Samenvatting en overzicht
In deze verkenning is onderzocht welke data en bronnen beschikbaar zijn bij het CBS over de onderwerpen data delen, Internet of Things en clouddiensten. De verkenning komt voort uit hernieuwde informatiebehoefte bij het Ministerie van EZ die is ontstaan uit de introductie van de DGA en DA. Er is gesproken met experts binnen en buiten het CBS. Meerdere gesprekspartners gaven aan dit een relevant onderwerp te vinden en dat het zinvol zou zijn meer data te gaan verzamelen in dit kader. Daarnaast erkenden zij ook de complexiteit van het onderwerp en de uitdagingen die overkomen moeten worden om de gewenste informatie samen te kunnen stellen.
Er is een aantal potentiële databronnen gevonden met informatie die samenhangt met de invoering van de DGA en DA. In beperkte mate zijn cijfers al direct beschikbaar. Het rapport schetst mogelijkheden voor de productie van aanvullende cijfers, hierbij is in veel gevallen nog wel onderzoek nodig naar de praktische haalbaarheid.
Een deel van de gevraagde informatie zal niet op korte termijn beschikbaar kunnen komen bij het CBS. Met name de grote internationale component van het onderwerp beperkt het aantal variabelen waarover het CBS reeds beschikt of op de middellange termijn naar verwachting kan beschikken. De grootste marktpartijen zijn over het algemeen niet Nederlandse bedrijven, en vallen daardoor buiten het directe bereik van de bedrijfsstatistieken van het CBS. Ook heeft het CBS over meerdere digitale onderwerpen nog geen bredere registers om informatie uit te putten.
In deze verkenning worden een aantal suggesties gegeven om toch te komen tot gegevens over de data- en cloudmarkt. Een van de mogelijkheden is gebruikers van deze diensten te benaderen. Een mogelijke beperking hierbij is de lastendruk die gepaard gaat met de enquêtes ICT-gebruik bedrijven en personen. Er is beperkt ruimte voor nieuwe vragen, terwijl er veel potentiële informatieve nieuwe vragen geformuleerd kunnen worden. Een Europees gecoördineerde aanpak bij sterk internationale fenomenen lijkt meer potentie te hebben dan individuele acties van aparte lidstaten. Dat vergt doorgaans een langere doorlooptijd en de ontwikkelingen op deze markt gaan snel. Een andere mogelijkheid is om in overleg te gaan met de grootste (internationale) aanbieders van deze diensten, om belangrijke informatie direct op te vragen.
In de volgende tabellen worden alle bevindingen van het verkennende onderzoek weergegeven. Elke tabel vermeldt over welk onderwerp het gaat, waar in het rapport dit onderwerp beschreven wordt en welke aanvullende belangrijke opmerkingen er zijn over het onderwerp.
In de eerste tabel worden alle onderwerpen genoemd waarover het CBS al cijfers beschikbaar heeft. In de tweede tabel worden alle onderwerpen gegeven waar, met een vervolgonderzoek, in de toekomst mogelijk cijfers over kunnen worden geproduceerd. In deze tabel wordt ook de verwachte omvang van de realisatie van een eventueel vervolgproject aangegeven in de categorieën klein, middelgroot en groot. In de derde tabel worden de variabelen genoemd waarvan met de kennis van nu niet verwacht wordt dat het CBS hier op korte of middellange cijfers over kan produceren.
| Onderwerp | Beschreven in hoofdstuk: kop | Aanvullende informatie |
|---|---|---|
| Aantal personen dat gebruik maakt van IoT-apparaten (verschillende types) | hfst 3: Gebruik van IoT-apparaten | Tweejaarlijks uitgevraagd, bekijk longread |
| Aantal bedrijven dat gebruik maakt van IoT-apparaten (verschillende types), 2021 | hfst 3: Gebruik van IoT-apparaten | Eenmalig uitgevraagd in 2021, bekijk Statline |
| Aantal bedrijven dat data analyseert van IoT-apparaten, 2023 en 2025 | hfst 3: Gebruik van IoT-apparaten | In 2023 uitgevraagd, wordt in 2025 herhaald, bekijk Statline. Vervolg staat nog niet vast |
| Openstaande, ontstane en vervulde vacatures naar bedrijfstakken (o.a. Informatie en communicatie), per kwartaal | hfst 4: Openstaande, ontstane en vervulde vacatures | Bekijk Statline |
| Ontstane vacatures naar beroepsklassen, per jaar | hfst 4: Ontstane vacatures naar beroep | Bekijk Statline: specialisten ICT: de software- applicatieontwikkelaars, databank- en netwerkspecialisten (BRC code 081) |
| Vacaturegraad naar bedrijfstak, per kwartaal | hfst 4: Vacaturegraad naar bedrijfstak | Bekijk Statline: bedrijfstak Informatie en communicatie |
| Gebruik van verschillende type clouddiensten bij bedrijven, per jaar | hfst 5: Aandeel bedrijven met cloudgebruik | Bekijk Statline |
| Onderwerp | Beschreven in hoofdstuk: kop | Geschatte omvang | Aanvullende informatie |
|---|---|---|---|
| Nederlandse databemiddelingsdiensten identificeren via registratieplicht ACM | hfst 2: Databemiddelingsdiensten onder de DGA | middelgroot | Momenteel nog niet voldoende registraties bij ACM, in de toekomst wel de voornaamste bron |
| Nederlandse databemiddelingsdiensten populatie afbakenen met nieuwe bronnen (bijv webscraping) | hfst 2: Identificatie databemiddelingsdiensten | middelgroot/groot | |
| Nieuwe vragenlijst voor Nederlandse databemiddelingsdiensten | hfst 2: Identificatie databemiddelingsdiensten | groot | Enkel mogelijk na afbakenen populatie |
| Nederlandse databemiddelingsdiensten populatie afbakenen met filtervraag in bredere CBS-enquêtes | hfst 2: Identificatie databemiddelingsdiensten | middelgroot | Het lijkt onwaarschijnlijk dat deze optie kansrijk is, vanwege de verwachte kleine omvang van de populatie databemiddelingsdiensten |
| Aantal Nederlandse bedrijven dat gebruik maakt van databemiddelingsdiensten, via vragenlijst | hfst 2: Identificatie databemiddelingsdiensten | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal Nederlandse bedrijven dat gebruik maken van datadeel-overeenkomsten, via vragenlijst | hfst 2: Datadeel-overeenkomsten | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal Nederlandse bedrijven dat bij data delen gebruik maken van breder gedeelde afsprakenstelsels, via vragenlijst | hfst 2: Datadeel-overeenkomsten | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Identificeren van Nederlandse bedrijven die data verwerken via filtervraag, via vragenlijst | Hfst 2: Dataverwerkingsbedrijven | middelgroot | Mogelijk kan al gebruik worden gemaakt van huidige vragen over datagebruik en data-analytics in enquête ICT-gebruik bedrijven |
| Indicatoren van European Data Market Study 2024-2026 (Eurostat) voor Nederland door het CBS laten berekenen | hfst 2: Data-economie algemeen | groot | Haalbaarheidstudie nodig voor onderzoek welke variabelen zich lenen voor uitvoering door CBS. Bekijk rapport Eurostat |
| Aantal bedrijven dat gebruik maakt van IoT-apparaten (verschillende types), via vragenlijst | hfst 3: Gebruik van IoT-apparaten | klein/middelgroot | Deze vraag is al eens uitgevraagd in 2021. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal bedrijven dat data analyseert van IoT-apparaten, via vragenlijst | hfst 3: Gebruik van IoT-apparaten | klein | Deze vraag is al eens uitgevraagd in 2023 en wordt uitgevraagd in 2025, vervolguitvraging is nog niet duidelijk. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal gebruikte IoT-apparaten in Nederland, via vragenlijst (bedrijven en personen) | hfst 3: Aantal IoT-apparaten | middelgroot | Onzeker of respondenten deze informatie beschikbaar hebben. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal gebruikte 097-simkaarten (type IoT internet verbinding), via ACM telecommonitor data | hfst 3: Internetverbinding IoT-apparaten via sim-kaarten | klein | Data beschikbaar bij CBS via ACM, kwaliteit moet nog onderzocht worden |
| Informatie over het gebruik van IoT-data door Nederlandse dataverwerkingsbedrijven, nieuwe vragenlijst | hfst 3: Dataverwerkingsbedrijven | groot | |
| Informatie over of gebruikers bewust zijn van data uit hun IoT-apparaten en of ze data delen met derden, via vragenlijst | hfst 3: Consumenten | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Informatie over of producenten en leveranciers van IoT-apparaten verplicht data moeten delen aan gebruikers, via vragenlijst | hfst 3: Consumenten | middelgroot | Doelpopulatie voor deze vraag is niet eenvoudig vast te stellen. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Gegevens over en van IoT-apparaten in de energiesector | hfst 3: Energiedata van 'slimme' meters | klein | CBS gaat de energiecijfers van IoT-apparaten ('slimme' meters) ontvangen. Deze cijfers moeten dan wel nog verwerkt worden |
| In overleg organiseren van directe waarneming van grote internationale cloudaanbieders op de Nederlandse markt | hfst 4: Marktaandeel cloudaanbieders | middelgroot/groot | Via Nederlandse vestigingen kan het CBS contact leggen. Uitkomst zeer onzeker |
| Samenwerking starten tussen CBS, ministerie en internationale cloudaanbieders over analyse cijfers | hfst 4: Marktaandeel cloudaanbieders | groot | Het CBS kan contact leggen met internationale cloudaanbieders. Uitkomst zeer onzeker |
| Verdeling marktaandeel cloudaanbieders naar nationaliteit, via Nederlandse cloudgebruikers, via vragenlijst | hfst 4: Enquêtering zakelijke cloudgebruikers | klein/middelgroot | In combinatie met de vraag over kosten van clouddiensten kan dit een indicatie geven van de hoeveelheid gebruik. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Nederlandse cloudaanbieders populatie afbakenen met website-informatie en modellering | hfst 4: Identificatie Nederlandse cloudaanbieders | middelgroot | Op basis van een eerder pilotonderzoek (met verbeteringen) kan opnieuw de populatie worden afgebakend. Bekijk pilotonderzoek |
| Nieuwe vragenlijst voor Nederlandse cloudaanbieders over onder andere barrières en samenwerkingen | hfst 4: Nieuwe bedrijfsenquête | groot | Enkel mogelijk na afbakenen populatie |
| Via SaaS-marketplaces gegevens verkrijgen over (Nederlandse) SaaS aanbieders en de SaaS-markt | hfst 4: Identificatie van SaaS-aanbieders via marketplaces | middelgroot | Ontwikkeling van nieuwe technieken benodigd voor nieuwe brondata (online marketplace) |
| Ontstane vacatures gedetailleerdere uitsplitsing naar ICT-bedrijfstakken | hfst 4: Gedetailleerdere uitsplitsing naar bedrijfstak voor ontstane vacatures | klein/middelgroot | Bekijk Statline |
| Ontstane vacatures gedetailleerdere uitsplitsing naar ICT-beroepen | hfst 4: Ontstane vacatures in meer detail naar beroep of vaardigheden | klein/middelgroot | Bekijk Statline |
| Ontstane vacatures gedetailleerdere uitsplitsing naar ICT-beroepen via identificatie op basis van cloud-vaardigheden | hfst 4: Ontstane vacatures in meer detail naar beroep of vaardigheden | middelgroot | Bekijk longread met vergelijkbare methode |
| Vacaturegraad gedetailleerdere uitsplitsing naar ICT-bedrijfstakken | hfst 4: Vacaturegraad in meer detail binnen Informatie en communicatie | middelgroot | Bekijk Statline |
| Schatting hoeveelheid gebruik clouddiensten door bedrijven via kosten, 2025 | hfst 5: Schatting cloudgebruik via kosten | middelgroot | Haalbaarheidsonderzoek naar mogelijkheid nodig |
| Schatting hoeveelheid gebruik clouddiensten door bedrijven via kosten, via vragenlijst (vervolg) | hfst 5: Schatting cloudgebruik via kosten | klein/middelgroot | Vervolg indien haalbaarheidsonderzoek positief. Het staat nog niet vast dat de benodigde vraag in de enquête blijft na 2025 |
| Cloudgebruik bedrijven verdelen naar verschillende lagen (IaaS, PaaS en SaaS), via reeds gestelde vraag in vragenlijst | hfst 5: Lagen van clouddiensten | klein | Verdeling typen diensten over de lagen overnemen van Eurostat. Bekijk Eurostat verdeling |
| Vergelijking cloudgebruik tussen verschillende bedrijfstakken op basis van respons enquête ICT-gebruik | hfst 5: Cloudgebruik naar bedrijfstak | klein | Publieke organisaties zijn nu nog geen onderdeel van de enquête ICT-gebruik bedrijven |
| Niet-commerciële organisaties toevoegen aan de populatie van de enquête ICT-gebruik bedrijven | hfst 5: Cloudgebruik naar bedrijfstak | klein/middelgroot | Dit kan alleen als de lastendruk voor deze organisaties hierdoor niet te veel wordt verhoogd |
| Een vergelijking tussen bedrijven die clouddiensten gebruiken en bedrijven die dat niet doen op basis van respons enquête ICT-gebruik | hfst 5: Vergelijking cloudgebruikers en niet-cloudgebruikers | middelgroot | |
| Aantal Nederlandse bedrijven dat overstapt van cloudaanbieder en de redenen hiervoor, via vragenlijst | hfst 5: Overstappen van cloudaanbieder | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Aantal Nederlandse bedrijven dat gebruik maakt van multicloud, via vragenlijst | hfst 5: Multicloud en overige onderwerpen | middelgroot | Het is niet vanzelfsprekend of cloudgebruikers hier betrouwbaar over kunnen antwoorden. Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Overige vragen over cloudgebruik onderwerpen toevoegen aan de enquêtes ICT-gebruik, via vragenlijst | hfst 5: Multicloud en overige onderwerpen | klein/middelgroot | Vragen toevoegen aan bestaande CBS-enquêtes enkel beperkt mogelijk ivm lastendruk |
| Onderwerp | Beschrijving in hoofdstuk: kop | Aanvullende informatie |
|---|---|---|
| Nederlandse databemiddelingsdiensten identificeren op basis van huidige CBS gegevens | hfst 2: Databemiddelingsdiensten onder de DGA | |
| Aantal datadeel-overeenkomsten in Nederland bepalen met huidige CBS gegevens | hfst 2: Datadeel-overeenkomsten | |
| Aantal IoT-apparaten in Nederland bepalen met huidige CBS gegevens | hfst 3: Aantal IoT-apparaten | |
| Cijfers over het aantal IoT-apparaten via andere internetverbindingen dan sim-kaarten | hfst 3: Overige IoT-internetverbindingen | |
| Aantal IoT-apparaten bepalen via producenten | hfst 3: Aantal IoT-apparaten via producenten | Te veel onzekerheden bij deze werkwijze |
| Nederlandse cloudaanbieders identificeren op basis van SBI | hfst 4: Identificatie Nederlandse cloudaanbieders | Er zijn geen passende SBI categorieën |
| Gebruik van externe commerciële databronnen over bijvoorbeeld de cloudmarkt | hfst 4: Bedrijfsgegevens buitenlandse cloudaanbieders | Het CBS neemt niet regulier data af van commerciële partijen |
| Informatie over jurisdictie van (internationale) cloudaanbieders | hfst 4: Bedrijfsgegevens buitenlandse cloudaanbieders | Dit is geen informatie die het CBS levert |
| Schatting gebruik clouddiensten door bedrijven via CBS-statistiek dienstprijzen | hfst 5: Schatting cloudgebruik via kosten | |