1. Omvang en kenmerken goederenstromen

In 2019 kwam er 629 miljard kilogram aan goederen Nederland binnen. Daarmee steeg het aangevoerde goederengewicht met ruim een procent ten opzichte van 2018. Tegelijkertijd verliet 558 miljard kilogram aan goederen het land, ongeveer evenveel als in 2018.

Dit hoofdstuk beschrijft diverse kenmerken van de goederenstromen: het aandeel door- en wederuitvoer, de vervoerwijzen, containervervoer en de landen van herkomst en bestemming.

1.1 Doorvoer en wederuitvoer

Van de in 2019 binnengebrachte goederen werd 40 procent van het brutogewicht doorgevoerd en 16 procent wederuitgevoerd. Van de totale waarde van de aangevoerde goederen was 41 procent doorvoer en 24 procent wederuitvoer. Door- en wederuitvoer hadden samen dus een aandeel van 56 procent in het brutogewicht en een aandeel van 65 procent in de waarde van het totale inkomende goederentransport. Van het uitgaande goederentransport was bijna twee derde van het brutogewicht en de waarde door- of wederuitvoer.

De som van invoer voor binnenlands gebruik, wederuitvoer en doorvoer verschilt enigszins van het inkomend transport. Dit komt door het effect van tijdelijke opslag in Nederland. De opslag is ook de belangrijkste verklaring voor het verschil tussen de inkomende en uitgaande doorvoer.

1.2 Vervoerwijzen

Van de 629 miljard kilogram aan goederenaanvoer in 2019, kwam 65 procent van het gewicht over zee, 15 procent over de weg, 11 procent per binnenvaartschip en 8 procent via de pijpleiding. Ook van de goederenafvoer ging het meeste over zee: ruim een derde van het gewicht. Bijna een kwart verliet het land per binnenvaartschip, een vijfde over de weg en een zesde per pijpleiding.

Van de doorvoer kwam relatief veel gewicht over zee het land binnen: 83 procent. Na overlading verlieten de doorvoergoederen het land voor het grootste deel over zee, per binnenvaartschip of door de pijpleiding en in relatief gezien kleinere hoeveelheden ook over de weg en via het spoor.

Van de invoer voor wederuitvoer en de invoer voor binnenlands gebruik bereikte ruim de helft van het gewicht Nederland over zee. Ongeveer een zesde deel kwam via de binnenvaart en een iets groter aandeel per wegvervoer. Ongeveer tien procent van het goederengewicht stroomde via de pijpleiding het land in.

De wederuitvoer verliet Nederland voor ruim een kwart van het goederengewicht over zee en ook ruim een kwart over de weg. Een kwart ging het land uit per binnenvaartschip en bijna een vijfde deel per pijpleiding. Producten van Nederlandse makelij gingen voor 42 procent over zee het land uit, voor 28 over weg, 18 via de binnenvaart en 10 procent via pijpleidingen.

De luchtvaart heeft een klein aandeel in het brutogewicht van de inkomende en uitgaande stromen: ongeveer 0,15 procent van het goederengewicht ging in 2019 door de lucht de grens over. Per vliegtuig wordt vooral relatief waardevol stukgoed vervoerd. Het aandeel van de luchtvaart in de waarde van de goederen is dan ook veel groter: 4 procent van de aanvoer en 8 procent van de afvoer ging per vliegtuig.

Ook over de weg werden gemiddeld gezien relatief waardevolle goederen vervoerd. Het aandeel van het wegvervoer in de waarde van de aangevoerde goederen was 36 procent tegenover een bijdrage van 15 procent aan het gewicht. Van de afvoer ging zelfs meer dan de helft van de goederenwaarde over de weg.

1.3 Goederengroepen

Van de goederen die in 2019 het land in of uit werden gebracht was ruim een kwart van de waarde machines en elektronica en ruim 10 procent transportmiddelen. Voedings- en genotmiddelen droegen 12 procent bij aan de waarde en basismetalen en metaalproducten 7 procent.
Qua gewicht bestond de aanvoer van goederen in 2019 voor 17 procent uit ruwe aardolie, voor 14 procent uit aardolieproducten, voor 9 procent uit voedings- en genotmiddelen en ook voor 9 procent uit chemische basisproducten en kunstmeststoffen. In de afvoer was het grootste aandeel in het gewicht met meer dan een vijfde voor de aardolieproducten en daarna voor de chemische basisproducten en kunstmeststoffen (13 procent). Op de derde en vierde plek stonden de voedings- en genotmiddelen en de ruwe aardolie (beide 10 procent).

1.4 Herkomstlanden

De landen van waaruit in 2019 het grootste gewicht aan goederen naar Nederland toekwam zijn Rusland en Duitsland. Achtereenvolgens 14 en 12 procent van het totale aangevoerde brutogewicht van 629 miljard kilogram kwam uit deze landen. Van de aanvoer uit Duitsland in kilogram was 71 procent invoer voor binnenlands gebruik, 18 procent invoer voor wederuitvoer. De rest (11 procent) was doorvoer. Van de vervoerde goederen uit Rusland was bijna de helft doorvoer.

In de gebruikte geografische indeling is de wereld in 36 landengroepen opgedeeld. Deze indeling is terug te vinden in de bijlage 1.

Na deze twee landen volgen Noorwegen (inclusief IJsland en de Faeröereilanden), de Verenigde Staten en België (inclusief Luxemburg). Het Verenigd Koninkrijk kwam in 2019 op de achtste plaats met een aandeel van 4 procent in het goederengewicht dat naar Nederland werd gebracht. De aanvoer vanuit het Verenigd Koninkrijk kende een aandeel doorvoer van 17 procent. China volgt op de negende plaats met 3 procent van het aangevoerde goederengewicht en een doorvoeraandeel van 58 procent.

China had in 2019 met 16 procent wel het grootste aandeel in de totale goederenwaarde. Hiervan was 23 procent invoer voor binnenlands gebruik, 27 procent invoer voor wederuitvoer en 50 procent doorvoer. Op de tweede plaats staat Duitsland met een aandeel in de aanvoerwaarde van 13 procent. Hierin was het aandeel doorvoer 25 procent. De Verenigde Staten, België en de regio Zuidoost-Azië volgen. Het Verenigd Koninkrijk staat op de negende plek in deze lijst met landengroepen met een aandeel van 4 procent in de waarde van de goederen die in Nederland werden gelost. Hiervan was een kwart doorvoer.

1.5 Bestemmingen

Het land waarnaar vanuit Nederland het grootste goederengewicht heen ging in 2019 is Duitsland: bijna 170 miljard kilogram, 30 procent van de totale afvoer van goederen uit Nederland. Tweede in deze rangorde is België (inclusief Luxemburg) met een aandeel van 15 procent in de afvoer. Bijna de helft van het brutogewicht van de afvoer ging dus naar een van deze twee buurlanden. Van de doorvoergoederen die Nederland verlieten was meer dan de helft voor deze landen bestemd.

Het vervoerde goederengewicht naar zowel Duitsland als België bestond voor meer dan de helft uit doorvoer en voor ongeveer een vijfde deel uit wederuitvoer. Ruim een kwart van het gewicht bestond uit goederen die in Nederland zijn geproduceerd.

Na België volgden Zuid-Europa (EU) en het Verenigd Koninkrijk als bestemmingen met de hoogste aandelen in het afvoergewicht van Nederland. Hun aandelen waren beduidend kleiner dan die van de twee lijstaanvoerders: 5 en 4 procent. De afvoer naar Zuid-Europa (EU) en het Verenigd Koninkrijk bestond voor de helft uit in Nederland geproduceerde goederen.

Naar de EU ging twee derde van het gewicht van de goederenafvoer. Daarvan was 45 procent doorvoer en 22 procent wederuitvoer. Bijna 70 procent van de doorvoer, ruim 80 procent van de wederuitvoer van Nederland en bijna 60 procent van de uitvoer van Nederlands product had de EU als bestemming.