1. Inleiding

De geregistreerde criminaliteit in Nederland is lange tijd gedaald. Eerder schreef De Jong (2018) in “Het mysterie van de verdwenen criminaliteit” over de langetermijnontwikkeling van de criminaliteit in Nederland. Het aantal geregistreerde misdrijven steeg van 13 naar 81 per duizend inwoners tussen de vroege jaren zestig en het begin van de jaren tachtig. Op het hoogtepunt, net na de eeuwwisseling, registreerde de politie voor elke duizend inwoners 93 misdrijven. Daarna daalde de geregistreerde criminaliteit, naar 49 misdrijven per duizend inwoners in 2017. Verschillende indicatoren, zoals ervaringen van burgers uit slachtofferenquêtes en het aantal slachtoffers van moord en doodslag, wezen er ook op dat de criminaliteit daalde vanaf het begin van deze eeuw (De Jong, 2018).

De Jong (2018) onderzocht de mogelijke oorzaken van de dalende criminaliteit. Waarschijnlijk speelden meerdere dingen een rol. Er kwam meer aandacht voor preventie zoals alarminstallaties in huis. Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing hadden invloed: ouderen plegen minder misdrijven. Ten slotte daalde criminaliteit gerelateerd aan drugsgebruik. In de jaren tachtig werden met name gebruikers van heroïne verantwoordelijk gehouden voor een groot deel van de fietsendiefstal en auto-inbraken. Zo’n dertig jaar later waren veel verslaafden afgekickt of overleden.

Dit artikel beschrijft recente ontwikkelingen van de criminaliteit in Nederland. Na 2018 is de daling in de geregistreerde criminaliteit niet onverminderd doorgezet (CBS, 2025a). Het aantal geregistreerde misdrijven schommelt sinds 2018 rond hetzelfde niveau, ondanks dat de vergrijzing nog elk jaar toeneemt (CBS, 2025b), en dat het nemen van preventieve maatregelen of voorzieningen in en rond de woning niet afnam tussen 2021 en 2023 (Akkermans et al., 2024). Ook blijkt uit enquêteresultaten dat het aantal mensen dat aangaf slachtoffer te zijn geweest van traditionele criminaliteit zoals geweld, diefstal en vernielingen, na 2021 voor het eerst weer is toegenomen na een jarenlange daling (CBS, 2024a). Naar aanleiding van die recente ontwikkelingen ligt in dit artikel de nadruk op de vraag: is de daling van de criminaliteit ten einde?

Dit artikel beantwoordt deze vraag vanuit verschillende invalshoeken, op basis van cijfers die het CBS eerder publiceerde. Er worden verschillende bronnen gebruikt, zoals de geregistreerde criminaliteit, slachtofferenquêtes en cijfers over de rechtspraak. Ook wordt dieper ingegaan op verschillende soorten criminaliteit. Waar mogelijk wordt steeds gekeken vanaf 2010. Wijzen alle bronnen op stabilisatie, en is dit bij alle soorten criminaliteit het geval? Of zijn er verschillen te zien?