Waarnemen met smartphones en tablets

Effecten in onderzoeken

Het CBS en de Universiteit Utrecht verrichten al vele jaren onderzoek naar waarneemmethodologie en meer specifiek naar de effecten van modes (online, telefoon, aan huis) en mobiele devices (smartphones, tablets, desk/laptops) die worden gebruikt. De bestaande samenwerking met de afdeling Methoden & Statistiek van de faculteit Sociale Wetenschappen en Gedragswetenschappen van de universiteit is onlangs uitgebreid met onderzoek naar het gebruik van mobiele devices. ‘Hierin kijken we naar de effecten van methoden en apparaten op de deelnamebereidheid van respondenten en hun antwoorden’, zegt Barry Schouten. Hij is senior methodoloog bij het CBS en op 1 april 2017 benoemd tot hoogleraar Methoden en Technieken, in het bijzonder mixed mode survey designs, aan de Faculteit Sociale Wetenschappen en Gedragswetenschappen van de Universiteit Utrecht. Hij coördineert het onderzoek vanuit het CBS. ‘Ons doel is dat smartphones en tablets in de toekomst zo optimaal mogelijk gebruikt worden voor waarneming.’

‘In onze labs observeren we gedragingen van proefpersonen en ontwikkelen en toetsen we nieuwe ontwerpen’

Nieuwe ontwerpen

Voor het onderzoek, waarin methodologen en IT-specialisten nauw samenwerken, zijn waarnemingsinnovatielabs ingericht bij het CBS in Heerlen en bij de Universiteit Utrecht. ‘Daar observeren we gedragingen van proefpersonen en ontwikkelen en toetsen we nieuwe ontwerpen’, vertelt Schouten. ‘In de praktijk zien wij dat respondenten die op hun smartphone en tablets vragenlijsten invullen regelmatig voortijdig afbreken. Hoe we dat kunnen voorkomen weten we nog niet. In de labs onderzoeken we dat en testen we varianten van vragenlijsten. Zien de respondenten de knoppen wel? En lezen ze de toelichtingen? Verandert hun gedrag tijdens het invullen? Aan de hand van de antwoorden op deze en andere vragen kunnen we de inrichting van vragenlijsten optimaliseren.’

Metingen

Het onderzoek gaat verder dan de inrichting van vragenlijsten. Smartphones lijken ook uitermate geschikt voor het uitvoeren van metingen als aanvulling of vervanging van een deel van de enquêtes die respondenten veel tijd kosten. Daarom onderzoeken het CBS en de Universiteit Utrecht ook deze mogelijkheden. ‘In hoeverre zijn respondenten bereid om op anonieme basis bijvoorbeeld hun verplaatsingen te delen aan de hand van gps-coördinaten?’, aldus Schouten. ‘Dit zou een verrijking zijn voor het CBS-onderzoek over verplaatsingen, waarvoor respondenten nu nog tabellen invullen. Ook over de bereidheid om mee te doen aan deze manier van onderzoek hopen we veel te leren. We weten nog niet waar respondenten hun grenzen leggen op dit gebied en hoe ze tegen de ethische aspecten aankijken.’

Hard werken aan onderzoek

Schouten hoopt binnen twee jaar twee surveys te introduceren die volledig zijn toegepast voor het gebruik op een mobiel apparaat. ‘We werken momenteel hard aan het onderzoek over verplaatsingen. We streven er naar om het eerste concept voor dit onderzoek nog dit jaar af te hebben.’