4. Wie zijn de klanten van zelfstandig ondernemers binnen zorg en welzijn?

Via het Algemeen Bedrijvenregister (ABR) worden zelfstandig ondernemers ingedeeld naar de bedrijfsactiviteit waaronder zij bij de Kamer van Koophandel (KvK) staan geregistreerd. In cijfers van het CBS, ook op basis van enquêtes zoals de EBB, ZEA en ZZW, zijn de registraties de belangrijkste bron voor het vaststellen van de bedrijfstak. Deze registers geven inzicht in de formeel vastgelegde economische activiteit, maar deze hoeft niet overeen te komen met de plek waar zij hun werkzaamheden feitelijk uitvoeren.

Om zicht te krijgen op het verschil tussen de bedrijfstak waarin ondernemers staan ingeschreven en de bedrijfstak waarin zij in de praktijk werken, is een exploratief onderzoek gedaan op basis van hiertoe toegevoegde vragen aan een groep respondenten in de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA 2025). Vergeleken met de Enquête beroepsbevolking (EBB) omvat de ZEA een kleinere groep zelfstandigen. De ZEA richt zich op zelfstandig ondernemers (15 jaar en ouder) die winst uit onderneming aangeven bij de Belastingdienst en laat directeur-grootaandeelhouders, meewerkende gezinsleden en personen met overige inkomsten buiten beschouwing.

Typen klanten van zelfstandig ondernemers

Om beter zicht te krijgen op de feitelijke werkzaamheden van zelfstandig ondernemers in zorg en welzijn, is gekeken naar het type klanten waarvoor zij werken. Daarbij is binnen de bedrijfstak onderscheid gemaakt tussen zelfstandig ondernemers die:

• vooral voor particulieren werken, zoals vrijgevestigde fysiotherapeuten of hulpverleners via een persoonsgebonden budget (pgb)
• vooral voor bedrijven of instellingen werken, bijvoorbeeld ingehuurde verpleegkundigen bij piekbelasting of organisatieadviseurs in zorginstellingen
• zowel voor particulieren als voor bedrijven werken

Voor zelfstandig ondernemers uit de laatste twee groepen is aanvullend nagegaan in welke bedrijfstak hun belangrijkste klant actief is. Dit geldt voor ondernemers met één dominante klant, een klant waar het grootste deel van de omzet vandaan komt of meerdere klanten die allemaal in dezelfde bedrijfstak werkzaam zijn. Op deze manier kon worden vastgesteld of zelfstandig ondernemers die bij de KvK zijn ingeschreven binnen zorg en welzijn, ook in de praktijk werkzaamheden uitvoeren binnen deze bedrijfstak. Daarnaast is gekeken naar zelfstandig ondernemers die zelf niet binnen zorg en welzijn staan ingeschreven, maar daar wel hun werkzaamheden uitvoeren. Dit betreft bijvoorbeeld organisatieadviseurs of trainers die opdrachten uitvoeren bij zorginstellingen.

Waar werken zelfstandig ondernemers met een hoofdactiviteit in zorg en welzijn

Van de zelfstandig ondernemers binnen zorg en welzijn, geeft ruim de helft (54 procent) aan vooral voor particulieren te werken, bijvoorbeeld als vrijgevestigd psycholoog of therapeut. Een ander deel van de ondernemers valt eveneens buiten de afbakening omdat zij veel verschillende kleine klanten hebben, of omdat er onvoldoende informatie beschikbaar is om één dominante klant te bepalen. 

Voor in totaal 34 procent van de zelfstandig ondernemers met een hoofdactiviteit in zorg en welzijn kon de bedrijfstak van de klant wel eenduidig worden vastgesteld. Dit geldt wanneer zij vooral bedrijven of instellingen als klant hebben en wanneer sprake is van één klant die een groot deel van de omzet vormt, of van meerdere klanten die allemaal binnen dezelfde bedrijfstak actief zijn.

Binnen deze afgebakende groep blijkt dat bij het merendeel, 88 procent, zowel de eigen activiteit als die van de klant binnen zorg en welzijn ligt. Bij de overige 12 procent was de belangrijkste klant actief in een andere bedrijfstak, meestal in het openbaar bestuur of in het onderwijs.

Zelfstandig ondernemers actief in zorg en welzijn met een andere hoofdactiviteit

Net zoals zelfstandig ondernemers in zorg en welzijn werkzaamheden kunnen uitvoeren buiten deze bedrijfstak, komt ook het omgekeerde voor. Een zelfstandig ICT’er die voor een ziekenhuis werkt, staat bijvoorbeeld in het ABR geregistreerd binnen de informatie en communicatiesector, terwijl de werkzaamheden feitelijk binnen zorg en welzijn plaatsvinden. Hierdoor is de groep zelfstandig ondernemers die in de praktijk binnen zorg en welzijn werkt groter dan alleen de ondernemers die formeel binnen deze bedrijfstak staan ingeschreven.

Uit de ZEA-analyse blijkt dat van de 474 duizend zelfstandig ondernemers die tot de onderzoekspopulatie behoren, 59 duizend aangeven dat hun grootste of meest voorkomende klant actief is binnen zorg en welzijn. Van deze groep is 68 procent zelf ook ingeschreven in zorg en welzijn. De overige 32 procent staat geregistreerd in een andere sector, vooral binnen de zakelijke dienstverlening of het onderwijs.

Voorbeelden van bedrijfstakken binnen de zakelijke dienstverlening die klanten hebben in zorg en welzijn betreffen organisatieadviesbureaus en advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering. Binnen het onderwijs gaat het bijvoorbeeld om studiebegeleiding, vorming en onderwijs en bedrijfsopleiding en -training. Deze ondernemers leveren dus diensten binnen de sector zorg en welzijn, zonder dat zij zelf geregistreerd zijn in zorg en welzijn.