Koffie

In 2016 was 41 procent van de koffie die door de leden van Koffie & Thee Nederland (voorheen KNVKT) op de Nederlandse markt werd afgezet duurzaam gecertificeerd. Dit betreft een daling ten opzichte van het voorgaande jaar.

De daling van het aandeel duurzaam gecertificeerde koffie is mede een gevolg van een bredere verduurzamingsaanpak die bedrijven hanteren. Waar certificeringsstandaarden tot voor kort werden gezien als belangrijkste middel voor een duurzame ontwikkeling, wordt in toenemende mate duidelijk dat er meerdere manieren zijn om duurzame productie in oorsprong te bevorderen en positieve effecten te realiseren.

Ook de verdere internationalisering op de Nederlandse koffiemarkt speelt een rol bij de daling van het aandeel duurzaam gecertificeerde koffie. De productie van koffie die op de Nederlandse markt wordt afgezet vindt plaats op verschillende locaties in verschillende landen. Verder zijn de laatste jaren door de detailhandel aanzienlijke hoeveelheden duurzaam gecertificeerde koffie voor private labels (huismerken) direct ingekocht bij buitenlandse partijen, die geen lid zijn van Koffie & Thee Nederland. Dit betekent dat het aandeel duurzaam gecertificeerde koffie dat gedronken of verkocht wordt op de Nederlandse markt afwijkt van het door Koffie & Thee Nederland bereikte afzetaandeel.

De leden van Koffie en Thee Nederland werken samen met alle betrokken ketenpartners aan het verduurzamen van de Nederlandse koffiesector. Daartoe heeft de branchevereniging in 2010 een intentieverklaring getekend, met als uitgangspunt het creëren van een gezonde koffiesector voor alle ketenpartners. Deze inspanningen werden door de overheid ondersteund via een Green Deal (Green Deal B-93). In de intentieverklaring en de Green Deal - die tot en met 2015 liepen - was onder andere het streven geformuleerd, dat in 2015 driekwart van alle koffie die gedronken of verkocht wordt op de Nederlandse markt duurzaam gecertificeerd moest zijn volgens de standaarden Max Havelaar/Fairtrade, Organic/biologisch, UTZ en/of Rainforest Alliance. De monitoring werd uitgevoerd door Koffie en Thee Nederland op basis van afzetgegevens die de leden jaarlijks aan de vereniging aanleveren.

Bij verschillende bedrijfsindividuele benaderingen wordt in toenemende mate naast duurzaam gecertificeerde koffie ook 4C-koffie ingekocht. De 4C Code is een wereldwijd verificatiesysteem, dat criteria omvat op het gebied van sociale, ecologische en economische duurzaamheid. 4C hanteert een minimale sociale en milieustandaard en maakt het (als instapmodel) voor koffieboeren mogelijk om geleidelijk aan te verduurzamen en toe te werken naar een hogere en strengere standaard. 4C is een “full member” van ISEAL. In 2016 is Koffie & Thee Nederland gestart met het meten van het aandeel 4C-koffie. Voor 2016 ging het om 6 procent van de koffie die in Nederland werd afgezet.

Wereldwijde productie van duurzame koffie

In 2015 lag het wereldwijde aandeel duurzaam geproduceerde koffie naar schatting tussen de 15 en 21 procent. Dit is berekend op basis van door keurmerkorganisaties meest recente gerapporteerde productiegegevens voor de duurzaamheidsstandaarden die genoemd worden in de intentieverklaring (UTZ 2017; Rainforest Alliance, 2015; Fairtrade International, 2017; ITC, 2017; FiBL, 2017), en van gegevens van FAOSTAT voor de totale productie van koffie. Deze raming is mede gebaseerd op de door UTZ gerapporteerde cijfers over de dubbele certificering met de andere duurzaamheidsstandaarden uit de intentieverklaring. Het exacte percentage duurzame koffie kan niet nauwkeuriger worden vastgesteld. Er zijn wel productiegegevens van individuele keurmerken beschikbaar, maar duurzame koffie is meestal voor een onbekend deel meervoudig gecertificeerd.

Het wereldwijde aanbod van duurzaam gecertificeerde koffie is groter dan de vraag. In de figuur zijn de volumes van vijf standaarden opgenomen. Zowel de productie als de verkoop van duurzaam gecertificeerde koffie laten een stijgende trend zien. In de figuur zijn voor 2016 alleen de gegevens van UTZ opgenomen, omdat die van 4C Association, Rainforest Alliance, Fairtrade en biologische koffie (ITC, 2017; FiBL, 2017) nog niet beschikbaar zijn.