Internationale goederenstromen in 2019

Over deze publicatie

Rapportage over de internationale goederenstromen van en naar Nederland in 2019. In deze rapportage onder andere aandacht voor de herkomst en bestemming van de goederenstromen, soort goederen en de vervoerswijze. Speciale aandacht voor de goederenstromen via de Nederlandse havengebieden en de doorvoerstromen. Deze publicatie is mede tot stand gekomen met financiering van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Samenvatting

In 2019 kwam er 629 miljard kilogram aan goederen Nederland binnen, ruim 1 procent meer dan in 2018. Van de inkomende goederen werd 56 procent van het brutogewicht en 65 procent van de waarde doorgevoerd of wederuitgevoerd. Van het aangevoerde goederengewicht kwam 65 procent van het gewicht over zee, 15 procent over de weg en 11 procent per binnenvaartschip. Ook van de goederenafvoer ging het meeste over zee: ruim een derde van het gewicht.

Van de goederen die het land in of uit werden gebracht was ruim een kwart van de waarde machines en elektronica en ruim 10 procent transportmiddelen. Qua gewicht bestond de aan- en afvoer van goederen in 2019 voor ruim 40 procent uit fossiele brandstoffen en voor 16 procent uit landbouw- en voedingsproducten.

De landen van waaruit in 2019 het grootste gewicht aan goederen naar Nederland toekwam zijn Rusland en Duitsland. China had het grootste aandeel in de totale goederenwaarde. De landen waarnaar vanuit Nederland het grootste goederengewicht heen ging zijn Duitsland en België. Naar deze buurlanden ging ook de grootste goederenwaarde.

Hoofdstuk 1 van dit rapport gaat dieper in op de omvang, samenstelling, herkomst en bestemming van de goederenstromen in 2019.

De samenstelling van de goederenstromen verschilt per vervoerwijze en richting van de stroom. Daarnaast maakt het veel uit of naar de waarde of het gewicht van de goederen wordt gekeken. Zo bevat de inkomende zeevaart qua gewicht relatief veel fossiele brandstoffen. Hoofdstuk 2 beschrijft de goederensamenstelling van de transportstromen voor de verschillende vervoerwijzen.

Van de totale internationale goederenstromen kwam in 2018 bijna 60 procent van het brutogewicht via de havenregio Rotterdam het land binnen of ging via deze regio het land uit. Ruim 10 procent van deze stromen liep via de havenregio Amsterdam. Hoofdstuk 3 gaat dieper in op de verdeling van de goederenstromen over de havenregio’s.

Goederen die vanuit België naar Nederland toekomen hebben voor een deel een herkomst in een ander land. België fungeert dan als doorvoerland voor deze goederentransporten naar Nederland. Ook andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, vervullen een dergelijke functie. Meer over dit verschijnsel is te vinden in hoofdstuk 4.

De doorvoerstromen via Nederland zijn handelsstromen tussen andere landen. Hoofdstuk 5 geeft voor een aantal goederengroepen zicht op de landen of wereldregio’s waartussen de doorvoerstromen via Nederland verlopen, de zogenoemde doorvoerketens.

Deze publicatie is mede tot stand gekomen met financiering van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

1. Omvang en kenmerken goederenstromen

In 2019 kwam er 629 miljard kilogram aan goederen Nederland binnen. Daarmee steeg het aangevoerde goederengewicht met ruim een procent ten opzichte van 2018. Tegelijkertijd verliet 558 miljard kilogram aan goederen het land, ongeveer evenveel als in 2018.

Dit hoofdstuk beschrijft diverse kenmerken van de goederenstromen: het aandeel door- en wederuitvoer, de vervoerwijzen, containervervoer en de landen van herkomst en bestemming.

1.1 Doorvoer en wederuitvoer

Van de in 2019 binnengebrachte goederen werd 40 procent van het brutogewicht doorgevoerd en 16 procent wederuitgevoerd. Van de totale waarde van de aangevoerde goederen was 41 procent doorvoer en 24 procent wederuitvoer. Door- en wederuitvoer hadden samen dus een aandeel van 56 procent in het brutogewicht en een aandeel van 65 procent in de waarde van het totale inkomende goederentransport. Van het uitgaande goederentransport was bijna twee derde van het brutogewicht en de waarde door- of wederuitvoer.

0101 Internationale goederenstromen van en naar Nederland, brutogewicht629 mld kg 249 205 104 103 558 mld kg 253 277 Inkomende doorvoer Invoer voor binnenlands gebruik Uitvoer van Nederlands product Invoer voor wederuitvoer Wederuitvoer Uitgaande doorvoer Inkomend transport Uitgaand transport 65% 15 11 8 1 <1 36% 23 19 17 4 1 83% 8 2 6 1 <1 35% 26 23 7 9 51% 21 15 13 1 55% 18 16 10 1 28% 26 25 19 42% 28 18 19 3 1.1 Internationale goederenstromen van en naar Nederland, brutogewicht 2019 Spoorvervoer Wegvervoer Pijpleidingenvervoer Luchtvaart Binnenvaart Zeevaart 2019629 mld kg249205104103558 mld kg253277Inkomende doorvoerInvoer voorbinnenlands gebruikUitvoer vanNederlands productInvoer voorwederuitvoerWederuitvoerUitgaande doorvoerInkomend transportUitgaand transport65%151181<136%2319174183%8261<135%26237951%211513155%181610128%26251942%2818193

De som van invoer voor binnenlands gebruik, wederuitvoer en doorvoer verschilt enigszins van het inkomend transport. Dit komt door het effect van tijdelijke opslag in Nederland. De opslag is ook de belangrijkste verklaring voor het verschil tussen de inkomende en uitgaande doorvoer.

1.2 Vervoerwijzen

Van de 629 miljard kilogram aan goederenaanvoer in 2019, kwam 65 procent van het gewicht over zee, 15 procent over de weg, 11 procent per binnenvaartschip en 8 procent via de pijpleiding. Ook van de goederenafvoer ging het meeste over zee: ruim een derde van het gewicht. Bijna een kwart verliet het land per binnenvaartschip, een vijfde over de weg en een zesde per pijpleiding.

Van de doorvoer kwam relatief veel gewicht over zee het land binnen: 83 procent. Na overlading verlieten de doorvoergoederen het land voor het grootste deel over zee, per binnenvaartschip of door de pijpleiding en in relatief gezien kleinere hoeveelheden ook over de weg en via het spoor.

Van de invoer voor wederuitvoer en de invoer voor binnenlands gebruik bereikte ruim de helft van het gewicht Nederland over zee. Ongeveer een zesde deel kwam via de binnenvaart en een iets groter aandeel per wegvervoer. Ongeveer tien procent van het goederengewicht stroomde via de pijpleiding het land in.

De wederuitvoer verliet Nederland voor ruim een kwart van het goederengewicht over zee en ook ruim een kwart over de weg. Een kwart ging het land uit per binnenvaartschip en bijna een vijfde deel per pijpleiding. Producten van Nederlandse makelij gingen voor 42 procent over zee het land uit, voor 28 over weg, 18 via de binnenvaart en 10 procent via pijpleidingen.

De luchtvaart heeft een klein aandeel in het brutogewicht van de inkomende en uitgaande stromen: ongeveer 0,15 procent van het goederengewicht ging in 2019 door de lucht de grens over. Per vliegtuig wordt vooral relatief waardevol stukgoed vervoerd. Het aandeel van de luchtvaart in de waarde van de goederen is dan ook veel groter: 4 procent van de aanvoer en 8 procent van de afvoer ging per vliegtuig.

Ook over de weg werden gemiddeld gezien relatief waardevolle goederen vervoerd. Het aandeel van het wegvervoer in de waarde van de aangevoerde goederen was 36 procent tegenover een bijdrage van 15 procent aan het gewicht. Van de afvoer ging zelfs meer dan de helft van de goederenwaarde over de weg.

1.3 Goederengroepen

Van de goederen die in 2019 het land in of uit werden gebracht was ruim een kwart van de waarde machines en elektronica en ruim 10 procent transportmiddelen. Voedings- en genotmiddelen droegen 12 procent bij aan de waarde en basismetalen en metaalproducten 7 procent.
Qua gewicht bestond de aanvoer van goederen in 2019 voor 17 procent uit ruwe aardolie, voor 14 procent uit aardolieproducten, voor 9 procent uit voedings- en genotmiddelen en ook voor 9 procent uit chemische basisproducten en kunstmeststoffen. In de afvoer was het grootste aandeel in het gewicht met meer dan een vijfde voor de aardolieproducten en daarna voor de chemische basisproducten en kunstmeststoffen (13 procent). Op de derde en vierde plek stonden de voedings- en genotmiddelen en de ruwe aardolie (beide 10 procent).

1.3.1 Aandeel goederengroepen in de aan- en afvoer, 2019
 Inkomend transport (waarde) (%)Inkomend transport (gewicht) (%)Uitgaand transport (waarde) (%)Uitgaand transport (gewicht) (%)
Machines en elektronica,25,4-2,1
Machines en elektronica26,4-2,1
Transportmiddelen12,6-1,3
Transportmiddelen10,6-1,1
Voedings- en genotmiddelen9-9,4
Voedings- en genotmiddelen11,4-10,2
Ruwe aardolie7,2-17,3
Ruwe aardolie3,2-9,9
Basismetalen en metaalproducten7,1-4,3
Basismetalen en metaalproducten6,3-4,9
Aardolieproducten5,4-13,9
Aardolieproducten7,5-20,7
Farmaceutica en chemische specialiteiten5,3-0,8
Farmaceutica en chemische specialiteiten7-1
Chemische basisproducten en
kunstmeststoffen
5-8,9
Chemische basisproducten en
kunstmeststoffen
5,6-12,5
Textiel, leer en producten daarvan4,7-0,4
Textiel, leer en producten daarvan3,9-0,5
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4,3-7,3
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4,5-5,1
Kunststoffen, rubber3,1-1,1
Kunststoffen, rubber3,7-1,8
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren2,6-3
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren2,3-4
Aardgas1,3-5,2
Aardgas1-4,8
Overige minerale producten0,9-2,7
Overige minerale producten0,7-1,8
Ertsen0,7-5,9
Ertsen0,8-5,2
Steenkool en bruinkool0,6-7,4
Steenkool en bruinkool0,4-6,3
Afval en secundaire grondstoffen0,5-1,6
Afval en secundaire grondstoffen0,7-2,3
Zout, zand, grind, klei0,2-6,3
Zout, zand, grind, klei0,2-4,4
Cokes0,1-0,3
Cokes0,1-0,5
Overige goederen3,9-0,8
Overige goederen3,8-0,7

Ook in de waarde van de invoer voor binnenlands gebruik waren de machines en elektronica, transportmiddelen en voedings- en genotmiddelen goed vertegenwoordigd in 2019. Verder had ruwe aardolie een aandeel van 10 procent in de ingevoerde goederen voor binnenlands gebruik. In vergelijking met de invoer voor binnenlands gebruik zijn bij de uitvoer van Nederlands product de grote aandelen van de voedings- en genotmiddelen (16 procent) en de aardolieproducten (12 procent) opvallend. De uitvoer kent een kleiner aandeel van de transportmiddelen in de waarde.

De uitvoer van ruwe aardolie van Nederlandse bodem is nihil. Daarentegen is ruwe aardolie met een aandeel van bijna een vijfde de nummer één als het gaat om het brutogewicht van de invoer voor binnenlands gebruik in 2019. Daarna volgden voedings- en genotmiddelen, de landbouw-, bosbouw- en visserijproducten en de aardolieproducten met elk een bijdrage van ongeveer 10 procent. De uitvoer van Nederlands product wordt qua gewicht gedomineerd door de aardolieproducten: meer dan een kwart van het gewicht. Verder hebben de chemische basisproducten en kunstmeststoffen en de voedings- en genotmiddelen grote aandelen van elk ongeveer 15 procent.

1.3.2 Aandeel goederengroepen in de in- en uitvoer, 2019
CategoryInvoer voor binnenlands gebruik (waarde) (%)Invoer voor binnenlands gebruik (gewicht) (%)Uitvoer van Nederlands product (waarde) (%)Uitvoer van Nederlands product (gewicht) (%)
Machines en elektronica22,7-1,5
Machines en elektronica21,4-1,5
Transportmiddelen10,5-1
Transportmiddelen5,8-0,8
Ruwe aardolie10,2-19
Ruwe aardolie00
Voedings- en genotmiddelen9,2-11,1
Voedings- en genotmiddelen16,3-14,3
Aardolieproducten6,6-10,7
Aardolieproducten12,3-27,1
Basismetalen en metaalproducten6,3-3,8
Basismetalen en metaalproducten5,4-6,4
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen5,7-8
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen7,4-15,5
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten5,7-10,6
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten7,3-6
Kunststoffen, rubber4,2-1,3
Kunststoffen, rubber6,2-3,5
Farmaceutica en chemische specialiteiten4,1-1,1
Farmaceutica en chemische specialiteiten7,7-1,7
Textiel, leer en producten daarvan3,9-0,4
Textiel, leer en producten daarvan1,8-0,4
Aardgas2,7-8,3
Aardgas1,9-8,2
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren2,6-2,5
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren1,8-4,8
Overige minerale producten1,2-4,1
Overige minerale producten0,7-2,2
Afval en secundaire grondstoffen0,6-1,9
Afval en secundaire grondstoffen1,2-3,7
Ertsen0,5-2,9
Ertsen00
Steenkool en bruinkool0,4-3,9
Steenkool en bruinkool00
Zout, zand, grind, klei0,3-7,2
Zout, zand, grind, klei0,2-3,1
Cokes0,1-0,2
Cokes0-0,2
Overige goederen2,7-0,6
Overige goederen2,4-0,4

In de waarde van de wederuitvoer van 2019 zijn de machines en elektronica dominant met een aandeel van meer dan 40 procent. De farmaceutica en chemische specialiteiten volgen ver daarachter met een bijdrage van minder dan 10 procent aan de waarde van de wederuitvoer. In de waarde van de doorvoer zijn de machines en elektronica en de transportmiddelen het beste vertegenwoordigd met elk een aandeel van ongeveer een vijfde.

De goederengroepen die in 2019 het grootste aandeel hadden in het brutogewicht van de uitvoer van Nederlands product dragen ook het meeste bij aan het gewicht van de wederuitvoer: aardolieproducten, chemische basisproducten en kunstmeststoffen, voedings- en genotmiddelen en aardgas. De doorvoer laat een wat meer geschakeerd beeld zien met relatief grote aandelen in het gewicht van de groepen ruwe aardolie, aardolieproducten, steenkool en bruinkool, ertsen en chemische producten en kunstmeststoffen. Een aandeel van ruwe aardolie in het gewicht van bijna een vijfde is ook terug te vinden bij de invoer voor binnenlands gebruik.

1.3.3 Aandelen goederengroepen in de wederuitvoer en doorvoer, 2019.
 Wederuitvoer (waarde) (%)Wederuitvoer (gewicht) (%)Doorvoer (waarde) (%)Doorvoer (gewicht) (%)
Machines en elektronica41,0-2,8
Machines en elektronica20,6-2,5
Farmaceutica en chemische specialiteiten9,5-1,6
Farmaceutica en chemische specialiteiten4,2-0,2
Textiel, leer en producten daarvan6,9-0,7
Textiel, leer en producten daarvan3,6-0,5
Aardolieproducten6,3-21,9
Aardolieproducten3,6-14,4
Voedings- en genotmiddelen6,3-9,2
Voedings- en genotmiddelen10,8-7,4
Basismetalen en metaalproducten4,8-3,7
Basismetalen en metaalproducten8,4-4,5
Transportmiddelen4,6-0,5
Transportmiddelen19,1-1,7
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4,5-8,6
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten2,1-3,2
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen4,3-12,2
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen4,8-9,6
Kunststoffen, rubber3,5-1,9
Kunststoffen, rubber1,8-0,4
Ruwe aardolie1,7-8,2
Ruwe aardolie7,3-18,8
Aardgas1,3-9,2
Aardgas0,0-0,2
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren1,0-3,0
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren3,5-3,9
Afval en secundaire grondstoffen0,7-3,1
Afval en secundaire grondstoffen0,2-0,8
Overige minerale producten0,6-1,3
Overige minerale producten0,8-1,7
Ertsen0,4-0,5
Ertsen1,5-11,4
Steenkool en bruinkool0,2-5,5
Steenkool en bruinkool0,9-11,8
Zout, zand, grind, klei0,2-5,3
Zout, zand, grind, klei0,2-5,5
Cokes0,0-0,2
Cokes0,1-0,7
Overige goederen2,1-0,6
Overige goederen6,2-0,9

1.4 Herkomstlanden

De landen van waaruit in 2019 het grootste gewicht aan goederen naar Nederland toekwam zijn Rusland en Duitsland. Achtereenvolgens 14 en 12 procent van het totale aangevoerde brutogewicht van 629 miljard kilogram kwam uit deze landen. Van de aanvoer uit Duitsland in kilogram was 71 procent invoer voor binnenlands gebruik, 18 procent invoer voor wederuitvoer. De rest (11 procent) was doorvoer. Van de vervoerde goederen uit Rusland was bijna de helft doorvoer.

In de gebruikte geografische indeling is de wereld in 36 landengroepen opgedeeld. Deze indeling is terug te vinden in de bijlage 1.

Na deze twee landen volgen Noorwegen (inclusief IJsland en de Faeröereilanden), de Verenigde Staten en België (inclusief Luxemburg). Het Verenigd Koninkrijk kwam in 2019 op de achtste plaats met een aandeel van 4 procent in het goederengewicht dat naar Nederland werd gebracht. De aanvoer vanuit het Verenigd Koninkrijk kende een aandeel doorvoer van 17 procent. China volgt op de negende plaats met 3 procent van het aangevoerde goederengewicht en een doorvoeraandeel van 58 procent.

China had in 2019 met 16 procent wel het grootste aandeel in de totale goederenwaarde. Hiervan was 23 procent invoer voor binnenlands gebruik, 27 procent invoer voor wederuitvoer en 50 procent doorvoer. Op de tweede plaats staat Duitsland met een aandeel in de aanvoerwaarde van 13 procent. Hierin was het aandeel doorvoer 25 procent. De Verenigde Staten, België en de regio Zuidoost-Azië volgen. Het Verenigd Koninkrijk staat op de negende plek in deze lijst met landengroepen met een aandeel van 4 procent in de waarde van de goederen die in Nederland werden gelost. Hiervan was een kwart doorvoer.

Tabel 1 Top 15 herkomstregio's met hoogste aandeel in gewicht inkomend transport (%), 2019
LandengroepAandeel landengroepGoederenstroom (%)Goederenstroom (%)Goederenstroom (%)
Invoer voor binnenlands gebruikInvoer voor wederuitvoerInkomende doorvoer
Rusland14361548
Duitsland12711811
Noorwegen1)7541729
Verenigde Staten6361252
België en Luxemburg6592615
Brazilië4291061
Zuidwest-Azië4441640
Verenigd Koninkrijk4582517
China, Taiwan, Mongolië3271658
Zuid-Europa (EU)3512227
Noord-Europa (EU)3471933
West-Afrika340951
Oost-Europa (EU)3461638
Zuidoost-Azië3411642
Frankrijk3611920
Rest van de wereld21281359
Totaal van alle landen1004416
1) inclusief IJsland en de Faeröereilanden

Tabel 2 Top 15 herkomstregio's met hoogste aandeel in waarde inkomend transport (%), 2019
LandengroepAandeel landengroepGoederenstroom (%)Goederenstroom (%)Goederenstroom (%)
Invoer voor binnenlands gebruikInvoer voor wederuitvoerInkomende doorvoer
China, Taiwan, Mongolië16232750
Duitsland13492725
Verenigde Staten7333037
België en Luxemburg6572518
Oost-Europa (EU)6372539
Zuidoost-Azië5253540
Rusland5391249
Zuid-Europa (EU)4422730
Verenigd Koninkrijk4492625
Noord-Europa (EU)4372241
Japan en Korea's3232453
Noorwegen1)3401545
Frankrijk3472825
Zuidwest-Azië2351649
Ierland2283240
Rest van de wereld18251858
Totaal van alle landen100352441
1) inclusief IJsland en de Faeröereilanden
 

1.5 Bestemmingen

Het land waarnaar vanuit Nederland het grootste goederengewicht heen ging in 2019 is Duitsland: bijna 170 miljard kilogram, 30 procent van de totale afvoer van goederen uit Nederland. Tweede in deze rangorde is België (inclusief Luxemburg) met een aandeel van 15 procent in de afvoer. Bijna de helft van het brutogewicht van de afvoer ging dus naar een van deze twee buurlanden. Van de doorvoergoederen die Nederland verlieten was meer dan de helft voor deze landen bestemd.

Het vervoerde goederengewicht naar zowel Duitsland als België bestond voor meer dan de helft uit doorvoer en voor ongeveer een vijfde deel uit wederuitvoer. Ruim een kwart van het gewicht bestond uit goederen die in Nederland zijn geproduceerd.

Na België volgden Zuid-Europa (EU) en het Verenigd Koninkrijk als bestemmingen met de hoogste aandelen in het afvoergewicht van Nederland. Hun aandelen waren beduidend kleiner dan die van de twee lijstaanvoerders: 5 en 4 procent. De afvoer naar Zuid-Europa (EU) en het Verenigd Koninkrijk bestond voor de helft uit in Nederland geproduceerde goederen.

Naar de EU ging twee derde van het gewicht van de goederenafvoer. Daarvan was 45 procent doorvoer en 22 procent wederuitvoer. Bijna 70 procent van de doorvoer, ruim 80 procent van de wederuitvoer van Nederland en bijna 60 procent van de uitvoer van Nederlands product had de EU als bestemming.

Tabel 3 Top 15 bestemmingen met hoogste aandeel in gewicht uitgaand transport (%), 2019
LandengroepAandeel landengroepGoederenstroom (%)Goederenstroom (%)Goederenstroom (%)
Uitvoer van Nederlands productWederuitvoerUitgaande doorvoer
Duitsland30272251
België en Luxemburg15271954
Zuid-Europa (EU)5492526
Verenigd Koninkrijk4513019
Oost-Europa (EU)4362143
Frankrijk4493219
Verenigde Staten4631819
Noord-Europa (EU)3392041
West-Afrika3631324
Zuidoost-Azië3381249
China, Taiwan, Mongolië234660
Zuidwest-Azië1481339
Noorwegen1)1271458
Rusland113483
Canada en Groenland1451045
Rest van de wereld17451046
Totaal van alle landen100371945
 1) inclusief IJsland en de Faeröereilanden


Tabel 4 Top 15 bestemmingen met hoogste aandeel in waarde uitgaand transport (%), 2019
LandengroepAandeel landengroepGoederenstroom (%)Goederenstroom (%)Goederenstroom (%)
Uitvoer van Nederlands productWederuitvoerUitgaande doorvoer
Duitsland21313435
België en Luxemburg10312643
Zuid-Europa (EU)9313139
Oost-Europa (EU)8283636
Verenigd Koninkrijk6383527
Frankrijk6363826
Noord-Europa (EU)5272944
China, Taiwan, Mongolië5461340
Verenigde Staten5532126
Zuidwest-Azië2372636
Rusland2241561
Zuidoost-Azië2352144
West-Afrika2651322
Japan en Korea's2401744
Noorwegen1)2261558
Rest van de wereld15351848
Totaal van alle landen100342738
 1) inclusief IJsland en de Faeröereilanden


Duitsland en België waren ook de landen waar de meeste goederenwaarde heen ging in 2019. Samen waren ze goed voor een aandeel van ruim 30 procent in de totale waarde van de afvoer: 21 procent ging naar Duitsland en 10 procent naar België. De waarde van de afgevoerde goederen naar deze twee buurlanden bestond voor ongeveer 70 procent uit wederuitvoer of doorvoer. De verdeling over deze twee stromen verschilde tussen de twee landen: voor Duitsland waren ze ongeveer even groot, voor België was de waarde van de doorvoer meer dan anderhalf keer zo groot als die van de wederuitvoer. Dit heeft mede te maken met de goederensamenstelling van de stromen.

Twee derde van de totale waarde van de afvoer in 2019 ging naar de EU. Hiervan was bijna 40 procent doorvoer. De wederuitvoer en de uitvoer van Nederlands product hadden beide een aandeel van ongeveer 30 procent.

  
1) TEU is de afkorting voor Ton Equivalent Unit en staat voor een standaardcontainer van 20 voet lang.

2. Goederengroepen per vervoerwijze

De samenstelling van de goederenstromen verschilt per vervoerwijze. Pijpleidingen zorgen voor het massatransport van vloeibare en gasvormige fossiele brandstoffen en chemicaliën. Transport door de lucht betreft voornamelijk waardevol stukgoed. Kolen en ertsen komen veelal uit verre landen over zee. Dit hoofdstuk gaat nader in op de goederensamenstelling per vervoerwijze. Voor de beschrijving van de goederensamenstelling per vervoerwijze gebruikt dit hoofdstuk een indeling in acht goederengroepen in plaats van de indeling in 20 goederengroepen zoals toegepast in hoofdstuk 1. Deze indeling in acht goederengroepen wordt toegelicht in bijlage 2.

2.1 Zeevaart

De goederen die over zee het land binnenkomen bestaan voor ruim de helft van het brutogewicht uit fossiele brandstoffen, voor 12 procent uit landbouw- en voedingsproducten en voor 9 procent uit ertsen. De waarde van het inkomende zeetransport bestaat voor 30 procent uit machines, elektronica en transportmiddelen, voor 23 procent uit fossiele brandstoffen en voor 20 procent uit basismaterialen en producten daarvan.

De uitgaande goederenstroom over zee is anders samengesteld: net als de inkomende stroom bestaat deze voor een groot deel uit fossiele brandstoffen (40 procent), maar ook chemische producten (18 procent) en landbouw- en voedingsproducten (15 procent) hebben een relatief groot aandeel. In de waarde van het uitgaande zeetransport hebben deze goederengroepen een kleiner maar nog steeds substantieel gezamenlijk aandeel van 51 procent. In de waarde zijn daarnaast de machines, elektronica en transportmiddelen (21 procent) en de basismaterialen en producten daarvan (21 procent) goed vertegenwoordigd.

2.1 Goederensamenstelling van de inkomende en uitgaande zeevaart, 2019
   Landbouw- en voedingsproducten (%)Fossiele brandstoffen (%)Ertsen (%)Ruwe mineralen en bouwmaterialen (%)Chemische producten (%)Basismaterialen en producten daarvan (%)Machines, elektronica en transportmiddelen (%)Afval en overige goederen (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde12,622,91,40,88,020,230,23,9
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht12,353,79,04,67,78,32,51,7
Totaal uitgaand
transport
Waarde18,119,00,90,813,721,021,45,2
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht14,940,31,14,217,614,03,24,7

2.2 Binnenvaart

De goederen die per binnenvaartschip het land binnenkomen bestaan voor 28 procent van het gewicht uit fossiele brandstoffen, voor een kwart uit ruwe mineralen en bouwmaterialen en voor een vijfde uit chemische producten. De fossiele brandstoffen bestaan hierbij voor bijna de helft van het gewicht uit ruwe aardolie, voor bijna een derde uit aardolieproducten en voor de rest (21 procent) uit kolen. In de waarde van deze stroom via de binnenvaart zijn machines, elektronica en transportmiddelen (29 procent), fossiele brandstoffen (22 procent) en basismaterialen en producten daarvan (18 procent) goed vertegenwoordigd.

De uitgaande goederenstroom per binnenvaartschip laat grote aandelen in het gewicht zien van fossiele brandstoffen (40 procent), ertsen (17 procent) en chemische producten (14 procent). Bij de fossiele brandstoffen gaat het bijna volledig (92 procent) om aardolieproducten. De waarde van deze goederenstroom bestaat voor een groot deel uit fossiele brandstoffen (35 procent), basismaterialen en producten daarvan (16 procent), chemische producten (16 procent) en machines, elektronica en transportmiddelen (15 procent).

2.2 Goederensamenstelling van de inkomende en uitgaande binnenvaart, 2019
   Landbouw- en voedingsproducten (%)Fossiele brandstoffen (%)Ertsen (%)Ruwe mineralen en bouwmaterialen (%)Chemische producten (%)Basismaterialen en producten daarvan (%)Machines, elektronica en transportmiddelen (%)Afval en overige goederen (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde7,821,60,32,615,918,229,14,4
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht15,128,00,424,819,97,01,53,4
Totaal uitgaand
transport
Waarde9,334,95,21,515,816,015,12,3
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht7,839,916,912,014,46,81,21,0

2.3 Wegvervoer

De binnenkomende vrachtwagens vervoeren voor het grootste deel van het gewicht landbouw- en voedingsproducten (38 procent), ruwe mineralen en bouwmaterialen (20 procent) en basismaterialen en producten daarvan (9 procent). In de waarde van deze goederenstroom over de weg zijn machines, elektronica en transportmiddelen (49 procent), landbouw- en voedingsproducten (17 procent) en basismaterialen en producten daarvan (15 procent) goed vertegenwoordigd.

De vrachtwagens die het land verlaten bevatten grotendeels landbouw- en voedingsproducten (40 procent van het gewicht), basismaterialen en producten daarvan (21 procent) en chemische producten (13 procent). De groep ‘basismaterialen en producten daarvan’ bestaat daarbij vooral uit basismetalen, hout, pulp, papier en producten van deze materialen. Qua waarde bestaat deze goederenstroom over de weg voor 45 procent uit machines, elektronica en transportmiddelen, voor 19 procent uit landbouw- en voedingsproducten en voor 17 procent uit basismaterialen en producten daarvan.

2.3 Goederensamenstelling van het inkomende en uitgaande wegvervoer, 2019
   Landbouw- en voedingsproducten (%)Fossiele brandstoffen (%)Ertsen (%)Ruwe mineralen en bouwmaterialen (%)Chemische producten (%)Basismaterialen en producten daarvan (%)Machines, elektronica en transportmiddelen (%)Afval en overige goederen (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde16,90,30,01,511,415,349,45,1
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht37,71,00,119,810,516,19,15,7
Totaal uitgaand
transport
Waarde19,00,40,11,112,117,345,34,8
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht40,11,50,110,013,521,58,15,4

2.4 Spoorvervoer

De vrachttreinen die het land binnenkomen vervoeren voor het grootste deel van het brutogewicht chemische producten: het aandeel van deze goederengroep is 42 procent. Daarnaast zijn er relatief grote aandelen van basismaterialen en producten daarvan (17 procent) en ruwe materialen en bouwmaterialen (17 procent). De waarde van de goederenaanvoer per trein bestaat voor 45 procent uit machines, elektronica en transportmiddelen, voor 19 procent uit basismaterialen en producten daarvan en voor 16 procent uit chemische producten.

In de per trein het land uitgaande goederenstroom zijn de fossiele brandstoffen met 37 procent van het brutogewicht goed vertegenwoordigd. Dit betreft vooral kolen. Daarnaast bestaat deze afvoerstroom voor 23 procent uit ertsen en voor 13 procent uit chemische producten. In de waarde van deze goederenstroom per trein zijn de machines, elektronica en transportmiddelen met een aandeel van 44 procent dominant. Hierbij gaat het grotendeels om transportmiddelen. Verder dragen landbouw- en voedingsproducten (16 procent) en basismaterialen en producten daarvan (15 procent) relatief veel bij aan de waarde.

2.4 Goederensamenstelling van het inkomende en uitgaande spoorvervoer, 2019
   Landbouw- en voedingsproducten (%)Fossiele brandstoffen (%)Ertsen (%)Ruwe mineralen en bouwmaterialen (%)Chemische producten (%)Basismaterialen en producten daarvan (%)Machines, elektronica en transportmiddelen (%)Afval en overige goederen (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde12,30,60,00,716,419,444,95,7
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht13,21,70,016,841,716,98,01,8
Totaal uitgaand
transport
Waarde15,83,67,50,510,714,843,63,4
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht8,836,822,61,613,211,24,71,2

2.5 Luchtvaart

Het gewicht van de goederen die per vliegtuig worden aangevoerd bestaat voor 38 procent uit landbouw- en voedingsproducten en voor 35 procent uit machines, elektronica en transportmiddelen. Op plek drie komen basismaterialen en producten daarvan met een aandeel van 14 procent. Daarbij gaat het vooral om textiel, leer en producten daarvan. De waarde van deze goederenstroom door de lucht wordt gedomineerd door machines, elektronica en transportmiddelen (61 procent) en chemische producten (18 procent). Deze chemische producten bestaan vooral uit farmaceutica en chemische specialiteiten.

Ook de uitgaande goederenstroom per vliegtuig kent een groot aandeel van de machines, elektronica en transportmiddelen in het brutogewicht: 48 procent. Verder hebben landbouw- en voedingsproducten (21 procent) en basismaterialen en producten daarvan (14 procent) relatief grote aandelen. Van de waarde van de uitgaande goederenstroom door de lucht is 71 procent machines, elektronica en transportmiddelen. Daarnaast dragen chemische producten 15 procent bij aan de waarde.

2.5 Goederensamenstelling van de inkomende en uitgaande luchtvaart, 2019
   Landbouw- en voedingsproducten (%)Fossiele brandstoffen (%)Ertsen (%)Ruwe mineralen en bouwmaterialen (%)Chemische producten (%)Basismaterialen en producten daarvan (%)Machines, elektronica en transportmiddelen (%)Afval en overige goederen (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde5,00,00,00,517,910,960,75,0
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht37,90,30,11,06,814,135,44,4
Totaal uitgaand
transport
Waarde3,90,00,00,215,04,771,15,0
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht20,50,20,00,911,414,248,44,4


2.6 Pijpleidingvervoer

Vanwege het beperkt aantal producten dat per pijpleiding wordt getransporteerd, wordt voor het pijpleidingvervoer een meer specifieke indeling in goederengroepen gebruikt.

Van de goederen die per pijpleiding het land inkomen is 70 procent van het gewicht aardgas. Drinkwater uit het Eifelgebied vertegenwoordigt 14 procent van deze stroom. Verder is 8 procent van het aanvoergewicht per pijpleiding ruwe aardolie. Van de waarde van deze goederenstroom is 72 procent aardgas, 13 procent ruwe aardolie en 11 procent chemische producten.

De uitgaande goederenstroom per pijpleiding bestaat voor meer dan de helft van het gewicht uit ruwe aardolie, voor 28 procent uit aardgas en 13 procent uit aardolieproducten. Deze productgroepen hebben ook de grootste aandelen in de waarde van de stroom: achtereenvolgens 62 procent, 20 procent en 14 procent.

2.6 Goederensamenstelling van het inkomende en uitgaande pijpleidingvervoer, 2019
   Drinkwater (%)Aardgas (%)Ruwe aardolie (%)Aardolieproducten (%)Chemische basisproducten (%)
Totaal inkomend
transport
Waarde0,171,613,24,510,6
Totaal inkomend
transport
Brutogewicht14,469,58,02,95,2
Totaal uitgaand
transport
Waarde0,019,461,513,85,2
Totaal uitgaand
transport
Brutogewicht0,027,856,513,32,4

2.7 Gecontaineriseerd versus niet-gecontaineriseerd vervoer

Van het totale brutogewicht dat in 2019 over de grens werd vervoerd ging 14 procent per container. Het aandeel van het containervervoer in de waarde van het totale transport is ruim tweemaal zo groot: 29 procent. De gemiddelde waarde per kilogram van goederen in containers was meer dan 2,5 keer zo groot als die van goederen in het niet-gecontaineriseerde vervoer.

Bijna een kwart van het gewicht in vervoerde containers bestaat uit voedings- en genotmiddelen. De landbouw-, bosbouw- en visserijproducten en de chemische basisproducten en kunstmeststoffen dragen elk 13 procent bij aan het gewicht. Tien procent van het gewicht is hout, pulp, papier of hout- en papierwaren. De waarde van de in containers vervoerde goederen wordt gedomineerd door de machines en elektronica (29 procent) en de transport middelen (17 procent). Daarnaast dragen de voedings- en genotmiddelen 12 procent bij.

Het niet-gecontaineriseerde grensoverschrijdende vervoer bestaat voor een vijfde van het gewicht uit aardolieproducten en voor een zesde deel uit ruwe aardolie. De chemische basisproducten en kunstmeststoffen vertegenwoordigen een aandeel van 10 procent, terwijl de voedings- en genotmiddelen en de kolen elk 8 procent aan het gewicht van het niet-gecontaineriseerde vervoer bijdragen. De waarde van deze goederenstroom betreft voor een kwart machines en elektronica. De transportmiddelen, de voedings- en genotmiddelen en de aardolieproducten dragen elk 9 procent bij.

2.7 Goederengroepen in het grensoverschrijdend vervoer naar vrachttype, 2019
 In container (waarde) (%)In container (brutogewicht) (%)Niet in container (waarde) (%)Niet in container (brutogewicht) (%)
Machines en elektronica29,3-7,2
24,5-1,3
Transportmiddelen17,1-3,6
9,3-0,8
Voedings- en genotmiddelen12,4-21,3
9,4-7,9
Textiel, leer en producten daarvan9,1-2,3
2,3-0,2
Basismetalen en metaalproducten5,2-7,8
7,3-4,1
Kunststoffen, rubber4,7-5,4
2,9-0,8
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4,2-12,5
4,5-5,3
Farmaceutica en chemische specialiteiten4,2-3,2
7,0-0,5
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren3,8-10,5
1,9-2,4
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen3,3-12,8
6,1-10,1
Overige minerale producten0,6-3,1
0,9-2,1
Afval en secundaire grondstoffen0,4-4,2
0,6-1,6
Ertsen0,2-0,4
1,0-6,4
Aardolieproducten0,2-0,8
9,1-19,8
Zout, zand, grind, klei0,1-2,6
0,3-5,9
Steenkool en bruinkool0,0-0,1
0,7-8,0
Cokes0,00,0
0,1-0,4
Ruwe aardolie0,00,0
7,2-16,0
Aardgas0,00,0
1,6-5,9
Overige goederen5,0-2,4
3,4-0,5

3. Havenregio’s en goederengroepen

Voor het beschrijven van de goederenstromen per havenregio2)  worden vier havenregio’s onderscheiden:
• Rotterdam, Rijnmond en Maasmond: dit gebied omvat de havens van Rotterdam, Vlaardingen, Dordrecht, Den Haag en Moerdijk.
• Amsterdam en Noordzeekanaalgebied: de havens van Amsterdam, IJmuiden en Velsen.
• North Sea port (excl. Gent): de havens van Vlissingen en Terneuzen.
• Noordelijke Zeehavens: Eemshaven en de havens van Delfzijl en Harlingen.
Deze gebieden worden in de rest van het artikel aangeduid als de havenregio’s Rotterdam, Amsterdam, Zeeland en Groningen. De rest van het land wordt ‘Overige gebieden’ genoemd.

3.1 Goederenstromen per havenregio

Van de totale internationale goederenstromen kwam in 2018 bijna 60 procent van het brutogewicht via de havenregio Rotterdam het land binnen of ging via deze regio het land uit. Ruim 10 procent van deze stromen liep via de havenregio Amsterdam, 5 procent via de havenregio Zeeland, 1 procent via de havenregio Groningen. De rest van het goederengewicht (een kwart) bereikte Nederland via de overige gebieden. In de waarde van de internationale goederen had de havenregio Rotterdam een kleiner aandeel: minder dan de helft in plaats van 60 procent. De overige gebieden hadden juist een groter aandeel in de waarde dan in het gewicht: bijna 40 procent.

De havenregio Rotterdam heeft een relatief groot aandeel in de doorvoer van goederen. Ongeveer twee derde van het gewicht en ruim de helft van de waarde van de doorvoer gaat via deze regio. Dat aandeel is duidelijk hoger dan het aandeel van Rotterdam in het totale transport. De regio Rotterdam verwerkt dus relatief veel doorvoergoederen. Voor de havenregio Rotterdam is het geschatte aandeel van de doorvoer dan ook relatief hoog: 54 procent, duidelijk hoger dan de aandelen voor de andere havenregio’s en de rest van Nederland (rond 40 procent). Dit resultaat past bij de kennis dat Rotterdam een echte doorvoerhaven is, ook voor wat betreft zee-zeedoorvoer en de overslag van containers voor vervoer naar het achterland. Het geschatte aandeel doorvoer voor containervervoer bedraagt 51 procent tegenover 41 procent voor het niet-gecontaineriseerde vervoer.

3.1.1 Aandelen van de havenregio’s in de goederenstromen, 2018
   Rotterdam (%)Amsterdam (%)Zeeland (%)Groningen (%)Overige gebieden (%)
Invoer voor binnenlands
gebruik
Waarde46104139
Invoer voor binnenlands
gebruik
Brutogewicht52125130
Uitvoer van Nederlands
product
Waarde41144141
Uitvoer van Nederlands
product
Brutogewicht47156130
WederuitvoerWaarde36153046
WederuitvoerBrutogewicht51126130
DoorvoerWaarde53113032
DoorvoerBrutogewicht6695120
Totaal transportWaarde46123138
Totaal transportBrutogewicht57115125

3.1.2 Aandeel doorvoer in het brutogewicht van het totale transport per havengebied, 2018
HavenregioAandeel doorvoer (%)
Rotterdam54
Amsterdam38
Zeeland43
Groningen37
Overige gebieden37


Het aandeel van de havenregio Rotterdam in de wederuitvoer is kleiner dan het aandeel in de doorvoer: ruim de helft van het gewicht en ruim een derde van de waarde. Met 47 procent is het gewichtsaandeel van Rotterdam in de uitvoer van Nederlands product nog kleiner. In de invoer voor Nederlands gebruik heeft de havenregio Rotterdam een aandeel van 52 procent in het gewicht.

De overige gebieden tonen een ander beeld. De aandelen van deze regio in de invoer voor binnenlands gebruik, de uitvoer van Nederlands product en de wederuitvoer (alle drie 30 procent) zijn groter dan het aandeel in de doorvoer (20 procent). Voor de havenregio Amsterdam is het aandeel in de uitvoer van Nederlands product relatief groot: 15 procent aandeel in het uitvoergewicht tegenover 11 procent aandeel in het totale transportgewicht.

3.2 Goederengroepen per havenregio

Van het goederengewicht dat via de havenregio Rotterdam het land binnenkomt of uitgaat was in 2018 ruim een vijfde ruwe aardolie en bijna een vijfde aardolieproducten. Ruim een tiende was chemische basisproducten en kunstmeststoffen en bijna een tiende bestond uit voedings- en genotmiddelen. Deze vier productgroepen zorgden samen voor 60 procent van het via Rotterdam verlopende internationale goederentransport.

De internationale transportstromen via de havenregio Amsterdam bestonden in 2018 voor bijna 40 procent van het gewicht uit aardolieproducten en voor ruim een vijfde deel uit kolen. Bij de havenregio Zeeland waren het de aardolieproducten (bijna een kwart), chemische basisproducten en kunstmeststoffen (ruim een vijfde), hout, pulp, papier, hout- en papierwaren (12 procent) en kolen (9 procent) die de boventoon voerden. Voor de havenregio Groningen waren dat zout, zand, grind en klei (29 procent), kolen (bijna een kwart) en chemische basisproducten en kunstmeststoffen (9 procent). In de overige gebieden vond voor ruim een vijfde van het gewicht grensoverschrijdend transport plaats van aardgas, terwijl een zesde deel bestond uit voedings- en genotmiddelen, 11 procent uit zout, zand, grind en klei en 11 procent uit landbouw-, bosbouw- en visserijproducten.

Tabel 5 Aandelen van de goederengroepen in het brutogewicht van het totale grensoverschrijdende transport per havenregio in Nederland (%), 2018
GoederengroepRotterdamAmsterdamZeelandGroningenOverige gebiedenTotaal
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4,44,75,35,411,16,2
Voedings- en genotmiddelen8,66,03,75,315,89,8
Steenkool en bruinkool6,821,19,223,00,37,1
Cokes0,21,01,70,50,10,4
Aardgas0,10,00,02,222,75,8
Ruwe aardolie21,60,10,60,12,813,2
Aardolieproducten18,539,324,46,60,916,6
Ertsen8,54,73,90,90,15,7
Zout, zand, grind, klei2,36,64,428,711,35,4
Overige minerale producten1,21,00,95,85,52,3
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen10,95,921,08,58,710,3
Farmaceutica en chemische specialiteiten1,10,70,42,20,91,0
Kunststoffen, rubber1,70,12,81,31,81,6
Basismetalen en metaalproducten4,84,25,92,76,05,1
Machines en elektronica2,10,80,91,32,52,0
Transportmiddelen0,80,51,52,12,11,1
Textiel, leer en producten daarvan0,70,20,20,20,40,5
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren3,10,812,02,13,63,4
Afval en secundaire grondstoffen1,92,10,90,92,11,9
Overige goederen0,60,20,10,11,30,7
 

Van de waarde van goederen die in 2018 het land binnenkwamen of verlieten betrof ruim een kwart machines en elektronica, 11 procent transportmiddelen en ook 11 procent voedings- en genotmiddelen. Voor de havenregio Amsterdam was het aandeel machines en elektronica relatief hoog: 37 procent. Voor de regio Rotterdam was het aandeel transportmiddelen met 6 procent relatief laag.

De internationale aan- en afvoer van ruwe aardolie van Nederland vond in 2018 voor 94 procent van het gewicht via de havenregio Rotterdam plaats en die van aardolieproducten voor twee derde. Ook ertsen kwamen of gingen voor een groot deel (86 procent van het gewicht) via Rotterdam de grens over. Aardgas werd bijna volledig via de overige, niet-havengebieden aan- en afgevoerd. Elf procent van het gewicht van de goederen die Nederland binnenkwamen of verlieten ging via de havenregio Amsterdam. Daarop gelet werd een relatief groot aandeel van de kolen (een derde), de cokes (30 procent) en de aardolieproducten (ruim een kwart) via Amsterdam het land binnen- of uitgebracht. Voor de havenregio Zeeland was het aandeel in de totale aan- en afvoer van goederen 5 procent. Daarmee vergeleken was het aandeel van Zeeland in het internationale transport van cokes (een kwart), hout, pulp, papier, hout- en papierwaren (bijna een vijfde) en chemische basisproducten en kunstmeststoffen (10 procent) relatief hoog. Voor de havenregio Groningen was het aandeel in de aan- en afvoer van zout, zand, grind, klei (6 procent) hoog in vergelijking met het aandeel van Groningen in de totale aan- en afvoer (1 procent).

3.2 Aandelen havenregio's in het brutogewicht van het grensoverschrijdend transport per goederengroep, 2018
 Rotterdam (%)Amsterdam (%)Zeeland (%)Groningen (%)Overige gebieden (%)
Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten4194145
Voedings- en genotmiddelen5072141
Steenkool en bruinkool5534731
Cokes39302415
Aardgas100098
Ruwe aardolie940005
Aardolieproducten6427701
Ertsen869301
Zout, zand, grind, klei24144652
Overige minerale producten3052360
Chemische basisproducten en kunstmeststoffen61610121
Farmaceutica en chemische specialiteiten6582223
Kunststoffen, rubber6119128
Basismetalen en metaalproducten5496130
Machines en elektronica6052132
Transportmiddelen4057247
Textiel, leer en producten daarvan7552018
Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren52318127
Afval en secundaire grondstoffen57122028
Overige goederen5131046
Totaal57115125

2) De uitbreiding van de in-, uit- en doorvoerstatistiek met een detaillering naar havengebieden is mede gefinancierd door Rijkswaterstaat-WVL.

4. Goederenvervoer via België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk

Goederen die vanuit België naar Nederland toekomen hebben voor een deel een herkomst in een ander land. België fungeert dan als doorvoerland voor deze goederentransporten naar Nederland. Ook andere landen, vooral de landen die langs de belangrijke handelsrouten naar en vanuit Nederland liggen en over een grote haven beschikken, vervullen een dergelijke functie3) .

De goederen die in België (of Luxemburg) op een voertuig richting Nederland zijn geladen hadden in 2018 voor de helft van het brutogewicht hun herkomst in België (of Luxemburg). Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de EU-landen in Zuid- en Oost-Europa (EU) zorgden voor het meeste van de rest van het goederenvervoer dat via overlading in België naar Nederland toekwam.

4.1. Aandeel herkomstlanden in het brutogewicht van het totale transport geladen in België, 2018
Landengroep van herkomstAandeel in brutogewicht (%)
België en Luxemburg49,9
Verenigd Koninkrijk10,3
Zuid-Europa (EU)9,1
Frankrijk5,8
Oost-Europa (EU)5,6
Duitsland4,4
Verenigde Staten2,3
China, Taiwan en Mongolië1,5
Rusland1,4
Ierland0,9
Rest van de wereld8,8

De goederen die in 2018 vanuit Duitsland naar Nederland werden vervoerd waren voor meer dan 70 procent van het gewicht afkomstig uit Duitsland zelf. De rest kwam voornamelijk uit Noord- en Oost-Europa, China, de Verenigde staten en de Baltische staten.
Van de beschouwde 36 landengroepen kende het Verenigd Koninkrijk het grootste aandeel in het naar Nederland gebrachte gewicht dat geen herkomst heeft in de eigen regio: meer dan 60 procent. Grote bijdragen in de doorvoer via het Verenigd Koninkrijk naar Nederland komen van Zuidwest-Azië, Rusland, de Verenigde Staten en West-Afrika.

4.2 Aandeel herkomstlanden in het brutogewicht van het totale transport geladen in het Verenigd Koninkrijk, 2018
Landengroep van herkomstAandeel in brutogewicht (%)
Verenigd Koninkrijk37,3
Zuidwest-Azië9,7
Rusland8,5
Verenigde Staten6,9
West-Afrika6,2
Oceanië2,5
Midden-Amerika2,5
Zuidoost-Azië2,4
China, Taiwan en Mongolië2,4
Noord-Afrika2,2
Rest van de wereld19,5


Ook voor Noord-Afrika, Zuid-Europa en de Baltische staten geldt in 2018 dat andere herkomstregio’s een groter aandeel hebben in het totale transportgewicht naar Nederland dan de landengroep zelf. Noord-Afrika en Zuid-Europa liggen strategisch langs de belangrijke handelsroute tussen Azië en Noord-Europa, terwijl de Baltische staten vanwege hun ligging als doorvoerregio fungeren voor fossiele brandstoffen uit Rusland.

3) Onderscheid wordt gemaakt naar het land van herkomst van goederen, het land van lading, het land van lossing en het bestemmingsland. De herkomst is het land waar de goederen zijn verzonden. Het land van lading is het land waar de goederen zijn geladen op het vervoermiddel waarmee ze Nederland binnenkomen. Vergelijkbaar is het land van lossing het land waar de goederen gelost worden van het vervoermiddel waarmee ze Nederland hebben verlaten. Tenslotte, de bestemming is het land waar de goederen uiteindelijk worden afgeleverd.

5. Doorvoerketens

Doorvoer betreft goederen die een herkomst en bestemming buiten Nederland hebben en via Nederland worden vervoerd. Anders dan bij de wederuitvoer wordt op geen enkel moment een Nederlands ingezetene eigenaar van de goederen. In vergelijking met de andere goederenstromen wordt aan de doorvoer dan ook het minste verdiend in Nederland. De kosten per vervoerde ton en afgelegde kilometer van een vervoermiddel in de vorm van milieubelasting, files, slijtage van infrastructuur, etc. zijn echter vergelijkbaar voor de verschillende goederenstromen. De doorvoer is qua gewicht ongeveer even groot als de invoer voor binnenlands gebruik en twee maal zo groot als de wederuitvoer. Gezien deze feiten is nader inzicht in de doorvoer van groot belang voor Nederland. Eén van de aspecten daarvan is het zicht op de landen of wereldregio’s waartussen de doorvoerstromen via Nederland verlopen, de zogenoemde doorvoerketens4).

Machines en elektronica droegen in 2019 het meeste bij aan de waarde van de doorvoer van goederen. Ruwe aardolie deed dat voor wat betreft het brutogewicht. De goederengroep ‘hout, pulp, papier, hout- en papierwaren’ had een aandeel van 4 procent in zowel de waarde als het gewicht van de doorvoer en had daarmee een middenpositie tussen de goederengroepen. Van deze drie goederengroepen beschrijft dit hoofdstuk de geschatte doorvoerketens.

5.1 Machines en elektronica

De belangrijkste herkomstlandengroepen voor de doorvoer van machines en elektronica via Nederland in 2018 waren China, Taiwan en Mongolië, Japan en Zuid-Korea en Zuidoost-Azië. Samen hadden ze een aandeel van 42 procent in het brutogewicht van deze doorvoerstroom. Daarnaast hadden Oost-Europa, Zuid-Europa, Noorwegen en Noord-Europa een relatief grote bijdrage: samen 26 procent.

De bestemmingslanden met het grootste aandeel in de doorvoer van machines en elektronica in 2018 waren China/Taiwan, België/Luxemburg en Oost-Europa, en daarnaast ook Noorwegen, Duitsland en Rusland.

Tabel 6 Aandeel van herkomst- en bestemmingslanden in de doorvoer van machines en elektronica via Nederland (%), 2018
Herkomstregio Aandeel doorvoer herkomstregioBestemmingsregioAandeel doorvoer bestemmingsregio
China, Taiwan, Mongolië21China, Taiwan, Mongolië13
Japan en Korea’s12België en Luxemburg13
Zuidoost-Azië9Oost-Europa (EU)10
Oost-Europa (EU)9Noorwegen 1)8
Zuid-Europa (EU)7Duitsland8
Noorwegen 1)6Rusland6
Noord-Europa (EU)5Noord-Europa (EU)5
1) inclusief IJsland en de Faeröereilanden

Een derde van deze doorvoerstroom van machines en elektronica via Nederland loopt van de regio’s China, Taiwan en Mongolië, Japan en Korea’s en Zuidoost-Azië naar Europa. De route vanuit Europese landen naar België draagt voor 9 procent bij en die van Europa naar China, Taiwan en Mongolië eveneens voor 9 procent. De Verenigde Staten heeft als herkomstland een aandeel van 4 procent in deze stroom.

5.2 Ruwe aardolie

De doorvoer van ruwe aardolie via Nederland kwam voor het grootste deel uit Rusland, West-Afrika en Zuidwest-Azië en ging bijna volledig naar België en Duitsland. De doorvoer van ruwe aardolie naar België kwam voor meer dan een derde uit Rusland, voor een zesde deel uit West-Afrika en voor meer dan 10 procent uit Zuidwest-Azië. De naar Duitsland doorgevoerde ruwe aardolie kwam met min of meer gelijke aandelen van een vijfde uit dezelfde regio’s en voor meer dan 10 procent uit het Verenigd Koninkrijk.

Tabel 7 Aandeel van herkomst- en bestemmingslanden in de doorvoer van ruwe aardolie via Nederland (%), 2018
HerkomstregioAandeel doorvoer herkomstregioBestemmingsregioAandeel doorvoer bestemmingsregio
Rusland31België en Luxemburg71
West-Afrika18Duitsland27
Zuidwest-Azië13Verenigd Koninkrijk1
Verenigd Koninkrijk7
Verenigde Staten7

5.3 Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren

De doorvoer van hout, pulp, papier, hout- en papierwaren via Nederland kwam voor een vijfde deel uit Rusland en voor een zesde deel uit Noord-Europa. Daarnaast speelden Brazilië, de Verenigde Staten, en Oost- en Zuid-Europa een rol als herkomstregio voor deze doorvoerstroom. België/Luxemburg had als bestemmingsregio het grootste aandeel in deze goederenstroom en daarnaast ook China, Taiwan en Mongolië, Oost-Europa, Rusland, Duitsland en Noord-Europa.

Tabel 8 Aandeel van herkomst- en bestemmingslanden in de doorvoer van hout, pulp, papier, hout- en papierwaren via Nederland (%), 2018
HerkomstregioAandeel doorvoer herkomstregioBestemmingsregioAandeel doorvoer bestemmingsregio
Rusland21België en Luxemburg14
Noord-Europa (EU)17China, Taiwan, Mongolië12
Brazilië11Oost-Europa (EU)9
Verenigde Staten6Rusland7
Oost-Europa (EU)5Duitsland7
Zuid-Europa (EU)5Noord-Europa (EU)6

Ruim een vijfde deel van de doorvoerstroom van hout, pulp, papier, hout- en papierwaren ging van Rusland en Noord-Europa naar Azië. Ongeveer 12 procent betrof doorvoer van Europese landen naar België en 8 procent werd van Brazilië naar Europa gebracht.

4) De doorvoerketens zijn modelmatig geschat op basis van cijfers over de inkomende en uitgaande doorvoer, geschatte afstanden tussen landengroepen, gekoppelde containerdata en douanewaarneming van gekoppelde doorvoerstromen uit 1992. De afleiding van de doorvoerketens is uitgevoerd voor 2018 en werd medegefinancierd door Rijkswaterstaat-WVL.

Bijlage 1 Landen per wereldregio

  1. Nederland
  2. Frankrijk: Frankrijk, Monaco.
  3. Duitsland
  4. Verenigd Koninkrijk: Guernsey, Isle of Man, Jersey, Verenigd Koninkrijk.
  5. Ierland
  6. België en Luxemburg
  7. Noorwegen, IJsland en de Faeröereilanden: Faeröer, IJsland, Noorwegen, Spitsbergen en Jan Mayen.
  8. Baltische staten: Estland, Letland, Litouwen.
  9. Rusland
  10. Noord-Europa (EU): Denemarken, Finland, Zweden.
  11. Zuid-Europa (EU): Andorra, Ceuta, Chafarinaseilanden, Melilla, Penon de Alhucemas, Penon de Vélez de la Gomera, Cyprus, Gibraltar, Griekenland, Italië, Malta, Portugal, San Marino, Spanje, Vaticaanstad.
  12. Oost-Europa (EU): Bulgarije, Hongarije, Kroatië, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Tsjechië.
  13. Zwitserland en Liechtenstein
  14. Oost-Europa, incl. Balkan en Kaukasus (niet EU): Albanië, Armenië, Azerbeidzjan, Bosnië en Herzegovina, Georgië, Kosovo, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Oekraïne, Servië, Wit-Rusland.
  15. Turkije
  16. Noord-Afrika: Algerije, Egypte, Libië, Marokko, Tunesië, Westelijke Sahara.
  17. Oost-Afrika: Brits-Indisch Oceaan Territorium, incl. Chagoseilanden, Burundi, Djibouti, Eritrea, Ethiopië, Kenia, Oeganda, Rwanda, Seychellen, Soedan, Somalië, Tanzania, Zuid-Soedan.
  18. West-Afrika: Angola, Benin, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-Brazzaville, Congo-Kinshasa, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Gambia, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Kaapverdië, Kameroen, Liberia, Mali, Mauritanië, Niger, Nigeria, Réunion, Sao Tomé en Principe, Senegal, Sierra Leone, Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha, Togo, Tsjaad.
  19. Zuidelijk Afrika: Botswana, Comoren, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mauritius, incl. Agalega-eilanden, Cargados Carajoseilanden, Rodrigues, St. Brandoneilanden, Mayotte: Grande-Terre en Pamanzi, Mozambique, Namibië, Swaziland, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika.
  20. Verenigde Staten
  21. Canada en Groenland: Canada, Groenland, St. Pierre en Miquelon.
  22. Colombia
  23. Brazilië
  24. Midden-Amerika: Belize, Costa Rica, El Salvador, Guadeloupe, Guatemala, Honduras, Mexico, Nicaragua, Panama.
  25. Caribisch gebied: Amerikaanse Maagdeneilanden, Anguilla, Antigua en Barbuda, Aruba, Bahama's, Barbados, Bermuda, Britse Maagdeneilanden, Caribisch Nederland, Cuba, Curaçao, Dominica, Dominicaanse Republiek, Grenada, Guadeloupe, Zuid-Grenadinen, Haïti, Jamaica, Kaaimaneilanden, Martinique, Montserrat, Nederlandse Antillen, Puerto Rico, Saint Bartélemy, Saint Kitts en Nevis, Saint Lucia, Saint Martin, Saint Vincent en de Grenadines, Sint-Maarten (NL), Trinidad en Tobago, Turks- en Caicoseilanden.
  26. Noordelijk Zuid-Amerika: Frans-Guyana, Guyana, Suriname, Venezuela.
  27. Westelijk Zuid-Amerika: Bolivia, Chili, Ecuador, Peru.
  28. Zuidoostelijk Zuid-Amerika: Argentinië, Falklandeilanden, Paraguay, Uruguay.
  29. China, Taiwan en Mongolië: China, Hongkong, Macau, Mongolië, Taiwan.
  30. Japan en Korea's: Japan, Noord-Korea, Zuid-Korea.
  31. Zuidoost-Azië: Brunei, Cambodja, Filipijnen, Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar, Oost-Timor, Singapore, Thailand, Vietnam.
  32. India en buurlanden: Bangladesh, Bhutan, India, Maldiven, Nepal, Sri Lanka.
  33. Pakistan, Afghanistan, Iran.
  34. Zuidwest-Azië: Bahrein, Irak, Israël, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Oman, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Verenigde Arabische Emiraten.
  35. Centraal-Azië: Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan.
  36. Oceanië: Amerikaans-Samoa, Antarctica, Australië, Bouveteiland, Christmaseiland, Cocoseilanden, Cookeilanden, Fiji, Franse Zuidelijke Gebieden, Frans-Polynesië, Guam, Heard- en McDonaldeilanden, Kiribati, Marshalleilanden, Micronesia, Nauru, Nieuw-Caledonië, Nieuw-Zeeland, Niue-eiland, Noordelijke Marianen, Norfolkeilanden, Palau, Papoea-Nieuw-Guinea, Pitcairneilanden, Salomonseilanden, Samoa, Tokelau-eilanden, Tonga, Tuvalu, Vanuatu, Verafgelegen eilandjes van de Verenigde Staten, Wallis en Futuna, Zuid-Georgië en Zuid-Sandwicheilanden.
  37. Overig of onbekend:
  • Niet nader bepaalde landen en gebieden in het kader van het handelsverkeer met derde landen.
  • Niet nader bepaalde landen en gebieden in het kader van het intracommunautaire handelsverkeer.
  • Om commerciële of militaire redenen niet nader aangegeven landen en gebieden in het kader van het communautaire handelsverkeer.
  • Om commerciële of militaire redenen niet nader aangegeven landen en gebieden in het kader van het handelsverkeer met derde landen.
  • Onbekend, zee onbekend.

Bijlage 2 Goederengroepen

Acht goederengroepen van hoofdstuk 2,  de groepen in-, uit- en doorvoerstatistiek en de corresponderende goederengroepen conform NST20075)

1. Landbouw- en voedingsproducten

  • Landbouw-, bosbouw- en visserijproducten: Granen, Aardappelen,Suikerbieten, Andere verse groenten en vers fruit, Producten van de bosbouw, Levende planten en bloemen, Andere stoffen van plantaardige oorsprong, Levende dieren,Rauwe melk van runderen, schapen en geiten, Andere grondstoffen van dierlijke oorsprong, Vis en andere visserijproducten
  • Voedings- en genotmiddelen: Vlees, ongelooide huiden en vellen en vleesproducten,Vis en visproducten, verwerkt en verduurzaamd, Groenten en fruit, verwerkt en verduurzaamd. Dierlijke en plantaardige oliën en vetten, Zuivelproducten en consumptie-ijs, Maalderijproducten, zetmeel en zetmeelproducten; bereide diervoeders,Dranken, Overige voedingsmiddelen niet elders genoemd en tabaksproducten (behalve in pakketten of gegroepeerd),Diverse voedingsmiddelen en tabaksproducten, in pakketten of gegroepeerd. 

2. Fossiele brandstoffen

  • Steenkool en bruinkool: Steenkool en bruinkool
  • Cokes: Cokesovenproducten, briketten, eierkolen en dergelijke vaste brandstoffen
  • Aardgas: Aardgas
  • Ruwe aardolie: Ruwe aardolie
  • Aardolieproducten: Vloeibare geraffineerde aardolieproducten, Gasvormige aardolieproducten, ook indien vloeibaar gemaakt of geperst, Geraffineerde vaste of wasvormige aardolieproducten

3. Ertsen

  • Ertsen: IJzererts, Non-ferrometaalertsen (andere dan uranium- en thoriumerts), Uranium- en thoriumerts

4. Ruwe mineralen en bouwmaterialen

  • Zout, zand, grind, klei: Mineralen voor de chemische en kunstmestindustrie, Zout, Steen, zand, grind, klei, turf en andere delfstoffen, niet elders genoemd
  • Overige minerale producten: Glas en glaswerk, keramische producten,Cement, kalk en gips, Overige bouwmaterialen en producten

5. Chemische producten

  • Chemische basisproducten en kunstmeststoffen: Anorganische chemische basisproducten, Organische chemische basisproducten, Kunstmeststoffen en stikstofverbindingen (behalve natuurlijke meststoffen), Splijt- en kweekstoffen
  • Farmaceutica en chemische specialiteiten: Farmaceutische producten en chemische specialiteiten, met inbegrip van verdelgingsmiddelen, en andere chemische producten voor de landbouw

6. Basismaterialen en producten daarvan

  • Kunststoffen, rubber:Kunststoffen en synthetische rubber in primaire vormen, Producten van rubber of kunststof
  • Basismetalen en metaalproducten: IJzer en staal in primaire vormen; ferrolegeringen; ijzer en staal, eerste verwerking (behalve buizen),Non-ferrometalen en producten daarvan,Buizen, pijpen, holle profielen en fittings daarvoor, van metaal, Metalen constructieproducten, Ketels, ijzerwaren, wapens en andere producten van metaal
  • Textiel, leer en producten daarvan: Textiel, Kleding en artikelen van bont,Leder en lederwaren
  • Hout, pulp, papier, hout- en papierwaren: Hout- en kurkwaren (m.u.v. meubelen), Pulp, papier en papierwaren

7. Machines, elektronica en transportmiddelen

  • Machines en elektronica: Machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw, Huishoudapparaten, n.e.g. (witgoed), Kantoormachines en computers, Elektrische machines en apparaten, n.e.g., Elektronische onderdelen en zend- en transmissietoestellen, Ontvangtoestellen voor televisie en radio-omroep; audio- en videoapparatuur en toebehoren (bruingoed), Medische apparatuur en instrumenten, precisie- en optische instrumenten; uurwerken, Overige machines, gereedschapswerktuigen en onderdelen
  • Transportmiddelen: Producten van de auto-industrie, Andere transportmiddelen

8. Afval en overige goederen

  • Afval en secundaire grondstoffen: Huishoudelijk afval en gemeentelijk afval, Overig afval en secundaire grondstoffen
  • Overige goederen: Drukwerk en opgenomen media, Meubilair,Overige industrieproducten, Brieven, Pakketten en colli’s, Particuliere verhuizing, Door reizigers begeleide bagage en artikelen, Voertuigen voor reparatie, Bedrijfsinstallaties, steigermateriaal, Overige niet voor de markt bestemde goederen, niet elders genoemd. Overige, niet elders opgenomen goederen

 

5) Nomenclature uniforme des marchandises pour les Statistiques de Transport, 2007. Deze codering is sinds 2008 van kracht binnen de lidstaten van de Europese Unie.