4. Ontwikkelingen derde kwartaal 2025

Ondernemers worden in de COEN gevraagd naar ontwikkelingen over verschillende onderwerpen in het afgelopen kwartaal. Ondernemers geven dan per onderwerp aan of het is verslechterd, gelijk is gebleven of verbeterd. Als de vraag in iedere bedrijfstak wordt gesteld kan een cijfer voor het totale niet-financiële bedrijfsleven worden gemaakt.

4.1 Ontwikkelingen totale niet-financiële bedrijfsleven

In het afgelopen kwartaal waren er meer ondernemers met een toename van hun orderontvangst dan met een afname; daarmee is het saldo hierover licht positief. In dezelfde periode een jaar geleden waren ondernemers per saldo nog negatief over hun orderontvangst. Ondanks de toename in de orderontvangst was het oordeel over de orderpositie per saldo nog negatief. Dat betekent dat ondernemers hun orderpositie als (te) klein beschouwen. Ondernemers zagen per saldo hun omzet afnemen en de winstgevendheid verslechteren in het afgelopen kwartaal. Het saldo daarover was licht negatief en lag ook iets lager dan een jaar geleden.

4.2 Ontwikkelingen per bedrijfstak

De ontwikkelingen voor het totale niet-financiële bedrijfsleven geven een goed beeld op macro-economisch niveau. De uitkomsten voor de onderliggende bedrijfstakken geven een indicatie voor de ontwikkelingen op bedrijfstakniveau en zorgen daarmee voor gedetailleerdere informatie.

Meeste bedrijfstakken positiever over orderontvangst

In het afgelopen kwartaal zag per saldo 3 procent van de ondernemers de orderontvangst toenemen. In dezelfde periode vorig jaar was dit saldo met -2 procent nog licht negatief. In de meeste bedrijfstakken waren ondernemers positiever over hun orderontvangst dan een jaar geleden. In de groothandel en handelsbemiddeling en de industrie steeg het saldo het sterkst. Ondanks de stijging was het saldo in de industrie met -1 procent nog wel licht negatief. Ondernemers in de bouwnijverheid hadden met een saldo van ruim 20 procent het vaakst een toename van de orderontvangst. Ondernemers in de autohandel en -reparatie zijn met een saldo van -18 procent het meest negatief over hun orderontvangst en ook negatiever dan een jaar geleden.

Dat ondernemers per saldo de orderontvangst zagen toenemen in de afgelopen drie maanden is nog niet terug te zien in het oordeel over de orderpositie. Er waren meer ondernemers die de orderpositie als (te) klein beschouwen dan (te) groot; daarmee is de stemming hierover per saldo negatief (-4 procent). In nagenoeg alle bedrijfstakken was het saldo negatief over de orderpositie. Uitzondering is de bouwnijverheid waar per saldo 16 procent van de ondernemers de orderpositie als groot beschouwde.

Alleen ondernemers in de bouw positief over winstgevendheid 

In het afgelopen kwartaal zag per saldo 4 procent van de ondernemers de winstgevendheid verslechteren. Het saldo was daarmee vrijwel gelijk aan vorig jaar. Alleen in de bouwnijverheid waren ondernemers met een saldo van 17 procent positief over de ontwikkeling van hun winstgevendheid. In de overige bedrijfstakken zijn ondernemers per saldo negatief. In de autohandel en -reparatie was het saldo met -21 procent het laagst en ook het sterkst gedaald vergeleken met een jaar eerder. In de bouwnijverheid en de groothandel en handelsbemiddeling is het saldo het sterkst gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Bij die laatste bedrijfstak is het saldo desondanks nog wel negatief.

Bezettingsgraad nagenoeg hetzelfde

De bezettingsgraad in de industrie en de dienstverlening is nagenoeg hetzelfde als in het vorige kwartaal. De bezettingsgraad in de industrie ligt met 77,2 procent nog wel steeds onder het gemiddelde (80,8 procent) van de reeks vanaf 2012. Binnen de industrie ligt de bezettingsgraad het laagst bij de raffinaderijen en chemie (72,4 procent) en het hoogst in de elektrotechnische en machine-industrie (80,8 procent). 

De bezettingsgraad in de dienstverlening ligt met 88,7 procent net onder het gemiddelde (89,4 procent) van de reeks vanaf 2012. Binnen de dienstverlening is de bezettingsgraad het hoogst in de verhuur en handel van onroerend goed (92,1 procent) en het laagst bij de informatie en communicatie (84,8 procent). 

De bezettingsgraad voor de industrie wordt op een andere manier bepaald dan voor de dienstverlening. Bij de industrie gaat het om de bezettingsgraad van de beschikbare productiecapaciteit. Bij de dienstverlening wordt de bezettingsgraad afgeleid uit de vraagtoename die bedrijven met hun huidige middelen aankunnen. Over het algemeen ligt de bezettingsgraad van de dienstverlening hoger dan die van de industrie. Dit heeft mogelijk te maken met het genoemde methodeverschil in de vraagstelling.