6. Conclusie
De Nederlandse bouwnijverheid is tussen 2019 en 2022 gegroeid, terwijl er in dezelfde periode in omringende landen sprake was van een krimp. Na corona groeide de bouw in Nederland nog wel, maar deze groei was minder hoog dan ervoor.
De groei van de bouw in de laatste jaren is opvallend omdat tussen 2019 en 2022 het aantal uitdagingen voor de bouw is toegenomen. Materiaalprijzen zijn door een combinatie van factoren flink gestegen, met oplopende bouwkosten als gevolg. Daarnaast behaalde de vacaturegraad van de bouwnijverheid in het tweede kwartaal van 2022 een recordstand van 81 vacatures per duizend banen. In 2023 werden materiaal- en personeelstekorten echter minder vaak als belemmerende factor ervaren dan het jaar ervoor.
Aan het begin van het derde kwartaal van 2023 kwam hiervoor een andere uitdaging in de plaats: door bijna 12 procent van de ondernemers werd “onvoldoende vraag” als belangrijkste belemmering aangemerkt. Dit is ook terug te zien in het aantal verleende vergunningen en het aantal transacties van nieuwbouwwoningen; beide daalden in 2022 en 2023 sterk.
De gematigde groei van de bouw tussen 2019 en 2022 wordt niet in alle onderliggende branches even sterk gedragen. De projectontwikkeling voelde bijvoorbeeld als eerste de effecten van de afnemende vergunningverlening. De omzet van deze branche lag in het eerste kwartaal van 2023 voor het vierde kwartaal op rij lager dan een jaar eerder. De algemene burgerlijke en utiliteitsbouw voelt de effecten van een lagere vergunningverlening doorgaans pas een aantal jaren later. De bouwproductie van nieuwbouwwoningen nam in 2021 en 2022 nog toe.
Voor de gespecialiseerde bouw was er sprake van een toename van de toegevoegde waarde met 5,7 procent in 2022. De bouwinstallatie springt er binnen de gespecialiseerde bouw uit met de sterkste omzetgroei. Dit heeft mogelijk te maken met de energiecrisis en de toenemende aandacht voor verduurzaming in de bouw: de installatie van zonnepanelen, het onderhoud van verwarmingsapparaten en het aanbrengen van isolatie.
De Nederlandse bouw heeft de laatste jaren dus relatief goed gepresteerd, maar de uitdagingen en belemmeringen zijn wel van aard veranderd. In 2021 en 2022 hadden de uitdagingen vooral te maken met een oververhitte economie. Men wilde bouwen maar had niet genoeg materieel en personeel. In 2023 hebben bouwondernemers steeds meer te maken met een wegvallende vraag, minder verleende vergunningen en terughoudende projectontwikkelaars. Vooral de bouwinstallatie lijkt van deze belemmeringen geen last te hebben.