2. Daling gemiddelde energierekening door lagere prijzen en verbruik

De prijs van energie en het verbruik bepalen de hoogte van de energierekening. De prijs kan, afhankelijk van het contract, maandelijks veranderen en voor het verbruik nemen we een gemiddeld jaarverbruik, vastgesteld door het CBS en voor de meest recente jaren geraamd door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Rekening houdend met een geraamd afnemend elektriciteits- en gasverbruik is de gemiddelde energierekening in januari 2021 bijna 100 euro lager dan een jaar eerder (zie figuur 2.1).

2.1 Het maandelijkse verloop van de jaarlijkse energierekening (bij een geraamd afnemend verbruik)
Jaar	Maand	Gas ¹⁾ (euro per jaar)	Elektriciteit ²⁾ (euro per jaar)
2018	jan	1122,28	497,64
2018	feb	1122,57	498,02
2018	mrt	1122,44	498,85
2018	apr	1115,51	497,19
2018	mei	1117,91	499,68
2018	jun	1125,51	503,83
2018	jul	1153,44	519,35
2018	aug	1155,28	520,38
2018	sep	1159,42	524,81
2018	okt	1167,60	530,41
2018	nov	1191,45	542,59
2018	dec	1187,32	540,37
2019	jan	1229,64	613,50
2019	feb	1227,11	617,62
2019	mrt	1216,21	612,47
2019	apr	1211,13	606,71
2019	mei	1203,70	604,24
2019	jun	1205,93	605,34
2019	jul	1187,83	599,30
2019	aug	1177,50	595,28
2019	sep	1175,15	596,38
2019	okt	1171,81	595,55
2019	nov	1174,65	596,67
2019	dec	1172,30	594,48
2020	jan	1249,20	363,02
2020	feb	1242,14	359,71
2020	mrt	1229,48	354,69
2020	apr	1215,00	347,97
2020	mei	1208,43	343,64
2020	jun	1202,96	341,60
2020	jul	1176,84	340,66
2020	aug	1177,97	343,27
2020	sep	1179,69	345,25
2020	okt	1181,52	345,51
2020	nov	1187,35	347,90
2020	dec	1190,58	347,93
2021	jan	1200,59	312,41
¹⁾Het gasverbruik is gecorrigeerd voor temperatuur, zie toelichting Temperatuurcorrectie gasverbruik. ²⁾In het bedrag voor elektriciteit zit ook de vaste teruggave van de energiebelasting die op de elektriciteitsaansluiting wordt uitgekeerd.

2.1 Het maandelijkse verloop van de jaarlijkse energierekening (bij een geraamd afnemend verbruik)
Jaar	Maand	Gas ¹⁾ (euro per jaar)	Elektriciteit ²⁾ (euro per jaar)
2018	jan	1122,28	497,64
2018	feb	1122,57	498,02
2018	mrt	1122,44	498,85
2018	apr	1115,51	497,19
2018	mei	1117,91	499,68
2018	jun	1125,51	503,83
2018	jul	1153,44	519,35
2018	aug	1155,28	520,38
2018	sep	1159,42	524,81
2018	okt	1167,60	530,41
2018	nov	1191,45	542,59
2018	dec	1187,32	540,37
2019	jan	1229,64	613,50
2019	feb	1227,11	617,62
2019	mrt	1216,21	612,47
2019	apr	1211,13	606,71
2019	mei	1203,70	604,24
2019	jun	1205,93	605,34
2019	jul	1187,83	599,30
2019	aug	1177,50	595,28
2019	sep	1175,15	596,38
2019	okt	1171,81	595,55
2019	nov	1174,65	596,67
2019	dec	1172,30	594,48
2020	jan	1249,20	363,02
2020	feb	1242,14	359,71
2020	mrt	1229,48	354,69
2020	apr	1215,00	347,97
2020	mei	1208,43	343,64
2020	jun	1202,96	341,60
2020	jul	1176,84	340,66
2020	aug	1177,97	343,27
2020	sep	1179,69	345,25
2020	okt	1181,52	345,51
2020	nov	1187,35	347,90
2020	dec	1190,58	347,93
2021	jan	1200,59	312,41
¹⁾Het gasverbruik is gecorrigeerd voor temperatuur, zie toelichting Temperatuurcorrectie gasverbruik. ²⁾In het bedrag voor elektriciteit zit ook de vaste teruggave van de energiebelasting die op de elektriciteitsaansluiting wordt uitgekeerd.

Jaarlijks daalt het gemiddelde gas- en elektriciteitsverbruik en (zie toelichting ‘Gemiddeld gas- en elektriciteitsverbruik’). Volgens de prognoses is in 2021 zowel het stroom- als het gasverbruik ongeveer een kwart minder dan in 2012 (zie figuur 2.2). Het gasverbruik is hierbij gecorrigeerd voor temperatuur (zie toelichting Temperatuurcorrectie gasverbruik) en bij het elektriciteitsverbruik wordt de zelf opgewekte stroom met zonnepanelen gesaldeerd met de totale levering; de zonnestroom telt dus niet mee in het verbruik. Omdat door isolatie minder gas verbruikt wordt, apparaten en lampen steeds energiezuiniger zijn en huishoudens een deel van hun eigen elektriciteit opwekken met zonnepanelen daalt het verbruik. Ook het aantal personen per huishouden daalt en nieuwbouwwoningen zijn de afgelopen decennia kleiner en energiezuiniger geworden.

2.2 Het gemiddelde gas- en elektriciteitsverbruik sinds 2012
Jaar	Gas (m³/jaar/woning) ¹⁾	Elektriciteit (kWh/jaar/woning) ²⁾
2012	1549	3258
2013	1546	3197
2014	1385	3053
2015	1329	2962
2016	1339	2898
2017	1339	2834
2018	1332	2767
2019	1239	2741
prognose 2020	1217	2547
prognose 2021	1192	2464
Bron: CBS, 2012-2019 CBS, bewerking PBL; prognose 2020 en 2021 PBL
¹⁾ Het gasverbruik is gecorrigeerd voor temperatuur, zie toelichting Temperatuurcorrectie gasverbruik. ²⁾ Bij het elektriciteitsverbruik wordt de zelf opgewekte stroom met zonnepanelen gesaldeerd met de totale levering; de zonnestroom telt dus niet mee in het verbruik.

2.2 Het gemiddelde gas- en elektriciteitsverbruik sinds 2012
Jaar	Gas (m³/jaar/woning) ¹⁾	Elektriciteit (kWh/jaar/woning) ²⁾
2012	1549	3258
2013	1546	3197
2014	1385	3053
2015	1329	2962
2016	1339	2898
2017	1339	2834
2018	1332	2767
2019	1239	2741
prognose 2020	1217	2547
prognose 2021	1192	2464
Bron: CBS, 2012-2019 CBS, bewerking PBL; prognose 2020 en 2021 PBL
¹⁾ Het gasverbruik is gecorrigeerd voor temperatuur, zie toelichting Temperatuurcorrectie gasverbruik. ²⁾ Bij het elektriciteitsverbruik wordt de zelf opgewekte stroom met zonnepanelen gesaldeerd met de totale levering; de zonnestroom telt dus niet mee in het verbruik.

Effect coronacrisis

De prognoses voor het verbruik in 2020 en 2021 zijn nog eens extra onzeker door het effect van de coronamaatregelen op het gemiddelde energieverbruik van huishoudens. Het effect hiervan verschilt per huishouden en is vooral afhankelijk van hoeveel mensen nu vaker thuis zijn. Er wordt veel meer thuis gewerkt en zelfs kinderen krijgen thuis les op afstand. Maar er zijn ook genoeg mensen die nog altijd buitenshuis werken (zoals mensen in de zorg, in de productie en in de bouw). Voor de huishoudens die meer thuis zijn zal het energieverbruik hoger zijn. Het gasverbruik stijgt doordat mensen die thuis zijn hun woning meer moeten verwarmen. Het elektriciteitsverbruik valt hoger uit doordat men meer gebruik maakt van computers en andere apparaten. Door de coronacrisis zal het energieverbruik van huishoudens toenemen, maar het is op dit moment nog niet duidelijk hoe groot dit effect is.

Ondanks de onzekerheid in de prognoses voor het verbruik, zijn deze prognoses wel het uitgangspunt voor deze notitie en gebruiken we deze in de berekeningen. Door corona ontstaat waarschijnlijk een trendbreuk tussen 2019 en 2020, maar bij de vergelijking tussen 2021 en 2020 heeft de coronacrisis in beide jaren effect. We gaan er vanuit dat de langjarige trendmatige afname doorzet in de coronatijd en dus ook opgaat voor de vergelijking van de verbruiken tussen 2021 en 2020. Het verbruik in 2021 en 2020 zal door de coronacrisis waarschijnlijk hoger liggen dan volgens de huidige ramingen. Als wordt aangenomen dat het corona-effect op het verbruik in beide jaren hetzelfde is, dan ligt het verbruik in 2021 ten opzichte van 2020 evenveel lager dan zoals dat volgt uit de meerjarige ramingen.

Prijs- en verbruikseffecten uitgesplitst

De totale gemiddelde verandering van de energierekening kunnen we uitsplitsen in prijs- en verbruikseffecten (zie toelichting ‘Het berekenen van prijs- en verbruikseffecten’). In Tabel 2.1 staat de opbouw van een energierekening in januari 2020 en januari 2021. Ook is aangegeven wat de effecten zijn van de prijsverandering en de verandering in gemiddeld verbruik. De vaste kosten veranderen alleen in prijs, niet in hoeveelheid. Het effect van een lager verbruik heeft daarom geen invloed op de transportkosten en de heffingskorting energiebelasting.

Tabel 2.1 Verandering van de gemiddelde energierekening¹⁾ in euro's
	Stand	Verandering t.o.v. januari 2020	Verandering t.o.v. januari 2020	Verandering t.o.v. januari 2020	Stand
	januari 2020	Prijs	Verbruik	Totaal	januari 2021
Gas, Transport	185	2	0	2	188
Gas, Levering	459	-65	-7	-72	387
Energiebelasting en ODE	605	34	-13	21	625
Totaal jaarbedrag gas	1249	-29	-20	-49	1200
Elektriciteit, Transport	242	16	0	16	257
Elektriciteit, Levering	263	-14	-6	-20	243
Energiebelasting en ODE	385	-2	-13	-15	371
Totaal jaarbedrag elektriciteit	890	0	-19	-19	871
Heffingskorting	-527	-31	0	-31	-559
Totale energierekening	1612	-60	-39	-99	1513
¹⁾De onderliggende bedragen tellen niet precies op tot het totaal door afronding.

De elektriciteit- en gasrekeningen verschillen flink. De gemiddelde jaarlijkse gasrekening daalde in januari 2021 met 49 euro ten opzichte van een jaar eerder (zie tabel 2.1), vooral door lagere leveringstarieven. De elektriciteitsrekening daalde met 50 euro, vooral doordat de hogere teruggave van energiebelasting (heffingskorting) via de elektriciteitsrekening wordt verrekend. Exclusief de hogere heffingskorting daalde de elektriciteitsrekening 19 euro. Het effect van een lager verbruik is bij elektriciteit en gas vrijwel hetzelfde, een gemiddelde besparing van 19 respectievelijk 20 euro.

De gehanteerde prijzen zijn werkelijke prijzen zoals huishoudens deze gemiddeld betalen. De verbruiken van 2020 en 2021 zijn prognoses. Hiervan zijn nog geen definitieve cijfers beschikbaar en ook de effecten van de coronamaatregelen zijn nog onbekend. Bovendien is het afnemend verbruik niet gelijk verdeeld over de huishoudens. Nog meer dan bij prijzen verschillen de verbruiken van jaar tot jaar tussen huishoudens. Sommige huishoudens veranderen niets aan hun gedrag of woning, terwijl anderen ingrijpende woningverbeteringen doorvoeren. Ook kan door bijvoorbeeld gezinsuitbreiding of veranderende leefomstandigheden het energieverbruik toe- of afnemen.