal	43,9	45,3
'22	2e kwartaal	44,4	44,3
'22	3e kwartaal	44,3	44
'22	4e kwartaal	44,5	44,5

De inkomsten van de overheid zijn in 2022 met 39 miljard euro gestegen in vergelijking met het voorgaande jaar. Deze stijging heeft voornamelijk betrekking op de ontvangen belastingen. De belastingen op inkomen zijn in het afgelopen jaar met 18 miljard euro gestegen, met name door de vennootschapsbelasting en de loonbelasting. Ook zijn de BTW inkomsten met 5 miljard euro gestegen. De aardgasbaten zijn in 2022 ruim 8 miljard euro hoger uitgevallen dan in 2021, met name ten gevolge van hogere gasprijzen.

De uitgaven van de overheid zijn minder hard gestegen dan de inkomsten met een stijging van 19 miljard euro ten opzichte van 2021. Er is in het afgelopen jaar 6 miljard euro meer aan beloningen van werknemers uitgegeven dan in 2021. Ook de uitgaven met betrekking tot sociale uitkeringen zijn gestegen met meer dan 8 miljard euro. Daarnaast heeft de overheid 3 miljard euro uitgegeven aan energiecompensatie in november en december om de gevolgen van de hoge energieprijzen te verlichten. De belastinguitgaven van de overheid zijn eveneens gestegen. Dit heeft betrekking op Energie Beheer Nederland (EBN), een publiek energiebedrijf, waarvan de belastinguitgaven met bijna 6 miljard euro zijn toegenomen vanwege verhoogde omzet en de solidariteitsbijdrage die in 2022 is geïntroduceerd.

De uitgaven aan subsidies zijn daarentegen gedaald met 14 miljard euro. In 2021 zijn meerdere subsidies verleend in verband met de COVID-19 pandemie welke in 2022 niet meer van toepassing waren. Onder andere de regeling Tegemoetkoming Vaste Lasten voor ondernemers (TVL) en de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) zijn afgelopen. Er is voor deze regelingen respectievelijk 6 miljard euro en 7 miljard euro minder subsidie verleend in 2022.

1.2 Overheidsschuld (EMU)
Perioden		Overheidsschuld (EMU-schuld) (mld euro)
'08	1e kwartaal	275,1
'08	2e kwartaal	278,2
'08	3e kwartaal	283,8
'08	4e kwartaal	354
'09	1e kwartaal	370,3
'09	2e kwartaal	360,8
'09	3e kwartaal	360,4
'09	4e kwartaal	354,7
'10	1e kwartaal	359,3
'10	2e kwartaal	372,3
'10	3e kwartaal	374,1
'10	4e kwartaal	378,7
'11	1e kwartaal	382,8
'11	2e kwartaal	390,9
'11	3e kwartaal	396,6
'11	4e kwartaal	401,3
'12	1e kwartaal	407
'12	2e kwartaal	417
'12	3e kwartaal	423
'12	4e kwartaal	432,4
'13	1e kwartaal	435,4
'13	2e kwartaal	447,2
'13	3e kwartaal	446,4
'13	4e kwartaal	447
'14	1e kwartaal	445,4
'14	2e kwartaal	456
'14	3e kwartaal	454,5
'14	4e kwartaal	455,8
'15	1e kwartaal	464,4
'15	2e kwartaal	453,3
'15	3e kwartaal	451,5
'15	4e kwartaal	446,1
'16	1e kwartaal	446,6
'16	2e kwartaal	442,3
'16	3e kwartaal	433,5
'16	4e kwartaal	438,5
'17	1e kwartaal	427,1
'17	2e kwartaal	426,3
'17	3e kwartaal	417,8
'17	4e kwartaal	420,4
'18	1e kwartaal	413
'18	2e kwartaal	409,2
'18	3e kwartaal	405,9
'18	4e kwartaal	405,8
'19	1e kwartaal	398,3
'19	2e kwartaal	403,8
'19	3e kwartaal	395,1
'19	4e kwartaal	394,7
'20	1e kwartaal	403,4
'20	2e kwartaal	441,9
'20	3e kwartaal	441,6
'20	4e kwartaal	435,5
'21	1e kwartaal	440
'21	2e kwartaal	447,9
'21	3e kwartaal	442,9
'21	4e kwartaal	449
'22	1e kwartaal	446,4
'22	2e kwartaal	457,6
'22	3e kwartaal	450,5
'22	4e kwartaal	480,1

1.2 Overheidsschuld (EMU)
Perioden		Overheidsschuld (EMU-schuld) (mld euro)
'08	1e kwartaal	275,1
'08	2e kwartaal	278,2
'08	3e kwartaal	283,8
'08	4e kwartaal	354
'09	1e kwartaal	370,3
'09	2e kwartaal	360,8
'09	3e kwartaal	360,4
'09	4e kwartaal	354,7
'10	1e kwartaal	359,3
'10	2e kwartaal	372,3
'10	3e kwartaal	374,1
'10	4e kwartaal	378,7
'11	1e kwartaal	382,8
'11	2e kwartaal	390,9
'11	3e kwartaal	396,6
'11	4e kwartaal	401,3
'12	1e kwartaal	407
'12	2e kwartaal	417
'12	3e kwartaal	423
'12	4e kwartaal	432,4
'13	1e kwartaal	435,4
'13	2e kwartaal	447,2
'13	3e kwartaal	446,4
'13	4e kwartaal	447
'14	1e kwartaal	445,4
'14	2e kwartaal	456
'14	3e kwartaal	454,5
'14	4e kwartaal	455,8
'15	1e kwartaal	464,4
'15	2e kwartaal	453,3
'15	3e kwartaal	451,5
'15	4e kwartaal	446,1
'16	1e kwartaal	446,6
'16	2e kwartaal	442,3
'16	3e kwartaal	433,5
'16	4e kwartaal	438,5
'17	1e kwartaal	427,1
'17	2e kwartaal	426,3
'17	3e kwartaal	417,8
'17	4e kwartaal	420,4
'18	1e kwartaal	413
'18	2e kwartaal	409,2
'18	3e kwartaal	405,9
'18	4e kwartaal	405,8
'19	1e kwartaal	398,3
'19	2e kwartaal	403,8
'19	3e kwartaal	395,1
'19	4e kwartaal	394,7
'20	1e kwartaal	403,4
'20	2e kwartaal	441,9
'20	3e kwartaal	441,6
'20	4e kwartaal	435,5
'21	1e kwartaal	440
'21	2e kwartaal	447,9
'21	3e kwartaal	442,9
'21	4e kwartaal	449
'22	1e kwartaal	446,4
'22	2e kwartaal	457,6
'22	3e kwartaal	450,5
'22	4e kwartaal	480,1

De overheidsschuld steeg gedurende 2022 met 31 miljard euro, naar een niveau van 480 miljard euro. De overheidsschuld steeg ondanks een overschot van ruim 0,1 miljard euro omdat het Rijk niet de gehele schulduitgifte heeft gebruikt om de uitgaven te financieren. In plaats daarvan heeft het Rijk de middelen uit die schulduitgifte omgezet in financiële activa, waaronder het aanhouden van additionele liquide middelen op haar bankrekening.

Ondanks de stijging van de overheidsschuld in absolute zin daalde de overheidsschuldquote van 52,5 procent naar 51,0 procent. Dit doordat het bbp als noemer in de overheidsschuldquote harder steeg dan de waardestijging van de overheidsschuld als teller in de overheidsschuldquote.

Kerncijfers Overheidsfinanciën
		2021	2022	2022	2022	2022
		4e kwartaal	1e kwartaal	2e kwartaal	3e kwartaal	4e kwartaal
Inkomsten	Miljard euro	101,4	102,3	107	95,7	113,7
Uitgaven	Miljard euro	103,2	95,9	103,8	100,9	118,1
Saldo	Miljard euro	-1,7	6,4	3,2	-5,2	-4,4
Overheidsschuld	Miljard euro	449	446,4	457,6	450,5	480,1
Saldo	% bbp¹⁾	-2,4	-1,4	0,1	0,3	0,0
Overheidsschuld	% bbp¹⁾	52,5	50,9	51,0	49,1	51,0
StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers ¹⁾ Op jaarbasis, gemeten als de som van vier kwartalen.